|
POLSKA NORMA |
PN-82/B-02004 |
||
|
Obciążenia budowli |
Zamiast: PN-74/B-02009 |
||
|
|
Grupa katalogowa 0702 |
||
|
Obciążenia zmienne technologiczne |
|
||
|
Obciążenia pojazdami |
|
||
Actions on building structures Technological variable actions Actions of vehicles |
Charges des bâtiments et des ouvrages d'art Charges variables technologiques Charges des voitures |
Нагрузки строительных конструкции Временные технологические нагрузкиНагрузки средствами транспорта |
UKD 624.042:69.001.2
Zgłoszona przez Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych
Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości dnia 28 czerwca 1982 r. jako norma obowiązująca od dnia 1 lipca 1983 r. (Dz. Norm. i Miar nr 2/1983, poz. 2)
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP
1.1. Przedmiot normy.
Przedmiotem normy są obciążenia wywierane przez pojazdy mechaniczne na konstrukcje budowlane.
1.2. Zakres stosowania normy.
Normę stosuje się do wszelkich budowli, niezależnie od ich przeznaczenia i rodzaju stosowanych materiałów, z wyjątkiem budowli i materiałów, dla których oddzielne normy stanowią inaczej.
Norma dotyczy wszelkiego rodzaju stropów, podłóg i pomostów.
Norma nie dotyczy obiektów mostowych, których obciążenie należy ustalać zgodnie z PN-85/S-10030.
Obciążenia dojazdów i przejazdów oraz stropów w poziomie terenu ze zlokalizowanymi na nich parkingami należy ustalać wg PN-85/S-10030, zgodnie z klasą drogi doprowadzającej.
Klasę drogi ustala administracja państwowa.
1.3. Określenia
1.3.1. dojazd
- odcinek znajdujący się poza zasięgiem ruchu przelotowego, przeznaczony dla doprowadzenia pojazdu do określonego miejsca np. dojazd do garażu, dojazd do magazynu.
1.3.2. przejazd
- odcinek drogi znajdujący się w zasięgu ruchu kołowego przelotowego, dostępny dla wszelkiego rodzaju pojazdów z ładunkiem.
1.3.3. obiekty mostowe
- mosty, wiadukty, przepusty, kładki oraz budowle oporowe budownictwa komunikacyjnego.
1.3.4. Pozostałe określenia
- wg PN-82/B-02000.
1.4. Podstawowe oznaczenia
- wg PN-82/B-02000.
2. OBCIĄŻENIA WÓZKAMI PODNOŚNIKOWYMI
2.1. Ogólne zasady ustalania wartości charakterystycznych.
Obciążenia wózkami podnośnikowymi należy przyjmować w zależności od ich udźwigu nominalnego, ustalonego w projekcie technologicznym jako obciążenie dwiema siłami skupionymi od kół przednich. Nie uwzględnia się nacisku kół tylnych jako małego w stosunku do obciążenia od kół przednich.
Obciążeniem zastępczym jest obciążenie równomiernie rozłożone, odniesione do przeciętnej powierzchni obrysu wózka.
W obciążenie charakterystyczne od wózka podnośnikowego wlicza się jego ciężar własny, ciężar nominalny ładunku oraz ciężar jednego operatora.
Rozróżnia się dwa przypadki obciążenia:
a) w miejscu pobierania lub składania ładunku,
b) na trasie przejazdu.
W miejscu pobierania lub składania ładunku należy uwzględniać tylko obciążenie pionowe ze współczynnikiem dynamicznym.
Na trasie przejazdu wózka należy uwzględnić jednocześnie obciążenie pionowe i poziome, oba bez współczynnika dynamicznego, jednak tylko wówczas, gdy obciążenie poziome od gwałtownego hamowania może mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji, jej łożysk podporowych lub podpór.
W pozostałych przypadkach można nie uwzględniać obciążenia poziomego.
2.2. Obciążenie skupione
od jednego koła przedniej osi należy przyjmować, w kN, jako równe:
a) w miejscu pobierania i składowania ładunku
- obciążenie pionowe:
(1)
b) na trasie przejazdu
- obciążenie pionowe
(2)
- obciążenie poziome
(3)
Obciążenia te działają w odległości o równej zestawowi kół przedniej osi.
Wartość sił Pv i ph oraz charakterystyczne wymiary wózków podano w tabl. 1 i na rys. 1.
Tablica 1. Obciążenie i charakterystyczne wymiary wózków podnośnikowych
Udźwig nominalny |
Ciężar całkowity z ładunkiem |
Obciążenie przedniego koła |
Wymiary |
||||||
|
|
pionowe Pv |
poziome ph |
a |
b |
c |
d |
e |
f=g |
kN |
kN |
kN |
kN |
m |
|||||
6,3 |
30 |
15 |
4,5 |
2,31 |
0,88 |
1,16 |
1,03 |
0,76 |
0,13 |
8,0 |
34 |
17 |
5,0 |
2,40 |
0,91 |
1,28 |
1,11 |
0,78 |
0,14 |
10,0 |
38 |
19 |
6,0 |
2,57 |
0,95 |
1,38 |
1,18 |
0,80 |
0,15 |
12,5 |
44 |
22 |
7,0 |
2,78 |
0,99 |
1,52 |
1,25 |
0,83 |
0,16 |
16,0 |
52 |
26 |
8,0 |
3,00 |
1,05 |
1,68 |
1,33 |
0,87 |
0,17 |
20,0 |
60 |
30 |
9,0 |
3,21 |
1,13 |
1,84 |
1,39 |
0,92 |
0,19 |
25,0 |
72 |
36 |
11,0 |
3,46 |
1,22 |
2,01 |
1,47 |
0,98 |
0,20 |
32,0 |
88 |
44 |
13,0 |
3,75 |
1,34 |
2,22 |
1,54 |
1,06 |
0,23 |
40,0 |
104 |
52 |
16,0 |
4,03 |
1,49 |
2,43 |
1,61 |
1,16 |
0,27 |
50,0 |
126 |
63 |
19,0 |
4,33 |
1,67 |
2,65 |
1,68 |
1,28 |
0,31 |
63,0 |
156 |
78 |
23,0 |
4,66 |
1,90 |
2,91 |
1,75 |
1,44 |
0,36 |
80,0 |
192 |
96 |
29,0 |
5,03 |
2,20 |
3,20 |
1,83 |
1,64 |
0,43 |
100,0 |
236 |
118 |
35,0 |
5,41 |
2,57 |
3,50 |
1,90 |
1,88 |
0,50 |
Wartości obciążeń ustalono jako kwantyle 0,95 ,a wymiary jako kwantyle 0,5 (wartości średnie). |
Rys. 1. Wymiary wózka podnośnikowego i schemat przyłożenia sił
PN-82/B-02004-1
Wartości pośrednie należy określać z interploatacji liniowej.
Wartość współczynnika dynamicznego β podano w 2.4.
2.3. Obciążenie równomiernie rozłożone,
zastępcze należy przyjmować w kN/m2, wg wzoru
(4)
w którym:
p - obciążenie zastępcze, kN/m2,
β - jak w 2.2.
Wartość p dla wózków o udźwigu Q
25 kN należy określać w kN/m2, z wzoru
(5)
przyjmując wartości Q z tabl. 1
Dla wózków o udźwigu Q > 25 kN wartość p jest stała, niezależna od typu i nośności wózka i wynosi
p = 20 kN/m2
(6)
Nie należy stosować obciążenia równomiernie rozłożonego jednocześnie z obciążeniem skupionym wg 2.2.
2.4. Współczynnik dynamiczny.
W obliczeniach stropów należy przyjmować β = 1,2.
W obliczeniach konstrukcji wsporczych stropów (rygle, podciągi, słupy), a ponadto w obliczeniach stropów gdy możliwa jest jednoczesna praca dwóch lub więcej wózków blisko siebie, należy przyjmować wartość β == 1,1.
W obliczeniach fundamentów należy przyjmować β = 1,0.
3. OBCIĄŻENIA POJAZDAMI SAMOCHODOWYMI
3.1. Ogólne zasady ustalania wartości charakterystycznych.
Obciążenie pojazdami samochodowymi należy przyjmować jako obciążenie czterema siłami pionowymi (lub sześcioma w przypadku samochodów ciężarowych terenowych o 3 osiach) albo jako obciążenie zastępcze, równomiernie rozłożone, odniesienie do przeciętnej powierzchni rzutu pojazdu.
Obciążenie poziome od gwałtownego hamowania należy przyjmować w tych przypadkach, gdy może ono mieć istotny wpływ na bezpieczeństwo konstrukcji, jej łożysk podporowych lub podpór. Występuje ono razem z obciążeniem pionowym. Obciążenie poziome słupów i ścian od uderzenia przez pojazdy traktuje się jako obciążenie wyjątkowe (rozdz. 6). Obciążenie stropów w poziomie parteru należy określać przyjmując ciężary samochodów z ładunkiem (z wyjątkiem autobusów), natomiast obciążenia innych stropów w garażach wielokondygnacyjnych określa się przyjmując ciężary samochodów bez ładunku.
Jeżeli powierzchnia stropu może być nierówna należy uwzględnić możliwość występowania obciążeń dynamicznych mnożąc skupione obciążenia pionowe przez współczynnik dynamiczny. W obliczeniach stropów garaży wielokondygnacyjnych nie stosuje się współczynnika dynamicznego. Nie należy stosować obciążenia równomiernie rozłożonego jednocześnie z obciążeniem skupionym.
3.2. Obciążenie pionowe
od pojazdu samochodowego należy określać w zależności od schematu obliczeniowego, jako:
a) skupione od poszczególnych kół
(7)
albo
b) obciążenie zastępcze równomiernie rozłożone
pk = p kN/m2
(8)
w którym:
Pv - skupione obciążenie pionowe od jednego koła, kN,
β - współczynnik dynamiczny.
Wartości obciążeń Pv i p należy przyjmować wg tabl. 2 lub w przypadkach szczególnych ustalać indywidualnie, zwłaszcza w przypadku pojazdów specjalnych.
Wartości współczynnika dynamicznego β podano w 3.3.
Rys. 2. Wymiary pojazdu samochodowego
PN-82/B-02004-2
Tablica 2. Obciążenia od pojazdów i wymiary pojazdów samochodowych
Lp. |
Pojazdy |
Ciężar pojazdu |
Obciążenie równomiernie rozłożone |
Nacisk koła pojazdu |
Wymiary pojazdów wg rys. 2 |
|||||||||||||||||
|
|
bez ładunku |
z ładunkiem |
bez ładunku |
z ładunkiem |
bez ładunku |
z ładunkiem |
długość a |
szerokość b |
rozstaw c |
zwis przedni d1 |
zwis tylny d2 |
rozstaw kół przednich e1 |
rozstaw kół tylnych e2 |
szerokość docisku koła przedniego f1 |
szerokość docisku koła tylnego f2 |
długość docisku g |
wysokość h |
||||
|
|
|
|
|
|
przedniego |
tylnego |
przedniego |
tylnego |
|
||||||||||||
|
|
kN |
kN/m2 |
kN |
m |
|||||||||||||||||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
21 |
||
1 |
Samochody osobowe1) |
12 |
18 |
1,8 |
2,5 |
3,2 |
3,3 |
4,2 |
4,8 |
4,7 |
1,8 |
2,8 |
0,9 |
1,0 |
1,4 |
1,4 |
0,15 |
0,15 |
0,20 |
1,7 |
||
2 |
Furgonetki |
18 |
28 |
1,8 |
3,0 |
4,2 |
5,0 |
6,5 |
7,5 |
5,6 |
2,0 |
3,2 |
1,2 |
1,2 |
1,5 |
1,5 |
0,16 |
0,16 |
0,25 |
2,4 |
||
3 |
Samochody ciężarowe |
lekkie |
28 |
60 |
3,0 |
5,0 |
5,0 |
9,0 |
7,5 |
22,5 |
6,0 |
2,2 |
4,0 |
0,8 |
1,2 |
1,6 |
1,6 |
1,19 |
2x0,19 |
0,25 |
2,9 |
|
4 |
|
średnie |
35 |
80 |
3,5 |
7,0 |
7,0 |
10,5 |
12,5 |
27,5 |
6,7 |
2,4 |
4,0 |
1,0 |
1,7 |
1,8 |
1,6 |
0,21 |
2x0,21 |
0,30 |
3,0 |
|
5 |
|
ciężkie |
80 |
150 |
5,0 |
10,0 |
15,0 |
25,0 |
26,0 |
50,0 |
8,0 |
2,6 |
4,5 |
1,25 |
2,25 |
1,9 |
1,8 |
0,28 |
2x0,28 |
0,30 |
3,1 |
|
6 |
|
terenowe2) |
145 |
265 |
7,5 |
15,0 |
24,5 |
24,0 |
32,6 |
50,0 |
9,4 |
2,8 |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
|
7 |
Autobusy |
95 |
150 |
4,0 |
6,0 |
16,5 |
31,0 |
25,0 |
50,0 |
10,1 |
2,5 |
5,4 |
1,8 |
1,9 |
1,9 |
1,8 |
0,30 |
0,30 |
0,30 |
3,5 |
||
8 |
Ciągniki |
lekkie |
15 |
- |
2,5 |
- |
3,0 |
4,5 |
- |
- |
3,6 |
1,7 |
1,9 |
0,8 |
0,9 |
0,7 |
1,2 |
0,19 |
0,19 |
0,20 |
2,4 |
|
9 |
|
średnie |
23 |
- |
3,0 |
- |
4,5 |
7,0 |
- |
- |
4,35 |
1,7 |
2,15 |
1,1 |
1,1 |
1,05 |
1,3 |
0,21 |
2x0,21 |
0,30 |
2,9 |
|
10 |
|
ciężkie |
36 |
- |
4,0 |
- |
7,5 |
10,5 |
- |
- |
5,1 |
2,0 |
3,3 |
0,8 |
1,0 |
1,45 |
1,55 |
0,28 |
2x0,28 |
0,30 |
2,9 |
|
11 |
Przyczepy |
lekkie |
38 |
138 |
2,5 |
8,5 |
9,0 |
10,0 |
33,0 |
36,0 |
6,7 |
2,5 |
4,0 |
1,0 |
1,7 |
1,8 |
1,8 |
0,21 |
2x0,21 |
0,30 |
2,9 |
|
12 |
|
średnie |
71 |
227 |
3,5 |
11,5 |
12,5 |
23,0 |
39,5 |
74,0 |
8,0 |
2,5 |
5,0 |
1,2 |
1,6 |
1,8 |
1,8 |
0,21 |
2x0,21 |
0,30 |
3,0 |
|
13 |
|
ciężkie |
95 |
295 |
4,0 |
12,0 |
17,5 |
2x15 |
52,5 |
95,0 |
12,7 |
2,5 |
9,0 |
1,65 |
2,05 |
1,8 |
1,8 |
0,28 |
2x2x0,28 |
0,60 |
3,1 |
|
14 |
Wózki jezdne akumulatorowe |
17 |
40 |
4,0 |
9,0 |
3,5 |
5,0 |
8,0 |
12,0 |
3,3 |
1,3 |
1,6 |
1,0 |
0,7 |
0,9 |
1,0 |
0,20 |
0,20 |
0,20 |
1,9 |
||
1) Wartości obciążeń ustalono jak kwantyle 0,95, a wymiary jako kwantyle 0,5 (wartości średnie). |
||||||||||||||||||||||
2) trójosiowe. |
3.3. Współczynnik dynamiczny.
Należy przyjmować następujące wartości współczynnika dynamicznego:
a) w obliczeniach stropów w poziomie parteru
- przy prędkości jazdy V
10 km/h, β = 1,2,
- przy prędkości jazdy V > 10 km/h, β = 1,4;
b) w obliczeniach konstrukcji wsporczych stropów, fundamentów oraz stropów powyżej poziomu parteru w garażach wielokondygnacyjnych β = 1,0.
3.4. Obciążenie poziome
od gwałtownego hamowania działające w poziomie stropu należy określać wg wzoru:
- przy prędkości jazdy V
10 km/h
PkH = 0,15 Pv
(9)
- przy prędkości jazdy V > 10 km/h
PkH = 0,30 Pv
(10)
w którym Pv - obciążenie pionowe (także obciążenie zastępcze p) wg tabl. 2.
4. OBCIĄŻENIA ŚMIGŁOWCAMI (HELIKOPTERAMI)
4.1. Ogólne zasady ustalania wartości charakterystycznych.
Obciążenia przekryć, które mogą służyć jako lądowisko dla helikopterów należy określać jako:
a) trzy siły skupione od kół lub
b) zastępcze obciążenie równomierne rozłożone na powierzchni koła zakreślonego przez końce łopato-wirnika.
Nie należy stosować jednocześnie obciążeń wymienionych w poz. a) i b).
Obciążenia przekryć, na których może lądować więcej niż jeden helikopter należy określać przyjmując minimalną odległość między kołami zakreślonymi przez wirniki równą 4 m. Ustalając obciążenie należy je uzgodnić z projektem technologicznym i dostosować do podanych w nim warunków.
4.2. Wartości obciążeń.
Wartości charakterystyczne obciążeń oraz podstawowych wymiarów helikopterów wg rys. 3 podano w tabl. 3.
Nacisk kół głównych P1 należy mnożyć przez współczynnik dynamiczny wg 4.3.
Rys. 3. Rozstaw kół podwozia i oznaczenia nacisku kół śmigłowca
PN 82/B-02004-3
Tablica 3. Obciążenia i wymiary charakterystyczne śmigłowców (helikopterów)
Kategoria |
Ciężar kN |
Nacisk kół podwozia kN |
Obciążenie zastępcze kN/m2 |
Wymiary, m |
|||||
|
|
P1 |
P2 |
|
a |
b |
d |
odcisk koła |
|
Małe |
I |
25 |
10 |
5 |
3 |
2,0 |
3,0 |
10 |
0,15x0,15 |
|
II |
57 |
23 |
11 |
3 |
2,5 |
3,5 |
15 |
0,2x0,2 |
Średnie |
III |
120 |
47 |
26 |
4 |
3,5 |
5,0 |
20 |
0,2x0,3 |
|
IV |
200 |
78 |
44 |
4 |
4,5 |
7,0 |
25 |
0,4x0,4 |
Duże |
V |
500 |
190 |
120 |
5 |
6,0 |
8,0 |
36 |
0,5x0,5 |
4.3. Współczynnik dynamiczny.
Dynamiczne obciążenie stropu od twardego lądowania należy uwzględniać mnożąc naciski głównych kół podwozia P1 przez współczynnik dynamiczny β = 2,0.
Uwzględniając dynamiczne obciążenie głównymi kołami przyjmuje się jednocześnie dla koła przedniego P2 =0.
Obciążenia równomiernie rozłożonego nie mnoży się przez współczynnik dynamiczny.
Obciążenia dynamiczne uwzględnia się tylko w obciążeniach elementów bezpośrednio obciążonych kołami podwozia.
Jeżeli na przekryciu znajduje się kilka stanowisk helikopterów, obciążeń dynamicznych nie przyjmuje się dla wszystkich stanowisk jednocześnie lecz tylko dla jednego.
Pozostałe należy obciążać statycznie.
5. WSPÓŁCZYNNIK OBCIĄŻENIA
Do obciążeń obliczeniowych należy przyjmować wartości współczynnika obciążenia podane w tabl. 4.
Tablica 4. Wartości współczynnika obciążenia
Lp. |
Rodzaj pojazdu |
γf |
1 |
Wózki podnośnikowe o udźwigu |
|
|
do 50 kN |
1,2 |
|
powyżej 50 kN |
1,1 |
2 |
Pojazdy samochodowe o ciężarze |
|
|
do 50 kN |
1,3 |
|
powyżej 50 kN |
1,2 |
3 |
Śmigłowce (helikoptery) |
1,1 |
6. POSTANOWIENIA PRZEJŚCIOWE
Obciążenia poziome wyjątkowe od uderzenia pojazdami. Do czasu ustanowienia normy dotyczącej obciążeń wyjątkowych, obciążenia poziome słupów i ścian od uderzenia przez pojazdy mechaniczne należy przyjmować wg tabl. 5, traktując je jako obciążenie wyjątkowe (γf = 1,0).
Wartości podane w tabl. 5 dotyczą przypadków, gdy liczba słupów lub ścian narażonych na uderzenie ogranicza się do 1 sztuki.
W pozostałych przypadkach słupy narażone na pierwsze bezpośrednie uderzenie należy uważać jako poddane pełnej wartości obciążenia poziomego ustalonego w tabl. 5, a pozostałe słupy narażone na ewentualne uderzenia dalsze, jako poddane 1/2 wartości obciążenia podanego w tabl. 5.
Obciążenie poziome należy przyjmować jako działające niezależnie w dwóch wzajemnie prostopadłych kierunkach.
Obciążenia poziomego od uderzeń pojazdami mechanicznymi można nie uwzględniać, jeżeli:
a) za pomocą obliczeń statycznych przeprowadzonych zostanie dowód, że sąsiadujące z uderzonym słupem elementy konstrukcyjne przeniosą bezpiecznie obciążenie w przypadku jego zniszczenia, nie narażając przy tym innych części konstrukcyjnych budynku,
b) wykonana zostanie specjalna konstrukcja ochronna przyjmująca na siebie całkowite obciążenie poziome, wywołane uderzeniami (np. odboje, kozły oporowe),
c) wykonane zostanie specjalne urządzenie zabezpieczające przed możliwością wjechania na słup (np. prowadnica dla kół pojazdu, nasyp wokół słupa).
Tablica 5. Obciążenia poziome wyjątkowe od uderzenia pojazdami
Lp. |
Rodzaje pojazdów uderzających |
Obciążenie poziome słupów i ścian umiejscowionych |
Wysokość przyłożenia siły poziomej ponad podłogę (jezdnię ) |
||
|
|
przy ulicach i przejazdach, w odległości do 1 m od krawężników |
w magazynach, garażach, warsztatach, stacjach obsługi, zadaszeniach itp. |
|
|
|
|
na narożnikach i w łukach ulic oraz dróg |
pozostałe |
|
|
|
|
kN |
|
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
1 |
Autobus, samochód ciężarowy ciężki, samochód specjalny |
500 |
200 |
100 |
1,20 |
2 |
Samochód ciężarowy lekki i średni |
200 |
80 |
40 |
1,00 |
3 |
Samochód osobowy, furgonetka |
100 |
40 |
20 |
1,00 |
4 |
Wózek jezdniowy naładowany o ładowności |
|
|
|
|
|
a) do 10 kN |
10 |
10 |
10 |
1,00 |
|
b) ponad 10 kN |
20 |
20 |
20 |
1,00 |
5 |
Wózek jezdniowy podnośnikowy o udźwigu |
|
|
|
na wysokości przekroju najbardziej niekorzystnego dla uderzonego słupa lub ściany |
|
a) do 10 kN |
30 |
30 |
10 |
|
|
b) od 10 kN do 30 kN |
60 |
60 |
20 |
|
|
c) od 30 kN do 60 kN |
100 |
100 |
40 |
|
|
d) powyżej 60 kN |
150 |
150 |
60 |
|
KONIEC
INFORMACJE DODATKOWE
1. Instytucja opracowująca normę
- Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego.
2. Istotne zmiany w stosunku do PN-74/B-02009
a) wyodrębniono obciążenia pojazdami,
b) znacznie rozszerzono zakres postanowień dotyczących obciążeń wózkami podnośnikowymi,
c) wprowadzono obciążenia od śmigłowców,
d) zmieniono wartości obciążeń samochodami osobowymi i niektóre inne,
e) wprowadzono obciążenia dynamiczne od pojazdów.
3. Normy związane
PN-82/B-02000 Obciążenia budowli. Zasady ustalania wartości
PN-85/S-10030 Obiekty mostowe. Obciążenia
4. Normy zagraniczne
CSRS ČSN 730035 Zatizeni stavebnich konstrukci, 1976
RFN DIN 1055 Blatt 3 Lastannahmen für Bauten. Verkehrslasten. 1971
DIN 1072 Strassen und Weg brücken. Lastannahmen. 1967.
5. Autorzy projektu normy
- prof. dr hab. inż. Stanisław Kuś, mgr inż. Andrzej Gieros, mgr inż. Jerzy Antoni Żurański - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Przemysłowego BISTYP.
6. Wydanie 3
- stan aktualny: grudzień 1993 - uaktualniono normy związane.