Mgr Anna Surówka

Prawa polityczne - ciąg dalszy

1. art. 12 Konstytucji - RP zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno - zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji.

2. Wolność zrzeszania się - art. 58 Konstytucji - każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.

3. Prawo o stowarzyszeniach - ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r.

• obywatele polscy realizują wolność zrzeszania się w stowarzyszeniach,

• ograniczenia wolności zrzeszania się - w ustawie, ze względu na ochronę bezpieczeństwa państwowego, porządku publicznego, ochronę zdrowia lub moralności publicznej, ochronę praw i wolności innych osób,

• stowarzyszenie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne, uchwala akty wewnętrzne,

• definicja - stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych,

• stowarzyszenie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne, uchwala akty wewnętrzne; opiera swą działalność na pracy społecznej członków; może zatrudniać pracowników,

• prawo tworzenia stowarzyszeń - posiadają obywatele polscy, mający pełną zdolność do czynności prawnych i niepozbawionym praw publicznych,

• małoletni w wieku 16 - 18 lat - mogą należeć do stowarzyszeń, korzystać z czynnego i biernego prawa wyborczego w tym stowarzyszeniu, z tym że w składzie zarządu stowarzyszenia większość muszą stanowić osoby o pełnej zdolności do czynności prawnych,

• małoletni poniżej 16 lat - mogą należeć do stowarzyszenia za zgodą przedstawicieli ustawowych, bez prawa głosowania i wybierania; wyjątek - mogą wybierać i być wybierani, jeżeli stowarzyszenie zrzesza wyłącznie małoletnich,

• cudzoziemcy:

1. mający miejsce zamieszkania w RP - korzystają z wolności zrzeszania się na zasadach takich jak obywatele polscy,

2. nie mający miejsca zamieszkania w RP - mogą wstępować do stowarzyszeń, jeżeli statuty przewidują taką możliwość,

• na terytorium RP mogą być tworzone stowarzyszenia międzynarodowe,

• stowarzyszenia mogą należeć do organizacji międzynarodowych; wyjątek - nie może to naruszać zobowiązań wynikających dla RP z umów międzynarodowych,

• zakaz tworzenia stowarzyszeń - przewidujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa ich członków; zakazy wynikające z art. 13 Konstytucji - zakaz istnienia stowarzyszeń, odwołujących się do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, propagujących nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa, przewidujących utajenie struktur lub członkostwa,

• zakaz zmuszania do przynależności do stowarzyszenia, a także dyskryminacji z powodu przynależności,

• wyłączenia spod działania ustawy: organizacje i instytucje działające na podstawie odrębnych przepisów, kościoły i związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne, organizacje religijne, komitety wyborcze, partie polityczne,

• tworzenie stowarzyszeń:

1. stowarzyszenie rejestrowe - co najmniej 15 osób, uchwala statut stowarzyszenia i wybiera komitet założycielski; statut - wymogi art. 10 (nazwa stowarzyszenia, teren działania, siedziba stowarzyszenia, cele i sposoby ich realizacji, sposób nabywania i utraty członkostwa, władze stowarzyszenia, tryb ich wyboru, uzupełnienia składu i kompetencje, sposób reprezentowania stowarzyszenia, zaciągania zobowiązań majątkowych, warunki ważności uchwał, sposób uzyskiwania składek członkowskich, ustanawiania składek, zasady dokonywania zmian statutu, sposób rozwiązania stowarzyszenia, ewentualny zamiar prowadzenia działalności gospodarczej czy tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych); komitet założycielski składa wniosek o rejestrację wraz ze statutem, listą założycieli, protokołem z wyboru komitetu założycielskiego, informacją o tymczasowej siedzibie do sądu rejestrowego; wniosek rozpoznawany jest niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 miesięcy; sąd rejestrowy dostarcza organowi nadzorującemu (wojewodzie albo staroście) odpis wniosku o rejestrację z dokumentami; rejestracja - w Krajowym Rejestrze Sądowym; z chwilą wpisu do rejestru stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną; odmowa wpisu - brak spełnienia przez stowarzyszenie wymogów ustawowych, statut niezgodny z prawem,

2. stowarzyszenie zwykłe - co najmniej 3 osoby, pragnące założyć stowarzyszenie, uchwalają regulamin działalności, określając w szczególności nazwę, cel, teren, środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie; założyciele informują na piśmie właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia organ nadzoru; zakaz założenia stowarzyszenia zwykłego - sąd może zakazać na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora; brak wydania zakazu działania stowarzyszenia w ciągu 30 dni od uzyskania informacji - stowarzyszenie może zacząć działać; stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej,

organy stowarzyszenia rejestrowego: walne zebranie członków (delegatów), zarząd, organ kontroli, walne zebranie członków stowarzyszenia - najwyższa władza stowarzyszenia; domniemanie kompetencji na rzecz walnego zebrania,

stowarzyszenie rejestrowe - możliwość tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych, jeżeli statut przewiduje taką ewentualność; możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem, że dochód z tej działalności winien być przeznaczony na cele statutowe i nie może podlegać podziałowi między członków stowarzyszenia; może przyjmować darowizny, spadki, zapisy, korzystać z ofiarności publicznej; osoby prawne mogą być członkami wspierającymi; stowarzyszenia mogą się łączyć w związki stowarzyszeń,

stowarzyszenie zwykłe - nie posiada osobowości prawnej, nie może tworzyć terenowych jednostek organizacyjnych, prowadzić działalności gospodarczej, przyjmować darowizn, spadków, zapisów, korzystać z ofiarności publicznej; nie może zrzeszać osób prawnych; nie może łączyć się w związki stowarzyszeń,

nadzór nad stowarzyszeniami:

1. wojewoda właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - nad stowarzyszeniami jednostek samorządu terytorialnego,

2. starosta właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia - nad innymi stowarzyszeniami,

21. kompetencje organu nadzorującego: żądanie dostarczenia odpisów uchwał walnego zebrania członków, żądanie wyjaśnień od władz stowarzyszenia; możliwość nałożenia grzywny na stowarzyszenie nie stosujące się do wymagań organu nadzorującego; możliwość żądania usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, a w razie niezastosowania się przez stowarzyszenie do żądania - możliwość zwrócenia się do sądu o: udzielenie upomnienia władzom stowarzyszenia, uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia, rozwiązanie stowarzyszenia (w razie uporczywego lub rażącego naruszania prawa albo statutu, gdy nie ma możliwości przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub statutem); możliwość żądania ustanowienia kuratora w razie braku zarządu stowarzyszenia,

22. prokurator - możliwość zwrócenia się do sądu o: udzielenie upomnienia władzom stowarzyszenia, uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia, rozwiązanie stowarzyszenia (w razie uporczywego lub rażącego naruszania prawa albo statutu, gdy nie ma możliwości przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub statutem); możliwość żądania ustanowienia kuratora w razie braku zarządu stowarzyszenia,

23. stowarzyszenie opiera swą działalność na pracy społecznej członków; może zatrudniać pracowników - art. 2 ust. 3,

24. majątek stowarzyszenia:

1. stowarzyszenie rejestrowe - składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z działalności gospodarczej, dochody z majątku stowarzyszenia i z ofiarności publicznej,

2. stowarzyszenie zwykłe - składki członkowskie,

25. likwidacja stowarzyszeń - własna uchwała stowarzyszenia, przez sąd - gdy liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby członków wymaganych do jego założenia, stowarzyszenie nie posiada władz i nie jest możliwe ich wyłonienie w okresie nie dłuższym niż rok.

	Stowarzyszenie rejestrowe	Stowarzyszenie zwykłe
Osobowość prawna	Posiada	nie posiada
Rejestracja	Obowiązek zarejestrowania w KRS	obowiązek poinformowania o założeniu stowarzyszenia organu nadzorującego
Założenie	Co najmniej 15 osób, uchwala statut, wybiera komitet założycielski	co najmniej 3 osoby, uchwalają regulamin, określają przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie
Władze	Walne zebranie członków (delegatów), zarząd, organ kontroli wewnętrznej	-
Członkostwo osób prawnych	mogą być członkami wspierającymi	Nie mogą być członkami
Majątek	składki członkowskie, darowizny, spadki, zapisy, dochody z własnej działalności, dochody z własnego majątku, ofiarność publiczna	składki członkowskie
Prowadzenie działalności gospodarczej	Istnieje możliwość prowadzenia działalności gospodarczej, ale dochody nie mogą być dzielone pomiędzy członków stowarzyszenia i muszą być przeznaczone na cele statutowe	brak możliwości prowadzenia działalności gospodarczej
Tworzenie terenowych jednostek organizacyjnych	tak, jeżeli statut przewiduje taką możliwość	nie

4. organizacje pożytku publicznego - w myśl art. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, organizacjami pożytku publicznego są organizacje pozarządowe, osoby prawne Kościoła Katolickiego, innych kościołów o uregulowanym stosunku do państwa, związków wyznaniowych działających na podstawie ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, a także stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, prowadzące społecznie użyteczną działalność w sferze zadań publicznych; uznanie za organizację pożytku publicznego - konieczność spełnienia określonych w ustawie warunków - art. 20 ustawy o działalności pożytku publicznego - a należą do nich:

• prowadzenie przez organizację działalności statutowej na rzecz ogółu społeczności lub grupy podmiotów mających trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa,

• prowadzona działalność powinna być wyłączną działalnością statutową i dotyczyć wykonywania zadań publicznych,

• podmioty ubiegające się o status organizacji pożytku publicznego nie powinny prowadzić działalności gospodarczej lub prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji ich celów statutowych,

• cały dochód organizacji winien być przeznaczany na wykonywanie działalności statutowej,

• organizacje powinny posiadać statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru,

• statut lub inne akty wewnętrzne powinny zabraniać udzielania pożyczek i czerpania innych korzyści z majątku organizacji przez jej członków.

W przypadku działalności wykonywanej przez osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych nie stosuje się wymogu wyłączności działalności statutowej, a prowadzona przez te podmioty działalność pożytku publicznego powinna być wyodrębniona w sposób umożliwiający jej identyfikację pod względem organizacyjnym i rachunkowym. Konieczność wyodrębnienia związana jest z obowiązywaniem odmiennych zasad wykorzystania uzyskiwanych przez te organizacje dochodów - wymóg przeznaczenia całego dochodu na działalność pożytku publicznego dotyczy jedynie tych dochodów, które są uzyskiwane w wyniku prowadzenia działalności pożytku publicznego.

Wymóg wykonywania zadań publicznych - ustawa nie wymienia poszczególnych form aktywności, ogranicza się jedynie do przedstawienia sfer, których mają one dotyczyć (art. 4 UDzPPiW). Wśród sfer działalności publicznej, która może być realizowana przez organizacje pożytku publicznego znalazły się m. in.: pomoc społeczna, działalność charytatywna, podtrzymywanie tradycji narodowej, ochrona i promocja zdrowia, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, nauka, edukacja, oświata, kultura, ratownictwo i ochrona ludności, pomoc ofiarom katastrof, a także promocja i organizacja wolontariatu. Choć katalog ustawowy jest zamknięty, Rada Ministrów uzyskała uprawnienie do jego rozszerzenia w drodze rozporządzenia, w razie gdy uzna jakieś inne działania za szczególnie użyteczne społecznie. Takie rozwiązanie daje możliwość dostosowywania sfery działalności organizacji pożytku publicznego do zmieniających się potrzeb społecznych.

Uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego - jeżeli zainteresowany podmiot jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego, to otrzymuje status organizacji pożytku publicznego po zamieszeniu w KRS informacji o spełnieniu wymagań przewidzianych w przepisach (art. 22 ust. 1 UDzPPiW); w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych kościołów i związków wyznaniowych, stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego oraz organizacji nie wpisanych do KRS, uzyskanie statusu organizacji pożytku publicznego wymaga jednoczesnego wpisania na zasadach zawartych w ustawie z dnia 20 sierpnia 1997r. o Krajowym Rejestrze Sądowym takiego podmiotu do rejestru i zamieszczenia informacji o prowadzonej przez tą organizację działalności (art. 22 ust. 2 UdzPPiW). Od tego momentu organizacje mogą korzystać z uprawnień, wynikających z ich statusu jako organizacji pożytku publicznego. Równocześnie organizacje tracą swój status z chwilą wykreślenia z rejestru informacji o spełnianiu przez nie któregoś z warunków wymienionych w art. 20 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Uprawnienia organizacji pożytku publicznego m.in.:

• zwolnienie od podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej, opłat sądowych (art. 24 ust. 1 UDzPPiW),

• możliwość nabywania na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości będących własnością Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego (art. 24 ust. 2 UDzPPiW),

• możliwość nieodpłatnego przedstawiania informacji o swojej działalności w publicznej radiofonii i telewizji (art. 26 UDzPPiW),

• możliwość korzystania z pracy poborowych skierowanych do odbycia służby zastępczej, a także z pracy wolontariuszy (art. 25 UDzPPiW).

Organizacje pożytku publicznego prowadzą swoją działalność, polegającą na wykonywaniu zadań publicznych, w imieniu własnym - art. 5 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - wymóg współpracy pomiędzy organami administracji publicznej a organizacjami i podmiotami pozarządowymi, trudniącymi się wykonywaniem działalności pożytku publicznego. Współpraca ta może przybierać formy:

• zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych (ustawa szczegółowo reguluje tryb postępowania konkursowego na prowadzenie takich działań),

• wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działalności,

• konsultowania z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych, odnoszących się do działalności statutowej tych organizacji,

• wspólnego tworzenia zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym

• występowaniu do organów administracji publicznej z inicjatywą wykonania zadań publicznych.

Ustawa wymaga by współpraca oparta była na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności (art. 5 ust. 2).

Organizacje pożytku publicznego zobowiązane są do sporządzania rocznego sprawozdania merytorycznego i finansowego ze swojej działalności. Treść sprawozdań podawana jest do publicznej wiadomości, natomiast samo sprawozdanie finansowe podlega badaniu zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Nadzór i kontrola nad organizacjami pożytku publicznego powierzona została ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego (art. 28 ust. 1). Wyjątek stanowi nadzór nad organizacjami działającymi w zakresie ratownictwa i ochrony ludności - kompetencje nadzorcze nad organizacjami prowadzącymi taką działalność, powierzone zostały ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych (art. 28 ust. 2). Minister sprawuje nadzór w zakresie prawidłowości korzystania przez organizacje pożytku publicznego z uprawnień ustawowych. Przyznanie kompetencji nadzorczych ministrom prowadzić może do władczego wkraczania przez podmioty władzy państwowej w sferę działalności organizacji pożytku publicznego. W wykonywaniu czynności kontrolnych minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego posługuje się wyznaczonymi przez siebie osobami, może także powierzyć wykonanie czynności kontrolnych marszałkowi województwa. Uprawnienia kontrolne: wstęp na teren nieruchomości, na którym prowadzona jest działalność pożytku publicznego, żądanie pisemnych lub ustnych wyjaśnień, okazania dokumentów, wezwanie organizacji pożytku publicznego do usunięcia uchybień, a w razie niewywiązania się z zaleceń - wniosek do sądu rejestrowego o wykreślenie organizacji z KRS.

Organem koordynującym współpracę administracji publicznej, samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych jest Rada Pożytku Publicznego. RPP składa się z pięciu przedstawicieli administracji rządowej, pięciu przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego i dziesięciu przedstawicieli organizacji pozarządowych. Wszyscy członkowie Rady powoływani są przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Rada jest organem opiniodawczo-doradczym. Do jej kompetencji należy m. in. wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych dotyczących działalności pożytku publicznego i organizacji pożytku publicznego, a także o zadaniach publicznych, których wykonanie jest zlecane organizacjom pozarządowym (art. 35 ust. 2 UDzPPiW), za pośrednictwem swojego przedstawiciela może także uczestniczyć w czynnościach kontrolnych i nadzorczych sprawowanych przez właściwych ministrów (art. 28-29 UDzPPiW). Dla wykonywania swych zadań Rada Pożytku Publicznego może powoływać ekspertów, zlecać przeprowadzenie badań i opracowanie ekspertyz (art. 38 UDzPPiW).

Pewne uprawnienia kontrolne w odniesieniu do organizacji pożytku publicznego posiadają także organy władzy publicznej, które zlecają wykonanie zadań publicznych. Dokonują one kontroli i oceny realizacji zadań przez organizacje pożytku publicznego w zakresie stanu realizacji zadania, efektywności, rzetelności, jakości wykonania, a także prawidłowości wykorzystania środków publicznych i prowadzenia dokumentacji (art. 17).

W każdym przypadku z dokonanych czynności kontrolnych sporządza się sprawozdanie.

5. Ustawa o partiach politycznych - z dnia 27 czerwca 1997 r.:

• art. 11 Konstytucji - ust. 1. RP zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa; ust. 2. jawność finansowania partii,

• definicja - partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu politycznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej,

• konstytutywne znaczenie wpisu do ewidencji partii politycznych dla możliwości korzystania z uprawnień ustawowych,

* mogą istnieć partie nie wpisane do rejestru

• członkowie - mogą nimi być obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat,

• zagwarantowanie partiom politycznym dostępu do publicznej radiofonii i Tv - art. 5; art. 23 ustawy o RTv - możliwość przedstawiania stanowiska w węzłowych sprawach politycznych; art. 24 ustawy o RTv - możliwość rozpowszechniania audycji wyborczych przez partie polityczne uczestniczące w wyborach,

• partie polityczne nie mogą wykonywać zadań zastrzeżonych dla organów władzy publicznej ani ich zastępować,

• zakaz posiadania przez partie polityczne jednostek organizacyjnych w zakładach pracy,

• obowiązek kształtowania struktur partii politycznych z zachowaniem zasad demokracji i jawności struktur,

• statut partii - art. 9 - nazwa, skrót nazwy, siedziba partii, nabywanie i utrata członkostwa, prawa i obowiązki członków, organy partii politycznej, tryb dokonywania wyboru organów i uzupełniania ich składu, sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, uzyskiwania środków finansowych, zasady tworzenia jednostek organizacyjnych, zasady dokonywania zmian statutu, sposób rozwiązania partii lub jej połączenia z inną,

• rejestracja - zgłoszenie partii politycznej do ewidencji powinno zawierać nazwę, skrót, określenie adresu siedziby partii, dane personalne osób wchodzących w skład organów partii uprawnionych do jej reprezentowania na zewnątrz, statut, wykaz zawierający dane personalne z podpisami co najmniej 1000 obywateli polskich popierających zgłoszenie, którzy ukończyli 18 lat i mają pełną zdolność do czynności prawnych, można załączyć także symbol graficzny partii; zgłoszenia dokonują 3 osoby, uprawnione do reprezentowania partii (członkowie jej organów); ewidencję partii politycznych prowadzi Sąd Okręgowy w Warszawie; jeżeli zgłoszenie jest zgodne z przepisami prawa Sąd dokonuje rejestracji niezwłocznie; postanowienie o zarejestrowaniu partii politycznej; zgłoszenie z naruszeniem przepisów prawa - wezwanie do usunięcia uchybień pod rygorem odmowy wpisu do ewidencji; wątpliwości co do zgodności z Konstytucją celów lub zasad działania partii politycznej - Sąd składa wniosek do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności celów partii politycznej z Konstytucją; odmowa wpisu - nieusunięcie wad w zgłoszeniu w wyznaczonym terminie, stwierdzenie przez TK niezgodności z Konstytucją celów partii politycznej;

*art. 13 K - zakaz istnienia partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, z także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa,

**art. 8 ust. o partiach politycznych - partie polityczne kształtują swoje struktury oraz zasady działania zgodnie z zasadą demokracji, w szczególności przez zapewnienie jawności tych struktur, powoływania organów partii w drodze wyborów i podejmowania uchwał większością głosów,

• ewidencja partii politycznych jest jawna,

• obowiązek informowania Sądu o wszelkich zmianach w składzie organów uprawnionych do reprezentowania partii, zmianie statutu, adresu siedziby; niedopełnienie obowiązku w ciągu wyznaczonym przez Sąd terminie - postanowienie o wykreśleniu partii z ewidencji,

• jawność finansowania partii politycznych,

• partia opiera swą działalność na pracy społecznej członków; może zatrudniać pracowników - art. 3,

• majątek - składki członkowskie, darowizny (ograniczenie wysokości darowizn pieniężnych - art. 25 ust. 4, a także wyłączenie przyjmowania środków finansowych od osób fizycznych nie mających zamieszkania w RP - wyjątek obywatele polscy, od cudzoziemców), spadki, zapisy, dochody z majątku, subwencje i dotacje określone ustawowo - art. 24 ust.1; majątek może być przeznaczony tylko na cele statutowe i charytatywne; sposoby pozyskiwania dochodów przez partie - art. 24 ust. 4; możliwość zaciągania kredytów bankowych,

• zakaz prowadzenia przez partie polityczne działalności gospodarczej i zbiórek publicznych; wyłączenie - art. 27 - działalność polegająca na sprzedaży różnych przedmiotów i publikacji związanych z partią, wykonywanie odpłatne usług biurowych,

• gromadzenie środków finansowych przez partie - tylko na rachunkach bankowych; wyłączenie - fundusze ze składek przeznaczane na pokrycie bieżących wydatków,

• subwencja z budżetu państwa - art. 28 - 29 - przysługuje partiom politycznym, które w wyborach do Sejmu otrzymały w skali kraju co najmniej 3% ważnie oddanych głosów na okręgowe listy wyborcze (partie, które wchodziły w skład koalicji wyborczej - jeżeli koalicja, w skład której wchodziły, otrzymała co najmniej 6% ważnie oddanych głosów w skali kraju); wysokość rocznej subwencji oblicza się wg wzoru:

S=W1*M1 + W2*M2 + W3*M3 + W4*M4 + W5*M5,

S - kwota rocznej subwencji

W1-5 - liczby głosów kolejno obliczane dla każdego przedziału poparcia:

do 5%, powyżej 5%-10%, powyżej 10%-20%, powyżej 20%-30%, powyżej 30%

M1-5 - wysokość kwoty w złotych dla kolejnych przedziałów poparcia,

odpowiednio: 10 zł, 8 zł, 7 zł, 4 zł, 1,5 zł

• podstawę wypłacenia subwencji stanowi złożenie przez partię polityczną w terminie do 31 marca każdego roku, wniosku o wypłacenie subwencji na dany rok, sporządzonego na urzędowym formularzu i potwierdzonego przez PKW

• subwencja wypłacana jest w kwartalnych ratach,

• fundusze partii - Fundusz Ekspercki (finansowanie ekspertyz prawnych, socjologicznych, społeczno - ekonomicznych, działalności wydawniczo - edukacyjnej), Fundusz Wyborczy (finansowanie udziału partii w wyborach),

• wymóg składania przez partię polityczną corocznych informacji o sposobie wykorzystania subwencji (jeżeli partia ją otrzymuje) oraz sprawozdań finansowych o środkach finansowych na Funduszu Wyborczym Państwowej Komisji Wyborczej do 31 marca każdego roku; niedochowanie obowiązku - utrata subwencji, a w przypadku sprawozdania - Państwowa Komisja Wyborcza występuje do Sądu o wykreślenie partii z ewidencji,

• postępowanie w sprawie stwierdzenia sprzeczności celów lub działania partii politycznej z Konstytucją - krąg podmiotów uprawnionych do wniesienia wniosku - art. 191 Konstytucji; wnioski rozpoznaje Trybunał Konstytucyjny; orzeczenie - wyrok o zgodności/niezgodności celów lub działalności partii politycznej z Konstytucją; wyrok uznający niezgodność - podstawa do wydania przez Sąd postanowienia o wykreśleniu partii z ewidencji;

• likwidacja partii - rozwiązanie mocą uchwały uprawnionego statutowo organu, postanowienie Sądu o wykreśleniu partii z ewidencji; likwidacji dokonuje likwidator.

Kazusy

1. Rada Wykonawcza Partii Podhalańskiej postanowiła zwołać wiec w celu zaprotestowania przeciwko polityce prowadzonej przez rząd. Do udziału w wiecu, który miał odbyć się na Błoniach krakowskich w dniu 25 września 2005 r., organizatorzy wezwali wszystkich mieszkańców Polski Południowej. Ponieważ organizatorzy obawiali się sprzeciwu władz, rada wykonawcza partii podjęła decyzję, że nie będzie występowała o żadne zezwolenie na odbycie wiecu, ani też nie będzie zawiadamiać oficjalnie żadnego organu władzy publicznej o organizowanym wiecu. Rada Ministrów, która dowiedziała się o planowanych wiecach z prasy, podjęła w dniu 20 września uchwałę zakazującą Partii Podhalańskiej odbycia wiecu zwołanego na Błoniach w Krakowie na dzień 25 września. W dniu 23 września 2000 r. Rada Wykonawcza Partii Podhalańskiej wniosła skargę konstytucyjną na uchwałę Rady Ministrów. Skarga została sporządzona i podpisana przez adwokata. Uiszczono wymagany wpis. W uzasadnieniu skargi napisano, że uchwała Rady Ministrów jest niezgodna z konstytucyjną zasadą wolności zgromadzeń. Z wnioskiem o stwierdzenie niezgodności uchwały Rady Ministrów z Konstytucją wystąpił również Rzecznik Praw Obywatelskich.

Czy działania Zarządu Partii Podhalańskiej były zgodne z prawem? Dlaczego?

Czy uchwała Rady Ministrów jest zgodna z prawem? Dlaczego?

Jakie rozstrzygnięcie wyda Trybunał Konstytucyjny? Dlaczego?

2. Grupa 8 obywateli posiadających pełną zdolność do czynności prawnych postanowiła utworzyć stowarzyszenie pod nazwą „Ruch Praw Człowieka”. Do właściwego sądu zostały przesłane dokumenty wymagane przez ustawę Prawo o stowarzyszeniach. Sąd wydał jednak postanowienie o odmowie rejestracji stowarzyszenia. Sądy wyższych instancji oddaliły kolejno apelację i kasację. Wszyscy zainteresowani wnieśli skargi konstytucyjne (w sumie 8 skarg) do Trybunału Konstytucyjnego. Skargi zostały sporządzone i podpisane przez adwokata. W uzasadnieniu skarg zwrócono uwagę, że wydane orzeczenia sądowe rażąco naruszają konstytucyjną wolność zrzeszania.

Jakie rozstrzygnięcie wyda Trybunał Konstytucyjny? Dlaczego?

Czy sądy naruszyły prawo? Dlaczego?

3. Na wokandę Sądu Okręgowego w K. trafiła sprawa wniosku o rejestrację Stowarzyszenia Pamięci Benito Mussoliniego. Do wniosku podpisanego przez tymczasowego prezesa, dołączono tylko statut i listę z 997 podpisami osób, które poparły powstanie stowarzyszenia. W piśmie do Sądu starosta powiatu, gdzie stowarzyszenie miało mieć swoją siedzibę, wyraził kategoryczny sprzeciw wobec rejestracji i wskazał, że jest to organizacja faszystowska, a wszelkie organizacje tego rodzaju i podobne do nich są w Polsce zakazane. Obecny na rozprawie tymczasowy prezes, stwierdził, iż wszyscy członkowie stowarzyszenia darzą Duce szacunkiem i popierają jego idee, tym niemniej stanowczo odcinają się od brutalnych i niewłaściwych metod, jakie stosowali faszyści po zdobyciu władzy we Włoszech. Dodał, iż ustawa o stowarzyszeniach, według której Sąd winien ocenić wniosek nigdzie nie wskazuje, iż zakazane jest tworzenie dobrowolnych stowarzyszeń, nawiązujących częściowo do idei faszystowskich, a więc sąd winien dokonać rejestracji.

Jakie rozstrzygnięcie winien wydać sąd?

Czy stanowisko starosty jest uzasadnione i jakie znaczenie ma jego kategoryczny sprzeciw?

Oceń zasadność poglądów prezesa stowarzyszenia.

4. Sąd Okręgowy w Warszawie odmówił zgłoszeniu (popartemu przez 1300 obywateli, którzy złożyli swoje podpisy) wciągnięcia do ewidencji nowej partii politycznej Przeciw Unii Europejskiej z uzasadnieniem, że 351 podpisujących nie posiadało biernego prawa wyborczego do Sejmu, Senatu bądź na urząd Prezydenta (nie osiągnęli wymaganej granicy wieku), a poza tym dalszych 320 osób nie posiadało prawa funkcjonowania jako członkowie partii politycznych, podlegając konstytucyjnym i ustawowym wyłączeniom w tym zakresie. Inicjator powołania do życia nowej partii, osoba dobrze znana w życiu publicznym, wniósł od powyższego orzeczenia apelację (wywodząc, że wystarczy w tym przypadku posiadanie biernego prawa wyborczego do rad samorządu terytorialnego) i jednocześnie, będąc z góry przygotowany na taką ewentualność, spowodował wniesienie do sądu apelacyjnego petycji owych 1300 podpisujących obywateli (na podstawie art. 63 Konstytucji), domagającej się zmiany orzeczenia sądu okręgowego.

Czy postanowienie sądu okręgowego było zgodne z ustawą?

Jakie postanowienie winien wydać sąd apelacyjny?

5. Związek Monarchistów postanowił zorganizować na Błoniach krakowskich wielką manifestację na rzecz restauracji monarchii w Polsce. Wysłano stosowne zawiadomienie do Prezydenta Miasta, który wydał decyzję o zakazie odbycia zgromadzenia, argumentując, że propagowanie monarchii godzi w konstytucyjny ustrój państwa i musi zostać zakazane w myśl ustawy o zgromadzeniach. Właściwy organ administracji oddalił odwołanie stowarzyszenia, a sądy administracyjne I i II instancji oddaliły skargę stowarzyszenia na decyzję Prezydenta Miasta. Związek Monarchistów wniósł skargę konstytucyjną do Trybunału Konstytucyjnego. Skarga została sporządzona i podpisana przez adwokata. W uzasadnieniu skargi zwrócono uwagę, że wydane decyzje administracyjne i orzeczenia sądowe rażąco naruszają konstytucyjną wolność zgromadzeń.

Jakie rozstrzygnięcie wyda Trybunał Konstytucyjny? Dlaczego?

Czy organy władzy publicznej naruszyły prawo? Dlaczego?

---