Art. 30 Konstytucji RP

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych”

Preambuła do Konstytucji, która wzywa wszystkich stosujących konstytucję do tego, „aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka ...”, a także

Art. 233 ust. 1 Konstytucji,

zakazując w sposób bezwzględny naruszania godności człowieka nawet w razie wprowadzenia nadzwyczajnego stanu państwowego (stanu wyjątkowego i stanu wojennego).

◦Kategorie godności człowieka

–Godność osoby ludzkiej jako źródło praw i wolności człowieka (Godność osobowa) (art. 30 Konstytucji RP)

–Godność osobista człowieka: cześć i dobre imię; integralność fizyczna i psychiczna człowieka; prawo do godnego życia

–Godność tytularna połączona ze sprawowaną funkcją i pozycją

qGodność osoby ludzkiej jako wartość konstytucyjna o centralnym znaczeniu dla zbudowania aksjologii obecnych rozwiązań konstytucyjnych.

q

qDemokratyczne państwo prawne to państwo oparte na poszanowaniu człowieka, a w szczególności na poszanowaniu i ochronie życia oraz godności ludzkiej. Te dwa dobra są zresztą sprzężone w bezpośredni sposób.

◦Trzy kategorie wolności

}Wolność jako swobodna wyboru (art. 31 ust. 1 i 2 Konstytucji RP; Zasada konstytucyjna

}Wolność jako pewna grupa wolności (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP; tytuły poszczególnych podrozdziałów)

}konkretna wolność człowieka (przykładowo wolność i bezpieczeństwo osobiste art. 41)

Jest to najszersze ujęcie „wolności”. W nim to „wolność” utożsamiona została ze ogólną swobodą decydowania o własnym postępowaniu.

Stanowi ona jedną zasad katalogu konstytucyjnych praw i wolności

Art. 31 ust. 1 Konstytucji RP

Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

Art. 31 ust. 2 Konstytucji RP

Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

Preambuła (…)

wzywamy, aby czynili to, dbając o zachowanie przyrodzonej godności człowieka,
jego prawa do wolności i obowiązku solidarności z innymi,
a poszanowanie tych zasad mieli za niewzruszoną podstawę Rzeczypospolitej Polskiej (...).

üZarazem mianem „wolności” określa się pewną grupę praw jednostki. Tytułu poszczególnych podrozdziałów:

vWolności osobiste

vWolności polityczne

vWolności społeczne (ekonomiczne, socjalne i kulturowe)

ü W takim rozumieniu pojęcie to zostało użyte w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP

üPrawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego to najwęższe ujęciu „wolności”

ü Związane jest ono z nietykalnością osobistą człowieka

ü Gwarantuje je art. 41Konstytucji RP

Art. 32 Konstytucji RP

Ust. 1 Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Ust. 2 Nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.

Art. 233 ust. 2 Konstytucji RP

(stan wojenny i stan wyjątkowy)

Niedopuszczalne jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

–Równość wobec prawa

}

–Równość praw

–Równość szans

}konstytucyjna zasada równości wobec prawa (równości w prawie) w ujęciu najszerszej (…) polega na tym, że wszystkie podmioty prawa (adresaci norm prawnych), charakteryzujące się daną cechą istotną (relewantną) w równym stopniu, mają być traktowane równo. A więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań zarówno dyskryminujących, jak i faworyzujących.

}Podstawowe, lecz nie wyłączne, cechy ze względu na istnienie których nie wolno różnicować obywateli pod względem prawnym wymienia art. 67 ust. 2 Konstytucji.

}

}Równość oznacza także akceptację różnego traktowania przez prawo różnych podmiotów (adresatów norm prawnych), bo równe traktowanie przez prawo tych samych podmiotów pod pewnym względem oznacza z reguły różne traktowanie tych samych podmiotów pod innym względem. (U 7/87)

}Równość szans.

}

}Sfera zachowań wolnych od ingerencji

}

}Określenie przypadków dopuszczalnej ingerencji - podstawa prawna do ingerencji

}

}Roszczenie o zaniechanie nieuzasadnionej ingerencji

Art. 31.

Ust. 1 Wolność człowieka podlega ochronie prawnej.

Ust. 2 Każdy jest obowiązany szanować wolności i prawa innych. Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego prawo mu nie nakazuje.

Ust. 3 Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

}Ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności mogą być ustanawiane tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie,

}Wymaga to rozważenia:

–czy wprowadzona regulacja jest w stanie doprowadzić do zamierzonych przez nią skutków;

–czy regulacja ta jest niezbędna dla ochrony interesu publicznego, z którym jest połączona;

–czy efekty wprowadzonej regulacji pozostają w odpowiedniej proporcji do ciężarów nakładanych przez nią na obywatela

Kryteria konstrukcyjne zasady proporcjonalności

}Podjęte środki maja być skuteczne dla realizacji założonego celu (kryterium przydatności)

}Spośród możliwych środków działania wybrany powinien być ten, który jest najmniej uciążliwy dla jednostki ( kryterium konieczności)

}Stopień uciążliwości dla jednostki związany z ograniczeniem jej praw powinien być proporcjonalny do wartości celu chronionego prawem, którego realizacji ograniczenie to ma służyć (kryterium proporcjonalności sensu stricto)

}Wolności - prawa

}Klasyfikacja przedmiotowa: prawa osobiste, polityczne, socjalne - ekonomiczne - kulturalne

}Materialne - proceduralne

}Konstytucyjne - pozakonstytucyjne

}I generacji (wolność osobista, nietykalność, wolność sumienia i wyznania, wolność wyrażania poglądów i prawo własności) II generacji (wolność zrzeszania się w partie i związki zawodowe, prawo do ochrony zdrowia, nauki, pracy), III generacji (prawo do pokoju, rozwoju, środowiska, wspólnego dziedzictwa kulturowego)

---