Tematy do wewnętrznego egzaminu maturalnego z języka polskiego
w roku szkolnym 2005/2006
LITERATURA
Na wybranych przykładach omów sposoby funkcjonowania motywów antycznych i biblijnych w literaturze polskiej.
Trudna miłość - różnorodne oblicza miłości w wybranych utworach literackich. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
Eros i Tanatos w literaturze na przestrzeni wieków - na wybranych przykładach zanalizuj sposoby przedstawiania związków miłości i śmierci.
Literackie portrety Polek. Przedstaw różne modele postaw i ich związki z historią narodu i konwencjami typowymi dla danej epoki.
Rodzice i dzieci w literaturze XIX i XX w. Przedstaw relacje na wybranych przykładach.
Pary literackich kochanków na tle konwencji różnych epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
Na wybranych przykładach scharakteryzuj sposoby mówienia o miłości liryce erotycznej różnych epok
Małżeństwo - kontrakt, sielanka, grób miłości...? Rozważ problem, prezentując wybrane przykłady słynnych małżeństw literackich.
„Młódź wszeteczna" dawniej i dziś. Rozwiń myśl Jana Kochanowskiego, odwołując się do wybranych utworów.
Różne sposoby funkcjonowania mitu arturiańskiego we współczesnej literaturze fantastycznej. Omów na wybranych przykładach.
Etos rycerski i jego odmiany w dziełach literackich różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
Tragizm wybitnych jednostek i tragizm dziejów - omów problem na wybranych przykładach literatury romantycznej i dwudziestowiecznej.
Biel i czerń, czyli dobro i zło w dziełach Tolkiena. Przeanalizuj problem w wybranych utworach.
Jak wykorzystuje się mity w literaturze fantasy? Omów problem, odwołując się do wybranych przykładów.
Fantasy - jednorodny czy heteronomiczny typ literatury? Omów problem na wybranych przykładach.
Fantastyka jako sposób ukazania świata - omów na wybranych przykładach literackich.
Fantastyczne wizje państw totalitarnych. Na wybranych przykładach przedstaw, jak antyutopia może walczyć z ustrojem.
Czy istnieje specyfika polskiej literatury science fiction? Rozważ problem na wybranych przykładach.
Władca jako bohater literacki - omów na wybranych przykładach dzieł różnych epok.
Czy władza jest antywartością? Scharakteryzuj literackie portrety władców i oceń ich postawy.
Omów problem zniewolenia jednostki i społeczeństwa na wybranych przykładach literatury lagrowej i łagrowej.
Omów mechanizmy działania systemu totalitarnego na wybranych przykładach literackich.
Jak twórcy różnych epok piszą o urodzie życia? Zaprezentuj i omów problem na wybranych przykładach.
Elementy autokreacji i tworzenia własnej legendy w twórczości poetów dwudziestowiecznych. Omów p[Roblem w oparciu o wybrane przykłady.
Dlaczego klasycy? Odpowiedz na pytanie postawione przez Zbigniewa Herberta, pokazując różne sposoby korzystania z tradycji w XX w.
Motyw arkadii w literaturze polskiej - zmiany konwencji. Omów na wybranych przykładach.
Reinterpretacja mitów antycznych w poezji współczesnej. Omów na wybranych przykładach.
Myśl filozoficzna w twórczości pisarzy renesansu. Rozwiń temat na wybranych przykładach.
Inspiracje filozoficzne w poezji współczesnej. Omów problem na wybranych przykładach.
Od Antygony do Godota - na wybranych przykładach dzieł różnych epok omów wpływ konwencji dramatycznej na sposób portretowania człowieka.
Dramaturgia XX w. w poszukiwaniu prawdy o człowieku i świecie. Omów zagadnienie na wybranych przykładach dzieł literatury polskiej i powszechnej.
Modernistyczna ornitologia. Zanalizuj literackie obrazy ptaków i ich symbolikę w wybranych utworach.
Kreacja Boga w wybranych utworach literackich różnych epok. Omów cechy i funkcje tych przedstawień.
W poszukiwaniu przygody i człowieczeństwa. Omów problem, odwołując się do twórczości J. Conrada, A. de Saint-Exupery'ego, E. Hemingwaya lub innych pisarzy dwudziestowiecznych.
Zbrodniarze literaccy. Motywy i konsekwencje ich postępowania na podstawie wybranych utworów rożnych epok.
Obraz młodzieży w powieściach najmłodszego pokolenia pisarzy (np. Masłowska, Nahacz)
Brzydota jako kategoria estetyczna w twórczości różnych epok literackich. Zanalizuj problem w oparciu o wybrane przykłady.
Wędrujący poeta. Zbadaj, jak funkcjonuje motyw poety-wędrowca w wybranych dziełach literackich XIX i XX w..
Dwudziestowieczne powieści - parabole wobec tradycji biblijnej. Na wybranych przykładach omów sposoby kreowania świata przedstawionego.
Wina i kara w literaturze romantyzmu i innych epok. Omów na wybranych przykładach.
Artystyczne wykorzystanie wierzeń i motywów ludowych w twórczości wybranych pisarzy. Przedstaw cechy i funkcje tych odwołań.
To się czyta dzisiaj - przyczyny popularności niektórych autorów i książek. Omów zjawisko na przykładzie utworów dwóch, trzech autorów spoza szkolnego kanonu, np. Wharton, Coelho, Grisham, Libera, Pilch, Kuczok.
ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI
Portret kobiety w literaturze romantycznej oraz spuściźnie epistologicznej i malarstwie epoki. Omów podobieństwa i różnice w ujęciu tematu.
Rola kobiety w literaturze współczesnej i reklamie. Omów na wybranych przykładach.
Portret dziecka w wybranych dziełach literackich, malarskich i filmowych. Porównaj sposoby i cele prezentowania bohatera dziecięcego.
Przedstaw na wybranych przykładach różnorodne ujęcia motywu śmierci w literaturze i innych dziedzinach sztuki.
Przedstaw i porównaj wizerunek kobiety w literaturze romantycznej i pozytywistycznej.
Postawa franciszkańska jako źródło inspiracji twórców różnych epok. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Problem powstań narodowych w literaturze polskiej. Zaprezentuj różne spojrzenia pisarzy na to zagadnienie.
Piękno czy brzydota? Przedstaw i oceń konwencje estetyczne w literaturze i malarstwie różnych epok.
Uprzedmiotowienie człowieka jako problem podejmowany przez literaturę i sztuki plastyczne. Omów na wybranych przykładach dzieł współczesnych.
Poetyka rupieci, prymitywu i peryferii kultury. Prześledź analogie i korespondencję sztuk na przykładzie twórczości literackiej i plastycznej wybranych autorów.
Sztuka wobec niewyrażalnego. Symbol jako sposób „mówienia” w malarstwie i poezji. Rozwiń temat w oparciu o wybrane przykłady.
Impresjonizm - nie tylko technika malarska. Porównaj plastyczne i literackie realizacje założeń tego prądu.
Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie. Analiza porównawcza wybranych dzieł.
Mitologia północy czy wyobraźnia twórcy? Porównaj sposób kreowania świata w utworach Tolkiena i Wagnera.
Szekspirowscy bohaterowie w świecie innych kultur - zanalizuj adaptacje filmowe wybranych dramatów.
Dramaty Szekspira a ich filmowe adaptacje - porównanie artystycznych wizji i środków wyrazu.
Iluzja rzeczywistości czy „mózg wariata na scenie”? Na wybranych przykładach scharakteryzuj różne konwencje dramatyczne i teatralne XIX i XX wieku.
Współczesne interpretacje sceniczne dramatów powstałych przed r. 1918. Zanalizuj wybrane spektakle żywego planu lub telewizyjnego.
Dialog z tradycją romantyczną w literaturze XX w. i filmie. Omów na wybranych przykładach.
Dziady Mickiewicza a ich adaptacje i inscenizacje. Przeanalizuj sposoby odczytywania Mickiewiczowskiego dramatu przez twórców epok późniejszych..
Język filmu i język literatury. Porównaj dzieło literackie i jego filmową adaptację.
Dawny i współczesny model rodziny. Omów problem, odwołując się do wybranych tekstów literackich i współczesnego filmu.
Literackie pierwowzory postaci i ich filmowe odpowiedniki. Porównaj i oceń kreacje aktorskie i literackie w kontekście przyzwyczajeń i oczekiwań czytelniczych (na wybranych przykładach).
Biblia w sztuce. Zaprezentuj funkcjonowanie wybranego motywu biblijnego w literaturze i sztuce.
Przywołując wybrane przykłady, rozważ rolę inspiracji biblijnych we współczesnej literaturze i filmie.
Śmierć i zmartwychwstanie Jezusa w literaturze i sztukach plastycznych. Przedstaw sposoby i cele wykorzystania tych motywów w wybranych dziełach różnych epok.
Gotycka katedra, wiersz religijny, malarstwo Memlinga jako artystyczna projekcja duchowości epoki średniowiecza - analiza specyfiki „języka” i jej funkcji.
Różnorodne ujęcia motywu śmierci w literaturze i sztukach plastycznych. Odwołaj się do wybranych przykładów.
Poszukiwanie norm moralnych we współczesnej twórczości literackiej i filmowej. Rozwiń temat, analizując wybrane teksty kultury i motywy (np. motyw dekalogu).
Różne ujęcia motywu ogrodu w literaturze i sztukach plastycznych. Zanalizuj wybrane przykłady.
Literatura i film wobec systemów totalitarnych. Omów na wybranych przykładach.
Holocaust z perspektywy kata i ofiary w literaturze i filmie. Omów, odwołując się do wybranych przykładów.
Obrazy obiektów architektonicznych (różnych epok) w utworach poetyckich i epickich. Omów na podstawie wybranych przykładów.
Na wybranych przykładach omów sposoby prezentowania psychiki postaci dramatów i teatralne oraz (lub) filmowe środki służące temu celowi.
Adaptacje filmowe wybranych lektur szkolnych. Porównaj i oceń sposób przedstawienia świata.
Kreacje literackie i aktorskie - porównaj sposoby charakteryzowania postaci w dziele literackim i adaptacji filmowej (lub inscenizacji teatralnej).
Dzieła i motywy literackie, które zainspirowały twórców opery barokowej do ich muzycznej adaptacji. Analiza związków obu sztuk na wybranych przykładach.
Wyspiański jako artysta wszechstronny. Rozważ temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i plastycznych.
Komiks jako pomost między literaturą a obrazem. Zbadaj związki przekazu językowego i plastycznego w wybranych przykładach.
Motyw tańca i jego funkcje w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
„Niech żyje bal” - na wybranych przykładach zaprezentuj funkcjonowanie tego motywu w literaturze i filmie.
Śląsk w oczach artystów regionu. Omów problem na wybranych przykładach literackich i filmowych (lub plastycznych).
Motyw diabła i różne sposoby jego funkcjonowania. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów literatury i innych dziedzin sztuki.
Wampiry, upiory, demony - na podstawie wybranych dzieł filmowych i literackich pokaż , jakie miejsce w sztuce zajmują zjawiska nadprzyrodzone.
Wampiry i golemy w literaturze i filmie - poszukiwanie wiedzy o człowieku czy chęć epatowania niezwykłością? Omów na wybranych przykładach.
Komiks - produkt kultury masowej czy dzieło sztuki, słowa i obrazu? Odpowiedz, odwołując się do wybranych przykładów.
Kultura masowa - kicz czy sztuka? Rozważ problem na wybranych przykładach dzieł literackich i innych.
Omów, jak funkcjonuje topos Nike w rzeźbie starożytnej Grecji i polskiej poezji współczesnej.
Afrodyta - Wenus. Analiza funkcji motywu mitycznej bogini piękności w wybranych dziełach literackich i plastycznych.
Klasyczny i romantyczny kanon piękna. Analiza wybranych dzieł sztuki oraz tekstów literackich.
Pieta i Mater Dolorosa jako motyw literacki, rzeźbiarski i malarski. Analiza wybranych przykładów i ich funkcji.
Literacka i filmowa wizja PRL-u w wybranych tekstach kultury - zaprezentuj różne typy ujęć i ich funkcje.
Plastyka i literatura wobec okrucieństw wojny. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.
Rola muzeów w kształceniu literackim. Omów problem na wybranych przykładach.
Pejzaż romantyczny w literaturze i malarstwie epoki. Na wybranych przykładach przedstaw cechy i funkcje obrazów malowanych piórem i pędzlem.
Sposoby i cele przedstawiania przyrody w literaturze i malarstwie różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
Historia narodu polskiego jako źródło inspiracji literatury i sztuki różnych epok. Omów na wybranych przykładach.
Tatry w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy i interpretacji wybranych dzieł.
Teatralne realizacje dzieł klasyków. Zanalizuj i oceń wybrane spektakle teatralne.
JĘZYK
Cechy języka reklamy. Na wybranych przykładach omów różne metody perswazji i manipulacji językowej.
Manipulacja językowa w tekstach propagandowych lat pięćdziesiątych i współczesnych. Analiza przykładów.
Różne środowiska, różne sposoby komunikowania się, np. gwara uczniowska, kibiców sportowych, informatyków, wędkarzy. Omów na wybranych przykładach.
Tak mówią znani Polacy. Charakterystyka języka dwóch, trzech przedstawicieli świata kultury, polityki lub sportu na podstawie analizy zgromadzonego materiału (teksty prasowe, nagrania).
Język perswazji politycznej. Językowa analiza tekstów przygotowanych na kampanię przedwyborczą różnych partii politycznych.
Sztuka pisania listów wczoraj i dziś. Zanalizuj styl przykładów epistolografii różnych epok.
Indywidualizacja języka bohatera literackiego odzwierciedleniem jego statusu społecznego i światopoglądu. Zanalizuj wybrane dzieła epickie powstałe w XX w.
Retoryka sejmowa dawniej i dziś. Omów na wybranych przykładach.
Perswazyjna funkcja języka na wybranych przykładach publicystyki renesansu i oświecenia.
Frazeologia mitologiczna i biblijna w literaturze współczesnej i życiu codziennym. Omów na wybranych przykładach.
Wpływ Internetu jako środka komunikacji międzyludzkiej na zmiany we współczesnej polszczyźnie. Omów na wybranych przykładach.
Typy zapożyczeń językowych we współczesnym handlu. Przeanalizuj wybrane przykłady nazw artykułów drogeryjnych, tekstylnych, spożywczych i AGD.
Jakie cechy gwary śląskiej dostrzegasz w wybranych tekstach folklorystycznych (piosenka, kabaret, dowcip)? Omów na wybranych przykładach.
Wykorzystanie mowy potocznej jako tworzywa literackiego. Rozwiń temat, wykorzystując analizę wybranych tekstów.
Odbicie tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny w tekstach piosenek zespołów młodzieżowych.
Aluzje literackie w tekstach wybranych zespołów młodzieżowych. Scharakteryzuj sposoby i cele odwoływania się do tradycji.
Specyfika języka tzw. prasy kobiecej. Omów problem, wykorzystując wybrane tytuły prasowe.
Prześledź zmiany w modzie językowej na przykładzie analizy popularności imion w ostatnim półwieczu.
Gwara uczniowska. Analiza trwałych i zmiennych elementów tej odmiany języka.
Dlaczego wyrazy zmieniają swoje znaczenie i barwę uczuciową? Omów ten problem na wybranych przykładach..
Przedstaw różne rodzaje stylizacji i ich funkcje na wybranych przykładach literackich.
Nowomowa - obowiązujący język propagandy i środków masowego przekazu. Omów na wybranych przykładach.
Neologizmy poetyckie. Omów ich funkcje w poezji współczesnej.
Rola przysłów i sentencji w wielkich powieściach polskich XX wieku. Opracuj temat, analizując wybrane dzieła.
Cechy języka miłości - zanalizuj wypowiedzi zakochanych, zdradzonych i cyników w wybranych utworach literackich.
Na podstawie analizy języka wybranego czasopisma omów tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny.
Strategie narracji - porównaj cechy i funkcje narracji w wybranych utworach literackich różnych epok.
Zanalizuj wybrane artykuły hasłowe w różnych słownikach języka polskiego i oceń ich przydatność w doskonaleniu sprawności językowych.
Funkcje stylizacji językowej w cyklu powieści o wiedźminie Geraldzie Andrzeja Sapkowskiego.
Stylistyka nagłówków prasowych - analiza przykładów z wybranych pism dostępnych na współczesnym rynku.
Lista tematów na egzamin wewnętrzny z języka polskiego
LITERATURA
1. „Miłość niejedno ma imię". Pary literackich kochanków na tle konwencji epok. Przedstaw na wybranych przykładach.
2. Które z utworów literatury polskiej przywołasz dla zilustrowania słów Marii Janion: „Do Europy tak, ale tylko z naszymi umarłymi"?
3. Modernistyczna ornitologia. Literackie obrazy ptaków i ich symbolika.
4. Różne oblicza miłości w polskiej liryce erotycznej różnych epok.
5. Portrety kobiet w literaturze romantycznej.
6. Różne sposoby opowiadania o śmierci w literaturze.
7. Kreacja Boga w wybranych utworach literackich rożnych epok.
8. W poszukiwaniu przygody i człowieczeństwa. Omów problem, odwołując się do twórczości J. Conrada, A. de Saint-Exupery'ego, E Hemingwaya.
9. Motyw Arkadii w literaturze polskiej - zmiany konwencji. Omów na wybranych przykładach.
10. Fantastyka jako sposób ukazania świata na wybranych przykładach literackich.
11.Fantastyczne wizje państw totalitarnych. Walka z ustrojem za pomocą powieści fantastycznej.
12. Czy istnieje specyfika polskiej literatury science fiction? Rozważ problem na wybranych przykładach.
13. Władca jako bohater literacki - omów na wybranych przykładach.
14. Literatura nieobecna w szkole, a mimo to ciekawa i wartościowa.
15. „Młódź wszeteczna" dawniej i dziś. Rozwiń myśl Jana Kochanowskiego, odwołując się do wybranych utworów.
16. Zbrodniarze literaccy. Motywy i konsekwencje ich postępowania na podstawie wybranych utworów rożnych epok.
17. Fantasy - jednorodny czy heteronomiczny typ literatury. Omów problem na wybranych przykładach.
18. Obraz młodzieży w powieściach najmłodszego pokolenia pisarzy (np. Masłowska, Nahacz).
JEZYK
1. Sztuka pisania listów wczoraj i dziś. Odwołaj się do przykładów epistolografii różnych epok.
Indywidualizacja języka bohatera literackiego odzwierciedleniem jego statusu społecznego i światopoglądu (utwory Żeromskiego, Hłaski, Reymonta).
Retoryka sejmowa dawniej i dziś. Omów na wybranych przykładach.
Frazeologia mitologiczna i biblijna żywa do dziś. Omów na wybranych przykładach
Wpływ Internetu jako środka komunikacji międzyludzkiej na zmiany we współczesnej polszczyźnie.
Jakie cechy gwary śląskiej dostrzegasz w wybranych tekstach folklorystycznych (piosenka, kabaret, dowcip)?
Homonimia jako materiał współczesnej reklamy. Przedstaw problem, analizując teksty reklamowe wykorzystujące wieloznaczność słów.
Perswazyjna funkcja języka na wybranych przykładach z publicystyki renesansu i oświecenia.
Cechy języka i funkcja zwrotów i sentencji kibiców sportowych.
Typy zapożyczeń językowych we współczesnym handlu dotyczące artykułów drogeryjnych, tekstylnych, spożywczych, AGD.
Język druków i pism urzędowych jako język nieliteracki.
Wykorzystanie mowy potocznej jako tworzywa literackiego.
Język zespołów młodzieżowych odbiciem tendencji rozwojowych współczesnej polszczyzny.
Specyfika języka tak zwanej prasy kobiecej.
Zmiany mody językowej na przykładzie analizy popularności imion w ostatnim półwieczu.
Gwara uczniowska. Analiza trwałych i zmiennych elementów tej odmiany języka
KORENSPONDENCJA SZTUK
Portret dziecka w wybranych utworach literackich, malarskich i filmowych.
Artysta jako twórca i temat utworów literackich i wybranych dziedzin sztuki.
Muzyka jako tworzywo literackie w wybranych utworach XIX i XX wieku.
Wpływ działań powstańczych Polaków w XIX wieku na twórczość polskich muzyków i literatów.
Dzieła i motywy literackie, które zainspirowały twórców opery barokowej do ich muzycznej adaptacji. Analiza związków obu sztuk na wybranych przykładach.
Holocaust z perspektywy kata i ofiary w literaturze i filmie.
Wyspiański jako artysta wszechstronny. Rozważ temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i plastycznych.
Komiks jako pomost między literaturą a obrazem.
„Dziady" Mickiewicza i ich adaptacje i inscenizacje.
Motyw tańca i jego znaczenie w literaturze i malarstwie. Omów na wybranych przykładach.
„Niech żyje bal” - omów ten motyw i jego funkcjonowanie w literaturze i filmie.
Śląsk w oczach artystów regionu. Omów na wybranych przykładach.
Kultura masowa - kicz czy sztuka? Rozważ na wybranych przykładach.
Motyw diabła i różne sposoby jego funkcjonowania. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów z różnych dziedzin sztuki i literatury.
Dramaty Szekspira a ich filmowe adaptacje. próba
Wampiry, upiory, demony + na podstawie wybranych dzieł filmowych i literackich pokaż, jakie miejsce w sztuce zajmują zjawiska nadprzyrodzone.
Współczesny świat został zdominowany przez kulturę masową. To dobrze czy źle? Twoje refleksje na powyższy temat w oparciu o wybrane teksty kultury.