Literatura:

1/ Janina Mierzejewska-Majcherek, Ekonomika przedsiębiorstw cz. 1, 2, 3 Dyfin, Warszawa 2007r.

2/ Małgorzata Biernacka, Jarosław Korba, Zbigniew Smutek, Postawy Przedsiębiorczości, Operon, Gdynia 2008r.

3/ Felden J., Gburek R., Różycki M., Dam pracę, Praktyczny przewodnik dla szukających pracy. Wydawnictwo Biblioteka Pracownicza

4/ Kodeks pracy.

5/ Praca zbiorowa - Przygotowanie do wejścia na rynek pracy. Polska Fundacja Ośrodków Wspomagania Rozwoju Gospodarczego. „OIC Poland”, Lublin 1994

6/ Przepisy regulujące funkcjonowanie podmiotów gospodarczych.

7/ Merta T. Pacewicz A. Piasecki M. Podstawy przedsiębiorczości Z ekonomią na Ty, CEO, Warszawa 2007

8/ Praca zbiorowa pod redakcją Romana Sobieckiego Podstawy przedsiębiorczości w pytaniach i odpowiedziach, Dyfin, Warszawa 2003, Podstawy przedsiębiorczości poradnik praktyczny na ucznia, Dyfin, Warszawa 2004.

Podstawy przedsiębiorczości

CZŁOWIEK - ISTOTA PRZEDSIĘBIORCZA

Jedną z najważniejszych form aktywności człowieka, związaną z szeroko rozumianą przedsiębiorczością, jest jego świadome działanie, polegające na dokonywaniu zamierzonych zmian w otaczającej go rzeczywistości. Podstawą tego działania są wrażenia odbierane dzięki pięciu głównym zmysłom: wzroku, słuchu, dotyku, węchu i smaku, a także zmysłom równowagi, temperatury i kinestezy (zmysł informujący centralny układ nerwowy o rodzaju
i zakresie ruchów wykonywanych przez ciało człowieka).

Istotny wpływ na działalność człowieka mają także jego uczucia i emocje, które wyrażają stosunek do rzeczywistości.

Mechanizmy regulujące zachowanie się człowieka.

Czynnikami, które pobudzają daną jednostkę do działania są potrzeby oraz motywy, będące pewną odmianą uczuć i emocji, poglądów, sądów i dążeń.

Działania człowieka, prowadzące do osiągnięcia pożądanych celów, reguluje jego osobowość.

Potrzeby

Najbardziej znaną klasyfikację potrzeb przedstawił amerykański psycholog Abraham Harold Maslow (1908-1970). Według niego potrzeby człowieka tworzą logiczną hierarchię - od potrzeb niższego rzędu do potrzeb wyższego rzędu.

Potrzeby niższego rzędu:

• Potrzeby fizjologiczne (głód, pragnienie, sen, potrzeby seksualne);

• Potrzeba bezpieczeństwa (osobistego, socjalnego).

Potrzeby wyższego rzędu:

• Potrzeby społeczne (przynależności, uczuć);

• Potrzeby uznania, szacunku;

• Potrzeby samorealizacji.

Motywy

Przez motywy należy rozumieć czynniki wewnętrzne (uczucia, poglądy, dążenia), które pobudzają człowieka do działania i nadają kierunek jego aktywności.

Podstawą klasyfikacji motywów są potrzeby człowieka.

Wyróżniamy motywy związane z potrzebami fizjologicznymi, bezpieczeństwa, społecznymi, uznania i samorealizacji.

Ze względu na charakter motywów wyróżniamy motywy:

• osobiste (determinujące działania prowadzące do uzyskania wyłącznie własnych korzyści)

• społeczne (w swoich działaniach człowiek kieruje się dobrem ogółu, opiniami i sądami innych)

Motywy, które pobudzają do działania nazywa się zwykle impulsami.

GOSPODARKA RYNKOWA

Wszystkie społeczeństwa stoją w obliczu problemu ekonomicznego, polegającego na ograniczonych zasobach ziemi, surowców, pracowników i kapitału, przez co nie mogą wyprodukować dostatecznej ilości dóbr i usług, aby zaspokoić swoje potrzeby.

Dobrami nazywa się wszelkie środki materialne, którym można przyporządkować odpowiednie cechy fizyko-chemiczne (masę, skład chemiczny, kolor, zapach, kształt, wymiar itp.)

Natomiast przez usługi należy rozumieć świadczenie wszelkich użytecznych czynności, np. praca mechanika samochodowego, policjanta, lekarza czy nauczyciela).

Dobra ekonomiczne - (gospodarcze) to wszystkie dobra materialne wytworzone przez człowieka w procesie produkcji w celu zaspokojenia ludzkich potrzeb. Dobra czerpane przez człowieka bezpośrednio z przyrody, zaspakajające jego potrzeby, to dobra wolne.

Działalność ludzi zmierzającą do zaspakajania potrzeb nazywamy gospodarką. Chcąc zaspokoić swoje potrzeby, człowiek podejmuje działania konieczne do osiągnięcia danego celu (w sensie ekonomicznym - podejmuje działalność gospodarczą).

Dobra produkcyjne i dobra konsumpcyjne można nazwać wyrobami, natomiast wyroby i usługi powstające w wyniku gospodarowania nazywa się produktami.

Proces gospodarczy obejmuje cztery fazy:

• produkcję;

• podział (czyli dystrybucję);

• wymianę (handel);

• konsumpcję.

Gospodarowanie polega na takim wykorzystaniu posiadanych zespołów, aby uzyskać jak najwięcej dóbr i usług. Jest to takie postępowanie, w którym zasoby zostają tak zużyte, by osiągnąć możliwie optymalny (maksymalny w danych warunkach) stopień zaspokojenia potrzeb.

Gospodarowanie jest celową działalnością człowieka, a wśród celów gospodarowania można wyróżnić:

• cele dochodowe, czyli osiąganie i maksymalizowanie korzyści;

• cele kapitałowe, czyli powiększanie wartości majątku;

• cele konsumpcyjne, czyli maksymalizowanie spożycia (konsumpcji).

Gospodarowanie to:

1. zespół celowych i planowych działań ludzkich, uwzględniających zasady racjonalnego działania, które zmierzają do złagodzenia deficytu dóbr i usług w stosunku do zapotrzebowania na nie;

2. proces, a nie działanie jednorazowe.

Konsumpcja polega na zużywaniu wszelkich dóbr i usług. Osoba, która nabywa dane dobra czy usługi w celu zaspokojenia własnych bieżących potrzeb to konsument.

System ekonomiczny - jest zbiorem praw, instytucji, działań, wartości i ludzkich motywacji, które łącznie tworzą podstawy podejmowania decyzji ekonomicznych.

Środki pracy - część kapitału rzeczowego (realnego) uczestnicząca w procesie produkcji, obejmująca dobra materialne, przy pomocy których człowiek oddziałuje na przedmioty pracy, w celu wytworzenia produktów zaspakajających jego potrzeby.

Wśród środków pracy wyróżnia się narzędzia pracy (narzędzia proste, maszyny, urządzenia, aparaturę) bezpośrednio przekształcające przedmiot pracy oraz materialne warunki produkcji (hale fabryczne, budynki administracyjne, infrastrukturę techniczną), które nie biorą bezpośredniego udziału w wytwarzaniu produktów, ale są niezbędne do ich powstawania.

Przedmioty pracy - wszelkie przedmioty materialne, na które w procesie produkcji człowiek oddziałuje za pomocą narzędzi pracy, przekształcając je i przystosowując do swoich potrzeb. Przedmiotem pracy są zasoby naturalne, dostarczane przez przyrodę (np. bogactwa mineralne, woda, powietrze), surowce, materiały i półproduktów.

Środki produkcji - ogół środków pracy (maszyny, urządzenia, narzędzia, itp.) oraz przedmiotów pracy (surowce, materiały, półprodukty) stwarzających warunki niezbędne do podjęcia i realizowania procesu produkcyjnego przedsiębiorstwa.

Czynniki wytwórcze:

- praca (zasoby ludzkie, wysiłek fizyczny oraz intelektualny ludzi - wiedza, umiejętności, doświadczenie)

- kapitał (wartości rzeczowe i finansowe, które zostały wytworzone w wyniku przeprowadzonych procesów gospodarczych i nie zostały przeznaczone do konsumpcji, tylko do dalszego wykorzystania w następnych procesach, do tworzenia nowych wartości),

- ziemia (rozumiana jako teren, powierzchnię gruntów wraz z bogactwami naturalnymi (surowce, minerały, woda, ropa naftowa) oraz warunkami przyrodniczymi (klimat, rodzaj gleby itp.).

Podmioty rynkowe - konsumenci, producenci, właściciele czynników wytwórczych.

Podstawową zasadą, na której opiera się racjonalizacja działalności gospodarczej, jest rachunek ekonomiczny. Stanowi on zespół czynników pozwalających na ustalenie opłacalności podejmowanych działań gospodarczych. Przeprowadzany jest przede wszystkim dla nowych przedsięwzięć i nowego rodzaju działalności.

Rachunek ekonomiczny w wyniku czynności obliczeniowych i analitycznych określa celowość gospodarczą zamierzonego przedsięwzięcia oraz stopień jego opłacalności. Porównuje więc przewidywane nakłady (wyrażone w jednostkach pieniężnych) z przewidywanymi efektami przedsięwzięcia). Jest przeprowadzany dla kilku wariantów rozwiązań, co umożliwia wybór rozwiązania najbardziej racjonalnego.

RYNEK

Rynek - oznacza instytucję lub mechanizm, umożliwiające osobom posiadającym dobra i usługi kontakt z chętnymi do ich zakupu.

Rynki można klasyfikować wg różnych kryteriów.

KLASYFIKACJA RYNKÓW
Kryterium podziału	Rodzaj rynku	Charakterystyka
Przedmiot transakcji	towarowy	Przedmiotem transakcji są dobra materialne, czyli artykuły spożywcze, przemysłowe, surowce. Przykładem takiego rynku jest rynek zbożowy, mięsny, meblarski, paliw.
		usług	Przedmiotem transakcji są wykonywane usługi. Przykładem jest rynek ubezpieczeń, usług budowlanych oraz transportowych.
		finansowy	Przedmiotem transakcji są kapitały krótko- i długoterminowe. Na tym rynku spotykają się inwestorzy z poszukującymi kapitałów przedsiębiorstwami. Przykładem jest rynek pieniężny, kapitałowy i walutowy.
		pracy	Na tym rynku z jednej strony mamy ofertę poszukujących pracy, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzą miejsca pracy i poszukują siły roboczej.
	Zasięg terytorialny	lokalny	Ten rynek obejmuje swym zasięgiem niewielki obszar. Gromadzi kupujących i sprzedających z jednej gminy lub miasta.
		regionalny	Kontrahenci, którzy spotykają się na tym rynku, pochodzą z jednego regionu. Rynek obejmuje obszar województwa.
		krajowy	Rynek umożliwia zawieranie transakcji pomiędzy kupującymi i sprzedającymi z całego kraju.
		międzynarodowy	Na tym rynku spotykają się i zawierają transakcje kontrahenci z całego świata. Przykładem są światowe giełdy towarowe i kapitałowe w Londynie, Nowym Jorku i Tokio.
	Czas wykonania transakcji	kasowy	Zawarcie umowy na takim rynku jest równoznaczne z wykonaniem i opłaceniem transakcji.
		terminowy	Zawarcie umowy dotyczy transakcji, która ma być wykonana i opłacona w przyszłości.

Popyt - jest to ilość towaru, jaką nabywcy są skłonni kupić w określonym czasie za ustaloną cenę. Wielkość popytu zależy od tego, po jakiej cenie producenci chcą sprzedać swoje towary. Przy określonych stałych zasobach finansowych, którymi dysponują kupujący, im wyższa jest cena towaru, tym mniejszą jego ilość mogą nabyć.

Prawo popytu głosi, że wraz ze wzrostem ceny danego dobra zapotrzebowanie na to dobro się zmniejszy, a wraz ze spadkiem ceny zapotrzebowanie to wzrośnie.

Komplementarność - to zjawisko polegające na wzajemnym uzupełnianiu się dóbr materialnych usług. O komplementarności mówimy wówczas, gdy korzystanie z danego dobra (lub danej usługi) wymaga równoczesnego użycia innego dobra (lub innej usługi), np. każdy właściciel samochodu, by móc jeździć, musi kupować paliwo, ubezpieczyć pojazd, wymienić części itp.

Substytucja - w procesie konsumpcji mamy do czynienia wtedy, gdy tę samą potrzeb można zaspokoić za pomocą różnych dóbr i usług, czyli substytutów. Przykładem używania substytutu jest smarowanie chleba margaryną zamiast masłem.

Na popyt na dany towar mają wpływ ceny towarów komplementarnych i substytutów. Jeśli ceny benzyny wzrosną, to popyt na samochody napędzane benzyną się zmniejszy. Jeśli ceny margaryny wzrosną, to przy niezmienionych cenach masła popyt na nie się zwiększy.

Podaż - oznacza ilość towaru, którą dostawcy są skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie i po określonej cenie. Podaż zależy od cen towarów oferowanych do sprzedaży. Im bardziej wzrasta cena towaru, tym większa jest jego oferta na rynku, gdyż sprzedający, chcąc zarobić jak najwięcej, stara się zwiększyć dostawy.

Prawo podaży głosi, że przy niezmienności innych warunków rynkowych podaż danego towaru się zwiększa, jeśli wzrasta jego cena, natomiast obniżaniu się ceny towarzyszy spadek wielkości podaży.

Poziom podaży, tak jak poziom popytu, nie zależy wyłącznie od ceny towaru. Producenci biorą pod uwagę zmiany cen czynników produkcji, czyli surowców, pracy, energii, maszyn. Stosują różne technologie w celu zmniejszenia kosztów produkcji. Niższe koszty produkcji powodują wyższą podaż danego produktu i odwrotnie.

Wysokość ceny na rynku zostaje ustalona samoczynnie w momencie wymiany informacji miedzy producentami i konsumentami. Porównywanie popytu i podaży na jednym wykresie daje obraz rynku, na którym spotkali się sprzedający i nabywcy. Miejsce przecięcia się krzywej podaży z krzywą popytu nazywane jest punktem równowagi rynkowej i występuję wówczas cena równowagi rynkowej, przy której wielkość popytu i podaży są równe. Stan równowagi rynkowej występuje w gospodarce bardzo rzadko. Przy cenach rynkowych wyższych od ceny równowagi pojawia się nadwyżka podaży nad popytem, czyli nadwyżka rynkowa. Ceny rynkowe niższe od ceny równowagi powodują powstanie nadwyżki popytu nad podażą, czyli niedoboru rynkowego.

Brak równowagi miedzy popytem a podażą nazywamy stanem nierównowagi gospodarczej.

ROLA PIENIADZA W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Jedną z charakterystycznych cech gospodarki rynkowej jest odpowiednio ukształtowany przez rynek system cen. Ceny umożliwiają konsumentom porównywanie atrakcyjności dostępnych dóbr i usług oraz podejmowanie decyzji. Stad widać, że pieniądz wyrażający ceny stanowi niezbędny element gospodarki rynkowej.

Najpełniejszą definicję pieniądza podał Gustaw Schmoller, ekonomista niemiecki żyjący w latach 1838-1917. Brzmi ona następująco: Niezależnie od swojej formy zewnętrznej i systemu gospodarczego pieniądz jest prawnie określonym, powszechnie akceptowanym środkiem płatniczym, który może wyrażać, przechowywać, przekazywać wartość dóbr i usług i którego wartość powinna być ściśle związana z wartością produkcji wytworzonej w obszarze danego kraju.

Właściwości pieniądza

W procesie rozwoju gospodarczego pieniądz przyjmował wiele form. Początkowo rolę pieniądza pełniły różnorodne towary, zależnie od obszaru i kultury były to np. herbata, sól muszelki, bursztyn, sztuki bydła, jedwab. Taki pieniądz nosi nazwę towarowego.

Z czasem zauważono, że towarem, który najbardziej nadaje się na pieniądz, są metale szlachetne: trwałe, nie psują się, łatwo je dzielić i przenosić z miejsca na miejsce, a rzadkość ich występowania gwarantuje wysoką wartość realną. W ten sposób pieniądz towarowy przekształcił się w pieniądz metalowy, czyli kruszcowy. Kolejnym krokiem w rozwoju form pieniądza stało się bicie monet. W XII w. w miastach włoskich pojawiły się kwity depozytowe, zastępujące pieniądz monetarny. Był to początek nowej, papierowej formy pieniądza. Używanie pieniądza papierowego upowszechniło się w XIX w.

Cechy pieniądze:

1. trwałość - zdolność do utrzymania wartości niezmiennej w czasie;

2. zastępowalność - oznacza, że pieniądz jest jednostką wartości wzajemnie wymienialną na wszystkie towary;

3. rzadkość - gwarantuje wartość realną pieniądza. Może być naturalna i wynika wówczas z rzadkości występowania dobra w przyrodzie lub jest stworzona sztucznie przez emitenta pieniądza.

4. podzielność - pozwala na podział jednostki pieniądza na jednostki mniejsze.

Funkcje pieniądza:

1. miernik wartości dóbr i usług, czyli służy do wyrażania cen;

2. środek wymiany - wymienia wartość wyrażona przez pieniądz na wartość towaru;

3. Środek płatniczy - oznacza to, że w gospodarce nie można odmówić przyjęcia pieniądza jako środka regulacji zobowiązań.

4. środek tezauryzacji czyli umożliwia gromadzenie bogactwa.

Pieniądz mierzy wartość wszystkich dóbr i usług na rynku. Wartość pieniądza można zmierzyć jego siłą nabywczą, czyli pieniądz jest wart tyle, ile można za niego kupić

W wypadku nadmiernego wzrostu ilości pieniądza w stosunku do wartości towarów i usług oferowanych do sprzedaży wzrosną ceny tych dóbr, a wartość pieniądza spadnie. Zmniejszy się jego siła nabywcza, czyli ilość towarów, jakie można nabyć za jednostkę pieniężną.

Zjawisko w gospodarce , objawiającym się trwałym wzrostem cen i spadkiem siły nabywczej pieniądza, nazywamy inflacją.

Jednym z najpoważniejszych zjawisk towarzyszących stanowi nierównowagi gospodarczej jest inflacja, czyli wzrost cen połączony ze spadkiem wartości pieniądza. Stopę inflacji (jej poziom)można wyliczyć wg wzoru:

Cena obecna - cena poprzednia

Stopa inflacji = ----------------------------------------------------- x 100%

Cena poprzednia

Inflacja jest zjawiskiem często występującym w gospodarce, jeżeli utrzymuje się na poziomie 1-3%. Dlatego zagrożeniem dla gospodarki nie jest samo zjawisko inflacji, ale jej wielkość. Ze względu na wysokość inflacji wyróżnia się:

• pełzającą - do 10%

• kroczącą - pow. 10%

• galopującą - pow. 50%

• hiperinflację - pow. 100% w skali roku.

Najczęstszymi przyczynami inflacji są:

1. Nadmierna emisja pieniądza (inflacja popytowa) - podaż pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług, w efekcie popyt znacznie przewyższa podaż.

2. Brak konkurencji - działający na rynku monopoliści, niezagrożeni konkurencją, mogą podnosić ceny swoich towarów i usług.

3. Wzrost cen surowców (inflacja kosztowa) - duży wzrost cen surowców, zwłaszcza energetycznych (ropa naftowa, gaz ziemny), powoduje podrożenie kosztów produkcji, a w rezultacie podniesienie cen towarów i usług.

4. Nadmierne obciążanie producentów podatkami - podatki wliczane w ceny powodują ich nadmierny wzrost.

5. Wzrost poziomu płac - wzrost płac, który nie ma związku ze wzrostem wydajności pracy powoduje napływ na rynek pieniędzy, ale bez równoczesnego wzrostu podaży towarów i usług. Pracownicy zarabiają więcej, lecz pracują tyle samo.

6. Nadmierne inwestycje - większość przedsiębiorstw finansuje swoje inwestycje, zaciągając kredyty, co zwiększa popyt na pieniądz oraz takie dobra jak energia, surowce: tak więc zbyt duży poziom inwestycji może w konsekwencji doprowadzić do gwałtownego wzrostu cen, zwłaszcza energii i surowców.

Zjawiskiem przeciwnym do inflacji jest deflacja (inflacja ujemna), czyli spadek poziomu cen w gospodarce przy równoczesnym wzroście wartości pieniądza.

W celu walki z inflacją państwo podejmuje działania zmierzające do obniżenia inflacji (polityka antyinflacyjna). W zależnościom przyczyn może zmniejszyć inflację przez:

• Ograniczenie deficytu budżetowego, np. zmniejszając wydatki, przez stworzenie warunków do konkurencji.

• Obniżenie kosztów produkcji przez ograniczenie wzrostu płac oraz zmniejszenie obciążeń podatkowych, ceł i akcyz na surowce.

Bank centralny odgrywa istotną role w walce z inflacją przez podniesienie stóp procentowych (podraża kredyty, przez co ich atrakcyjność spada, natomiast wzrasta zainteresowanie oszczędzaniem w efekcie zmniejsza się ilość pieniędzy na rynku, powodując zahamowanie wzrostu cen).

Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej

I Procedura zakładania działalności gospodarczej - wymogi formalno - prawne

Przepisy Ustawy z 1999r. - Prawo działalności gospodarczej.

Przepisy Ustawy z dnia 2 lipca 2004 - Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej.

Definicja działalności gospodarczej.

W rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. Zm.)pozarolnicza działalność gospodarcza oznacza działalność zarobkową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły, prowadzoną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, z której uzyskane przychody nie są zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt. ,2 i 4-9 u.p,d.p.f., czyli z pozostałych źródeł przychodów.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 20 gwarantuje wolność w podejmowaniu działalności gospodarczej. Podstawowym aktem prawnym regulującym prowadzenie działalności gospodarczej jest ustawa z dnia 2 lipca 2004r. O swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. nr 173, poz. 1807 ze zm.0, która zastąpiła ustawę z dnia 10listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej.

Działalność gospodarcza jest zdefiniowana w art. 2 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem przez działalność gospodarczą rozumie się zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły.

Ustawa O swobodzie działalności gospodarczej utrzymuje właściwy dla polskiego porządku prawnego podmiotowy system regulacji spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zgodnie z powyższym, podmiotem takim jest przedsiębiorca.

Definicja przedsiębiorcy została określona w art. 4.1. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną -wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorcę uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez ich działalności gospodarczej.

Postępowanie rejestracyjne do dnia 28.02.2009r.:

1. Wpis do ewidencji działalności gospodarczej.

• Oznaczenie przedsiębiorcy

• Oznaczenie miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy

• Określenie przedmiotu wykonywanej działalności zgodnie z PKD (Polską Klasyfikacją Działalności Gospodarczej - załącznik rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 października 1997r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej) Dz.U. nr 128, poz. 829 z późn. Zm.

Główny Urząd Statystyczny.

Pieczęć firmowa.

Sporządzenie umowy firmowego rachunku bankowego.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

• ZUS ZFA - Zgłoszenie/zmiana danych płatnika składek - osoby fizycznej

• ZUS ZUA - Zgłoszenie do ubezpieczeń/zgłoszenie zmiany danych osoby ubezpieczonej.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby z nimi współpracujące podlegają następującym ubezpieczeniom:

- Obowiązkowo - ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu oraz wypadkowemu

- Dobrowolnie - ubezpieczeniu chorobowemu.

Ponadto zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 stycznia 2003r.o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia - osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

6. Urząd Skarbowy.

Od 31 marca 2009r. w skutek nowelizacji przepisów Prawo działalności gospodarczej dnia 19 listopada 1999r. (Dz. U. nr 101, poz. 1178 z późn. Zm.) przedsiębiorca będący osobą fizyczną, będzie mógł załatwić wszystkie formalności związane z rejestracją działalności gospodarczej zgodnie z zasadą tzw. ”jednego okienka”. Zasada ta oznacza, iż osoba taka składać będzie w Urzędzie Miasta jeden zintegrowany wniosek, który zawierać będzie również dane zgłoszeniowe do Urzędu Statystycznego, Urzędu Skarbowego, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Ponadto, ważne jest także, iż czynności:

- wpis do Ewidencji Działalności Gospodarczej (otwarcie firmy)

- zamiana danych we wpisie do Ewidencji Działalności Gospodarczej

-zawieszenie/wznowienie Działalności Gospodarczej

- zawiadomienie o zaprzestaniu Działalności Gospodarczej

z dniem 1 kwietnia 2009r. nie podlegają opłacie.

Krok pierwszy - Urząd Miasta i Gminy Pelplin

Aby rozpocząć własną działalność gospodarczą, pierwszym niezbędnym krokiem jest udanie się do Urzędu gminy i/lub miasta, według faktycznego miejsca zameldowania. Zgodnie z Ustawą z dnia 19 listopada 1999 r. prawo działalności gospodarczej ((Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z 1999 r. z późn. zm.) osoba rozpoczynająca działalność gospodarczą składa w Urzędzie Miasta i Gminy Pelplin jeden zintegrowany wniosek o wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Oznacza to, iż w tym samym wniosku występuje do Urzędu Statystycznego o nadanie numeru REGON, do Urzędu Skarbowego o nadanie numeru NIP (lub jego aktualizację) oraz zgłasza działalność do ZUS-u lub do KRUS-u. Schemat Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej wraz z wyjaśnieniami: PKD 2007 Od 1 stycznia 2008 r. obowiązuje Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2007) wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. (Dz.U. 251 poz. 1885 z dnia 31 grudnia 2007 r.). Dla ułatwienia podajemy klucz powiązań PKD 2004 - PKD 2007

Krok drugi - Urząd Skarbowy

Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą zobowiązany jest w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej do zgłoszenia się do Urzędu Skarbowego celem wybrania formy opodatkowania. Dodatkowo przedsiębiorcy, których działalność podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem VAT zobowiązani są dokonać zgłoszenia rejestracyjnego VAT R przed przeprowadzenie pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Krok trzeci - ZUS lub KRUS Przedsiębiorca rozpoczynający działalność gospodarczą zobowiązany jest w ciągu 7 dni od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej do stawienia się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego celem zgłoszenia się do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego z tytułu wykonywania działalności gospodarczej. Konto bankowe ... Pieczatka ... Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą powinien posiadać pieczątkę firmową jest ona niezbędna m.in. przy zakładaniu rachunku bankowego lub wystawianiu dokumentów sprzedaży. Zamawiając pieczątkę samodzielnie określa się dane, które się na niej znajdą. Standardowo powinna ona zawierać: oznaczenie firmy (imię i nazwisko osoby fizycznej oraz nazwę firmy), dane teleadresowe siedziby firmy, numer NIP i numer REGON. Obowiązkiem osoby rozpoczynającej działalności gospodarczą jest także założenie rachunku bankowego. Zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku gdy - stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz - jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro przeliczonych na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dokonano transakcji.

Osoba fizyczna to człowiek występujący jako podmiot prawa.

Osoba prawna jest wyodrębniona jednostka organizacyjna, na mocy odpowiednich przepisów wyposażona w zdolność zawierania umów, posiadania praw i obowiązków oraz występowania jako strona przed sądem.

Instytucjonalnym wymiarem działalności gospodarczej, prowadzonej przez przedsiębiorcę, jest przedsiębiorstwo. Przedsiębiorstwo, jako podstawowa kategoria ekonomiczna, nie jest jasno zdefiniowane i jednolicie rozumiane. Ani nauka, ani praktyka nie ustaliły bezspornej definicji przedsiębiorstwa.

Pojęcie przedsiębiorstwa można określić w trzech wymiarach, tj.

• Czynnościowym;

• Rzeczowym;

• Podmiotowym.

Wymiar czynnościowy pozwala na wskazanie, że przedsiębiorstwo jest prowadzone przez przedsiębiorcę.

W wymiarze rzeczowym można mówić o majątku (kapitale).

Podmiotowy wymiar pojęcia przedsiębiorstwa zwraca uwagę na osobę przedsiębiorcy i jej czynności.

Przedsiębiorczość jest postawą i sposobem działania polegającymi na gotowości podejmowania nowych, niekonwencjonalnych i ryzykownych przedsięwzięć oraz na wykazywaniu inicjatywy w ich poszukiwaniu i wdrażaniu.

Jest to działanie skierowane na rozwój, mające nowatorski charakter i polegające na:

• Wprowadzaniu nowych czynników produkcji i ich kombinacji z dotychczasowymi;

• Wprowadzaniu nowych wyrobów;

• Zdobywaniu nowych rynków zbytu;

• Tworzeniu nowych, efektywniejszych form organizacyjnych.

Przedsiębiorstwo należy odróżnić od przedsiębiorcy, czyli np. spółek prawa handlowego lub innych osób prawnych. Stanowią one bowiem formę prawną prowadzenia przedsiębiorstwa. Także osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą kieruje przedsiębiorstwem, podobnie jak spółka jawna, która zgodnie z definicją zawartą w art. 22 kodeksu spółek handlowych prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową.

Przedsiębiorstwo można podzielić wg różnych kryteriów. Ze względu na rozmiar prowadzonej działalności wyróżnia się:

• Mikroprzedsiębiorstwa - zatrudnia mniej niż 10 pracowników i osiąga roczny przychód ze sprzedaży nieprzekraczający równowartości 2 mln euro lub suma wartości jego majątku nie przekracza równowartości 2 mln euro;

• Małe przedsiębiorstwo- to takie, które zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz osiąga roczny przychód ze sprzedaży nieprzekraczający równowartości w złotych 10 mln euro lub sama wartości jego majątku nie przekracza równowartości w złotych 10 mln euro;

• Średnie przedsiębiorstwo - zatrudnia mniej niż 250 pracowników oraz osiąga roczny przychodzę sprzedaży nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro lub suma wartości jego majątku nie przekracza równowartości w złotych 43 miliony euro;

• Duże przedsiębiorstwa - są takie, które zatrudniają 250 i więcej pracowników lub osiąga roczny przychód ze sprzedaży przekraczający równowartość w złtych 50 milionów euro lub suma wartości jego majątku przekracza równowartość w złtych 23 miliony euro.

Ze względu na formę własności wyróżnia się sektor publiczny, do którego należą przedsiębiorstwa będące własnością państwa i przedsiębiorstwa komunalne oraz sektor prywatny, do którego należą przedsiębiorstwa będące własnością prywatną.

Od 1989 r. w wyniku prywatyzacji systematycznie zmniejsza się liczba przedsiębiorstw sektora publicznego, a coraz więcej powstaje przedsiębiorstw prywatnych.

Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności grupuje się przedsiębiorstwa w określonych działaniach i branżach gospodarki narodowej. Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) obejmuje gospodarkę narodową.

Formy organizacyjno - prawne przedsiębiorstw.

Przedsiębiorstwa muszą być w określony sposób zorganizowane i występować w ustalonej formie prawnej. Wg systematyki opracowanej przez GUS podstawowe formy organizacyjno - prawne przedsiębiorstw to:

- osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą;

- osoby prawne;

Jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej.

Osobą fizyczną jest, wg obowiązującego prawa, każdy człowiek.

Osobą prawną natomiast nie jest człowiek, ale założona przedniego instytucja, organizacja lub spółka. Przykładem może być przedsiębiorstwo państwowe, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, spółdzielnie, fundacje. Osoba prawna działa przez swoje organy, czyli wewnętrzne władze, np. dyrektora lub zarząd, w sposób przewidziany w odpowiedniej ustawie i opartym na niej statucie .

Osoba fizyczna i osoba prawna mają jedną wspólną cechę - posiadają zdolność prawną. Oznacza to, że mogą być podmiotem prawa, czyli przysługują im pewne prawa i obowiązki. Zdolność prawna osoby fizycznej trwa od jej urodzenia aż do śmierci, natomiast zdolność prawa osoby prawnej trwa od chwili jej powstania do likwidacji.

Różnicą pomiędzy osobami prawnymi pozostałymi formami przedsiębiorstw jest sposób opodatkowania działalności gospodarczej. Osoby prawne płacą podatek dochodowy od osób prawnych (CIT), pozostali przedsiębiorcy podatek od osób fizycznych (PIT) lub podatek zryczałtowany.

Jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, to spółki osobowe. Maja one jedynie zdolność sądową, to znaczy mogą zawierać umowy i być stroną w sądzie.

Można wyróżnić następujące formy prawnoorganizacyjne przedsiębiorstw:

- Przedsiębiorstwa jednoosobowego właściciela;

- Spółki cywilne;

- spółki handlowe:

1. Spółki osobowe

• spółka jawna,

• partnerska,

• komandytowa,

• komandytowo-akcyjna,

2. Spółki kapitałowe;

• z ograniczoną odpowiedzialnością;

• akcyjne,

- Spółdzielnie;

- Przedsiębiorstwa państwowe.

Spółki cywilne podlegają postanowieniom kodeksu cywilnego i nie mają osobowości prawnej. Do założenia wystarczy zawarcie pisemnej umowy miedzy wspólnikami. Kodeks nie określa wysokości kapitału własnego spółki. Od 1 stycznia 2001 r. spółka cywilna nie może istnieć jako samodzielne przedsiębiorstwo, można jednak zawiązać spółki cywilne dla realizacji celów gospodarczych. Poszczególni wspólnicy muszą się zrejestrować jako osoby samodzielnie prowadzące działalność gospodarczą, zaznaczając we wniosku, że działalność prowadzić będą w formie spółki cywilnej. W nazwie spółki muszą być ujawnione nazwiska wszystkich wspólników i wszyscy muszą zarejestrować taką samą nazwę spółki. Każdy ze wspólników jest odrębnym przedsiębiorcą, zawiera umowy z kontrahentami i odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki. Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki , chyba, że umowa stanowi inaczej. Spółka cywilna musi być wg przepisów prawa przekształcona w spółkę jawną, jeżeli przez dwa kolejne lata osiągnie przychody w wysokości będącej równowartością co najmniej 800 000 euro.

Spółki handlowe podlegają przepisom uchwalonego 15 września 2000 r. Kodeksu spółek handlowych.

Poniższa tabela przedstawia najważniejsze informacje na temat wszystkich spółek handlowych.

Charakterystyka spółek handlowych
Typ spółki	Dokumenty założycielskie	Minimalna wysokość kapitału zakładowego	Odpowiedzialność za zobowiązania	Organy spółki	Wynagrodzenie
Jawna	Umowa spółki na piśmie	Nieokreślona	Każdy wspólnik odpowiada bez ograniczeń całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką	Nie powołuje się; sprawy spółki może prowadzić jeden, kilku lub wszyscy wspólnicy - zgodnie z umową spółki	Wspólnicy mają prawo do równego udziału w zyskach oraz corocznie do 5% odsetek od swojego kapitału udziałowego.
Partnerska	Umowa w formie aktu notarialnego, określająca wolny zawód wykonywany przez partnerów.	Nieokreślona	Co najmniej jeden wspólnik - komplementariusz odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika - komandytariusza jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej	Spółkę reprezentują komplementariusze, a po uzyskaniu pełnomocnictwmogą je reprezentować także komandytariusze	Komplementariusze i komandytariusze uczestniczą w zyskach proporcjonalnie do wniesionego do spółki wkładu
Komandytowa	Umowa w formie aktu notarialnego	Nieokreślona	Co najmniej jeden wspólnik - komplementaiusz - odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki, a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika - komandytariusza - jest ograniczona do wysokości sumy komandytowej	Spółkę reprezentują komplementariusze, a po uzyskaniu pełnomocnictw mogą ją reprezentować także komandytariusze	Komplementariusze i komandytariusze uczestniczą w zyskach proporcjonalnie do wniesionego do spółki wkładu
Komandytowo -akcyjna	Statut w formie aktu notarialnego	50.000 zł.	Co najmniej jeden wspólnik - komplementariusz - odpowiada bez ograniczenia za zobowiązania spółki; akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki	W spółce może działać walne zgromadzenie i rada nadzorcza (gdy liczba akcjonariuszy przekroczy 25 osób, powołuje się ją obowiązkowo). Spółkę reprezentują komplementariusze, którzy pełnią rolę zarządu, a po uzyskaniu pełnomocnictw mogą ją reprezentować także akcjonariusze.	Komplementariusze oraz akcjonariusze uczestniczą w zyskach spółki proporcjonalnie do wkładów wniesionych do spółki, chyba, że statut stanowi inaczej
Z ograniczoną odpowiedzialnością	Umowa w formie aktu notarialnego	50.000 zł. jeden udział to minimum 50 zł.	Za zobowiązania spółki odpowiadają: spółka osoby, które działały w jej imieniu. Wspólnik odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości wniesionego wkładu, określonego w umowie spółki.	Zgromadzenie wspólników, zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna są wymagane obowiązkowo, gdy kapitał zakładowy przewyższa kwotę 50.000 zł. a wspólników jest więcej niż 25.	Wspólnicy mają prawo do udziału w zysku przeznaczonym do podziału; spółka może wypłacić zaliczkę na poczet przyszłego zysku.
Akcyjna	Statut w formie aktu notarialnego	500.000 zł. akcje o równej wartości nominalnej nie niższej niż 0,01 zł.	Za zobowiązania spółki odpowiadają: spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Akcjonariusz odpowiada solidarnie ze spółką za jej zobowiązania do wartości wniesionego wkładu, określonego w statucie spółki.	Walne zgromadzenie akcjonariuszy - organ uchwałodawczy, rada nadzorcza - organ nadzorujący, zarząd - organ zarządzający.	Akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku przeznaczonym do podziału, proporcjonalnie do ilości posiadanych akcji.

SPÓŁDZIELNIE

Spółdzielnie powstają i działają na mocy ustawy Prawo Spółdzielcze z 16 września 1982 r. (Dz.U. z 2003 r., nr 188, poz. 1848 ze zm.)

Zgodnie z art. 1 w/w ustawy spółdzielnia jest dobrowolnym, samorządnym,
o nieograniczonej liczbie członków i o niezmiennym funduszu udziałowym, zrzeszeniem powołanym do prowadzenia w sposób samodzielny działalności gospodarczej.

Przedmiotem działalności gosp. Spółdzielni może być:

• zaspakajanie potrzeb gospodarczych członków, np. świadczenie usług na rzecz członków (spółdzielnie użytkowników);

• zatrudnianie członków zarobkowo (spółdzielnie pracy).

Spółdzielnie może założyć minimum 10 osób fizycznych lub 3 osoby prawne. Założyciele muszą:

1. uchwalić statut;

2. wybrać organy spółdzielni;

3. dokonać wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym w rejestrze spółdzielni.

Z chwilą zarejestrowania spółdzielnia uzyskuje osobowość prawną, a założyciele stają się członkami spółdzielni. Przystąpienie członka do spółdzielni następuje na mocy złożenia deklaracji, wniesienia udziału i przyjęcia go w poczet członków przez organ określony w statucie. Niezależnie od liczby wniesionych udziałów, każdy członek spółdzielni ma tylko jeden głos w walnym zgromadzeniu.

Nazwa spółdzielni musi zawierać wyraz „spółdzielnia” lub „spółdzielczy”, jej siedzibę oraz powinna informować o przedmiocie działalności.

Spółdzielnia jako osoba prawna działa poprzez swoje organy. Najważniejszym organem spółdzielni jest walne zgromadzenie członków. Rada nadzorcza jest organem wybieranym przez walne zgromadzenie członków.

Zarząd, składający się co najmniej z trzech członków (na czele z prezesem), prowadzi bieżącą działalność spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Natomiast rada nadzorcza sprawuje kontrolę i nadzór nad działalnością zarządu.

Spółdzielnia może zakończyć swoją działalność w drodze likwidacji - na mocy uchwały członków spółdzielni po ogłoszeniu upadłości lub w przypadku utraty płynności finansowej, czyli zdolności do regulowania bieżących zobowiązań.

PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE

Zasady tworzenia przedsiębiorstw państwowych i prowadzenia przez nie działalności gospodarczej regulują:

1. ustawa z dnia 25 września 1981r. o przedsiębiorstwach państwowych, wielokrotnie nowelizowana (Dz. U. z 2002r., nr 112, poz. 981);

2. ustawa z dnia 13 stycznia 1989r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (tekst jednolity Dz.U. nr 6 z 1992r., poz. 27 ze zm.).

Organami założycielskimi przedsiębiorstwa państwowego mogą być naczelne, centralne lub terenowe (wojewodowie) organy administracji państwowej oraz banki państwowe.

Po ustaleniu odrębności ekonomicznej, terytorialnej, organizacyjnej i wydzieleniu funduszu założycielskiego jako źródła finansowania aktywów przedsiębiorstwa, następuje wpis do Krajowego Rejestru Sądowego w odpowiednim sądzie gospodarczym. Jest to równoznaczne z nabyciem osobowości prawne. Jako osoba prawna może samodzielnie nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, kieruje się własnym interesem i podejmuje własne decyzje.

Organem zarządzającym przedsiębiorstwem i reprezentującym je wobec władz, urzędów i instytucji jest dyrektor, którego powołuje rada pracownicza spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu.

Przedsiębiorstwo państwowe jest:

1. samodzielne, czyli samodzielnie decyduje co, jak, ile wytworzyć, gdzie sprzedać;

2. samofinansujące, co oznacza, że w wyniku prowadzonej działalności powinno osiągać przychody, które zapewniają pokrycie kosztów i wypracowanie zysku;

3. samorządne, czyli w zarządzaniu przedsiębiorstwem uczestniczy ogólne zebranie pracowników (delegatów).

W wyniku transformacji naszej gospodarki i tworzenia gospodarki rynkowej, której cechą jest prywatna własność rzeczowych czynników wytwórczych, dokonywany jest proces prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. Podstawą prawną przekształceń własnościowych jest między innymi ustawa z dnia 30 sierpnia 1996r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 2002 r. nr 171, poz. 1391).

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA PRZEDSIĘBIORSTW

Kapitał, czyli pewna suma pieniędzy, stanowi podstawę rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa oraz umożliwia jego funkcjonowanie. Wysokość takiego kapitału zależy w dużej mierze od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Trudniej zgromadzić kapitał na prowadzenie lub rozszerzenie działalności w wypadku spółki jawnej czy prywatnego przedsiębiorstwa osoby fizycznej niż w wypadku spółki akcyjnej.

Podział kapitałów przedsiębiorstwa ze względu na:

1. kryterium pochodzenia

• zewnętrzne - pochodzą spoza przedsiębiorstwa, należą do nich kapitał własny podstawowy, przybierający różne nazwy w różnych formach przedsiębiorstw (np. akcyjny w spółce akcyjnej, fundusz udziałowy w spółdzielni), oraz kapitał obcy. Kapitał obcy wnoszą do przedsiębiorstwa jego założyciele;

• Wewnętrzne -powstają w przedsiębiorstwie i pochodzą z zysku, czyli nadwyżek przychodów nad poniesionymi kosztami;

2. kryterium czasu wykorzystania

• długoterminowe - związane jest z zaangażowaniem środków przedsiębiorstwie na stałe lub powyżej roku, wykorzystywane są przy inwestycjach;

• krótkoterminowe -na okres do jednego roku, wykorzystywane są do finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa;

3. kryterium własności

• własne- składają się z kapitału podstawowego oraz wypracowanego zysku, stanowią własność przedsiębiorstwa i są zabezpieczeniem jego zobowiązań wobec wierzycieli;

• obce - są to środki pieniężne, które przedsiębiorstwo musi zwrócić właścicielom w uzgodnionym terminie. Za ich wykorzystanie płaci im wynagrodzenie w formie odsetek.

Kapitały pochodzą z różnych źródeł . Przedsiębiorstwo może korzystać z finansowania obcego przez zaciąganie kredytów bankowych, emisję obligacji i innych dłużnych papierów wartościowych, czyli takich, które są dowodem zaciągnięcia długu przez ich emitenta. Zamiast kupować składniki majątku na własność, może korzystać z leasingu. Jeśli udziela kredytów kupieckich, czyli sprzedaje swoje produkty z płatnością odroczoną w terminie, może przyspieszyć odzyskanie należności, wykorzystując factoring.

W umowie leasingu korzystający z rzeczy zobowiązany jest płacić finansującemu za jej używanie wynagrodzenie w postaci rat leasingowych.

Faktoring polega na nabywaniu praw do wierzytelności handlowych przez wyspecjalizowanie instytucje, np. banki. Przedsiębiorca w zamian za złożone faktury może uzyskać natychmiastowy dostęp do środków pieniężnych.

Franchising - polega na przekazaniu na podstawie umowy znaku firmowego oraz prawa utworzenia przedsiębiorstwa i sposobu jego prowadzenia w zamian za zryczałtowaną opłatę lub część zysku.

ZASOBY MAJĄTKOWE PRZEDSIĘBIORSTWA

W celu prowadzenia działalności gospodarczej, przedsiębiorstwo musi dysponować określonymi zasobami gospodarczymi. Niezbędne do prowadzenia działalności gosp. przedsiębiorstwa zasoby stanowią jego majątek. Aktywa to kontrolowane przez przedsiębiorstwo i powstałe wcześniej ( w wyniku przeszłych zdarzeń ) zasoby majątkowe, które spowodują w przyszłości wpływ do przedsiębiorstwa korzyści ekonomicznych.

PODZIAŁ AKTYWÓW
Aktywa trwałe	Aktywa obrotowe
Wartości niematerialne i prawne Niematerialne składniki aktywów, takie jak wartość firmy, licencje, patenty, znaki towarowe, prawa autorskie, programy komputerowe	Zapasy Materiały podstawowe i pomocnicze, produkty gotowe, towary opakowania, paliwo, surowce, materiały.
Rzeczowe aktywa trwałe Środki trwałe, takie jak grunty, budynki, urządzenia techniczne, maszyny, środki transportu oraz środki trwałe w budowie	Należności krótkoterminowe Powstałe z tytułu dostaw i usług oraz inne należne przedsiębiorstwu kwoty o okresie spłaty do 12 m-cy
Należności długoterminowe Należne przedsiębiorstwu kwoty pieniężne od osób trzecich, których zapłata nastąpi po upływie 12 miesięcy
Inwestycje długoterminowe Aktywa finansowe i rzeczowe nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych, takich jak odsetki, dywidendy itp.	Inwestycje krótkoterminowe Papiery wartościowe nabyte w celu ich dalszej odsprzedaży, z terminem wykupu nieprzekraczającym 12 m-cy, oraz różne formy środków pieniężnych: gotówka, środki na rachunku bankowym, czeki weksle.

Wszystkie zasoby majątkowe, którymi dysponuje przedsiębiorstwo, czyli aktywa, mają swoje źródła pochodzenia. Źródła pochodzenia środków w przedsiębiorstwie nazywamy pasywami, a składają się na nie kapitały własne i obce.

Zestawiając wartość składników majątku z wartościami odpowiadających im źródeł finansowania, otrzymujemy bilans przedsiębiorstwa. Bilans należy do sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa.

Zjawisko równości aktywów i pasywów określane jest mianem równowagi bilansowej.

UPROSZCZONY SCHEMAT BILANSU PRZEDSIĘBIORSTWA
AKTYWA ( W ZŁ.)		PASYWA (W ZŁ.)
1. Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne - programy komputerowe Środki trwałe - budynki -maszyny - środki transportu	50.000 3.000 20.000 7.000 20.000	1. Kapitały własne - kapitał podstawowy - kapitał zapasowy - zysk	60.000 40.000 15.000 5.000
2. Aktywa obrotowe Zapasy - materiały - produkty gotowe Należności krótkoterminowe - z tytułu dostaw Inwestycje krótkoterminowe - środki pieniężne	40.000 5.000 10.000 20.000 5.000	2. Kapitały obce Zobowiązania długoterminowe - kredyty bankowe Zobowiązania krótkoterminowe - z tytułu dostaw - z tytułu wynagrodzeń	30.000 15.000 10.000 5.000
Suma aktywów	90.000	Suma pasywów	90.000

ZASADY ROZLICZEŃ FINANSOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW

Działalność gospodarcza przedsiębiorstw polega na ciągłym zawieraniu transakcji pomiędzy kontrahentami. Płatności realizowane są natychmiastowo lub z odroczonym terminem. Do rozliczenia transakcji służą różne formy zapłaty, np. czeki gotówkowe i rozrachunkowe lub polecenia przelewu. Umowa dotycząca zapłaty terminowej powoduje powstanie jednocześnie zobowiązania i należności. Kontrahent płacący, czyli dłużnik, ma zobowiązanie, do którego zapłaty jest zobligowany. Kontrahent sprzedający jest wierzycielem i przysługuje mu należność od dłużnika.

Rozliczenia finansowe

Wszystkie rozliczenia finansowe można podzielić na gotówkowe i bezgotówkowe.

Rozliczenia dzielimy na:

1. gotówkowe

• wypłata gotówki

• czek gotówkowy

2. bezgotówkowe

• polecenie przelewu

• akredytywa

• karta płatnicza

• czek rozrachunkowy

Rozliczenie gotówkowe polega na zapłacie w formie gotówki. Może to być wyplata gotówki z tego rachunku. Wpłaty dokonywane są przy użyciu formularza bankowego dowodu wpłaty. Od wpłaty gotówki na rachunek bank pobiera prowizję zależną od wysokości wpłacanej kwoty.

Rozliczenie bezgotówkowe to przekaz środków między dwiema lub więcej osobami bądź instytucjami, polegający na wykorzystaniu innych możliwości niż przekaz gotówki.

Najpopularniejszą formą rozliczeń bezgotówkowych stanowi polecenie przelewu. Przedsiębiorca zobowiązany do zapłaty wydaje bankowi dyspozycję przekazania określonej kwoty ze swojego rachunku bankowego na wskazany rachunek w dowolnym banku. Dyspozycję przelewu wydaje się na znormalizowanych blankietach. Jest to wygodna i tania forma rozliczenia. Bank ma obowiązek przekazać środki na wskazane konto najpóźniej następnego dnia roboczego po przyjęciu zlecenia.

Akredytywa - polega na wyodrębnieniu przez bank, na wniosek dłużnika, środków pieniężnych na jego rachunku bankowym i przekazaniu tych środków do banku wierzyciela w celu dokonania zapłaty za określone świadczenie. Świadczenia te są odpowiednio udokumentowane i bank ma obowiązek sprawdzić przed dokonaniem zapłaty zgodność dokumentów z warunkami akredytywy. Bank odgrywa bardzo ważną rolę, gdyż decyduje o tym, czy przekazać środki, oraz prowadzi korespondencję z bankiem wierzyciela, dlatego opłata za wykonanie akredytywy jest dość wysoka. Tę formę rozliczeń stosuje się rzadko, najczęściej w handlu zagranicznym bądź z nieznanym kontrahentem.

Rozliczenia za pomocą karty płatniczej są coraz bardziej rozpowszechnione. Przedsiębiorstwo otrzymuje kartę do swojego rachunku bieżącego bądź bank otwiera specjalny rachunek, na którym ewidencjonuje płatności dokonywane kartą. Użycie kart płatniczej powoduje wydanie bankowi zlecenia przekazania środków z własnego rachunku bankowego na wskazane konto.

Czek jest dokumentem, za pomocą którego wystawca rozporządza środkami pieniężnymi na swoim rachunku bankowym. Czek zawiera skierowane do banku polecenie wypłacenia określonej kwoty ze środków będących do dyspozycji wystawcy czeku.

Czeki gotówkowe umożliwiają wypłatę gotówki osobie wskazanej na czeku lub okazicielowi.

Czeki rozrachunkowe służą do przelania środków z rachunku wystawcy czeku na konto wskazanego na czeku wierzyciela. Zapłata czekiem polega na wypełnieniu przez dłużnika blankietu i wręczeniu go kontrahentowi , który jest wierzycielem.

Aby dokument był uznany za czek, musi zawierać następujące elementy:

• nazwa „czek” użyta w języku, w jakim go wystawiono

• polecenie bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej

• nazwisko osoby, która ma zapłacić sumę pieniężną oznaczoną na czeku

• data wystawienia czeku (miesiąc podany słownie)

• miejsce wystawienia czeku

• oznaczenie miejsca płatności

• podpis wystawcy czeku.

Weksel to dokument zawierający zobowiązanie do zapłaty określonej osobie lub okazicielowi pewnej sumy pieniężnej w oznaczonym terminie przez osoby podpisane na wekslu; weksel może występować jako środek płatniczy, zastępując pieniądz.

BUDŻET PAŃSTWA

Budżet państwa to plan finansowy zawierający roczne zestawienie dochodów i wydatków związanych z realizacją podstawowych zadań państwa.

Funkcje budżetu związane są z podstawowymi funkcjami państwa w gospodarce:

- funkcja fiskalna - polega na gromadzeniu dochodów, głównie pochodzących z różnego rodzaju podatków;

- funkcja redystrybucyjna - oznacza pożądany podział dochodu narodowego, między innymi uwzględniający potrzebę stworzenia obywatelom warunków bezpiecznego bytu socjalnego;

- funkcja stymulacyjna - polega na dokonywaniu pożądanych zmian w gospodarce przy zastosowaniu środków budżetowych, np. wzrostu lub ograniczenia wydatków państwa, zmian strukturalnych wydatków (np. zwiększenie wydatków na opiekę społeczną kosztem obrony narodowej), zmiany wysokości podatków.

Budżet państwa składa się z:

- budżetu centralnego (dochody i wydatki centralnych władz państwowych);

- budżetów lokalnych (budżety gmin, powiatów i województw);

- ubezpieczeń społecznych.

Opracowanie i realizację budżetu państwa regulują określone zasady, dzięki którym państwo może prowadzić politykę budżetową:

• zasada rocznego budżetowania - opracowany plan dochodów państwa obejmuje okres 12 m-cy (rok budżetowa nie musi się pokrywać z rokiem kalendarzowym);

• zasada zupełności - wszystkie dochody i wydatki państwa powinny się znajdować w jednym zestawieniu;

• zasada jedności - wszystkie dochody i wydatki państwa powinny się znajdować w jednym zestawieniu;

• zasada jawności - budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości (w Polsce jest publikowany w „Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”);

• zasada równowagi budżetowej- dochody i wydatki państwa muszą być zrównoważone, dotyczy to w szczególności wydatków, które nie mogą być wyższe od dochodów; zazwyczaj jednak już uchwalony budżet zakłada powstanie deficytu budżetowego.

Źródła finansowania budżetu:

- podatki;

- cła na towary i usługi sprowadzane z zagranicy;

- zyski Narodowego Banku Polskiego;

- opłata restrukturyzacyjna;

- zyski jednostek budżetowych.

Największe wpływy budżetowe pochodzą z podatków. Prawną podstawą polskiego systemu podatkowego jest Konstytucja z 2 kwietnia 1997r. Szczegółowe rozwiązania dotyczące polskiego systemu podatkowego określa ordynacja podatkowa z 29 sierpnia 1997r.

Podatki można podzielić na:

- progresywne - zakładają wzrost stopy oprocentowania wraz ze wzrostem dochodów podatnika. Przykładem tego typu podatku jest między innymi podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT);

- proporcjonalny (liniowy) -zakłada stałą stopę podatkową niezależnie od dochodów.

- podatek degresywny - opiera się na malejącej stopie podatkowej;

- podatek kwotowy - nie zależy od wysokości dochodów i jest określony stałą dla wszystkich podatników kwotą, np. podatek od posiadania psa.

Wg innego kryterium (dotyczące możliwości przerzucenia skutków opodatkowania na inne podmioty) podatki można podzielić na:

• - bezpośrednie - to takie, których skutków nie można przenieść na inny podmiot, np. właściciel taksówki nie może przerzucić płatności podatku od środków transportu na pasażerów, natomiast może go wliczyć w koszty uzyskania dochodu. Do podatków bezpośrednich zaliczamy:

1. podatek od osób fizycznych;

2. podatek od osób prawnych;

3. podatek od spadków i darowizn;

4. podatek od czynności cywilnoprawnych;

5. podatek rolny;

6. podatek leśny;

7. podatek od nieruchomości;

8. podatek od środków transportu;

9. podatek od posiadania psa.

Podatek dochodowy od osób fizycznych - PIT - muszą zapłacić wszystkie osoby, które w danym roku uzyskały dochód wyższy od sumy określonej w ustawie, bez względu na to, czy uzyskały go w kraju czy za granicą. Wyjątek stanowią dochody uzyskane w państwach, z którymi Polska podpisała umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania. W Polsce podatek ten ma charakter progresywny. Po zakończeniu każdego roku w terminie do 30 kwietnia następnego roku, podatnicy zobowiązani są złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe. W specjalnym formularzu należy obok danych osobowych wykazać kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów (ustaw reguluje wysokość kosztów uzyskania przychodów), dochody lub straty (kwoty wynikające z różnicy przychodów i kosztów ich uzyskania), kwoty zaliczek pobranych przez płatników.

W roku 200, w zależnościom uzyskanego dochodu, obowiązują dwie stopy procentowe 18% i 32%.

Kwoty przychodów, czyli sumę wszystkich przychodów, np. z tytułu wynagrodzenia, emerytury, zasiłków, umów najmu lokali i dzierżawy gruntów, a także dochodu uzyskanego w wyniku sprzedaży nieruchomości.

Koszty uzyskania przychodów - ustawa reguluje wysokość kosztów ich uzyskania. W roku 2009 wynoszą:

• koszty uzyskania przychodu (jeden zakład) - miesięcznie 111,25 zł., rocznie 1.335,00zł

• koszty uzyskania przychodów (kilka zakładów) - nie może przekroczyć rocznie 2.002,05zł

• koszty uzyskania przychodu dla dojeżdżających - miesięcznie 139,06 zł, rocznie 1.668,72zł

• koszty uzyskania przychodu dla dojeżdżających (kilka zakładów) - nie może przekroczyć rocznie 2.502,56zł

Dochody lub straty - są to kwoty przychodów minus koszty ich uzyskania;

Kwoty zaliczek pobranych przez płatnika - np. podatek od dochodów osobistych potrącony z wynagrodzenia przez pracodawcę.

Podstawą obliczenia podatku jest dochód, czyli kwota przychodu pomniejszona o koszty jego uzyskania. Wysokość podatku należy obliczyć wg skali podatkowej obowiązującej w danym roku.

Skala podatku dochodowego obowiązująca w roku 2004
Podstawa obliczenia podatku		Wysokość podatku
Ponad	Do
	85.528,00 zł	18% - kwota zmniejszająca podatek 556,02 zł
85.528,00 zł		14.839,02 zł + 32% nadwyżki ponad 85.528,00 zł

Jeżeli kwota obliczonego w ten sposób podatku jest wyższa niż kwota zapłaconych zaliczek, podatnik jest zobowiązany do wpłacenia różnicy w terminie do 30 kwietnia (ostatni dzień składania zeznań podatkowych). Jeżeli kwota podatku jest niższa od kwoty zaliczek, to różnica zostanie zwrócona przez urząd skarbowy w ciągu trzech miesięcy od daty złożenia zeznania.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) - dotyczy miedzy innymi firm uzyskujących przychody z działalności gospodarczej, z wyłączeniem działalności rolniczej i gospodarki leśnej. Zwolnienie z podatku obejmuje m.in. Narodowy Bank Polski, jednostki budżetowe oraz inne osoby prawne wymienione w ustawie. Podatek wynosi 19% podstawy opodatkowania (dochód po odliczeniu ewentualnych darowizn, np. na cele charytatywne). Podatnicy co miesiąc składają deklarację, w terminie do 20 dnia każdego miesiąca, i również w tym terminie wpłacają zaliczkę kwoty podatku.

Podatek od spadków i darowizn obowiązuje osoby fizyczne, które nabyły rzeczy lub prawa majątkowe, między innymi w drodze spadku, darowizny. Wysokość podatku zależy od wartości nabytych rzeczy lub praw majątkowych oraz stopnia pokrewieństwa między spadkobiercą a spadkodawcą lub obdarowanym a darczyńcą.

Podatek od czynności cywilnoprawnych - obejmuje opłaty za czynności cywilnoprawne, jak zawarcie lub zmiana umowy. Wysokość podatku dla każdej czynności określa ustawa, przy czym jego maksymalna wysokość wynosi 2%.

Podatek rolny -należy zapłacić za posiadanie lub użytkowanie wieczyste gruntów (nie obejmuje gruntów, które są wykorzystywane do innych celów niż działalność rolnicza). Wysokość podatku dla gruntów gospodarstwa rolnego wynosi równowartość 2,5q żyta od 1 ha powierzchni. Podatnicy płacą ten podatek w 4 ratach.

Podatek leśny - uiszczają właściciele lub użytkownicy wieczyści gruntów leśnych. Jego wysokość stanowi równowartość 0,22 m3 drewna z 1ha.

Podatek od towarów i usług VAT- obejmuje sprzedaż towarów, odpłatne świadczenie usług oraz eksport towarów i usług. Podatnikami są przedsiębiorstwa, jednostki organizacyjne, osoby fizyczne działające na terenie Polski. Podstawowa stawka podatku wynosi 22%, ale występują także stawki niższe 7, 3, 0% oraz zwolnienia z podatku.

Podatek akcyzowy - specjalny podatek nakładany na wybrane towary, najczęściej luksusowe. W Polsce obejmuje miedzy innymi paliwa, samochody osobowe, jachty pełnomorskie, alkohol, wyroby tytoniowe, energia elektryczna, automaty hazardowe, kamery wideo, sól, perfumy. Stawkę akcyzy określa się % np. dla broni myśliwskiej jest to 20%, lub kwotowo.

Podatek od gier - dotyczy osób i firm prowadzących działalność związaną z grami losowymi(gry liczbowe, loterie pieniężne, automaty losowe itp.) Stawki są uzależnione do rodzaju gry i wahają się od 10% dla loterii fantowych do 45%dla gier prowadzonych w kasynach.

OBYWATEL W GOSPODARCE RYNKOWEJ

Wszyscy ludzie uczestniczą w życiu gospodarczym, pełniąc różne funkcje. Gdy dokonują zakupu, są konsumentami. Zakładając własną firmę i zatrudniając innych ludzi, stają się przedsiębiorcami i pracodawcami. Z kolei osoby zatrudnione w przedsiębiorstwie to pracownicy. Różne role przyjmowane przez obywateli kształtują życie gospodarcze państwa. Wszystkie te działania ludzi są podporządkowane normom postępowania ustanowionym przez prawo obowiązujące w państwie.

Ochrona konsumenta

Konsument to osoba kupująca dobra lub usługi.

Ochrona konsumentów polega na promowaniu bezpiecznych towarów i usług oraz dążeniu do lepszej ich jakości. Konsumenci mają prawo do:

• bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, czyli wyłączenia ze sprzedaży towarów zagrażających zdrowiu;

• dostępu do informacji o produkcie, jego cenie, przeznaczeniu, warunkach gwarancji;

• dochodzenia swoich roszczeń w razie reklamacji nabytego towaru.

Dla ochrony praw konsumentów powołane zostały instytucje:

• Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji - instytucja państwowa, której celem jest ochrona konsumentów oraz przeciwdziałanie nieuczciwej konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami;

• Inspekcja Handlowa - zajmuje się kontrolą jakości towarów i usług;

• Państwowa Inspekcja Handlowa - za pośrednictwem placówek terenowych kontroluje jakość sprzedawanej żywności oraz warunki jej transportu i przechowywania;

• Federacja Konsumentów i Stowarzyszenie Konsumentów Polskich - są instytucjami pozarządowymi o zasięgu ogólnokrajowym, pomagającym klientom egzekwować prawa konsumenckie w wypadku zaistnienia sporu między sprzedawcą lub producentem a konsumentem.

Przepisy prawne kodeksu cywilnego regulują odpowiedzialność w ramach rękojmi i gwarancji za wady ukryte towarów (wady, które ujawniają się w trakcie użytkowania towaru)

Rękojmia - jest to odpowiedzialność sprzedającego wobec kupującego za wady produktu, który był przedmiotem transakcji. W ramach rękojmi sprzedawca ma obowiązek:

• Usunięcia wady zakupionego towaru lub jego wymiany na inny, niewadliwy towar;

• Obniżenia ceny wadliwego towaru lub zwrotu pieniędzy w wypadku, gdy zakupionego towaru nie można naprawić.

Rękojmia obecnie dotyczy tylko transakcji między firmami oraz transakcji miedzy osobami fizycznymi. Nie obejmuje relacji miedzy firma a osobą fizyczną, w tym wypadku bowiem obowiązuje ustawa o sprzedaży konsumenckiej ograniczająca nieco prawa klienta, ale wydłużająca z jednego roku do dwóch lat okres dochodzenia roszczeń. Zmiana ta wynika z dostosowania polskiego prawa do prawa Unii Europejskiej.

Ustawa o sprzedaży konsumenckiej wprowadza pojecie zgodności zakupu towaru z umową. Konsument, dokonując zakupu, zawiera w świetle prawa umowę, z której wynikają jego prawa. Zawarta jest w niej odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego w wypadku, gdy towar nie nadaje się do celu, w jakim jest zwykle używany, oraz nie odpowiada właściwościom cechującym towar tego rodzaju.

Gwarancja - jest dobrowolną deklaracją sprzedawcy lub producenta, potwierdzająca jakość produktu. Określa ona warunki i okres, w jakim możemy dochodzić zobowiązań sprzedawcy lub producenta. Najczęściej gwarancja obejmuje wykonanie określonej liczby napraw i wymianę towaru, gdy naprawa nie została wykonana w terminie.

Podstawowym dokumentem potrzebnym przy dochodzeniu praw wynikających z rękojmi jest dowód zakupu, a w wypadku gwarancji karta gwarancyjna wydawana w momencie zakupu.

Reklama to informacja o produktach i usługach stanowiąca zachętę do ich nabycia. Głównym jej celem jest przyciągnięcie uwagi potencjalnego konsumenta, poinformowanie go o nowych produktach i wyjaśnienie mu zasad ich działania.

Korzyści wynikające z reklamy:

• powszechną informację docierającą zarówno do konsumentów jak i producentów, co wymaga korzystną dla rynku konkurencję;

• finansowanie działalności mediów, działalności sportowej kulturalnej;

• Wykorzystywanie reklam do kształtowania postaw społecznych, np. reklamy dotyczące przemocy w rodzinie, jest to tak zwana reklama zaangażowana społecznie.

Prawo pracy - podstawowe prawa i obowiązki pracownika

Praca pozwala na zaspokojenie ekonomicznych i społecznych potrzeb człowieka. Ma ona za znaczenie jako źródło dochodu, ale jest również bardzo ważnym miernikiem wartości człowieka i jego pozycji w społeczeństwie. Wykonywanie pracy daje możliwość samorealizacji, rozwijania umiejętności, a także kształtowania własnej osobowości.

Umowa o pracę

Zasady wykonywania pracy są w Polsce ujęte w Kodeksie Pracy. Obejmuje on uregulowania wynikające z umowy o pracę, nie uwzględnia natomiast przepisów dotyczących umowy-zlecenia i umowy o dzieło, które są zawierane na podstawie Kodeksu Cywilnego.

Umowa o pracę zawierana jest w formie pisemnej określającej:

• Rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia i zakończenia jej wykonywania (w przypadku umowy na czas określony);

• Wymiar czasu pracy;

• Wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;

Rodzaje umów o pracę:

• na czas określony w tym:

1. okres próbny;

2. na czas wykonywania określonej pracy;

3. w zastępstwie.

• na czas nieokreślony;

Umowę o pracę można zawrzeć w formie ustnej, jednak w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy należy ja potwierdzić na piśmie.

Umowa o pracę może być zawarta na czas określony, traktowany jako okres próbny - najczęściej jest to okres nie przekraczający trzech miesięcy - w trakcie którego pracodawca ocenia przydatność danego pracownika do realizacji zleconych zadań. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa miedzy rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 m-ca. Przepis ten nie dotyczy:

1. umowy w zastępstwie;

2. umowy w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań realizowanych cyklicznie,

Umowa w zastępstwie - np. na miejsce pracownika przebywającego na urlopie macierzyńskim. Umowa ta obowiązuje tylko na czas nieobecności innego pracownika i jest zbliżona warunkami do umowy na czas określony.

Rozwiązanie umowy o pracę

1. Na mocy porozumienia stron;

2. przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (zawsze na piśmie);

3. z upływem czas, na który była zawarta;

4. z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.

5. bez wypowiedzenia

6. wygaśnięcie umowy o pracę

Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się upływem tego okresu, a przed jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem. Okres tego wypowiedzenia wynosi:

• 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni;

• 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie;

• 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.

Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony:

• 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy;

• 1 miesiąc, -//- -//- co najmniej 6 miesięcy;

• 3 miesiące, -//- -//- co najmniej 3 lata.

Urlop wypoczynkowy

Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.

Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.

Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym kolejnym roku kalendarzowym.

Wymiar urlopu wynosi:

1. 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat;

2. 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.

Wymiar urlopu dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, biorąc za podstawę wymiar przysługującego urlopu. Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.

Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia:

1. zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata;

2. średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat;

3. średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat

4. średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata

5. szkoły policealnej - 6 lat;

6. szkoły wyższej - 8 lat.

W/w okresy nauki nie podlegają sumowaniu. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.

Umowa zlecenie i umowa o dzieło

Zawierane są na podstawie prawa cywilnego, dotyczą wykonywania okręconego zadania i nie mają charakteru umowy stałej. Dają one większą swobodę w wykonywaniu zadań osobom przyjmującym zlecenie czy określone dzieło do wykonania, ale nie dają najczęściej stałości zatrudnienia. Osoby zawierające tego typu umowy nie mają również żadnych praw pracowniczych określonych kodeksem pracy, który dotyczy jedynie pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.

Porównanie różnych form zatrudnienia
Umowa o pracę	Umowa - zlecenie	Umowa o dzieło
-praca musi być wykonywana osobiście -pracownik jest podporządkowany pracodawcy i powinien wypełniać jego polecenia -praca wykonywana jest w sposób ciągły, na rzecz pracodawcy, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym -pracownik objęty jest pełnym zakresem ubezpieczeń społecznych.	-może być wykonywana osobiście lub za zgodą zleceniodawcy można powierzyć jej wykonanie innej osobie -zleceniobiorca i zleceniodawca są równorzędnymi podmiotami -zleceniobiorca jest powinien kierować się wskazówkami zleceniodawcy dotyczącymi sposobu wykonania przedmiotu umowy -zleceniobiorca najczęściej objęty jest tylko ubezpieczeniem zdrowotnym	-dotyczy konkretnego dzieła i nie musi być wykonywana osobiście -jej celem jest wykonanie dzieła będącego przedmiotem umowy -zamawiający i przyjmujący zamówienie najczęściej nie są zobowiązani do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne

Jak napisać CV

Co roku firmy wydają miliardy na reklamy swoich produktów. Niezależnie od tego, jak dobry jest dany produkt i jak dobrze sprzedawał się w przeszłości, firmy nie przestaną inwestować w promocję. W Ameryce wokół reklam układa się całe programy telewizyjne, a imprezy sportowe często zostają przesunięte, aby oglądający mógł odebrać „komunikat od sponsora”. W pewnym programie radiowym badano, jakie czynniki decydują o sukcesie utworu na listach przebojów. Chociaż wymieniono wiele elementów, na przykład łatwy do zapamiętania tekst piosenki i wpadającą w ucho melodię, najważniejsze okazało się rozreklamowanie utworu. Piosenki takich wykonawców, jak Bryan Adams, Withney Houston oraz Wet Wet Wet pozostawały na pierwszym miejscu dłużej niż utwory innych wykonawców. Co o tym zadecydowało? Wszystkie były tytułowymi utworami popularnych filmów. Ta dodatkowa reklama bardzo im pomogła. Choć niekiedy budzi to zdziwienie, ludzie mogą być również postrzegani jako produkty. Ubiegając się o pracę lub oferując usługi, sprzedają swoje umiejętności, doświadczenie, zalety i potencjał. Niezależnie od tego, jak dobrym „produktem” jest dana osoba, jej przyszły sukces w znacznym stopniu zależy od tego, czy potrafi się odpowiednio zareklamować. Jednym z najważniejszych narzędzi marketingowych, używanych do promocji własnej osoby, jest życiorys - curriculum vitae (w skrócie CV), co po łacinie oznacza „bieg życia”. Struktura curuculum vitae musi być przejrzysta i odpowiednio przygotowana. Na początku należy podać swoje dane personalne, potem wykształcenie, doświadczenie zawodowe, ukończone szkolenia, a także inne umiejętności. Dokument powinien być napisany na komputerze, na papierze formatu A4. Objętość CV nie powinna przekraczać dwóch stron. Oto kilka istotnych wskazówek: a. Wypisz tylko najważniejsze informacje osobiste. Nie podawaj, takich informacji jak waga, wzrost, chyba, że to wymóg na konkretnym stanowisku pracy, o które się ubiegasz. W niektórych zawodach, jak praca w policji, liniach lotniczych czy w charakterze modela lub modelki, trzeba spełniać minimalne wymogi, aby być branym pod uwagę. b. Informacje takie jak adres, telefon, e-mail wpisz w nagłówku lub w stopce dokumentu, zyskasz tym samym trochę cennego miejsca. c. Imię i nazwisko powinno możliwie jak najbardziej się wyróżniać się z dokumentu. Powiększ znacznie czcionkę, pogrub, możesz także użyć jakiejś eleganckiej czcionki. Pamiętaj jednak o tym, żeby była ona czytelna. Najczęściej używaną czcionką jest Times New Roman i tego się trzymaj. d. Wybierając zdjęcie postaraj się, żeby nie było dobrej jakości. Zwróć uwagę na to aby zdjęcie nie było zbyt krzykliwe, nie każde zdjęcie nadaje się do CV. e. W rubryce "wykształcenie" wypisz te uczelnie, które nadały Ci konkretny zawód. Jeśli obecnie studiujesz na jakiejkolwiek wyższej uczelni czy studium pomaturalnym lub je ukończyłeś, w punkcie wykształcenie możesz pominąć szkołę średnią. f. Przy opisie stanowiska, napisz o swoich osiągnięciach zawodowych. Pamiętaj, albo opisujesz wszystkie albo żadnych. Posiadając kilkuletnie doświadczenie w określonym fachu lub zawodzie, powinieneś operować konkretami. Spisz swoje osiągnięcia, wymień sukcesy. Nigdy nie buduj zawodowego życiorysu na przypisywanym sobie wspaniałym charakterze. g. Podaj możliwie najpełniejsze informacje dotyczące twojej pracy, staraj się jednak je wyważyć. Jeżeli jest to twoja pierwsza praca, to oczywiście nie możesz mówić o doświadczeniu w zawodzie. Jeśli pracujesz albo pracowałeś kiedyś jako wolontariusz wykaż to w doświadczeniu zawodowym. Nie zapomnij także o praktyce i stażu dadzą Ci przewagę nad konkurentami ubiegających się o to samo stanowisko. h. Nie podkreślaj przerw w zatrudnieniu chyba, że potrafisz je przekonująco uzasadnić podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Tak, więc w chronologicznym spisie nie pisz, że przerwałaś pracę zawodową, aby zająć się domem i wychowywać dzieci. Po prostu pomiń ten fakt. i. Ważne jest, aby wymieniając swoje umiejętności trzymać się faktów. Wymień tylko te, które mają związek z pracą, o którą się ubiegasz, są to, np. informacje o znajomości języków obcych, obsłudze komputera czy kas fiskalnych. Osobiste hobby, zainteresowania czy uboczne zajęcia nie powinny znajdować się w twoim życiorysie, chyba, że są w bezpośrednim związku z poszukiwaną pracą. j. Na końcu możesz zamieścić kontakt do osób, które wystawią ci referencje. Musisz mieć jednak pewność, że dostaniesz dobrą opinię i że poprzedni pracodawca nie będzie zaskoczony, kiedy ktoś do niego zadzwoni. k. Jeśli zamierzasz starać się o prace za granicą najpierw stwórz poprawne CV po polsku, potem dopiero tłumacz je na języki obce. Dobrze jest w tym przypadku poszukać pomocy u fachowego tłumacza. Jest to mniejszy wydatek niż mogłoby się wydawać, a można w ten sposób uniknąć niepotrzebnych nieporozumień. Ważne jest to, że w kraju, w którym starasz się o pracę mogą być inne niż w Polsce ogólnie przyjęte formy CV. l. Wysyłając CV drogą pocztową upewnij się, że kartki są czyste i niepogniecione. Dobierz dobrze rozmiar koperty do objętości swoich dokumentów. Kopertę adresuj zawsze imiennie, jeśli nie znasz imienia i nazwiska osoby weryfikującej podania, nie bój się, tylko zadzwoń i zapytaj. W ten sposób upewniasz się, że dokumenty trafią szybko we właściwe ręce. m. Jeśli zamierzasz wysłać swoje dokumenty drogą elektroniczną, aby uniknąć rozbieganych czy brakujących czcionek i tabelek, wyślij zamkniętą formę dokumentu najlepiej w formacie *.pdf (najpopularniejszy format plików tekstowych zamkniętych). Przy tym zaznacz, w jakim formacie są przesłane pliki i jakim programem można je odczytać. n. Najlepszą formą jest forma papierowa, pracodawca i tak będzie musiał wydrukować nadesłane pocztą CV. Także dbając o swoje interesy dobrze jest wysłać dokumenty aplikacyjne drogą elektroniczną (szybko znajdą się u pracodawcy), jednak zaznaczając przy tym, że kopia nadejdzie także pocztą tradycyjną. o. Pamiętaj o dodaniu klauzuli o zgodzie na przetwarzanie danych. Bez tego pracodawca nie będzie mógł odpowiedzieć na Twoją ofertę. Tego unikaj jak ognia: a. Nie kłam, nigdy! Jeśli wprawne oko Twojego potencjalnego szefa wyłapie jakieś kłamstwo zostaniesz natychmiast skreślony z listy. Pamiętaj też o powiedzeniu "świat jest mały", naciąganie rzeczywistości może się źle skończyć. b. Nie próbuj ukrywać czegokolwiek. Pisz szczerze i pamiętaj lepiej samemu przedstawić nawet najmniej pochlebne fakty, które wpłynęły na Twoje życie zawodowe, niż miałoby to wyjść od osób trzecich. c. Nie opisuj również historii całego swojego życia. Pamiętaj pracodawca poświęci Twojemu CV tylko chwilę. Dobrym testem może być cierpliwość Twoich znajomych, daj najpierw im przeczytać swój życiorys. d. Nie zakładaj, że czytający domyśli się, co chciałeś powiedzieć. Zadbaj o to, aby Twoje CV zawierało same konkrety, pracodawca nie będzie chciał dochodzić, "co autor miał na myśli?".

Przykład CV

ANNA KOWALSKA

Gdańsk 00-100 Tutaj wstaw swoje zdjęcie

Ul. Nieznana 10

1992 - 1995

Wyższa Szkoła Zarządzania i Marketingu

Słupsk

Tytuł: licencjat ekonomii

1977 - 1981

VI Liceum Ogólnokształcące

Słupsk

Tytuł: matura

01.12.2002 - 31.03.2003

Data Center sp. z o. o.

Gdańsk

Specjalista ds. obsługi klienta

Do moich obowiązków należała obsługa klientów firmy oraz pozyskiwanie nowych kontrahentów.

16.11.2001 - 10.10.2002

Tanscript S. A.

Gdańsk

Stanowisko - specjalista ds. kluczowych klientów

W obrębie moich obowiązków leżało: podtrzymywanie więzi ze strategicznymi klientami firmy oraz nawiązywanie nowych kontaktów handlowych.

Informacje osobiste
		Stan cywilny: mężatka Narodowość: polka Data urodzenia: 06.10.1969 r. Miejsce urodzenia: Gdańsk Rodzice: Halina i Zbigniew
Wykształcenie
Zatrudnienie
Kursy i Szkolenia
		2001 - Szkolenie „Negocjacje w reklamie” 2001 - Szkolenie „Telefoniczna obsługa klienta”
Umiejętności
		Biegła znajomość zagadnień związanych z informatyka oraz • programów pakietu MS Office • programu Genesis Języki: • angielski w stopniu zaawansowanym • niemiecki w stopniu podstawowym
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych zawartych w mojej ofercie pracy dla potrzeb niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z dnia 29.08.1997 o ochronie danych osobowych, dziennik ustaw Nr 133 Poz. 883) Jak napisać List Motywacyjny
List motywacyjny to bardzo ważny dokument, będący nie tylko Twoją wizytówką, ale i Twoim rzecznikiem i ambasadorem. To emisariusz, który mówi w Twoim imieniu, kiedy Ty osobiście nie masz możliwości przedstawienia swojej osoby. List motywacyjny jest nierozerwalnie związany z curriculum vitae. Struktura listu motywacyjnego musi mieć określoną formę, musi on posiadać wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Dokument powinien być napisany na komputerze, na papierze formatu A4. Objętość LM nie powinna przekraczać jednej strony A4. Oto kilka istotnych wskazówek: a. Twój list musi być czytelny i zawierać wyraźnie podane nazwisko, adres i numer telefonu nadawcy oraz datę. b. Firmy często zamieszczają jednocześnie kilka ogłoszeń o wakatach, dlatego musisz sprecyzować, o jaką posadę się ubiegasz i gdzie przeczytałeś ogłoszeń w tej sprawie. c. Obecnie zaleca się stosowanie prostego, niewyszukanego języka. Zastanów się, co chcesz powiedzieć i w jakim porządku. Wyraź to w sposób bezpośredni i jasny. Pamiętaj o prostocie stylu. d. Niektórzy pracodawcy preferują listy pisane odręcznie. Inni uważają, że pismo maszynowe lub wydruk z komputera są bardziej czytelne. Wybór należy do ciebie. Bez względu na metodę pamiętaj, że list musi mieć przejrzysty układ; musi być czytelny. e. Postaraj się, aby twój list wyglądał elegancko. Użyj gładkiego papieru dobrej jakości. Jeżeli piszesz odręcznie i masz kłopoty z utrzymaniem różnych linii, podłóż rygę. Zostaw spore marginesy oraz wyraźne odstępy między wierszami. f. Napisz list na brudno, a następnie sprawdź ortografię i interpunkcję. W przypadku wątpliwości, zajrzyj do słownika lub poproś kogoś o pomoc. Po korekcie i naniesieniu ewentualnych poprawek przepisz list na czysto. g. Jeżeli piszesz list np. do firmy brytyjskiej lub amerykańskiej, powinieneś zastanowić się, czy nie lepiej byłoby zaadresować go zgodnie ze wzorem anglosaskim. Zaleca on umieszczenie danych nadawcy w prawym górnym rogu, danych adresata po lewej stronie arkusza (poniżej poziomu danych nadawcy), a pod nim - z zachowaniem odstępu - daty. Jeżeli piszesz list po angielsku, tym bardziej powinieneś się do tego zastosować. h. Postaraj się przekonująco przedstawić informacje o posiadanym doświadczeniu i kwalifikacjach, ale unikaj przesady. i. Jeżeli przez pewien czas byłeś bez pracy, postaraj się przedstawić jakiś pozytywny aspekt tego stanu - wolontariat lub studia zaoczne to dobre wytłumaczenie luki w życiorysie zawodowym. j. Zachowaj kopię wysłanego listu.

Przykład listu motywacyjnego

Pan

Andrzej Malinowski

Dyrektor ds. finansów

Bank K S. A.

ul. Lipowa 9

80 - 951 Gdańsk

Dotyczy stanowiska: Kasjerka

Obserwując i analizując sytuację na rynku pracy podjęłam decyzję o złożeniu swojej oferty pracy w Państwa firmie. Mogę Państwu zaoferować moją wiedzę, umiejętności i doświadczenie zawodowe, a także ogromną motywację i zaangażowanie na rzecz osiągania przez firmę co raz lepszej pozycji na rynku, tym samym umacniania dobrego imienia firmy wśród klientów i znajomych.

Uważam, że szczególnie przydatne i korzystne dla Państwa firmy może okazać się moje doświadczenie i umiejętności w zakresie kontaktów międzyludzkich. Moje doświadczenie zawodowe jest tego dobrym przykładem.

Moim atutem jest komunikatywność i cierpliwość oraz umiejętność pracy w zespole. Jestem osobą w pełni dyspozycyjną i lojalną. Moje zdyscyplinowanie wobec pracodawcy oraz odporność na stres sprawia, że dobrze sobie radzę w trudnych sytuacjach.

Zdaje sobie sprawę, że powyżej przedstawiona charakterystyka może być niewystarczająca, dlatego z przyjemnością stawię się na spotkanie w wyznaczonym przez Państwa terminie.


Z wyrazami szacunku

Anna Kowalska

Załączniki:

- Curriculum Vitae

1

Anna Kowalska

---