Hipoteza panspermii - postawiona przez Svante Augusta Arrheniusa hipoteza, że życie na Ziemi jest pochodzenia kosmicznego i dostało się tu przez znajdujące się w kosmosie przetrwalniki bakterii, np. za pośrednictwem meteoroidu.Udowodniono, że przetrwalniki bakterii potrafią przetrwać w bardzo rozrzedzonej atmosferze na wysokości kilkudziesięciu kilometrów, i że dość niewielkie ilości skały (np. meteoroid) w bardzo dużym stopniu ograniczają negatywne skutki występującego w przestrzeni kosmicznej promieniowania na ich materiał genetyczny. Tak więc mogłyby one teoretycznie przenosić się np. w meteoroidach i ożywić w korzystnych warunkach na innej planecie.TEORIA PANSPERMII zakładała, że życie na Ziemi rozwinęło się z prymitywnych form, które dostały się z kosmosu na naszą planetę. Twórcą tej teorii był Svante Arrhenius.
Krzemiany
Grupa
krzemionki kwarc SiO2 krystaliczna krzemionka chalcedon skrytokrystaliczna odmiana kwarcu opal bezpostaciowa krzemionka
Skalenie plagioglazy: szereg izomorficzny albit Na[AlSi3O8], - oligoklaz andezyn labrador bytownit anortyt Ca[Al2Si2O8]
alkaliczne: albit -(pertyty- antypertyty)- ortoklaz K[AlSi3O8] (mikroklin, sanidyn)
Skaleniowce leucyt K[AlSi2O6] nefelin Na[AlSiO4]
Łyszczyki jasny- muskowit KAl2[(OH,F)2AlSi3O10], ciemny- biotyt K(Mg,Fe2+)3[(OH,F)2AlSi3O10]
Pirokseny np augit: (Ca,Na,Mg,Fe2+,Al,Ti)2[(Si,Al)2O6 , diallag Ca(Mg,Fe)[Si2O6]
Amfibole hornblenda (Ca,Na)2(Fe2+,Mg)2[(OH)(Si,Al) Si2O11]2
Oliwiny szereg izomorficzny forsteryt (Mg) - fojalit (Fe) (Mg,Fe)2[SiO4]
Granaty np. grossular Ca3Al2[SiO4]3
Opoka - skała mieszana zbudowana z organogenicznej krzemionki (opal, chalcedon, przeważnie pochodzącej z krzemionkowych gąbek) i węglanu wapnia. Może zawierać niewielkie ilości glaukonitu i substancji ilastych. W wyniku wietrzenia chemicznego może ulec odwapnieniu, powstaje wtedy tak zwana opoka lekka.W Polsce opoki są pospolite w osadach górnej kredy pozakarpackiej, zaś opoki lekkie występują na Wyżynie Lubelskiej i w obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich
Geza (piaszczysty spongiolit) - krzemionkowa skała osadowa, która zawiera kwarc detrytyczny i krzemionkę organogeniczną (przeważnie z gąbek krzemionkowych, często także igły gąbek, czasem radiolarie i okrzemki). Poza tym w jej skład może wchodzić: glaukonit, minerały ilaste z grupy illitu, tlenki żelaza i często fosforany. Niektóre odmiany mogą zawierać sporo węglanów i wtedy nazywa się je gezami wapnistymi. Gezy są dość lekkie i czasem mocno porowate. Posiada białą, szarą lub żółtawozielonkawą barwę. Jest charakterystyczna dla osadów okresu kredowego, ale może być również starsza (np. w keloweju) i młodsza (np. utwory danu w rejonie Puław). W Polsce spotykana także na Wyżynie Lubelskiej i w Karpatach.
Dział obejmuje gleby wytworzone albo pod przeważającym wpływem jednego z czynników glebotwórczych (gleby litogeniczne, semihydrogeniczne, hydrogeniczne i antropogeniczne), albo pod wpływem wszystkich czynników bez wyraźnej przewagi jednego z nich (gleby autogeniczne).
Rząd - obejmuje gleby o podobnym kierunku rozwoju. Poszczególne rzędy mogą obejmować gleby różniące się morfologicznie, ale zbliżone pod względem ekologicznym.
Typ - obejmuje gleby o takim samym układzie głównych poziomów genetycznych, zbliżonych, właściwościach chemicznych i fizykochemicznych, jednakowym rodzaju wietrzenia, przemieszczania się i osadzania składników, o podobnym typie próchnicy. W warunkach naturalnych każdemu typowi gleby odpowiada określone zbiorowisko roślinne. W naturalnym rozwoju gleby typ stanowi względnie trwałą fazę jej ewolucji, pozostającą w równowadze z aktualnym zbiorowiskiem roślinnym. Typ gleby jest podstawową jednostką systematyki gleb.
Podtyp - wyróżnia się go wówczas, gdy na cechy głównego procesu glebotwórczego nakładają się dodatkowo cechy innego procesu glebotwórczego, modyfikujące właściwości biologiczne, fizyczne, chemiczne i związane z nimi cechy morfologiczne profilu glebowego.
Rodzaj - określany jest na podstawie genezy i właściwości skały macierzystej, z której wytworzyła się gleba.
Gatunek - określa uziarnienie utworu glebowego całego profilu. Uziarnienie gleby określa się na podstawie podziału przyjętego przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze
Zasady wydzielania poziomów glebowych oraz nadawane im nazwy i symbole są w poszczególnych krajach jednakowe, choć wydzielane taksony glebowe różnią się w zależności od szkoły gleboznawczej i ulegają zmianom w czasie. Ujednolicenie kryteriów wyróżniania poziomów oraz ich oznakowania ustalone zostało przez Międzynarodowe Towarzystwo Gleboznawcze i FAO (Comission V, 1968).
Poziomem glebowym nazywamy mineralną, organiczną lub organiczno - mineralną część profilu glebowego, odróżniającą się od poziomów sąsiednich stosunkowo jednorodną barwą, konsystencją, uziarnieniem, składem chemicznym, ilościowym i jakościowym materii organicznej i innymi właściwościami. Wymienione cechy mogą być rozpoznawane i oceniane bezpośrednio w profilu glebowym już w terenie, jednak do ostatecznej identyfikacji poziomu glebowego potrzebne są badania laboratoryjne.
W systemie identyfikacyjnym wyróżnia się poziomy główne, poziomy przejściowe, poziomy mieszane, podpoziomy, nieciągłości litologiczne i litologiczno - pedogeniczne oraz cechy towarzyszące.
Gleby bielicowe - o barwie jasnej, powstałe na piaskach, słabo urodzajne, uprawia się na nich żyto i ziemniaki. :Rdzawe i Płowe ?
Gleby brązowe -brunatne - o barwie brunatnej, średniej ilości próchnicy, uprawia się na nich pszenicę
Czarnoziemy - bardzo ciemna barwa, powstałe na lessach, duża zawartość próchnicy, bardzo urodzajne, uprawia się na nich pszenicę i buraki cukrowe.
Gleby czerwone lateryty - ceglasta barwa. ,czerwonoziemy ,,terra rosa - czerwone gleby śródziemnomorskie. ..żółtoziemy - uprawa krzewów herbacianych i drzew cytrusowych.
Mady - o ciemnej barwie, powstałe z drobnych osadów naniesionych przez rzekę, uprawia się na nich warzywa i pszenicę.
Gleba ciężka - w dużej części składa się z najdrobniejszych cząstek, małej ilości piasku i próchnicy. Na takiej glebie rośliny źle rosną, bowiem trudno przepuszcza ona powietrze i wodę. Po deszczu bardzo powoli wysycha, a w czasie suszy staje się twarda i zaskorupiała. Wiosną nagrzewa się bardzo powoli. Do gleb ciężkich należą gliny oraz iły.
Gleba lekka - składa się w większości z piasku z niewielką ilością gliny i próchnicy - jest to gleba szybko przepuszczająca wodę, nagrzewa się też szybko, lecz roślinom na takiej glebie brak dostatecznej ilości wody i składników pokarmowych. Do gleb lekkich należą: PIASKI.
Obieg azotu1. Wiązanie azotu polega na przekształcaniu azotu cząsteczkowego N2 z atmosfery, który wraz z opadami atmosferycznymi przedostaje się do gleby i wody, tworząc jony amonowe, azotanowe(III) i azotanowe(V), w amoniak przez pewne rodzaje bakterii (gł. Azotobacter i Clostridium) i sinic (Nostoc).2. Przyswajanie azotu w postaci azotanów(V) i amoniaku (jonów azotanowych(V) i amonowych) przez rośliny zielone następuje po wprowadzeniu ich w aminokwasy i białka roślinne. Rośliny motylkowate wykorzystują azot atmosferyczny przy współudziale bakterii nitryfikacyjnych (nitryfikatory).
3. Azot w postaci białek roślinnych wykorzystywany jest następnie przez konsumentów, czyli pobierany przez zwierzęta roślinożerne. Zwierzęta drapieżne pobierają go z białkami innych zwierząt. Po obumarciu roślin i zwierząt zawarte w nich białka są rozkładane do jonów amonowych (amonifikacja) lub utleniane w procesie nitryfikacji przez bakterie nitryfikujące do przyswajalnych przez rośliny azotanów. Taki sam proces ma miejsce w przypadku mocznika lub kwasu moczowego, wydalanych przez zwierzęta w wyniku przemiany białek. Powstałe jony amonowe są ponownie wykorzystywane przez rośliny oraz bakterie nitryfikacyjne i wracają do obiegu azotu.
4. Azotany(V) nie wykorzystane przez rośliny mogą gromadzić się w glebie (np. złoża saletry chilijskiej) albo ulec denitryfikacji, polegającej na przekształceniu przez bakterie denitryfikacyjne, w beztlenowym procesie oddychania, jonów azotanowych(V) w jony amonowe (zostające w glebie) i wolny azot, który wraca do atmosfery.Obieg Tlenu-Zwierzęta wykorzystują go w procesie oddychania tlenowego w celu otrzymania energii:C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + ATP Tlen jest podstawowym, bardzo w przyrodzie rozpowszechnionym pierwiastkiem. W wyniku procesów oddychania organizmów żywych wydzielany jest do atmosfery tlenek węgla (IV), który na powrót zostaje pobrany przez rośliny zielone w procesie jego wbudowywania do związków organicznych (fotosynteza) i na powrót zostaje uwolniony do atmosfery tlen. Wolny tlen jest niezbędny również do utleniania materii organicznej i nieorganicznej. W zbiornikach wodnych część tlenku węgla (IV) wiąże się w sole mineralne - węglany, a te pobierane są bezpośrednio przez rośliny. Procesy gnicia i butwienia zachodzą w warunkach z częściowym dostępem tlenu i produkty ich ulegają częściowemu utlenieniu.Obieg węgla w przyrodzie Węgiel w postaci dwutlenku węgla (CO2) jest asymilowany przez rośliny samożywne (przez rośliny zielone w procesie fotosyntezy, przez bakterie samożywne w procesie chemosyntezy) i włączany następnie w cząsteczki glukozy.Część glukozy zostaje z kolei zużyta do budowy komórek i tkanek, a część zużyta jako materiał energetyczny. Zwierzęta zjadając rośliny lub zwierzęta wykorzystują zawarty w związkach organicznych węgiel do budowy swojego ciała, a także w celach energetycznych.
Proces inicjalny- zachodz z udzilaem pionierskich zdiorowisk drobn.,mchow, porostów itp. Powoduje powstanie gleb prymitywnych (inicjalnych). W jego wyniku kształtuje sie słato zaznaczony poziom akumulacji próchniczej.Poziomy :Część profilu, w którym płynna zmiana cech pomiędzy sąsiednimi poziomami głównymi obejmują pas szerszy niż 5 cm, nazywane są poziomami mieszanymi. Oznacza się je dużymi literami, stosowanymi do określania przyległych poziomów głównych, oddzielonymi ukośną kreską, np. A/E, E/B, A/C, B/C. Część profilu, w którym równocześnie widoczne są cechy morfologiczne dwóch sąsiednich poziomów głównych nazywane są poziomami przejściowymi. Oznacza się je dużymi literami właściwymi dla poziomów głównych, np. AE, EC, BC; pierwsza litera oznacza poziom, do którego poziom przejściowy jest bardziej podobny.Podpoziomy: Gdy istnieje potrzeba dalszego podziału poziomów głównych na podpoziomy, wówczas po literach O, A, B, C, E, G, P i R oznaczających poziom główny, dodaje się liczby arabskie w ciągłej sekwencji. Liczby te wykazują różnice cech i właściwości poziomów, które mogą być obserwowane w profilu glebowym w terenie, np. A1, A2, A3, wynikające z odmiennej barwy, struktury lub innych cech.Dokładniejsze określenie cech i właściwości związanych z genezą danego podpoziomu oznacza się małymi literami po cyfrze określającej podpoziomy, np. A2g, B3h, lub też bezpośrednio po dużej literze określającej poziom główny, np. Ap, Bt, Cca; przyrostek literowy może być stosowany jedynie w przypadkach pewności stwierdzonych różnic. Proces inicjalny- zachodz z udzilaem pionierskich zdiorowisk drobn.,mchow, porostów itp. Powoduje powstanie gleb prymitywnych (inicjalnych). W jego wyniku kształtuje sie słato zaznaczony poziom akumulacji próchnicy. Absorpcja i akumulacja C
Pochłanianie węgla przez rośliny zachodzi na drodze fotosyntezy. Jest to proces produkcji substancji odżywczych (cukrów) z wykorzystaniem atmosferycznego CO2, wody i energii słonecznej. Substancje wykorzystywane są do wytworzenia liści, pączków i korzeni słowem do budowy ciała roślin. W tej postaci zostają na dłużej wiązane w organizmie roślin drzewiastych.Jak już wcześniej wspomniano zasymilowany węgiel jest w różnej postaci akumulowany w drzewach. Czas tej akumulacji zależy od podobnych czynników jak przyrost. W przypadku żywej materii organicznej największe znaczenie ma czas życia drzew, co jest zależne od gatunku. Średni wiek wyrębu to 100 lat, choć w naturze zdarza się, że sosna żyje 300-350, a dąb 400-500 lat.
Drugim istotnym miejscem akumulacji węgla jest martwa materia organiczna w postaci ściółki. Tempo jej dekompozycji, a co za tym idzie czas akumulacji zależy w dużym stopniu od panujących warunków termicznych i wilgotnościowych jak i samego rodzaju martwej materii. W przypadku opadu gatunków drzew leśnych czas rozkładu waha się od ok. 3 lat dla grabu do ok. 14 lat dla sosny i 37 lat dla buka.
Ważnym rezerwuarem węgla jest gleba. W początkowych stadiach tworzenia gleby zawsze przybywa materii organicznej. Tempo akumulacji waha się od 0,2 gC/m2/rok w tundrze do 15 gC/m2/rok w tajdze. Inne ekosystemy mają wartości pośrednie co obrazuje tab1. Sam proces tworzenia gleby może trwać od kilkuset do kilkunastu tysięcy lat. Tempo akumulacji w dojrzałych ekosystemach może spaść nawet do zera lub utrzymywać się na stale wysokim poziomie. Jeszcze istotniejsze z punktu widzenia rozważanego tematu jest czas akumulacji materii organicznej w ściółce (tab.1), który w tajdze wynosi 353 lata. Wynika to przede wszystkim z panujących tam warunków klimatycznych. Obieg azotu odbywa się w cyklu względnie pełnym. Potężnym zbiornikiem azotu jest atmosfera. Wolny azot amfoteryczny wiązany jest przez symbiotyczne lub wolno żyjące bakterie azotowe. Bakterie te redukują azot do jonu amonowego. W zachodzącym w glebie procesie nitryfikacji jony amonowe utleniane są do jonów azotynowych, a następnie azotyny do azotanów. Te ostatnie są absorbowane przez rośliny i wbudowywane w ich białka. Poprzez łańcuchy pokarmowe azot dostaje się na wszystkie pozimy troficzne. Martwa materia organiczna oraz wydalane produkty przemiany materii rozkładane są w procesie amonifikacji i powstaje amoniak. Amoniak w wodzie tworzy sole amonowe i jest pobierany przez rośliny i bakterie nitryfikacyjne. Proces przemiany wolnego azotu w azotany zostaje odwrócony w procesie denitryfikacji. W ten sposób cykl krążenia azotu zostaje zamknięty. Fosfor choć nie występuje w dużych ilościach w komórkach roślin i zwierząt, jest ważnym ich składnikiem i dzięki jego obecności zachodzi wzrost organizmów. Na kuli ziemskiej zalega w postaci nieograniczonych złóż fosforanów albo w ograniczonych pokładach guana ptasiego lub kości zwierząt. Złoża te są źródłem fosforanów rozpuszczalnych w wodzie, które w tej postaci są pobierane przez korzenie roślin. W procesie syntezy protoplazmy fosfor zostaje wbudowany w skład związków organicznych protoplazmy i przekształcony w liczne organiczne związki fosforowe. Pewne bakterie na poziomie destruentów w procesie przemian w łańcuchach troficznych uwalniają ze związków organicznych fosforany rozpuszczalne w wodzie. W ten sposób cykl obiegu się zamyka. Jednak część fosforanów rozpuszczalnych jest wyłączona z obiegu, ponieważ trwale się odkłada w osadach głębinowych SK WEGLANOWE- Do grupy skał węglanowych zaliczamy te osady, w skład których wchodzi ponad 50% wagowych minerałów węglanowych. Najważniejszą rolę skałotwórczą w skałach węglanowych odgrywają kalcyt, dolomit oraz w mniejszym stopniu aragonit (rombowa odmiana węglanu wapnia). Minerał ten jest wyłącznym węglanowym składnikiem szczątków organicznych, lecz stosunkowo szybko przekrystalizowuje w kalcyt. Obok wymienionych składników w skałach węglanowych występować mogąminerały ilaste, detrytyczny kwarc, związki żelaza i inne minerały o podrzędnym znaczeniu. Kalcyt jest głównym składnikiem wapieni, dolomit natomiast skał o tej samej nazwie - dolomitów. Ilościowy wzrost substancji piaszczystych i pelitowych w skałach wapiennych powoduje ich stopniowe przechodzenie do margli. Najważniejszymi skałami węglanowymi są wapienie, dolomity, margle i opoki. SKAŁY KRZEMIONKOWESą to skały utworzone w całości lub w przeważającej części z autogenicznej krzemionki, wykształconej w postaci opalu, chalcedonu lub kwarcu. Niektóre skały krzemionkowe powstają wskutek chemicznego wytrącania się krzemionki, inne zaś w wyniku osadzania się szczątków organizmówzbudowanych z krzemionki: okrzemek, radiolarii i gąbek krzemionkowych. Większość skał krzemionkowych odznacza się znaczna twardością bliską, twardości kwarcu. Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy skał są: gezy, opoki lekkie, ziemia okrzemkowa i diatomit, spongiolity i radiolaryty.
Ilaste minerały, grupa minerałów powstałych z wietrzenia skaleni i innych pierwotnych minerałów glinokrzemowych. Występują najczęściej w formie zwięzłej, jako skała osadowa (ił). Są głównym składnikiem glin. Do najważniejszych minerałów ilastych zalicza się kaolinit i montmorylonit. Minerałami skałotwórczymi skał magmowych są: kwarc, skalenie, skaleniowce, łyszczyki, pirokseny, amfibole i oliwiny.
Minerałami skałotwórczymi skał osadowych są: wyżej wymienione oraz kalcyt, dolomit, gips, anhydryt, halit.
Minerałami skałotwórczymi skał metamorficznych są: kwarc, skalenie, łyszczyki, chloryty, amfibole, pirokseny, staurolit, sylimanit, andaluzyt, dysten, kordieryt, granat, serpentyny,wezuwian.
Skalenie - najpospolitsze minerały w skorupie ziemskiej. Skalenie są glinokrzemianami przestrzennymi potasu, sodu, wapnia, rzadziej baru. Zawierają izomorficzne domieszki litu, rubidu, cezu, strontu i żelaza.Grupa skaleni obejmuje szereg minerałów o zróżnicowanym składzie chemicznym i różnej postaci kryształów. Tworzą one kryształy mieszane, w których wzajemnemu podstawieniu ulega jedna lub dwie pary jonów.
Skalenie potasowe są składnikami wielu jasnych, bogatych w krzemionkę skał
magmowych i metamorficznych. Uczestniczą również w budowie niektórych skał osadowych jako składniki detrytyczne. Skalenie potasowe są cennym surowcem stosowanym w ceramice.
Najważniejszymi przedstawicielami tej grupy minerałów są mikroklin i ortoklaz.
Ze względu na skład chemiczny SKAŁY dzieli się je na:
skały kwaśne, zawierające dużo krzemionki, np. granit.
skały zasadowe, zawierające mniej krzemionki, a więcej pierwiastków metalicznych, np. Bazalt.
skały obojętne, np. sjenit.
procesy glebotwórcze: brunatnienia-wyst.w kloimacie umiarkowanym pod lasami liściastymi i mieszanymi , polega na rozpadzie pierwotnym krzemianów i tworzenia się minerałów ilastych 2) płowienia wymywanie węglanów , a następnie pionowe przemieszczanie rozłożonych minerałów ilastych 3)bielicowania - kwaśna hydroliza minerałów i przemieszczanie się produktów wietrzenia 4) glejowy-reakcja związków żelaza i manganu przy udziale drobnoustrojów anaerobowych. 5) proces torficzny- proces przebiega w warunkach beztlanowych prowadzący do powstania torfu