Jacek Kuroń: DZIAŁANIE. Jeśli nie panujemy nad swoim życiem ono panuje nad nami
GLOBALNA REWOLUCJA EDUKACYJNA
Opracowując globalny program edukacyjny należy wziąć pod uwagę skalę potrzeb i gotowość finansowania tego programu. Wstępnym warunkiem edukacji jest umiejętność czytania i pisania- im biedniejszy kraj tym większy analfabetyzm, tym niższy procent PKB przeznaczony na oświatę. Najniższy poziom alfabetyzacji istnieje w krajach, które zostały spustoszone przez wojny, w których trwają mordercze konflikty, lub w których wojna zmiotła całą infrastrukturę państwową. Jednocześnie kraje, w których rodzi się najwięcej dzieci zajmują czołowe lokaty jeśli chodzi o rozmiary analfabetyzmu np. Oman, Jemen, Somalia, Etiopia, Kongo, Liberia, Madagaskar. Pomoc państw bogatych jest jedyną formą pomocy dla krajów ubogich.
Jak myśleć systemowo
Posiadanie wspólnej wizji jest niezbędne dla organizacji uczącej się, ponieważ właśnie owa wizja stanowi centrum koncentracji wysiłków i energii w działaniu. Uczenie twórcze następuje tylko wtedy, gdy ludzie walczą o dokonanie czegoś, co głęboko ich dotyczy. „Wspólna wizja” jest przezwyciężaniem przeciwieństw między indywidualnymi ideami a dążeniem do partnerskiego współdziałania.
W jaki sposób organizacje uczące się dochodzą do przezwyciężania przeciwieństw i syntezy? Zdaniem Sengego podstawowe znaczenie mają tu dyscypliny kreowania tzn: mistrzostwo osobiste, modele myślowe, wspólna wizja, zespołowe uczenie, myślenie systemowe.
Mistrzostwo osobiste - to więcej niż kompetencje i biegłość, chociaż jest na nich oparte. To również więcej niż rozwój duchowy lub otwarcie, chociaż wymaga rozwoju duchowego. Mistrzostwo osobiste oznacza traktowanie życia jako działalności twórczej, przyjęcie twórczego sposobu widzenia świata.
Jak stworzyć nową szkołę
Podstawowym zadaniem będzie tworzenie placówek edukacyjnych - od przedszkoli po uniwersytety, które powstaną równolegle do istniejącej już sieci oświatowej. Rodzicom i młodzieży należy zagwarantować swobodny wybór dotychczasowej szkoły lub nowej placówki stworzonej przez ruch edukacyjny. W programie każdej placówki musi być uwzględnione współdziałanie wychowawców z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Nowe placówki muszą odrzucić tradycyjne metody nauczania. Freinet odwołał się do swobodnej ekspresji i twórczego działania dziecka. Zrezygnował w szkole podstawowej z podręczników, klas i lekcji. Zaproponował w zamian techniki polegające na tym, iż dzieci wybierają dla siebie zadania ze specjalnie przygotowanych zbiorów, po czym rozwiązują je na podstawie własnych lektur i rozmów z fachowcami.
Podstawowa grupa (grupa organizatorów ruchu jak i grupa szkolna) powinna składać się z nie więcej niż 25 osób. Tylko w takiej grupie możliwe jest współdziałanie dwojga osób przy realizacji wspólnych zadań, co kształtuje klimat partnerskiej opiekuńczości. Grupa musi budować swój program i zadania w dialogu, co wyeliminuje wszelkie hierarchie, stosunki dominacji i podległości. Grupa rozpoczyna się od rozpoznawania sytuacji i potrzeb, następnie przechodzi do działań na rzecz swojej wspólnoty, a w końcu środowiska społecznego.
Nauczanie w nowych placówkach musi być oparte na metodach zadaniowych i realizowane w swobodnie dobierających się zespołach - jak najwięcej szans dla najsłabszych. Zespołom trzeba zaproponować jak najwięcej zadań do wyboru. Warto stworzyć rejestr inicjatyw edukacyjnych. Na etapie kształcenia kadr przewodników trzeba będzie ograniczyć społecznikowski charakter aktywności. Trzeba sporządzić bilans wydatków na globalną edukację powszechną, wskazać źródła finansowania (podatki) i reguły transferu środków do krajów ubogich.
Rewolucję edukacyjną w pierwszej kolejności należy przeprowadzić w rejonach porażonych analfabetyzmem i zacofaniem. Każda grupa powinna współdziałać co najmniej przez rok z inną grupą z odrębnej kultury. Celem współpracy powinna być prezentacja własnej kultury i przyswajanie kultury partnerów.
Jak zmienić świat?
Rewolucja edukacyjna powinna objąć każde dziecko od 3-4 roku życia na co najmniej 20 lat. Trzeba ogłosić publicznie ile powinny wpłacić na rewolucje edukacyjną poszczególne państwa i korporacje ponadnarodowe. Na podstawie rejestru zadań i dyskusji każdy ośrodek edukacji wypracuje swój statut (konstytucję) i program działania. W negocjacjach z krajową komisją programową ośrodki uzyskiwać będą środki finansowe. Należy powołać reprezentację pracowniczą, by zrównoważyć siły kapitalistów. Nowy kompromis społeczny musi obejmować systematyczne skracanie tygodnia roboczego, by uniknąć eksplozji bezrobocia. Trzeba wprowadzić płatne godziny nauki pracowniczej. Jej program musi w coraz większym stopniu obejmować animację kultury. Najważniejsze jest jednak wspólne tworzenie ładu wolności, syntezy całokształtu dążeń ludzkich.