ROZDZIAŁ IX

NAJCZĘŚCIEJ NAKŁUWANE PUNKTY DODATKOWE (EXTRA)

Niezależnie od punktów usytuowanych na meridianach istnieją liczne punkty dodatkowe, umiejscowione poza meridianami. Punkty te nie mają jednak wyraźnego wpływu na krążenie energii w meridianach. Wywierają one przede wszystkim działanie miejscowe na przylegające tkanki i narządy, jednak mogą sprowadzać również odczyn ogólny. Uwzględnianie tych punktów przy postępowaniu leczniczym zwiększa możliwości terapeutyczne akupunktury. Z tego względu dobrze wyszkolony akupunkturzysta w toku rutynowego postępowania, do normalnego schematu nakłuwania obejmującego punkty klasyczne, dodaje również jeden lub kilka punktów dodatko­wych. Stąd też znajomość zarówno topografii jak i właściwości terapeutycznych punktów dodatkowych jest nieodzowna dla lekarzy zajmujących się akupunkturą. W przeciwieństwie do specjalistów chińskich, którzy kładą główny nacisk na punkty klasyczne, specjali­ści europejscy przywiązują duże znaczenie do punktów dodatko­wych, które ich zdaniem walnie zwiększają skuteczność leczniczą akupunktury. Dlatego zagadnienie to jest dokładniej i szerzej omó­wione w podręcznikach europejskich aniżeli chińskich. O ile w klasycznym dziele chińskim „Ań outline of chinese acupuncture" z roku 1975 omówiono 36 punktów „extra", a w podręczniku repre­zentującym jeszcze wyższy poziom „Essentials of Chinese Acupun­cture" z roku 1980 wymieniono tylko 20 punktów „extra", to wybitni specjaliści austriaccy, zresztą wyszkoleni w Chinach, Georg König i Ingrid Wancura, w obszernym podręczniku pt. „Neue chinesische akupunktur" z roku 1977 podali szczegółowy opis 171 punktów dodatkowych. Należy nadto dodać, że zarówno w Chinach jak i w krajach europejskich nadal prowadzone są intensywne badania, mające na celu wykazanie nowych, bardziej skutecznych punktów dodatkowych. Na podstawie moich obserwacji i własnego niemałego doświadczenia twierdzę, że jakkolwiek punkty dodatkowe przyczyniły się do dalszego postępu akupunktury i wiele z nich zostało zaakceptowanych przez ogół akupunkturzystów, to jednak nie ma większego uzasadnienia poświęcać im zbyt wiele uwagi. Uważam, że każda przesada jest nie na miejscu i dlatego ograniczę się do omówienia 40 punktów dodatkowych (extra), najczęściej nakłu­wanych i najbardziej skutecznych.

Punkty dodatkowe umiejscowione na głowie i szyi

(Rycina 38)

1. Yintang (Extra 1), punkt umiejscowiony na czole tuż powyżej nasady nosa w środku linii poziomej łączącej wewnętrzne brzegi brwi. Wskazania do nakłuwania: ból głowy w okolicy czołowej, zawroty głowy, choroby nosa, choroby oczu, nadciśnienie tętnicze. Punkt ten wpływa również na psychikę i poprawia nastrój.

2. Taiyang (Extra 2), punkt umiejscowiony na skroni, w odległości l cuna ku tyłowi od środka linii łączącej zewnętrzny koniec brwi i zewnętrzny kąt oka.

Wskazania do nakłuwania: ból głowy w okolicy skroni, migrena, zapalenie nerwu trójdzielnego, choroby oczu, ból zęba, poraże­nie twarzy. W silnych bólach głowy zaleca się spowodować igłą trójgrańcową mikroupust krwi.

3. Yuyao (Extra 3), punkt umiejscowiony nad okiem w samym środku brwi, w linii źrenicy.

Wskazania do nakłuwania: choroby oczu, ból w okolicy nadoczodołowej, porażenie mięśni gałki ocznej.

4. Qiuhou (Extra 4), punkt umiejscowiony na dolnej powiece na wysokości punktu Chengqi (Żołądek 1) około l cm w bok od tego punktu, na dolnym brzegu oczodołu. Wskazania do nakłuwania: myopia, zanik nerwu wzrokowego, zapalenie nerwu wzrokowego, jaskra, zaćma.

5. Jiachengjiang (Extra 5), punkt umiejscowiony na szczęce dolnej na poziomie punktu Chengjiang (GRP 24) i w odległości l cuna od tego punktu. Punkt ten leży nad otworem szczęki dolnej (foramen mandibulare).

Wskazania do nakłuwania: porażenie nerwu twarzowego, zapale­nie nerwu trójdzielnego, zapalenie dziąseł, paradontoza, zapale­nie miazgi zęba.

6. Sishencong (Extra 6), jest to grupa punktów umiejscowiona na wierzchołku głowy dookoła punktu Baihui (GRT 20) w odległo­ści l cuna ku przodowi, ku tyłowi i do boku. Są to punkty czterech mądrych bogów.

Wskazania do nakłuwania: bóle głowy, zawroty głowy, bezsen­ność, zaburzenia pamięci, padaczka, choroby psychiczne, wylew krwi do mózgu.

7. Yiming (Extra 7), punkt umiejscowiony poza małżowiną uszną, na dolnym brzegu wyrostka sutkowatego, l cun ku tyłowi od punktu Yifeng (Potrójny ogrzewacz 17).

Wskazania do nakłuwania: krótkowzroczność, nadwzroczność, kurza ślepota, zaćma, bezsenność, porażenie nerwu wzrokowego, dzwonienie w uszach.

8. Anmian I (Extra 8), punkt znajdujący się poza małżowiną uszną na środku linii łączącej punkty Yifeng (Potrójny ogrzewacz 17) i Yiming (Extra 7).

Wskazania do nakłuwania: bezsenność, schizofrenia.

9. Anmian II (Extra 9), punkt umiejscowiony na karku, tuż poniżej potylicy, w środku linii łączącej punkty Yiming (Extra 7) i Fengchi (Woreczek żółciowy 20).

Wskazania do nakłuwania: bezsenność.

10. Jinjin, Yoye (Extra 10), punkt umiejscowiony pod językiem, po obu stronach wędzidełka języka, ponad żyłami podjęzykowymi.

Wskazania do nakłuwania: nudności, wymioty, obrzęk języka, nagła utrata mowy, zesztywnienie języka, zapalenie migdałków podniebiennych. Nakłuwa się punkty Jinjin, Yuye aż do uzyska­nia krwawienia z żył pod językowych.

11. Zengyin (Extra 11), punkt umiejscowiony na szyi poza chrząstką tarczowatą w zagłębieniu tuż przed tętnicą szyjną, l cun poniżej punktu Renying (Żołądek 9).

Wskazania do nakłuwania: niemota.

12. Shanglianquan (Extra 12), punkt umiejscowiony na przedniej powierzchni szyi, w linii środkowej przedniej, l cun poniżej dolnego brzegu szczęki dolnej.

Wskazania do nakłuwania: niemota, ostre i przewlekłe zapalenie gardła, zapalenie śluzówki jamy ustnej, kurcz mięśni języka, ślinotok.

13. Jingbi (Extra 13), punkt umiejscowiony tuż ponad obojczykiem na bocznej krawędzi mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego w ¹/₃ długości obojczyka licząc od mostka. Wskazania do nakłuwania: niedowład kończyny górnej, ból barku i ramienia.

14. Long Xue (Extra 14), punkt umiejscowiony tuż przed małżowi­ną uszną w środku linii łączącej punkty Ermen (Potrójny ogrzewacz 21) i Tinggong (Jelito cienkie 19). Wskazania do nakłuwania: niedosłuch.

15. Er Jian (Extra 15), punkt umiejscowiony na wierzchołku małżo­winy ucha, na górnym końcu fałdu uzyskanego po zgięciu małżowiny ku przodowi.

Wskazania do nakłuwania: migrena, zapalenie spojówek (co-niuncti vitis granulosa), alergia.

Punkty dodatkowe umiejscowione na powłokach

brzusznych

(Rycina 39)

Rycina 39. Topografia punktów dodatko­wych (extra) na powłokach brzucha.

16. Weishang (Extra 16), punkt umiejscowiony w nadbrzuszu, 2 cuny powyżej pępka i 4 cuny w bok od linii środkowej ciała. Wskazania do nakłuwania: opadnięcie żołądka.

17. Weibao (Extra 17), punkt umiejscowiony w podbrzuszu w okolicy pachwiny, w odległości 4 cunów od linii środkowej przedniej na poziomie punktu Guanyuan (GRP 4). Wskazania do nakłuwania: wypadnięcie macicy.

18. Zigong (Extra 18), punkt umiejscowiony w podbrzuszu w okolicy pachwiny, w odległości 3 cunów od linii środkowej przedniej na poziomie punktu Zhongji (GRP 3). Wskazania do nakłuwania: schorzenia narządów rodnych.

19. Hun She (Extra 19), punkt umiejscowiony na powłokach brzu­sznych, na poziomie pępka, oddalony l cun od niego. Wskazania do nakłuwania: dyspepsja, nieżyt oskrzeli, biegunka.

Punkty dodatkowe umiejscowione w okolicy grzbietowej i lędźwiowej

(Rycina 40)

Rycina 40. Topografia punktów doktora Huatuo na kręgosłupie piersiowym i lędźwiowym.

20. Dingchuan (Extra 20), punkt umiejscowiony na dolnej części karku, na wysokości wyrostka ościstego 7 kręgu szyjnego i punk­tu Dazhui (GRT 14), w odległości ¹/₂ cuna od linii środkowej tylnej.

Wskazania do nakłuwania: kaszel, dychawica oskrzelowa, po­krzywka.

21. Bai Zhong Feng (Extra 21), punkt umiejscowiony w okolicy barkowej, na wysokości punktu Dazhui (GRT 14), w odległości 2 ¹/₃ cuna od linii środkowej tylnej. Wskazania do nakłuwania: wylew krwi do mózgu, pokrzywka.

22. Wuming (Extra 22), punkt umiejscowiony w linii środkowej tylnej, poniżej wyrostka ościstego 2 kręgu piersiowego. Wskazania do nakłuwania: choroby psychiczne.

23. Shiqizhui (Extra 23), punkt umiejscowiony w linii środkowej tylnej, poniżej wyrostka ościstego 5 kręgu lędźwiowego.

Wskazania do nakłuwania: bóle okolicy krzyżowej, bóle nóg, niedowłady kończyn dolnych, choroby narządów rodnych ko­biecych.

24. Yao Qi (Extra 24), punkt umiejscowiony W linii środkowej tylnej, w zagłębieniu poniżej kolca l kręgu krzyżowego. Wskazania do nakłuwania: padaczka.

25. Huatuojiaji (punkty doktora Huatuo) (Extra 25), jest to grupa złożona z 34 punktów rozmieszczonych po obu stronach kręgo­słupa piersiowego i lędźwiowego, w odległości ¹/₂ cuna od linii środkowej.

Wskazania do nakłuwania: choroby rdzenia kręgowego oraz narządów zaopatrywanych przez odpowiednie nerwy rdzeniowe. W chorobach narządów klatki piersiowej nakłuwa się punkty Huatuo na przestrzeni od l do 7 kręgu piersiowego. W choro­bach narządów jamy brzusznej okolicę kręgosłupa od 8 do 12 kręgu piersiowego. W bólach okolicy lędźwiowej nakłuwa się punkty Huatuo wzdłuż wyrostków ościstych kręgów 10 piersio­wego do 5 lędźwiowego. Igły wbija się pod kątem 30° w stosunku do linii pionowej przechodzącej przez środek kręgo­słupa na głębokości 2¹/₂ cm w okolicy lędźwiowej i 2 cm w okolicy piersiowej.

Punkty dodatkowe w obrębie kończyn górnych

(Rycina 41)

Rycina 41. Topografia punktów dodatkowych (extra) na dłoni.

26. Jianzhomg (Extra 26), punkt umiejscowiony na barku, na mięśniu naramiennym w środku linii łączącej punkty Jianyu (Jelito grube 15) i Binao (Jelito grube 14).

Wskazania do nakłuwania: niedowład kończyny górnej.

27. Bizhong (Extra 27), punkt umiejscowiony na dłoniowej powierz­chni przedramienia na środku linii od środka zgięcia łokciowego do punktu Daling (Osierdzie 7), znajdującego się w środku fałdu nadgarstka.

Wskazania do nakłuwania: niedowład kończyny górnej, bóle w obrębie klatki piersiowej.

28. Erbai (Extra 28), dwa punkty umiejscowione na dłoniowej powierzchni przedramienia, 4 cuny dośrodkowo od poprzeczne­go fałdu nadgarstka, po obu stronach ścięgna zginacza promie­niowego nadgarstka. Wskazania do nakłuwania: żylaki odbytu.

29. Zhongquan (Extra 29), punkt umiejscowiony na grzbiecie nad­garstka po stronie promieniowej prostownika wspólnego palców. Wskazania do nakłuwania: dolegliwości ze strony stawu nadgarst­kowego, krwioplucie, uczucie duszenia się.

30. Luozhen (Extra 30), punkt umiejscowiony na grzbiecie dłoni w zagłębieniu pomiędzy 2 i 3 kością śródręcza, ¹/₂ cuna dośrodko­wo od stawu śródręczno-palcowego. Wskazania do nakłuwania: bolesne napięcie mięśni karku.

31. Yatong (Extra 31), punkt umiejscowiony na grzbiecie dłoni, pomiędzy 3 i 4 kośćmi śródręcza, ¹/₂ cuna dośrodkowo od stawu śródręczno-palcowego. Wskazania do nakłuwania: ból zęba.

32. Baxie (Extra 32), jest to grupa 4 punktów umiejscowionych na grzbiecie dłoni u podstawy palców, nieco dośrodkowo od fałdów skórnych międzypalcowych.

Wskazania do nakłuwania: bóle stawów palców dłoni, upośledze­nie sprawności palców, bóle głowy i karku.

33. Sifeng (Extra 33), jest to grupa 4 punktów umiejscowionych na powierzchni dłoniowej palców bliższych stawów międzypalicz-kowych.

Wskazania do nakłuwania: koklusz, dyspepsja u dzieci, zespół niedożywienia u dzieci.

34. Shixuan (Extra 34), jest to grupa pięciu punktów, z których każdy umiejscowiony jest na końcu opuszki jednego z palców dłoni, w odległości 3 mm od wierzchołka paznokcia. Wskazania do nakłuwania: omdlenie, zapaść, apopleksja, stany gorączkowe.

Punkty dodatkowe w obrębie kończyn dolnych

(Rycina 42)

Rycina 42. Topografia punktów dodatko­wych (extra) na kończynach dolnych.

35. Heding (Extra 35), punkt usytuowany w środku górnej krawędzi rzepki. Wskazania do nakłuwania: dolegliwości bólowe ze strony kolana.

36. Xiyan (Extra 36), są to dwa punkty umiejscowione po obu stronach więzadła rzepkowego, poniżej dolnego brzegu rzepki. Znane są pod nazwą „oczu tygrysa" lub „nozdrzy cielęcia". Wskazania do nakłuwania: choroby kolana.

37. Lanwei (Extra 37), punkt umiejscowiony na bocznej powierz­chni podudzia, 2 cuny poniżej punktu Zusanli (Żołądek 36). Punkt ten jest tkliwy i bolesny w zapaleniu wyrostka robaczkowego. Wskazania do nakłuwania: zapalenie wyrostka robaczkowego, ból żołądka, niedowład kończyn dolnych.

38. Linghou (Extra 38), punkt umiejscowiony na bocznej powierz­chni podudzia, nieco ku dołowi i ku tyłowi od główki kości strzałkowej.

Wskazania do nakłuwania: zapalenie nerwu kulszowego, niedo­wład kończyny dolnej po tej samej stronie.

39. Dannang (Extra 39), punkt umiejscowiony na bocznej powierz­chni podudzia, l cun poniżej punktu Yanglinquan (Woreczek żółciowy 34).

Wskazania do nakłuwania: choroby woreczka żółciowego, pora­żenie kończyny dolnej po tej samej strome.

40. Bafeng (Extra 40), grupa złożona z czterech punktów umiejsco­wiona na grzbiecie stopy u podstawy palców tuż za fałdami skórnymi międzypalcowymi.

Wskazania do nakłuwania: ból, obrzęk, przekrwienie palców i grzbietu stopy.

---