Służba Wywiadu Wojskowego (SWW) jest służbą specjalną, właściwą w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.
SWW powstała z dniem 1 października 2006 r. i działa na podstawie Ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego.
SWW jest członkiem międzynarodowej wspólnoty wywiadowczej. Aktywnie uczestniczy w wymianie informacji i doświadczeń pomiędzy wiodącymi służbami wywiadowczymi państw NATO i UE, przyczyniając się jednocześnie do budowania bezpieczeństwa w wymiarze międzynarodowym.
Pełna zaangażowania i poświęcenia służba żołnierzy i funkcjonariuszy SWW, z którą wykonują rozkazy i powierzone zadania, prowadzi do wzrostu bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej.
Do ustawowych zadań SWW należy:
uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla:
a) bezpieczeństwa potencjału obronnego RP,
b) bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP;
c) warunków realizacji, przez SZ RP, zadań poza granicami państwa;
rozpoznawanie i przeciwdziałanie:
a) militarnym zagrożeniom zewnętrznym godzącym w obronność RP,
b) zagrożeniom międzynarodowym terroryzmem;
rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;
rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na obronność państwa oraz zdolność bojową SZ RP, a także podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;
prowadzenie wywiadu elektronicznego na rzecz SZ RP oraz przedsięwzięć z zakresu kryptoanalizy i kryptografii;
współdziałanie w organizowaniu polskich przedstawicielstw wojskowych za granicą;
uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia;
podejmowanie innych działań przewidzianych dla SWW w odrębnych ustawach, a także umowach międzynarodowych, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.
Powyższe zadania są realizowane poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Działalność SWW na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzona wyłącznie w związku z jej działalnością poza granicami państwa.
Zarys Historii
Wstęp
Historia polskiego wywiadu wojskowego sięga czasów początków polskiej państwowości. Można pokusić się o twierdzenie, że jest równie długa jak historia polskich sił zbrojnych. Dzieje Polski pokazują, że jej niepodległość i znaczenie polityczne, w dużej mierze oparte było na sile polskiej armii. Jej dowódcy (nie mówiąc już o przywódcach państwa), by podejmować optymalne decyzje, starali się zapewnić sobie dostęp do odpowiednich informacji, te zaś można było uzyskać w drodze działań wywiadowczych. Technika zdobywania tych informacji ewoluowała przez wieki, jednak podstawowy cel pozostał niezmienny. W skrócie można określić go następująco: wiedzieć wcześniej i wiedzieć jak najwięcej przed podjęciem kluczowych decyzji, a w razie możliwości podjąć próbę zapewnienia sobie wpływu na decyzje lub działania podejmowane na wybranym obszarze swego zainteresowania.
Wywiad wojskowy można ogólnie zdefiniować jako wojskowe służby wywiadowcze danego państwa oraz prowadzone przez nie działania. Służby te podlegają najwyższym wojskowym organom władzy lub dowodzenia takim jak minister obrony, naczelny dowódca, czy szef sztabu generalnego. Do podstawowych zadań wywiadu wojskowego należy zdobywanie, zbieranie, analizowanie, opracowywanie i przekazywanie informacji, które pozyskuje metodami operacyjnymi (niejawnymi) i oficjalnymi (jawnymi), tak w czasie pokoju jak i wojny. Wywiad wojskowy ogólnie można podzielić na głęboki i płytki (nie wyczerpuje to możliwości innych podziałów). Zadaniem wywiadu głębokiego jest dostarczenie informacji wojskowych, gospodarczych i politycznych o danym kraju lub regionie za pomocą wszelkich dostępnych środków. Podstawowym jego zadaniem jest pozyskanie informacji z newralgicznych punktów systemu militarnego (ew. politycznego) przeciwnika. Zadaniem wywiadu płytkiego, prowadzonego najczęściej w rejonie przygranicznym sąsiedniego państwa lub w obszarze działania wojsk przeciwnika, jest zebranie informacji o sytuacji na sąsiadującym terenie, potencjale obronnym, sygnalizowanie ruchów wojsk i ewentualnych przygotowań do wszczęcia działań zbrojnych.
Należy podkreślić, że przedstawiony Zarys Historii nie stanowi próby naukowego opracowania tej problematyki. Założeniem jest tu ogólne przypomnienie dziejów polskiego wywiadu wojskowego - szczególnie suwerennej Rzeczypospolitej - do tradycji którego nawiązuje Służba Wywiadu Wojskowego. Zaznaczenia wymaga fakt, że większość rozdziałów nie została ukończona i będzie nadal opracowywana i uzupełniana. Zastrzeżenie to, w postaci informacji /rozdział w trakcie opracowania/, umieszczono pod tytułami rozdziałów sygnalizując tym samym, że ich tekst może ulec korektom.
I. Polski wywiad wojskowy w czasie zaborów - lata 1795 - 1914.
/rozdział w trakcie opracowania/
Klęska insurekcji kościuszkowskiej, a w efekcie trzeci rozbiór I Rzeczpospolitej położył w 1795 r. kres niepodległemu państwu polskiemu. Koniec państwa nie oznaczał jednak kresu działań polskiego wywiadu wojskowego. Historia pokazała, że do czasu odzyskania niepodległości w 1918 r. Polacy niejednokrotnie organizowali działania wywiadowcze na potrzeby swego wojska lub też wojsk sojuszniczych. Widać to szczególnie w tych momentach historii, gdy próbowano zbrojnie odzyskać niepodległość.
Utworzenie przez Napoleona Księstwa Warszawskiego (22.VII.1807) oraz polskiej armii skutkowało również powstaniem pierwszej udokumentowanej historycznie formacji specjalnej - polskiego wywiadu wojskowego. Dominującą rolę na obszarze księstwa odgrywał wówczas wywiad francuski, prowadzący rozpoznanie na rzecz swojej armii. Przed nadchodzącą rozprawą z Rosją rezydent francuski w księstwie Edward Bignon utworzył w 1811 r. dwie organizacje wywiadowcze: wywiad wojskowy, podległy sztabowi gen. armii francuskiej - kierowany bezpośrednio przez niego oraz wywiad cywilny - kierowany przez Aleksandra Sapiehę. Organizowaniem wywiadu wojskowego interesował się również ks. Józef Poniatowski, który jako minister wojny nadzorował pion wojskowy „wywiadu głębokiego” Sztabu Generalnego WP.
W kwietniu 1811 r. w sztabie armii polskiej powołano komórkę wywiadowczą podległą gen. Stanisławowi Fiszerowi. Komórka ta zajmowała się w dużej mierze wywiadem politycznym (głębokim) rozpoznając nastroje w Rosji (szczególnie na obszarze zaboru rosyjskiego), co przed nadchodzącą wojną z tym krajem miało duże znaczenie. Rozpoznanie czysto wojskowe prowadziła sekcja wywiadu lokalnego (płytkiego), którą kierował gen. Aleksander Rożniecki. Dzięki Polakom, zamieszkującym ziemie włączone do Rosji wywiad wojskowy uzyskiwał wiele informacji na temat armii rosyjskiej.
Klęska Napoleona w wojnie z Rosją w 1812 r., zajęcie Księstwa Warszawskiego przez wojska rosyjskie oraz ewakuacja polskich wojsk spowodowały, że przestały działać również formalne struktury polskiego wywiadu wojskowego.
Utworzone na Kongresie Wiedeńskim Królestwo Polskie (Kongresowe), z carem Rosji jako królem Polski, mimo posiadania własnej armii, nie utworzyło wywiadu wojskowego, w pełnym tego słowa znaczeniu. Przyczyn tego należy upatrywać w braku faktycznej suwerenności oraz podległości Rosji, która ze zrozumiałych powodów nie była zainteresowana, by kongresówka dysponowała instytucją mogącą prowadzić wywiad głęboki. Zadania te miały realizować instytucje państwa rosyjskiego. W tej sytuacji służby, które powstały w Królestwie Polskim w latach 1815-1831 miały charakter głównie policyjny, mając za podstawowe zadanie zapewnienie porządku ustanowionego przez cara. Siłą rzeczy służby te były ukierunkowane głównie na rozpoznanie sytuacji wewnętrznej, wykrywanie spisków, czy rozpracowanie opozycji. W 1815 r. utworzono Wyższą Wojskowo-Tajną Policję, a rok później powołano Korpus Żandarmów na czele którego stał gen. Aleksander Rożniecki. W 1822 r. Korpus przekształcono w centralną komendę policji dla Królestwa Polskiego.
Dopiero wybuch powstania listopadowego 1830 r. oraz uzyskanie przez Królestwo Polskie faktycznej niepodległości skutkowało utworzeniem polskiego wywiadu wojskowego. Wobec konfliktu z Rosją, dowódcy armii polskiej dążyli do zapewnienia sobie jak najszerszych informacji o przeciwniku. Powołano Specjalne Biuro Wywiadowcze (SBW), kierowane przez Michała Jeziorańskiego, które podlegało Sztabowi Głównemu WP. W styczniu 1831 r. utworzono Wydział Wywiadu, kierowany przez płk Kazimierza Żwana (I-V 1831), który działał w Oddziale szefa Szt. Gł. Równocześnie SBW podporządkowano Szefowi Wydziału Wywiadu. Funkcje te pełnili następnie gen. Józef Załuski (V-VIII 1831) i Ignacy Płużański (VIII-X 1831r.) W praktyce wywiadem wojskowym w ostatnim okresie powstania kierował bezpośrednio gen. Jan Krukowiecki, ostatni dowódca powstania. Sprawy kontrwywiadu powierzono Ministerstwu Policji i Dyrekcji Generalnej Poczt. Upadek powstania zakończył kolejny krótki epizod związany z działaniami polskiego wywiadu wojskowego
II. Zaczątki polskiego wywiadu wojskowego w okresie I wojny światowej (1914-1918)
Utworzenie wywiadu wojskowego II RP poprzedziła kilkuletnia działalność siatek konspiracyjnych polskich organizacji niepodległościowych. Ułatwiło to potem budowę placówek wywiadowczych szczególnie na terenach zaboru rosyjskiego, a także samej Rosji. W organizacjach tych zdobywało doświadczenie wielu późniejszych oficerów polskiego wywiadu wojskowego.
Początki polskiej działalności wywiadowczej podjęto tuż przed rozpoczęciem I wojny światowej. Siłą rzeczy były one w pewien sposób związane z planami armii Austro-Węgier i skierowane przeciwko Rosji. Działania te podejmowano m. in. w ramach Związku Walki Czynnej (ZWC) jednak problemy organizacyjne i brak doświadczenia sprawiły, iż nie przyniosły one spodziewanych rezultatów. Wydaje się, że początków polskiego wywiadu wojskowego należy upatrywać w oddziałach wywiadowczych (zwiadowczych) tworzonych w ramach Legionów Polskich walczących u boku państw centralnych. Ich zadania najczęściej sprowadzały się do prowadzenia wywiadu płytkiego (taktycznego). Gdy w sierpniu 1914 r. utworzono 1 Pułk Legionów Polskich pod dowództwem Józefa Piłsudskiego, jednocześnie powołano Oddział Wywiadowczy 1 Pułku (OW)1. Oddział ten powstał na bazie Oddziału Wywiadowczego KG Związku Walki Czynnej, Jego szefem został kpt. Rajmund Jaworowski. We wrześniu 1914 r. Oddział podzielono na dwie grupy: wywiadu taktycznego pod dowództwem kpt. R. Jaworowskiego i wywiadu strategicznego pod dow. Adama Skwarczyńskiego. Siedziba oddziału mieściła się w Piotrkowie Trybunalskim. Po powstaniu Pierwszej Brygady legionów polskich, w grudniu 1914 r. Oddział Wywiadowczy 1 Pułku przekształcono w Oddział Wywiadowczy I Brygady. Jednostka ta zajmowała się wywiadem taktycznym na linii walk i była podporządkowana sztabowi 1 armii austriackiej, na której odcinku I Brygada walczyła. W marcu 1915 r. na polecenie władz austriackich oddział zlikwidowano. J. Piłsudski, by zapewnić dopływ informacji o sytuacji na ziemiach polskich polecił utworzyć nieformalną sieć informatorów. Zadanie to realizował Walery Sławek, który z czasem uplasował agenturę w instytucjach niemieckich i austriackich działających w Warszawie i Krakowie. Po powołaniu Tymczasowej Rady Stanu, w listopadzie 1916 r., J. Piłsudski polecił oprzeć wywiad na strukturach POW.
Utworzenie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), której głównym celem było odzyskanie przez Polskę niepodległości, oraz intensywna budowa sieci organizacyjnej okręgów i obwodów tej organizacji, umożliwiła wprowadzenie szerszego zakresu pracy wywiadowczej. Sieć POW była tworzona na terenach wszystkich zaborów, szczególnie od jesieni 1917 r., gdy po tzw. „kryzysie przysięgowym” i aresztowaniu Józefa Piłsudskiego przez Niemców, w POW uznano, iż już nie tylko Rosja ale i państwa centralne w równej mierze mogą stać na przeszkodzie w odzyskaniu przez Polskę niepodległości.
POW podzielono wówczas na trzy Komendy Naczelne. KN 1 - obejmująca obszar byłego Królestwa Kongresowego, KN 2 - obszar Galicji, KN 3 - obszar Ukrainy i organizacji działających w Rosji. O ile Komendy 1 i 2 prowadziły działania zmierzające do stworzenia i przejęcia władzy na terenach swej odpowiedzialności, o tyle Komenda 3 koncentrowała się na działaniach wywiadowczych i dywersyjnych działając w oparciu o skupiska polskie na tych terenach. W połowie 1918 r., przewidując możliwość konfliktu z Rosją bolszewicką, POW zdecydowała utrzymać siatki na wschodzie, nawet w przypadku odzyskania niepodległości na obszarze Polski centralnej. W drugiej połowie 1918 r. zorganizowano komendy okręgowe m.in. w Kijowie, Moskwie, Charkowie, Mińsku, Odessie, Żytomierzu, Winnicy, Równem i Płoskirowie.
Przejęcie pełni władzy na obszarach byłej kongresówki oraz części Galicji, w listopadzie 1918 r. oraz związane z tym powstanie polskich instytucji wojskowych spowodowało, że na terenach Rosji rozpoczęto odbudowę organizacji konspiracyjnych. Związane to było z tworzeniem polskiej siatki wywiadowczej na wschodzie. Komendę Naczelną 3 (KN 3) przekształcono w ekspozyturę Naczelnego Dowództwa WP na Ukrainie, a członków tej organizacji wcielono do WP. Na przełomie 1918/19 r. utworzono kolejne tego typu siatki na terenach Wileńszczyzny, Białorusi, Rosji i Galicji Wschodniej. Mimo rozbicia części komórek POW, szczególnie na Ukrainie, zdobyte doświadczenia oraz utworzone siatki okazały się bardzo cennym kapitałem dla tworzącego własny wywiad wojskowy państwa polskiego.
1 Podobne oddziały zwiadowcze tworzono w innych jednostkach legionów polskich We wrześniu 1914 r. kpt. Zagórski zorganizował w komendzie Legionów, odrębne Biuro Wywiadowcze. Jednocześnie przy sztabach 2 i 3 pułku legionów utworzono wspólny Oddział Kartograficzny, którego zadaniem było prowadzenie wywiadu płytkiego (taktycznego) na rzecz sztabu LP. Komendantami oddziału byli por. Tadeusz Borowski i kpt. Jan Jakubowski. Po przejściu Komendy Legionów na tereny zaboru rosyjskiego w kwietniu 1915 r. Oddział rozwiązano. Wprowadzenie legionów do walk na froncie spowodowało odtworzenie Oddziału Wywiadowczego z siedzibą w Kowlu. Oddział formalnie podlegał Komendzie Legionów, a w praktyce dowódcy 4-ej armii austro-węgierskiej. OW prowadził wywiad defensywny zwalczając działania wywiadu /zwiadu/ rosyjskiego. Kierował nim por. Zdzisław Szenk.
III. Wywiad wojskowy w okresie odbudowy Polski 1918-21
Wywiad wojskowy odegrał szczególną rolę w realizowaniu polityki zagranicznej i wewnętrznej w odrodzonym państwie polskim. Aktywnie uczestniczył w wywalczeniu i umacnianiu niepodległości, a następnie ochronie bezpieczeństwa odrodzonego państwa. Sformalizowane struktury wywiadu rozpoczęto tworzyć zaraz po odzyskaniu niepodległości. Już pod koniec października 1918 r. na mocy dekretu Rady Regencyjnej rozpoczęto organizację wywiadu jako Wydziału II Informacyjnego Sztabu Generalnego. W wydziale utworzono wkrótce wyspecjalizowane komórki prowadzące wywiad na kierunku wschodnim. Na początku listopada składał się on z siedmiu sekcji, a pierwszym jego szefem był mjr Mieczysław Mackiewicz.
21.XI.1918 r. doszło do zmiany struktury organizacyjnej Sztabu Generalnego. Oddział Informacyjny otrzymał nr VI, a jego dowództwo objął ppłk Józef Rybak. Na początku 1919 r. informacje wywiadu wskazywały, że „walna rozprawa wojenna z Rosją Sowiecką jest nieunikniona, przez nią postanowiona i gotowana; jest tylko kwestią czasu. Wobec zbliżającego się końca wojny domowej, pochód Armii Czerwonej na Zachód staje się punktem pierwszym kolejności jej planów.”
Wobec spodziewanego konfliktu zbrojnego na wschodzie dokonywano kolejnych reorganizacji wywiadu wojskowego. Wreszcie, 11.V.1919 r. podczas przeprowadzenia reorganizacji Naczelnego Dowództwa WP - Oddział VI Informacyjny otrzymał numer II. Od tego czasu Centrala wywiadu wojskowego była usytuowana w Oddziale II. Po rozpoczęciu działań wojennych przeciwko Rosji dokonano kolejnej zmiany w organizacji służb wywiadowczych, a jesienią 1919 r. w centrali Oddziału II, w miejsce Oddziału Wywiadowczego, utworzono Biuro Wywiadowcze, w skład którego wchodziło 7 wydziałów.
Następnie w Oddziale II utworzono Biuro Ewidencyjne składające się z 8 wydziałów. Jego zakres działań obejmował gromadzenie i przetwarzanie informacji wywiadowczych i szyfrowych, opracowywanie komunikatów, kierowanie pracą ataszatów.
W rezultacie struktura kluczowych jednostek Oddziału II przed rozpoczęciem przez wojska polskie ofensywy na Ukrainę wiosną 1920 r., przedstawiała się następująco:
I. Biuro Ewidencyjne /Sekcja I/
1) Wydział I - sprawy zagraniczne i wewnętrzne;
2) Wydział II - Niemcy, Gdańsk, Belgia, Szwajcaria;
3) Wydział III - Czechy, Austria;
4) Wydział IV - Rumunia, Włochy, Węgry, Turcja, kraje bałkańskie;
5) Wydział V - Rosja, Ukraina, Kaukaz, Białoruś;
6) Wydział VI - Anglia, kraje skandynawskie i nadbałtyckie;
7) Wydział VII - Ameryka, Japonia, Chiny, Syberia;
8) Wydział VIII - Francja, Hiszpania, Portugalia;
II. Biuro Wywiadowcze /Sekcja II/ - prowadzące wywiad ofensywny oraz nadzorujące działania oddziałów II na szczeblu frontów;
1) Wydział I - organizacyjny (szkolenie i technika wywiadowcza);
2) Wydział II - ofensywny „A” - Niemcy, Gdańsk, Austria, Szwajcaria, Belgia, Anglia, kraje skandynawskie;
3) Wydział III - ofensywny „B” - Czechy, Węgry, Rumunia, Włochy, Francja, Bułgaria, Hiszpania, Portugalia;
4) Wydział IV - ofensywny „C” - Rosja, Ukraina, Litwa, Białoruś, Łotwa, Estonia, Japonia;
5) Wydział V - defensywny - kontrwywiad;
6) Wydział VI - propaganda zewnętrzna;
7) Wydział VII - wewnętrzny - opracowywanie dokumentów, ochrona tajemnicy, ewidencja;
8) referat Centralnej Agentury;
9) referat technik wywiadu.
III. Biuro Szyfrów (sekcja IV) - składające się z dwóch wydziałów: I - szyfry własne i II - radiowywiad (szyfry obce).
Ponadto w skład Oddziału II wchodziły:
- Biuro Prasowe (sekcja III),
- Biuro Polityczne (sekcja V),
- sekcja VI - propaganda i opieka nad żołnierzami,
- sekcja VII - adiutantura.
Struktura ta z pewnymi zmianami (związanymi głównie z wyodrębnieniem kontrwywiadu) funkcjonowała do zakończenia wojny z Sowietami.
W trakcie konfliktu z Rosją Bolszewicką, w latach 1919-20, siatki wywiadowcze były wykorzystywane nie tylko do zbierania informacji o znaczeniu wojskowym, ale również do uzyskiwania informacji ekonomiczno-politycznych. Ponadto wywiad wojskowy był zaangażowany w tworzenie niewielkich oddziałów podejmujących dywersję na tyłach wojsk sowieckich, organizowanie oddziałów partyzanckich, a nawet w akcje agitacyjne skierowane szczególnie do polskiej ludności na terenach zajętych przez bolszewików. W kluczowym momencie wojny, w trakcie zbliżania się wojsk sowieckich do Warszawy, 1.VIII.1920 r. Oddział II Sztabu MSWojsk., w porozumieniu z Oddziałem II NDWP, powołuje zakonspirowaną organizację wojskową działającą na obszarach zajętych przez bolszewików pod nazwą Związek Obrony Ojczyzny (ZOO). Na komendanta głównego ZOO wyznaczono mjr. Mariana Kościałkowskiego z Oddz. II Naczelnego Dowództwa. Przed organizacją postawiono zadanie zorganizowania „sprężystej sieci organizacyjnej, zdolnej do natychmiastowej akcji dywersyjno-bojowej w jak najszerszym zakresie” oraz „współdziałania w służbie informacyjnej z działającymi na terenie posterunkami wywiadowczymi oddziałów frontowych”.
Podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. wywiad wojskowy, mimo że tworzony w pośpiechu i w warunkach kształtującego się od podstaw państwa, odegrał znaczącą rolę informując polskie dowództwo m. in. o organizacji, dyslokacji, uzbrojeniu wojsk przeciwnika, nawet jego planach. Wywiadowcy i agenci potrafili czasami zdobywać dokumenty z centralnych instytucji radzieckich, czy sztabu Armii Czerwonej. Jednak najcenniejsze wiadomości uzyskiwano dzięki pracy radiowywiadu Biura Szyfrów. Bolszewicy nie zorientowali się do końca wojny, iż większość ich depesz była przechwytywana i odczytywana przez Polaków. Dało to polskiemu dowództwu ogromny atut przy planowaniu kontrofensywy oraz zaważyło w znacznym stopniu na rezultatach bitwy warszawskiej decydującej o losach kampanii.
IV. Wywiad wojskowy II RP
Polska jako państwo, które odzyskało niepodległość po ponad wiekowej niewoli, skonfliktowane z dwoma najważniejszymi, a co istotne silniejszymi sąsiadami tj. Rosją Sowiecką i Niemcami, musiało sprawnie zorganizować profesjonalne służby wywiadu i kontrwywiadu, które potrafiłyby zabezpieczyć jej bezpieczeństwo i interesy.
Po zakończeniu wojny z Rosją Bolszewicką wobec wprowadzania pokojowej organizacji wojska i likwidacji Naczelnego Dowództwa WP, Oddział II Sztabu Generalnego NDWP połączono z Oddziałem II Sztabu MSWojsk. i przekształcono w Oddział II Sztabu Generalnego WP. Należy podkreślić, że polska wojskowa służba wywiadu wojskowego była w okresie II RP jedynym organem państwa polskiego uprawnionym do prowadzenia zagranicznej działalności wywiadowczej.
Do zakresu działań Oddziału II jako centrali wywiadu należało:
prowadzenie wywiadu „głębokiego” poprzez zdobywanie, zbieranie, dostarczanie oraz ewidencjonowanie, przetwarzanie i przekazywanie uprawnionym odbiorcom informacji wywiadowczych,
śledzenie rozwoju metod i środków pracy wywiadowczej,
zabezpieczenie państwa przed działalnością obcych służb i koordynacja zadań w tym zakresie,
przygotowanie działań wywiadowczych na wypadek wojny reprezentowanie WP w zakresie wojskowej służby dyplomatycznej,
organizacja i szkolenie aparatu informacyjnego.
Zgodnie z rozkazem ministra spraw wojskowych z dnia 22 czerwca 1921 r. polski wywiad wojskowy działający jako Oddział II Informacyjny posiadał następującą strukturę:
Szef Oddziału
Adiutantura
Wydział I Organizacyjny - referaty: organizacyjny, szkoleniowy, personalny, finansowy, szyfry własne, korespondencja, prasa obca;
Wydział II Ewidencyjny - obejmujący zakresem działania: rozpracowanie państw obcych, rejestrację, prace analityczno-studyjne. Składał się z referatów: Wschód, Zachód, Północ, Południe, statystycznego, narodowościowego;
Wydział III Wywiadowczy - w zakresie którego leżała organizacja działań wywiadowczych i kontrwywiadowczych; składał się z 4 referatów:
1) ref. „A” - techniki wywiadowczej - podreferaty: dywersji, specjalnego wywiadu chemicznego, biuro fotograficzne, biuro paszportowe;
2) ref. „B” - centralnej agentury - podreferaty: werbunków, wywiadu specjalnego, organizacyjny, ofensywnego wywiadu głębokiego,
3) ref. „C” - kontrwywiadu,
4) ref. „D” - szyfrów obcych, wywiadu radiowego, podsłuchowy.
Utworzono również ekspozytury Oddziału II w Wilnie, Warszawie, Poznaniu, Krakowie, Lwowie i Brześciu.
Siedziba centrali Oddziału II mieściła się w Warszawie w budynku Sztabu Generalnego na placu Saskim. Szefem Oddziału został ppłk Ignacy Matuszewski.
W ówczesnych realiach politycznych nacisk położono na organizację wywiadu ofensywnego w Rosji Sowieckiej i Niemczech. Wobec ograniczeń nałożonych na Niemcy Traktatem Wersalskim, a z drugiej strony polityki władz sowieckich, nieskrępowanych żadnymi układami międzynarodowymi i zmierzającymi do „eksportu rewolucji”, polski wywiad swą uwagę skierował na rozpoznanie wschodniego sąsiada.
W pierwszych latach po odzyskaniu niepodległości - a szczególnie po utworzeniu w 1924 r. Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP), chroniącego wschodnią granicę Polski - organizowano akcje związane z tzw. płytkim wywiadem. Jednostki wojska polskiego pozorując działania przemytnicze, akcje band lub partyzantki antybolszewickiej dokonywały rajdów rozpoznawczych po przygranicznych obszarach Rosji Sowieckiej. W ich wyniku uzyskiwano wiele cennych informacji.
Po przewrocie majowym 1926 r. i dojściu do władzy marszałka Józefa Piłsudskiego doszło do reorganizacji władz wojskowych. Ustanowiono Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych, a w grudniu 1928 r. utworzono Sztab Główny w miejsce Sztabu Generalnego. Marszałek J. Piłsudski doceniając znaczenie wywiadu wojskowego, doprowadził do jego reorganizacji koncentrując siły na rozpoznaniu dwóch wielkich sąsiadów Polski tj. Niemiec i ZSRR. Wywiad ze szczególną uwagą obserwował wówczas sowiecką armię i przemysł zbrojeniowy ZSRR.
W trakcie zmian organizacyjnych dokonywanych w okresie 1926-29 utrzymano trzy podstawowe piony tj. organizacyjny, ewidencyjny i wywiadowczy, wzmacniając jednak funkcje analityczne. Wydział Ewidencyjny przemianowano na Wydział Studiów, a referaty wschodni i zachodni przemianowano na Samodzielny Referat „Rosja” i Samodzielny Referat „Niemcy”. Miały one za zadanie analizować sytuację w tych krajach pod kątem wojskowym i polityczno-ekonomicznym. Sytuację w pozostałych państwach miał obserwować i analizować Referat Studiów Ogólnych. Zlikwidowano Referaty: statystyczny, Południe i Północ .
Kolejnym istotnym elementem reorganizacji Oddziału II Sztabu Głównego przeprowadzonej w okresie 1929 - 30 r. było ostateczne rozdzielenie spraw wywiadu i kontrwywiadu wojskowego.
Do najgłośniejszych sukcesów polskiego wywiadu prowadzonego w tym czasie na terenie Niemiec należy zaliczyć działalność rezydenta wywiadu w Berlinie rtm. Jerzego Sosnowskiego, który stojąc na czele placówki wywiadu głębokiego „In-3” w latach 1926-34 dokonał licznych werbunków docierając dzięki temu do materiałów naczelnego dowództwa Reichswery. Do momentu aresztowania przez gestapo 27 lutego 1934 r., kierowana przez niego placówka była uważana za główne źródło informacji polskiego wywiadu o Reichswehrze. Rozpracowanie przez Niemców rtm. Jerzego Sosnowskiego i jego „wpadka” wywołała jedną z największych afer szpiegowskich ówczesnej Europy, w wyniku czego do aresztów trafiło kilkadziesiąt osób. Po procesie w lutym 1936 r. zapadły wyroki śmierci. Główny oskarżony został skazany na dożywocie. W kwietniu 1936 r. wymieniono go na 7 agentów Abwehry ujętych w Polsce.
Na kierunku wschodnim wywiad wojskowy odnotował sukcesy w zakresie pozyskania informacji o organizacji i metodach działania wywiadu sowieckiego. Dzięki temu udało się ograniczyć afery inspirowane przez wywiad sowiecki nie tylko na terenie Polski. Wyniki pracy polskiego wywiadu były w tym czasie wysoko oceniane przez wywiady sojusznicze rozpoznające obszar ZSRR.
W latach 1936-39 Oddział II zwiększył nacisk na rozpoznanie Niemiec i ZSRR. Wobec zaostrzającej się sytuacji międzynarodowej w Oddziale II zwrócono uwagę na zagadnienie dywersji. W 1937 r. na polecenie Szefa Sztabu Głównego powołano do życia Wydział Planowania Wywiadu i Dywersji Wojennej, na czele którego stanął płk J. Skrzydlewski.
Wzrost zagrożenia ze strony Niemiec skutkował zwiększeniem aktywności polskiego wywiadu wojskowego na tym kierunku. Referat „Niemcy” dysponował w III Rzeszy blisko 30 placówkami. Wywiad głęboki prowadzony na terenie Niemiec wspierały ekspozytury wewnętrzne. Największe sukcesy przypisuje się ekspozyturze nr 3 w Bydgoszczy kierowanej przez mjr. Jana Żychonia, a to m. in. za organizację operacji „Wózek”, polegającej na tajnej kontroli poczty przewożonej miedzy Berlinem a Prusami Wschodnimi.
W rozpoznaniu planów armii niemieckiej - podobnie jak w kampanii 1920 r. - swe znaczenie potwierdził wywiad radiowy, a to głównie dzięki pracy kryptologów, którym udało się przełamać niemieckie szyfry kodowane przy pomocy maszyny szyfrującejEnigma. Jeszcze przed wybuchem wojny wywiad polski podzielił się tą wiedzą z wywiadem brytyjskim i francuskim.
Przed agresją Niemiec na Polskę w 1939 r. kadry Oddziału II liczyły ok. 700 oficerów i pracowników cywilnych, na których czele stał płk Józef Smoleński.
Struktura organizacyjna Oddziału II Sztabu Głównego w sierpniu 1939 r. przedstawiała się następująco:
1) Szef oddziału II
2) Zastępcy szefa Oddziału
3) Wydział Ogólny
Referaty: Organizacyjno-personalny, Szkoleniowy, Budżetowy, Kancelaria, Archiwum;
4) Wydział II a Wywiadowczy
Referaty: „Wschód”, „Zachód”;
5) Wydział II b Kontrwywiadowczy
Referaty: Ogólny, Kontrwywiadowczy, Ochrony, Narodowy, Inspekcji, Centralnej Agentury, Centralna Kartoteka.
6) Wydział III - Planowania Wywiadu i DW
Referaty: Planowania Wywiadu, Planowania Dywersji, Planowania Propagandy
7) Wydział IV Studiów
Samodzielne referaty: „Niemcy”, „Rosja”, Studiów Ogólnych.
8) Biuro Szyfrów i Radiowywiadu
Referaty: B.S.1, 2, 3, 4.
9) Samodzielny Referat Ogólny.
10) Samodzielny Referat Techniczny.
11) Samodzielny Referat Sytuacyjny „Niemcy”.
Po agresji III Rzeszy na Polskę, na mocy dekretu Prezydenta RP z dnia 1 września 1939 r. Sztab Główny jako organ Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych przestał istnieć. W jego miejsce utworzono Sztab Naczelnego Wodza. W składzie tego Sztabu utworzono Oddział II podporządkowany na czas wojny Szefowi Sztabu N.W. gen. Wacławowi Stachiewiczowi. Ciężka sytuacja na froncie polsko-niemieckim, a następnie napaść ze strony ZSRR i wkroczenie 17.IX.1939 r. Armii Czerwonej na terytorium Polski wymusiło ewakuację Sztabu Naczelnego Wodza do Rumunii.
Błyskawiczny rozwój wydarzeń w trakcie kampanii wrześniowej ujawnił zaniedbania popełnione przez centralę wywiadu. Opracowania dotyczące polskiego wywiadu wskazują, że komórki zagraniczne nie otrzymały na czas instrukcji, co do zakresu działań na wypadek wojny, przez co musiały improwizować swe działania. Opuszczenie Warszawy przez Sztab Naczelnego Wodza dodatkowo skomplikowało sytuację Oddziału II, z uwagi na problemy z łącznością. Szybki rozwój wypadków w połączeniu z brakiem wcześniejszych instrukcji spowodowały, że część istotnych dokumentów wpadła w ręce wroga. Klęska wrześniowa odsłaniając słabe przygotowanie państwa i jego armii do wojny, pokazała równocześnie błędy popełnione przez kierownictwo Oddziału II. Analizy sytuacji tworzone przez wywiad przed rozpoczęciem wojny generalnie okazały się słuszne, jednak uwzględniano je w zbyt małym stopniu lub wręcz odrzucano, gdy nie pokrywały się z oczekiwaniami „wyższych instancji”. Klęska w kampanii wrześniowej 1939 r. pokazała, że Oddział II nie miał rozpoznania rzeczywistych zamiarów sojuszniczych sztabów francuskiego i angielskiego na wypadek wojny polsko-niemieckiej. Ponadto niewystarczające okazało się rozpoznanie faktycznych zamiarów kierownictwa ZSRR. W efekcie najazd sowietów na Polskę stanowił zaskoczenie dla Prezydenta RP i Naczelnego Wodza, którzy nie dopuszczali myśli o możliwości o agresji sowieckiej na Polskę.
V. Polski wywiad w czasie II wojny światowej (1939-45).
/rozdział w opracowaniu/
VI. Wywiad podległy Rządowi Polskiemu w Londynie po zakończeniu II wojny światowej.
/rozdział w opracowaniu/
VII. Wywiad wojskowy w okresie władzy komunistycznej (1943-89).
/rozdział w trakcie opracowania/
Początków wywiadu wojskowego działającego w ramach tworzonego przez komunistów wojska polskiego, należy upatrywać w utworzeniu 1 kompanii rozpoznawczej 1 Dywizji Piechoty im. T. Kościuszki. Oddziały rozpoznawcze tworzono następnie w pozostałych jednostkach powiększającej się Armii Polskiej walczącej.
W październiku 1943 r. przekształcono ją w Oddział II Rozpoznawczy Szt. Gł. NDWP. Działał on do lipca 1945 r. na rzecz WP i Armii Czerwonej prowadząc rozpoznanie w zakresie wywiadu płytkiego. Szefami oddziału byli Rosjanie gen. Konstantin Kasznikow (X.1943-VIII.1944) i płk Nikonor Gołosnickij (X.1944-VII.1945).
W skład oddziału wchodziły:
1) Oddział I - Rozpoznania Wojskowego,
2) Oddział II - Agenturalny,
3) Oddział III - Działań Dywersyjnych,
4) Oddział IV - Informacyjny,
5) Oddział V - Rozpoznania Lotniczego,
6) Wydział VI - Rozpoznania Radiowego,
7) Wydział VII - Techniki Agenturalnej,
8) Węzeł łączności.
Pierwszą siedzibą Oddziału II był Lublin, następnie na początku 1945 r. przeniesiono ją do podwarszawskich Włoch.
Oddział II wszedł następnie - na mocy rozkazu nr 00177 NDWP z dnia 18 lipca 1945 r. - w skład Sztabu Generalnego WP jakoOddział II - Wywiadowczy.
Szefem oddziału został Rosjanin: Georgij Domeradzkij (VII-XII.1945), zastąpił go wiązany z Wiesławem Gomułką gen. Wacław Komar (XII 1945-XI.1950). Po jego aresztowaniu polskim wywiadem znowu kierowali oficerowie sowieccy gen. Konstantin Kasznikow (XI.1950-III.1951) i płk Igor Suchackij (III. 1951-IV.1953).
Należy zwrócić uwagę na fakt, iż powielając wzorce sowieckie - w okresie VII.1947-VI.1950 - Oddz. II. Szt. Gen. oraz Departament VII MBP (wywiad zagraniczny i ochrona kontrwywiadowcza placówek zagranicznych) podlegały jednemu szefowi, tworząc w praktyce jeden organ wywiadu zagranicznego. Jednak jednostki operacyjne Oddz. II zachowały swą odrębność. Po odsunięciu gen. W. Komara, w połowie 1950 r. wywiad wojskowy stał się ponownie całkowicie odrębną służbą.
15.XI.1951 r. Oddział II Szt. Gen. WP przemianowano na Zarząd II Szt. Gen. Miał on realizować zadania wojskowego wywiadu strategicznego i taktycznego, w tym zbieraniem, oceną i przekazywaniem właściwym komórkom sztabowym wywiadowczych informacji wojskowych, politycznych, ekonomicznych szczególnie dotyczących państw zachodnich, i NATO. Zarząd II nie miał swych odpowiedników w jednostkach liniowych, gdzie funkcjonowały jedynie oddziały rozpoznawcze zajmujące się wywiadem płytkim.
Szefami Zarządu II Szt. Gen. nadal byli Rosjanie płk Igor Suchacki do 10.04.53 r., a następnie płk Fiodor Wiedmied (10.IV.53-30.XI.55), dający Moskwie gwarancję „właściwego” wykorzystania tych służb. W tym czasie struktura organizacyjna Zarządu II przedstawiała się następująco:
1) Oddział I (wywiad płytki),
2) Oddział II (operacyjny /wywiad strategiczny/ składający się z 7 wydziałów: tzw. brytyjski, amerykański, francuski, niemiecki, skandynawski, izraelski i dalekowschodni),
3) Oddział III (tzw. morski oraz przerzuty zagraniczne),
4) Oddział IV - informacyjny,
5) Oddział Techniczny (technika operacyjna),
6) Oddział Wojskowych Spraw Zagranicznych, a następnie Ataszatów Wojskowych,
7) Wydział Łączności Specjalnej,
8) Wydział Wojskowy - sprawy mobilizacyjne i planowanie na czas wojny,
9) Wydział Polityczny,
10) Wydział Ogólny - (kancelaria, archiwum, ochrona obiektu),
11) Wydział Personalny - (kadry),
12) Wydział Finansowy,
13) Wydział Gospodarczy,
14) Sekcja Kartoteki Personalnej - (ewidencja i kartoteka operacyjna),
15) Wydział Operacyjno-Szkoleniowy - utworzony w 1959 r. w celu przygotowania kadr na misje wojskowe do Korei i Wietnamu.
Kolejnymi Szefami Zarządu II Szt. Gen. LWP byli:
1) płk Tadeusz Jedynak (XI.1955-XI.1956),
2) gen. Grzegorz Korczyński (XI.1956-VIII1965),
3) gen. Włodzimierz Oliwa VIII.1965-VII 1971),
4) płk Bolesław Szczepanik (VII.1971-XII.1972),
5) gen. Czesław Kiszczak (XII.1972-IV.1979),
6) płk/gen. Edward Poradko ((IV.1979-VII1981),
7) płk/gen. Roman Misztal (VII.1981-VII.1990).
Ostatni szef Zarządu II płk Roman Misztal kierował wywiadem wojskowym w ostatniej dekadzie PRL, w okresie sprawowania władzy przez gen. W. Jaruzelskiego. Na okres ten przypada wprowadzenie stanu wojennego w Polsce oraz rozprawa z Solidarnością i opozycją demokratyczną. Niestety przywódcy PRL broniąc władzy i ustroju kolejny raz skierowali wojsko i jego służby do działań pacyfikujących społeczeństwo polskie dążące do odzyskania swobód demokratycznych.
Ogólna struktura Zarządu II, w tym czasie przedstawiała się następująco:
I. Pion Polityczny;
II. Pion Operacyjny składający się z 7 oddziałów, kartoteki operacyjnej, Jednostki Wojskowej 2000, Oddziału „Y” oraz podlegającego pionowi Zakładu Techniki Specjalnej;
III. Pion Informacyjny składający się z 8 oddziałów;
IV Pion Rozpoznania Wojskowego składający się z 3 wydziałów;
V. Pion Organizacyjno-Administracyjny.
Poza pionami funkcjonowały: „grupa dyspozycyjna”, wydział kadr, wydział 7 rewizji oraz centrum szkolenia. W Zarządzie II funkcjonowała również komórka kontrwywiadowcza podległa szefowi WSW - był to Oddział VI.
Zarząd II istniał do 27.III.1990 r.
Należy zauważyć, że służby wojskowe PRL, w całym okresie swego funkcjonowania, nie posiadały ustawowych podstaw działania. Ich uprawnienia, zadania i zakres działań były regulowane rozkazami, zarządzeniami i dyrektywami wydawanymi przez centralne władze wojskowe.
VIII. Wywiad wojskowy III RP
Wojskowe Służby Informacyjne (1991-2006)
W wyniku zmian ustrojowych które rozpoczęły się w 1989 r. oraz związanego z nimi upadku komunizmu i odzyskania przez Polskę pełni suwerenności, zdecydowano się również na reorganizację odziedziczonych po PRL struktur wywiadu i kontrwywiadu wojskowego. Wobec faktu, iż komunistyczne władze PRL wykorzystywały te służby również do rozprawy z opozycją demokratyczną zamknięcie tego rozdziału w historii służb wojskowych nabrało szczególnego znaczenia.
W 1990 roku na mocy rozkazu ministra obrony narodowej gen. Floriana Siwickiego, rozformowano Wojskową Służbę Wewnętrzną wydzielając z niej pion porządkowo-dochodzeniowy, którego obowiązki przejęła nowoutworzona Żandarmeria Wojskowa, natomiast struktury kontrwywiadu połączono z Zarządem II Wywiadowczym Sztabu Generalnego tworząc Zarząd II Wywiadu i Kontrwywiadu.
W dniu 22.VIII.1991 r. rozkazem Ministra Obrony Narodowej (nr. Pf-59/Org.) w miejsce Zarządu II Wywiadu i Kontrwywiadu powołano Wojskowe Służby Informacyjne. Ustawowe podstawy prawne działań WSI wprowadziła ustawa z dnia 25 października 1991 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta określała obowiązki WSI, wskazując, że obejmują one zadania związane z rozpoznawaniem i przeciwdziałaniem zagrożeniom godzącym w obronność Państwa oraz naruszeniom tajemnicy państwowej w zakresie obronności.
WSI początkowo usytuowano w strukturach MON podporządkowując je bezpośrednio ministrowi. W lutym 1994 r. po powołaniu Biura Ministra ds. Służb Informacyjnych podporządkowano je Szefowi Sztabu Gen. Dwa lata później WSI ponownie trafiły w gestię ministra ON. Inspektorat WSI - stanowiący centralę wojskowego wywiadu i kontrwywiadu tworzyły następujące jednostki:
1) Zarząd Kontrwywiadu,
2) Zarząd Wywiadu Operacyjnego - utworzony na bazie dawnego Zarządu II Szt. Gen.,
3) Biuro Studiów i Analiz,
4) Biuro Ataszatów Wojskowych,
5) Biuro Zabezpieczenia Technicznego,
6) Biuro Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
7) Ośrodek Szkolenia WSI,
8) Biuro Bieżącej Obsługi Finansowo-technicznej.
W 2003 r. Sejm RP, w dniu 9 lipca, przyjął ustawę o Wojskowych Służbach Informacyjnych, która po raz pierwszy kompleksowo regulowała działalność wywiadu i kontrwywiadu wojskowego. Zakres działań służb obejmował zwalczanie zagrożeń godzących w obronność i bezpieczeństwo Sił Zbrojnych oraz zagrożeń godzących w niepodległość państwa, jego terytorium i granice. Ustawa określała dozwolone formy działalności operacyjnej, wiążąc je w każdym przypadku z realizacją ustawowych zadań tych służb. W zakresie wywiadu do WSI należało m.in. prowadzenie wywiadu o charakterze operacyjno-taktycznym wzmacniającym rozpoznanie wojskowe poprzez dostarczanie informacji dotyczących planowania obronnego, organizacji uzbrojenia i techniki wojskowej obcych armii. Strukturę organizacyjną WSI zgodnie ze statutem z lipca 2004 r., nadanym Zarządzeniem nr 21/MON z dnia 30 lipca 2004 r., tworzyły:
1) Inspektorat WSI, w skład którego wchodziły następujące komórki organizacyjne:
- Kierownictwo WSI;
- Zarząd Studiów i Analiz;
- Zarząd II;
- Zarząd III;
- Zarząd Ochrony Informacji Niejawnych;
- Sztab WSI;
- Biuro Ataszatów;
- Biuro Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
- Szefostwo Finansów;
- Logistyka;
- Oddział Kontaktów i Koordynacji;
- Oddział Kadr;
- Oddział Ochrony;
- Oddział Szyfrów;
- Zespół Specjalistów;
- Wydział Kontroli Gospodarczo-Finansowej;
- Audytor Wewnętrzny;
2) terenowe jednostki organizacyjne WSI;
3) specjalistyczne jednostki organizacyjne obejmujące:
- Centrum Techniki Operacyjnej i Obserwacji;
- Centrum Bezpieczeństwa Teleinformatycznego;
- Centrum Szkolenia WSI;
- Oddział Kontrwywiadu Radioelektronicznego;
- Oddział Łączności;
- Oddział Zabezpieczenia Inspektoratu WSI.
Centrala Inspektoratu WSI mieściła się w Warszawie przy Alejach Niepodległości 243 i występowała pod wojskowym oznaczeniem JW. nr 3362
Szefowie WSI:
1) 30 września 1991 - luty 1992 - kadm. Czesław Wawrzyniak,
2) 2 kwietnia 1992 - 1 lipca 1992 - gen. bryg. Marian Sobolewski,
3) 1 lipca 1992 - 23 lutego1994 - gen. bryg. Bolesław Izydorczyk,
4) 23 lutego 1994 - 26 marca 1996 - gen. bryg. Konstanty Malejczyk,
5) 26 marca 1996 - 21 grudnia 1997 - kadm. Kazimierz Głowacki,
6) 21 grudnia 1997 - 25 października 2001 - gen. bryg. Tadeusz Rusak,
7) 6 listopada 2001 - 4 listopada 2004 - gen. bryg. Marek Dukaczewski,
8) 5 listopada 2004 - 6 grudnia 2004 - cz.p.o. gen. bryg. Janusz Bojarski,
9) 6 grudnia 2004 - 14 grudnia 2005 - gen. bryg. Marek Dukaczewski,
10) 14 grudnia 2005 - 1 stycznia 2006 - gen. bryg. Janusz Bojarski ,
11) 1 stycznia 2006 - 30 września 2006 - p.o. gen. bryg. Jan Żukowski.
Wobec publicznie podnoszonych zarzutów przeciwko WSI o prowadzenie działań wykraczających poza jej ustawowe zadania, oraz o brak merytorycznej i kadrowej reformy wywiadu i kontrwywiadu wojskowego po upadku komunizmu w 1989 r., Sejm RP ustawą z 9 czerwca 2006 r. podjął decyzję o likwidacji tych służb. Zostały one formalnie zniesione w dniu 30 września 2006 roku. Prezes Rady Ministrów Jarosław Kaczyński mianował na stanowisko wiceministra MON Antoniego Macierewicza, który objął funkcję pełnomocnika ds. tworzenia Służby Kontrwywiadu Wojskowego, sprawując jednocześnie funkcję przewodniczącego komisji weryfikacyjnej żołnierzy WSI. W miejsce WSI powołano z dniem 1 października 2006 r. Służbę Kontrwywiadu Wojskowego i Służbę Wywiadu Wojskowego.
Służba Wywiadu Wojskowego
/strona w trakcie opracowania/
Służba Wywiadu Wojskowego została powołana do życia z dniem 1 października 2006 r. na mocy ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz.U.06.104.709 z dnia 23 czerwca 2006 r.), jako służba specjalna, właściwa w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych RP oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.
SWW powołano jako urząd administracji rządowej, na czele którego stoi Szef SWW, będący centralnym organem administracji rządowej podległym Ministrowi Obrony Narodowej.
Specyfiką SWW jest fakt, iż w czasie pokoju pozostaje poza strukturą Sił Zbrojnych RP, natomiast w razie ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji oraz w czasie wojny staje się, z mocy prawa, częścią Sił Zbrojnych RP.
Pierwotną strukturę organizacyjną SWW określał statut nadany przez Ministra Obrony Narodowej zarządzeniem z dnia 20 października 2006 r. (w sprawie nadania statutu Służbie Wywiadu Wojskowego). Zgodnie z nim w skład SWW wchodziły następujące jednostki organizacyjne:
1) Gabinet Szefa;
2) Departament I;
3) Departament II;
4) Departament III;
5) Biuro Finansów;
6) Biuro Ochrony i Osłony;
7) Biuro Administracyjno-Logistyczne;
8) Biuro Kadr;
9) Biuro Prawne;
10) Biuro Ewidencji i Archiwum;
11) Samodzielny Audytor.
Z dniem 19 lipca 2007 r. na mocy zarządzenia Ministra Obrony Narodowej z 10 lipca 2007 r., w ramach zmian organizacyjnych SWW powołano Biuro Zagrożeń Globalnych.
Od 13 czerwca 2008 r. obowiązuje nowy statut nadany zarządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 maja 2008 r., określający następującą organizację SWW:
1) Gabinet Szefa;
2) Departament I;
3) Departament II;
4) Departament III;
5) Biuro Zagrożeń Globalnych;
6) Biuro Ochrony i Osłony;
7) Biuro Administracyjno-Finansowe;
8) Biuro Kadr;
9) Biuro Prawne;
10) Biuro Ewidencji i Archiwum;
11) Samodzielny Audytor.
Od momentu powstania kierunki działań Służby Wywiadu Wojskowego są w szczególności związane z ochroną Sił Zbrojnych RP zaangażowanych w międzynarodowe misje stabilizacyjne i pokojowe m. in. w Iraku, Afganistanie oraz w Czadzie. Równie istotnym wyzwaniem stojącym przed SWW jest międzynarodowy terroryzm. W ramach przeciwdziałania związanym z nim zagrożeniom SWW nawiązała aktywną współpracę ze służbami specjalnymi RP oraz państw sojuszniczych.
Szefowie SWW:
1) urząd wakujący od 1 października 2006 do 4 października 2006, pełnomocnikiem ds. organizacji służby, któremu przysługiwały uprawnienia Szefa SWW był gen. bryg. Witold Marczuk od 24 lipca 2006 r. do 4 października 2006 r.
2) gen. bryg. Witold Marczuk od 4 października 2006 do 16 stycznia 2008,
3) gen. bryg. Maciej Hunia od 16 stycznia 2008 do 11 sierpnia 2008,
4) płk Radosław Kujawa od 11 sierpnia 2008.
Znaczenie wywiadu wojskowy we współczesnych realiach
Zakończenie „zimnej wojny”, upadek komunizmu w Europie, rozpad ZSRR oraz całego bloku wschodniego sprzyjały lansowaniu twierdzeń, że rola sił zbrojnych w polityce międzynarodowej kończy się, a czasy stosowania rozwiązań militarnych bezpowrotnie mijają. Podstawowym obszarem rywalizacji między państwami i sojuszami w XXI wieku miały się stać: gospodarka, ekonomia i nauka.
Jednak to właśnie wydarzenia z końca XX i początku XXI wieku wskazują, że roli sił zbrojnych i związanego z nim wywiadu nie można przekreślać, czy marginalizować. Paradoksalnie to właśnie w XXI wieku niektóre liczące się państwa wznowiły retorykę militarną w dyplomacji. Ujawnił się też nowy rodzaj konfliktu, który można określić jako wojnę ze światowym terroryzmem. Skutkowało to rozpoczęciem działań militarnych wymierzonych przeciwko islamskim organizacjom terrorystycznym lub niektórym wspierającym je państwom. Konflikty na Bliskim Wschodzie, Bałkanach, Iraku, Afganistanie, Czadzie, czy też ostatnio Gruzji, związana z tym konieczność zapobieżenia eskalacji tych konfliktów poprzez m. in. organizowanie przez społeczność międzynarodową misji stabilizacyjnych dowodzi, że silna armia w demokratycznym państwie jest czynnikiem nie tylko gwarantującym bezpieczeństwo ale podnoszącym również prestiż państwa oraz dającym możliwość uzyskania wymiernych korzyści politycznych. Widać stąd, że znaczenie armii i związanego z nim wywiadu bynajmniej nie dezaktualizuje się, a wręcz przeciwnie znowu nabiera znaczenia.
Statut Służby Wywiadu Wojskowego został zatwierdzony przez Ministra Obrony Narodowej zarządzeniem z dnia 28 maja 2008 r. Określa on aktualną strukturę organizacyjną SWW.
W skład Służby Wywiadu Wojskowego wchodzą następujące jednostki organizacyjne:
Gabinet Szefa
Departament I
Departament II
Departament III
Biuro Zagrożeń Globalnych
Biuro Ochrony i Osłony
Biuro Finansowo-Logistyczne
Biuro Kadr
Biuro Prawne
Biuro Ewidencji i Archiwum
Samodzielny Audytor
Organizację wewnętrzną i szczegółowy zakres zadań jednostek organizacyjnych Służby Wywiadu Wojskowego określają regulaminy organizacyjne jednostek Służby Wywiadu Wojskowego.
Kontrwywiad - działalność mająca na celu neutralizowanie działalności obcych służb wywiadowczych, jak też przeciwdziałanie szpiegostwu w ogólności. Często ujmuje się tu również działania mające na celu ochronę i obronę przed dywersją i sabotażem. Kontrwywiadem przeważnie zajmują się służby cywilne, policyjne i wojskowe, potocznie określane również mianem kontrwywiad. W Polsce kontrwywiadem cywilnym zajmuje się Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a wojskowym Służba Kontrwywiadu Wojskowego
Agent wywiadu - osoba zwerbowana przez służby specjalne swojego lub obcego państwa ze względu na jej wiedzę bądź kontakty osobiste z osobami mającymi dostęp do ważnych informacji o charakterze szpiegowskim. Agenci najczęściej werbowani są dwustopniowo - jako kandydaci na tajnych współpracowników, a następnie jako tajni współpracownicy na terenie kraju macierzystego (w przypadku zwerbowania agenta na terenie obcego kraju jako tajni współpracownicy, a następnie jako rezydenci). Zadaniem agenta jest dostarczanie wszelkich zdobytych informacji służbom specjalnym, które go zwerbowały, jak również podejmowanie działań mających na celu osiągnięcia zamierzonego celu przez wywiad, dla którego pracuje.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW) - agencja zajmująca się wewnętrznym bezpieczeństwem państwa polskiego, m.in.kontrwywiadem i zwalczaniem terroryzmu na terenie kraju, ogólnej ochrony RP i jej porządku konstytucyjnego.
Utworzona 29 czerwca 2002, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, powstała po rozwiązaniu Urzędu Ochrony Państwa, w miejsce którego utworzono dwie odrębne agencje: Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencję Wywiadu.
Do zadań ABW należy:
rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa
rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw (oraz ściganie ich sprawców):
szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa
godzących w podstawy ekonomiczne państwa
korupcji osób pełniących funkcje publiczne
w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa
nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym
realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych
uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego
podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych
Struktura
Departament Bezpieczeństwa Teleinformatycznego (Departament I)
Departament Kontrwywiadu (Departament II)
Departament Bezpieczeństwa Ekonomicznego Państwa (Departament II A)
Departament Zwalczania Terroryzmu (Departament II B)
Departament Postępowań Karnych (Departament III)
Departament Ochrony Informacji Niejawnych (Departament IV)
Departament Wsparcia Operacyjno-Technicznego (Departament V)
Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Audytu (Departament VI)
Centrum Antyterrorystyczne (CAT)
Biuro Prawne (Biuro A)
Biuro Badań Kryminalistycznych (Biuro B)
Centrum Analiz (Biuro C)
Gabinet Szefa (Biuro D)
Biuro Ewidencji i Archiwum (Biuro E)
Biuro Finansów (Biuro F)
Biuro Kadr (Biuro K)
Biuro Logistyki (Biuro L)
Centralny Ośrodek Szkolenia (COS) w Emowie
oraz delegatury w: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Radomiu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie, Wrocławiu, Zielonej Górze.
|
|
|
Obecne |
|
|
|
|
|
Dawne |
|
|
Służby specjalne - ogólna nazwa opisująca instytucje, które prowadzą działania operacyjno-rozpoznawcze o charakterze niejawnym wewnątrz kraju. Domeną służb specjalnych jest pozyskiwanie i ochrona informacji kluczowych dla zapewnienia wewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W państwach demokratycznych działania służb specjalnych wymykają się niekiedy spod kontroli organów nadzorczych. Kontrowersje budzą niektóre techniki stosowane przez służby specjalne, szczególnie te niedozwolone przez prawo ich państwa macierzystego, jak przekupstwo, szantaż, tortury, skrytobójstwo oraz nielegalny handel bronią i narkotykami. Praktyki te są niekiedy usprawiedliwiane ochroną interesów państwa i jego obywateli i dotyczą służb specjalnych zarówno krajów demokratycznych (np. tortury więźniów CIA) jak i reżimów dyktatorskich (np. likwidacja opozycjonistów przez radzieckie KGB).
Służby specjalne można podzielić na dwie zasadnicze grupy:
służby informacyjno-wywiadowcze - których podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie cennych informacji o strategicznym znaczeniu oraz czasami dezinformowanie analogicznych służb wrogich państw. Służby informacyjno-wywiadowcze prowadzą m.in.
wywiad wojskowy - polegający na gromadzeniu i przetwarzaniu informacji wywiadowczych dotyczących obcych sił zbrojnych przez służbę opartą na strukturze militarnej
wywiad polityczny - gromadzenie przez daną agencję informacji dotyczących sytuacji politycznej, poszczególnych państw lub ugrupowań
wywiad wewnętrzny - działalność wywiadowcza prowadzona wobec przedmiotów krajowych, których działalność stwarza sytuację zagrażającą bezpieczeństwu wewnętrznemu państwa
wywiad techniczny - działalność wywiadowcza prowadząca do zdobycia materiałów z obcych źródeł, dotyczących wyposażenia technicznego i możliwości technicznych danego państwa
wywiad operacyjny - gromadzenie danych wywiadowczych następnie wykorzystywanych w planowaniu operacyjnym na poziomie regionalnych teatrów działań wojennych
wywiad parapsychologiczny - gromadzenie danych wywiadowczych za pośrednictwem (pomocą), osób obdarzonych rzekomo zdolnościami percepcji pozazmysłowej
służby policyjno-prewencyjne - których zadaniem jest ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego - zarówno w sensie bezpieczeństwa osobistego obywateli danego kraju, jak i zapewnianie bezpieczeństwa i stabilności władzy
W niektórych przypadkach funkcje te sprawuje w jednym państwie jedna służba specjalna. Tak było np. w Polsce do 2002 r., gdzie Urząd Ochrony Państwa (UOP) spełniał obie te funkcje naraz.
Służby specjalne III Rzeczypospolitej
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego od 2002 r. (ABW),
Agencja Wywiadu od 2002 r. (AW),
Centralne Biuro Antykorupcyjne od 2006 r. (CBA),
Służba Kontrwywiadu Wojskowego od 2006 r. (SKW),
Służba Wywiadu Wojskowego od 2006 r. (SWW),
Obecnie zlikwidowane:
Urząd Ochrony Państwa (UOP) istniał do 29 czerwca 2002, zastąpiony przez ABW i AW,
Wojskowe Służby Informacyjne (WSI) istniały do 30 września 2006, zastąpione przez SKW i SWW
Urząd Ochrony Państwa − istniejąca od 10 maja 1990 do 29 czerwca 2002 instytucja państwa, stanowiąca część (obok zlikwidowanych Wojskowych Służb Informacyjnych) służb specjalnych RP. UOP zastąpił zlikwidowaną Służbę Bezpieczeństwa MSW.
Powstanie UOP
Ustawa o Urzędzie Ochrony Państwa została uchwalona 6 kwietnia 1990 i weszła w życie 10 maja 1990. Następnego dnia mianowano jej pierwszego szefa, którym został Krzysztof Kozłowski. W lipcu 1990 rozpoczęto proces weryfikacji. Spośród 24 tysięcy funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa do weryfikacji przystąpiło 14.038 funkcjonariuszy. Pozytywnie zaopiniowano 10.439, natomiast negatywnie - 3.595. Ostatecznie zatrudniono po weryfikacji 4,5 tysiąca osób. Dnia 31 lipca 1990 rozwiązano Służbę Bezpieczeństwa i zorganizowano Urząd Ochrony Państwa.
Organizacja
UOP w latach 1990-1996 był częścią MSW. Po reformie administracji rządowej, która weszła w życie 1 stycznia 1997 Urząd Ochrony Państwa stał się samodzielną instytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Na czele UOP stał Szef, którego zwierzchnikiem był Minister SW (taki stan rzeczy trwał do 31 grudnia 1996). Od 1.1.1997 w związku z reformą administracjiSzef UOP podlegał Prezesowi Rady Ministrów.
Liczba i struktura etatów w UOP są niejawne: w połowie lat 90 XX w. ich liczbę szacowano na 10 tys. Na początku lat 90 XX w. powołano delegatury Urzędu w 14 miastach Polski:Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Radomiu, Rzeszowie, Szczecinie, Wrocławiu.
Do ustawowych zadań UOP należało:
rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niezależność, całość i międzynarodową pozycję państwa,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw szpiegostwa i terroryzmu oraz innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa oraz ściganie ich sprawców,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw godzących w podstawy ekonomiczne państwa i ściganie ich sprawców,
zapobieganie i wykrywanie przestępstw o charakterze lub zasięgu międzynarodowym, w tym nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi, psychotropowym i lub materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi oraz ściganie ich sprawców,
rozpoznawanie i przeciwdziałanie naruszeniom tajemnicy państwowej,
przygotowywanie dla najwyższych organów władzy i administracji państwowej informacji i analiz istotnych dla bezpieczeństwa państwa,
kryptograficzna ochrona wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i służbową, przekazywanych przez techniczne środki łączności na potrzeby organów administracji państwowej i państwowych instytucji finansowych i gospodarczych.
Sukcesy i porażki UOP
Z założenia UOP miał być instytucją apolityczną. W praktyce często zarzucano, że UOP angażuje się w spory polityczne lub jest wykorzystywany w celach politycznych. Po raz pierwszy zarzut ten pojawił się po przygotowaniu w 1992 - na zlecenie Sejmu - listy tajnych współpracowników i kontaktów operacyjnych MBP i SB wśród osobistości życia politycznego Polski ("lista Macierewicza"). Rok później, w marcu 1993, ujawniona została tajna instrukcja UOP powołująca specjalny wydział inwigilujący prawicę m.in. Porozumienie Centrum. UOP był także uwikłany w "aferę Olina" - oskarżenie premiera Oleksego o współpracę z rosyjskim funkcjonariuszem Władimirem Ałganowem. Duże kontrowersje wzbudziło też zatrzymanie przez UOP w 2002 szefa PKN Orlen Andrzeja Modrzejewskiego ("Orlengate").
Do najgłośniejszych sukcesów Zarządu Wywiadu UOP należały ewakuacja z Iraku funkcjonariuszyCIA zagrożonych zatrzymaniem przez iracki kontrwywiad podczas wojny w Zatoce Perskiej (operacja "Samum") w 1990) oraz rozpracowanie afer Art-B, FOZZ (w 1991, zniweczone przez inne instytucje i polityków). Największe sukcesy Zarządu Kontrwywiadu to ujawnienie siatek szpiegowskich GRU, SWR czy BND, doprowadzenie do wydalenia szpiegów pracujących jako dyplomaci, doprowadzenie do ukarania żołnierzy WSI ujawniających informacje obcym wywiadom.
UOP został zlikwidowany ustawą z 24 maja 2002 o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu (weszła ona w życie 29 czerwca 2002) - była to realizacja obietnic wyborczych SLD[1]. Dwie wymienione wyżej instytucje przejęły dotychczasowe zadania UOP. Z dnia na dzień zwolniono 420 funkcjonariuszy (8 proc. ogółu zatrudnionych). W kwietniu2004 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że wszystkie artykuły ustawy likwidującej UOP, które zostały zaskarżone przez opozycję m.in. PiS, są niezgodne z Konstytucją RP.
SKW to służba specjalna, której zadaniem jest ochrona przed zagrożeniami wewnętrznymi dla obronności Państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej. SKW jest urzędem administracji rządowej, podległym Ministrowi Obrony Narodowej. SKW utworzono z dniem 1 października 2006 r. na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służbie Wywiadu Wojskowego.
Szef SKW jest centralnym organem administracji rządowej i podlega Ministrowi Obrony Narodowej, z zastrzeżeniem uprawnień Prezesa Rady Ministrów lub Ministra Koordynatora Służb Specjalnych, w przypadku jego powołania.
Działalność Szefa SKW podlega kontroli Sejmu.
Podstawowe zadania SKW zostały określone w art. 5 ustawy o SKW i SWW. Należą do nich:
kontrola umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia
Zwalczanie przestępstw
Służba Kontrwywiadu Wojskowego rozpoznaje, zapobiega oraz wykrywa popełniane przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON, przestępstwa:
przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne;
szpiegostwa przeciwko RP oraz przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajemność;
zamachu lub sabotażu wobec SZ RP;
określone w art. 228-230 Kodeksu karnego (korupcja), jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON;
przeciwko ochronie informacji określone w rozdziale XXXIII Kodeksu karnego, jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek organizacyjnych MON, a także takie czyny skierowane przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajemność;
nielegalnego obrotu z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa;
związane z terroryzmem;
inne godzące w bezpieczeństwo potencjału obronnego państwa, SZ RP oraz jednostek organizacyjnych MON, a także państw, które zapewniają wzajemność.
Ochrona informacji niejawnych
Służba Kontrwywiadu Wojskowego realizuje, w granicach swojej właściwości, zadania określone w ustawie o ochronie informacji niejawnych:
Ochrona wojska poza granicami kraju
Służba Kontrwywiadu Wojskowego chroni bezpieczeństwo jednostek wojskowych, innych jednostek organizacyjnych MON oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami państwa.
Żołnierze i funkcjonariusze SKW wykonują to zadanie poprzez:
uczestnictwo w misjach Polskich Kontyngentów Wojskowych m. in. w Afganistanie,
obecność w strukturach międzynarodowych NATO i UE.
Analiza i zwalczanie zagrożeń
Służba Kontrwywiadu Wojskowego
uzyskuje
gromadzi
analizuje
przetwarza
przekazuje właściwym organom (np. Prezydent RP, Prezes Rady Ministrów, Minister Obrony Narodowej)
informacje mogące mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP lub MON, w zakresie swoich ustawowych kompetencji oraz podejmuje działania w celu eliminowania ustalonych zagrożeń.
Kontrwywiad radioelektroniczny, kryptografia i kryptoanaliza
Służba Kontrwywiadu Wojskowego prowadzi:
kontrwywiad radioelektroniczny,
przedsięwzięcia z zakresu ochrony kryptograficznej i kryptoanalizy.
Ochrona badań naukowych
Służba Kontrwywiadu Wojskowego zapewnia bezpieczeństwo badań naukowych i prac rozwojowych zleconych przez SZ RP i inne jednostki organizacyjne MON oraz zapewnia bezpieczeństwo produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o przeznaczeniu wojskowym zamówionymi przez SZ RP i inne jednostki organizacyjne MON, w zakresie swoich ustawowych zadań dotyczących wykrywania przestępstw.
Służba Kontrwywiadu Wojskowego przy realizacji swoich działań współdziała z:
Sztabem Generalnym Wojska Polskiego i innymi komórkami organizacyjnymi Ministerstwa Obrony Narodowej oraz dowódcami rodzajów SZ RP, okręgów wojskowych, garnizonów wojskowych i jednostek wojskowych;
odpowiednimi organami, służbami i instytucjami podległymi ministrowi właściwemu do służb wewnętrznych;
odpowiednimi organami i jednostkami organizacyjnymi podległymi ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych;
odpowiednimi organami, służbami i instytucjami podległymi ministrowi właściwemu dopraw zagranicznych;
innymi organami, służbami instytucjami uprawnionymi do wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych.
Agencja Wywiadu
Agencja Wywiadu jest urzędem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i obsługującym Szefa Agencji Wywiadu. Agencja działa zgodnie z jego zarządzeniami, decyzjami, rozkazami, wytycznymi i poleceniami oraz pod jego bezpośrednim kierownictwem.
Działalność wykonywana przez Agencję Wywiadu nie jest objęta zakresem działów administracji rządowej w rozumieniu ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, toteż bezpośredni nadzór nad nią - bez uszczerbku dla ustawowych uprawnień Szefa Agencji Wywiadu w stosunku do kierowanej przez niego Agencji - sprawuje Prezes Rady Ministrów.
