WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI

- EFEKTYWNE DZIAŁAŃIA WSPIERAJĄCE ROZWÓJ DZIECKA

Edukacja i szkoła tworzą system, który odgrywa istotną rolę w życiu społeczeństwa, ułatwia jego działanie. Złożona struktura dzisiejszych społeczeństw wymaga bardziej wyspecjalizowanego kształcenia młodego pokolenia, czego nie mogłaby zapewnić rodzina.

Za świat uczenia się i życia dziecka odpowiedzialne są dzisiaj głównie dwie, uważające się za względnie autonomiczne, instytucje: rodzina i szkoła. Szkoła- pojęcie pochodzi z języka greckiego; schole-znaczy tyle, co spokój, czas przeznaczony na naukę. Współcześnie jest to instytucja oświatowo-wychowawcza koncentrująca się na realizowaniu celów i zadań kształcenia, wychowania oraz opieki szkolnej dzieci, młodzieży i dorosłych.

Współpraca dwóch najważniejszych środowisk wychowawczych, domu i szkoły jest podstawą właściwego rozwoju dziecka i warunkiem sukcesu dzieci i młodzieży. Podstawową formą współpracy szkoły z rodziną ucznia jest efektywny przepływ informacji rodzic-nauczyciel. Bezpośredni kontakt pozwala na wzajemna poznanie się i zrozumienie potrzeb, problemów i oczekiwań wobec siebie nawzajem. Nic nie zastąpi stałego kontaktu i rozmów. We wzajemnych kontaktach ważne jest, aby rodzice i nauczyciele byli sprzymierzeńcami. Tylko razem można stworzyć właściwy klimat wychowawczy. Rozwój młodego człowieka przebiega właściwie, gdy relacje pomiędzy nauczycielami i rodzicami wspomagane zaufaniem, zgodnością celów. Podstawowym problemem rodziców i wychowawców jest kształtowanie właściwych wzorców zachowań dzieci i młodzieży. To rodzice zapewniają dziecku zaspokojenie podstawowych potrzeb i umożliwiają nabywanie różnorodnych doświadczeń, będących podstawą życia i rozwoju. Od charakteru ich oddziaływań, stosowanych przez nich metod oraz form zależy w dużej mierze, to jak będzie przebiegał rozwój dziecka.

Trudności we współpracy, a przykładowe postawy rodzica

Rodzic wszystko wiedzący

Rodzic nadopiekuńczy

Rodzic kłopotliwy

Rodzic policjant

Rodzic wspierający dziecko

Rodzic obojętny

Rodzic agresywny

Doświadczenie wykazuje, że najwięcej trudności przynosi współpraca z rodzicami dzieci, które mają trudności w nauce. Spowodowane jest to tym, że rodzice np:

• boją się, że nie będą wysłuchani,

• nie mają już siły na wysłuchiwanie skarg na brak postępu w nauce lub w zachowaniu,

• czują, że nie są potrzebni w szkole

• sami mieli podobne, jak ich dziecko doświadczenia,

• doświadczyli negatywnych kontaktów z nauczycielem nieprofesjonalistą,

• są przeświadczeni, że szkoła znowu od niego coś chce a on taki zapracowany,

• wolą się nie wychylać, bo dla jego dziecka może być przez to gorzej,

• wierzą, że jego dewiza to,, jakoś musi przetrwać

Przeszkody powstałe ze strony nauczyciela w dobrym kontakcie z rodzicem to np:

• trudności w oddzieleniu ról nauczyciela i osoby prywatnej

• brak wiary w możliwość zmiany

• brak kompetencji do pracy z dorosłymi

• poczucie niedocenienia przez rodziców

• preferowanie niektórych rodziców (często majętnych)

• przenoszenie osobistych problemów na teren szkoły

• przeświadczenie, że zasadniczym zdaniem nauczyciela jest nauka a nie wychowanie

Pozyskanie rodzica do pracy z dzieckiem jest działalnością podstawową. Tylko rodzic może dokonać pewnych zmian w najbliższy otoczeniu dziecka,

Formy współpracy

 

Właściwa współpraca z rodzicami może okazać się wielką pomocą w likwidowaniu trudności w nauce i zachowaniu własnego dziecka. Współpraca szkoły i rodziców może przejawiać się w następujących formach:

• Kontaktowanie się rodziców z nauczycielem (rozmowy, korespondencja);

• Uczestnictwo i współorganizacja imprez klasowych, szkolnych;

• Świadczenie usług, praca na rzecz klasy, szkoły:

• Wspólne rozwiązywanie problemów wychowawczych, dydaktycznych;

• Oferowanie gotowości współpracy, popieranie akceptacja pracy nauczyciela;

• Praca wyrównawcza z dzieckiem pod kierunkiem nauczyciela;

• Uzgadnianie wspólnego postępowania, współdecydowanie z nauczycielem o planach wobec dziecka;

• Wspólne określanie zdolności dziecka;

• Pomoc w realizacji zamierzeń edukacyjnych nauczyciela;

• Udzielanie szkole wsparcia finansowego;

• Praca w radzie klasy, szkoły, komitecie rodzicielskim.

Wymiana informacji

Przy współpracy szkoły i rodziny niezbędna jest wymiana informacji. Szkoła może informować rodziców o:

• celach i zadaniach wychowania i opieki nad dziećmi i młodzieżą w szkole oraz warunkach ich realizacji;

• stanie potrzeb w zakresie opieki i wychowania w środowisku i udziale szkoły w ich rozpoznawaniu;

• prowadzonych pracach nad doskonaleniem pracy szkoły;

• osiągnięciach w zakresie pracy dydaktyczno - wychowawczej i opiekuńczej, ich uwarunkowaniach, napotykanych trudnościach i sposobach ich przezwyciężania;

Szkoła powinna również otrzymywać informacje od rodziców w zakresie:

• warunków i organizacji życia dzieci w domu i najbliższym otoczeniu;

• stanie opieki i wychowania w domu, trudnościach w tym zakresie,

• stosowanych formach i metodach; własnych pomysłach dotyczących usprawnienia działalności opiekuńczo-wychowawczej szkoły itp.

Niezwykle pożądane są wzajemne działania wspomagające rodzinę i szkołę. W tym zakresie szkoła może:

• udzielać porad, w jaki sposób organizować życie w rodzinie;

• pomagać w rozwiązywaniu trudności wychowawczych; rozwijać formy edukacji pedagogicznej dla rodziców w szkole;

• kierować dzieci do placówek specjalistycznych; organizować formy zajęć wolnoczasowych wspólnych dla rodziców i ich dzieci itp.

Natomiast rodzice w tym zakresie mogą wspomagać szkołę poprzez :

• włączenie się do diagnozy potrzeb pracy opiekuńczo-wychowawczej w środowisku;

• rozbudzaniu zainteresowań całej społeczności lokalnej sprawami edukacji dzieci i młodzieży;

• udzielaniu pomocy szkole przy ustalaniu zadań w zakresie kształcenia i opieki, a także opracowywaniu planu ich realizacji.

Obecnie dom rodzinny nie zawsze wspomaga w rozwoju emocjonalnym dziecko, co ma swoje konsekwencje w zachowaniach uczniów i szukania wsparcia wśród grup rówieśniczych, nierzadko destruktywnych. Wiele rodzin wykazuje dysfunkcje i patologie społeczne, brak umiejętności komunikowania się z dorastającymi i buntującymi się nastolatkami. Pogłębiający się kryzys wartości u młodzieży oraz brak ideałów i autorytetów powoduje wzrastające tendencje do działań niezgodnych z normami przyjętymi przez społeczeństwo.

Przyczyn, które mogą prowadzić do powstawania nieakceptowanych społecznie zachowań wśród młodzieży należy upatrywać w indywidualnych właściwościach jednostki oraz w trzech podstawowych środowiskach mających wpływ na wychowanie młodych ludzi, do których należą: dom rodzinny, szkoła, grupa rówieśnicza.

Wśród pojawiających się, nieakceptowanych społecznie zachowań u młodzieży można wyróżnić:

1) palenie tytoniu, picie alkoholu, wulgaryzm, przemoc;

2) zachowania charakterystyczne tylko dla tej grupy wiekowej, tj. wagary, przedwczesne współżycie seksualne;

3)działania przestępcze i narkomanię.

Aby przeciwdziałać pojawiającym się patologiom w zachowaniach dzieci i młodzieży, konieczne jest współdziałanie rodziny i szkoły w zakresie podejmowanych działań, które byłyby realizowane jednakowo przez rodziców i szkołę.

Oczekiwania rodziców:

• wobec nauczyciela: kompetencja w nauczanym przedmiocie

• wobec szkoły, czy szkoła zapewni prawidłowy rozwój dziecka

• co do bazy szkolnej - prawidłowe i najlepsze wyposażenie

• poprawne relacji nauczyciela z ich dzieckiem

• właściwe postrzeganie miejsca samych rodziców w szkole

Przykład małej recepty na dobrą współpracę

1. Stworzenie dobrych warunków do rozwoju

2. Osoby wspomagające rozwój:

• posiadają właściwy systemu wartości,

• są wzorem do naśladowania

• stosują normy etyczne istotne w sytuacji wspomagania i akceptowanych społecznie

• podejmują odpowiedzialność za zachowanie własne i wspomagającego.

3. Zasady ważne w kontaktach z rodzicami:

• pozytywnej współpracy

• partnerstwa

• jedności oddziaływań

• systematycznej współpracy

• dobrej komunikacji

4. Warunki dobrej współpracy

• Nawiązanie kontaktu z rodzicem

• Odrzucenie własnych uprzedzeń

• Być zawsze gotowym na kontakt z każdym rodzicom.

• Przekonanie, że efektywność współpracy zależy od obu stron.

• Przyznanie rodzicowi takich samych praw, jakie sami chcemy mieć

• Tworzenie przyjaznej atmosfery np. rozmowa w odpowiednim pomieszczeniu

• Angażowanie do współpracy wszystkich rodziców.

• Przyjmować krytykę rodzica i spokojnie ją analizować

• Być otwartym na nowe propozycje.

• Wprowadzać zmiany na korzyść ucznia po dyskusji z rodzicem.

• Itd.

Współpraca postrzegana jako partnerstwo.

O stylu partnerskim mówimy wtedy, kiedy w kontaktach wzajemnie uwzględnia się osobowość partnera, jego doświadczenie, zasób wiedzy. Sposób komunikowania się jest ukierunkowany na efektywność wymiany informacji, a nie na zaspokojenie własnych ambicji czy wykazanie swoich racji. Aby porozumienie było skuteczne, jest niezbędne możliwie dobre poznanie się rozmówców. Proces współdziałania nauczyciela z rodzicami przebiega w warunkach interakcji. Polega on na wzajemności brania i dawania: w procesie komunikowania się zajmowania raz pierwszej (inicjującej), a kiedy indziej drugiej (przyjmującej) pozycji; nie jest to jednak wymiana usług, ale świadome działanie w uzgodnionym kierunku. Porozumiewanie się nie może polegać na narzucaniu przez jednego z partnerów swojej linii działania, ale na jej wspólnym konstruowaniu.

Nauczyciel reprezentujący:

• styl autokratyczny komunikuje się z klasą jednostronnie: jest wyłącznie nadawcą, często zapominając o odbiorcy. Jest to bardzo niekorzystna postawa dla porozumiewania się.

• demokratyczny styl pracy - zachowania sprzyjają komunikacji dwu- i wielostronnej. Jest to najbardziej pożądany styl wzajemnego kontaktowania się, który respektuje potrzeby obu partnerów. Chociaż należy też uwzględniać osobowość partnera, ponieważ różni ludzie wymagają różnego podejścia.

Sposoby porozumiewania się z rodzicami

• jednokierunkowy: od nauczyciela do rodzica (

Nauczyciel jest nadawcą informacji, a rodzice jej biernymi odbiorcami.

• dwukierunkowe

• wielokierunkowe

Wszyscy uczestnicy mają równorzędne prawa , wymieniają informacje.

Dobra współpraca z rodzicami uskrzydla nauczyciela, dodaje mu sił i dopinguje do dalszej pracy. Nauczyciel musi dostrzegać w rodzicach swoich naturalnych sprzymierzeńców w pracy podejmowanej z ich dziećmi.

Uczeń, widząc, że rodzina i szkoła działają zgodnie, z większą powagą traktuje zalecenia i uwagi nauczyciela. Dobre wzajemne kontakty rodziców i wychowawcy wpływają korzystnie na edukację ucznia.

Stałe zainteresowanie postępami dziecka w nauce, udzielanie mu właściwej pomocy w razie niepowodzenia, stały kontakt z wychowawcą sprzyjają edukacji dzieci. We współpracy rodziców i nauczycieli leży ogromna moc, którą dla dobra dzieci należy pobudzić i wzmocnić. Nie ulega bowiem wątpliwości, że skuteczna edukacja opiera się na dialogu mądrych rodziców ze światłymi nauczycielami.

Niektóre trudności na linii Poradnia- rodzic- szkoła

1. Trudności związane z prawidłowym przekazaniem diagnozy

2. Traktowanie opinii jako zaświadczenia.

3. Bark akceptacji przepisów dotyczących wpływu rodzica na losy własnego dziecka.

4. Brak zgody rodzica na badanie w Poradni.

5. Poradnia jako pogotowie.

6. .Dezinformacja rodziców

Literatura:

• Łobocki M. : Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1985

• Muszyńska Ł.: Rodzice i nauczyciele, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa 1985

• Ks. Gaston Courtois: Rady dla rodziców - Znak, Kraków 1964

• Chaber - Dądela A. : Jak nawiązywać i rozwijać współpracę z rodzicami? - Nowa Szkoła 3/2001

• Sztuka rozwiązywania konfliktów D. J. Liberman

• Nauczyciel-rodzic C.J.Chrostofer

• Szkoła dialogu, jak skutecznie porozumiewać się z uczniami i nauczycielami E. Kordzińska

• Jak współpracować z rodzicami,, trudnych” uczniów M. Babiuch

• Segiet W.: Rozwój dziecka-wspólnotą interesów i działań rodziców i nauczycieli. [w]: Bezpieczeństwo człowieka w środowisku lokalnym, pod red. W. Ciczkowskiego, Olsztyn 1999

• Winiarski W.: Rodzina - szkoła - środowisko lokalne, Warszawa 2000

---