Imię i nazwisko: Mateusz Kufrasa
specjalność: Kartografia Geologiczna
numer albumu: 220831

Opis do przekroju wzdłuż linii 3-3 mapy geologicznej nr 9

1. Charakterystyka wstępna

Przekrój geologiczny wzdłuż linii 3-3 w skali 1:100 000 został sporządzony na podstawie mapy geologicznej 1:100 000. Linia przekroju rozciąga się na kierunku
N-S, przecinając w poprzek struktury geologiczne na obszarze mapy. Opis sporządzono na podstawie obserwacji dokonanych na mapie i przekroju.

2. Stratygrafia

Przedstawiony na przekroju obszar budują skały obejmujące interwał czasowy od jury środkowej (dolny aalen, J₂a₁) do miocenu środkowego-górnego (sarmat). Najstarszymi utworami są piaskowce masywne lub warstwowane krzyżowo, z pakietami łupków oraz z warstwami węgla brunatnego o miąższości do 1,5 m, całość o miąższości ponad 700 m. Ponad nimi zalega kompleks mułowców, łupków ilastych i piaskowców bezstrukturalnych (masywnych) o miąższości 300 do 390 m wieku aalen górny (J₂a₂). Powyżej zalegają rytmicznie przeławicające się pakiety mułowiec-łupek-piaskowiec bajosu (J₂b) o miąższości 400-600 m. Ponad nimi w profilu występują czarne łupki
z mułowcami batonu (J₂bt), których miąższość zmienia się od 0 do 390 m. Powyżej znajdują się utwory jury górnej (J₃) przeławicające się dolomity i wapienie
z wkładkami margli i zlepieńcami w spągu, oddzielone lokalnie od batonu luką sedymentacyjną. Ich miąższość jest zmienna i wynosi 0-360 m. Lokalnie brak jest batonu i bezpośrednio pod jurą górną zalega bajos. Ponad jurą górną zalegają zbite wapienie detrytyczne i oolitowe wieku walanżyn-barrem (K₁v-br), których miąższość wynosi maksymalnie 100 m. Oddzielone są one od jury górnej luką sedymentacyjną. Ze względu na litologię i wynikającą z niej znaczną odporność na wietrzenie, utwory walanżynu-barremu tworzą wyraźne skarpy o wysokościach do 100 m. Wyżej zalegają czarne, słabo wapniste łupki i mułowce z rzadkimi wkładkami piaskowców wieku apt-alb (K₁a-al) o miąższości sięgającej 350 - 500 metrów. Wyżej w profilu znajdują się utwory santonu-kampanu (K₂s-km): wapienie pelitowe z przeławiceniami margli
o łącznej miąższości 300 - 510 m. Wyżejległe skały to utwory wieku mastrycht-dan: zapiaszczone wapienie z przeławiceniami szarych margli o miąższości 100 - 315 m.

Skały jury środkowej odsłaniają się w strefach osiowych antyklin na całym obszarze. Utwory kredy zajmują większą część terenu.

Utwory paleocenu (P₁) to miękkie, czerwone margle z przeławiceniami wapieni
o miąższości 75-240 m. Skały eocenu (P₂) to białe wapienie, szare łupki
z przeławiceniami margli o łącznej miąższości 100 - 250 m. Osady oligocenu (P₃h) zaczyna nieciągły horyzont szarych, wapnistych mułowców o maksymalnej miąższości 100 m. Wyżej zalega gruby kompleks naprzemianległych piaskowców
i szarych mułowców ze sferosyderytami (P₃nm). Osiąga on miąższość 700-1100 metrów. Utwory miocenu zaczynają się od czarnych mułowców ze sferosyderytami(N₁vm) o miąższości 300 - 410 m, lokalnie oddzielonych od wyższego piętra luką sedymentacyjną. Skały dolnego miocenu kończą się na pakietach czarnych mułowców z masywnymi (bezstrukturalnymi) piaskowcami (N₁čb). Mają one zróżnicowaną miąższość - od 40 do 400 m. Od utworów karpatu-badenu oddzielone są lokalnie luka sedymentacyjną. Skały najwyższego miocenu dolnego -najniższego miocenu środkowego (N₁kb) stanowią naprzemianległe szare i brązowe mułowce z piaskowcami i marglami o miąższości łącznie 50 - 400 m. Od utworów wyżejległych lokalnie oddziela je luka sedymentacyjna. Skały sarmatu (N₁s) to zapiaszczone wapienie, piaskowce i mułowce o miąższości 50 - 240 m.

Skały paleogenu zajmują północną część obszaru, natomiast utwory neogenu - środkowo-wschodnią. W przekroju widoczne są skały od jury środkowej do miocenu dolnego.

3. Tektonika

Na obszarze arkusza występują struktury tektoniczne ciągłe i nieciągłe. Do pierwszych z nich należy zaliczyć fałdy. Są to szerokopromienne, symetryczne brachyfałdy i fałdy skrzynkowe, których osie są zorientowane w kierunku SW-NE lub E-W. Geometria fałdów wskazuje na nacisk zorientowany na NNW-SSE, o wartościach zbliżonych po obydwu stronach. Kąty zbieżności między skrzydłami fałdów oscylują w granicach 80 stopni. Struktury nieciągłe są reprezentowane przez uskoki, głównie o charakterze zrzutowym, które przecinają osie antyklin. Bieg największych uskoków jest równoległy do osi antyklin. Większość uskoków ma upady w granicach 70-80 stopni
i przecina utwory jury jak i kredy, za wyjątkiem jednego znajdującego się
w środkowo-zachodniej części obszaru. W utworach kenozoiku nie odnotowano struktur tektoniki nieciągłej.

4. Rozwój budowy geologicznej

Najstarsze utwory to klastyczne skały części proksymalnych stożków napływowych, powstałych w jurze środkowej w wyniku działalności prądów zawiesinowych na skłonie kontynentalnym. Wkładki węgla brunatnego dolnego aalenu dowodzą niskiego tempa subsydencji i niskiego gradientu termicznego, który nie doprowadził do przeobrażenia w węgiel kamienny. Następnie w batonie obszar uległ wypiętrzeniu, bowiem jurę górną i środkową oddziela luka sedymentacyjna. Należy dodać, że sedymentacja utworów batonu była równoczasowa z fałdowaniem i wypiętrzaniem, na co wskazuje redukcja ich miąższości w skrzydłach antyklin. Sedymentacja skał kredowych, a następnie paleoceńskich i neogeńskich odbywała się podczas pulsów dźwigania się antyklin (być może w wyniku powstawania wysadów solnych), bowiem w profilu istnieje 6 luk sedymentacyjnych (w tym 3 tylko w części obszaru),
a w przekroju uwidacznia się inwersja rzeźby terenu - najwyższe partie budują skały najmłodsze. W strefach osiowych antyklin natomiast tempo erozji było największe, dlatego też kreda, paleogen i neogen tam nie występują.

2

---