Cyd Pierra Corneille'a jako dramat klasyczny

Dramat klasyczny, czy później klasycystyczny, opierał się na słynnej regule trzech jedności:: czsu miejsca i akcji. Jedność czasu to zamknięcie akcji w ciągu 24 godzin. Jedność miejsca to ograniczenie terenu akcji do odległości, jakie można przebyć w ciągu doby. Jedność akcji oznaczała ograniczenie sceniczenicznego działania do jednego wątku, dotyczącego jednego bohatera.

Corneille w "Cydzie" tych trzech jedności bardzo ściśle przestrzega. Akcja dramatu rozgrywa się w ciągu 24 godzin. Jedność miejsca zachował Corneille ograniczając ją do obrębu jednego miasta, Sewilli. Rozgrywa się ona w sali tronowej, komnatach zamku i domu Diega. Aby sprostać wymaganiom jedności akcji, Corneille wybrał z dziejów Rodryga Diaz de Bivar jego młodzieńcze czyny i starania o rękę Chimeny. Na akcję składa się ciąg przeżyć bohaterów, ich wewnętrzne konflikty i załamania. O takich wydarzeniach, jak pojedynek Rodryga z Gomesem, walka Rodryga z Maurami, dowiadujemy się z relacji świadków - właśnie dlatego, gdyż rozgrywają się one poza sceną. Ale właściwa akcja Cyda, podobnie jak innych dramatów Corneille'a, rozgrywa się głównie w duszach bohaterów.

Wszyscy oni przeżywają głębokie konflikty psychologiczne i moralne. Rozdarci między obowiązkiem a uczuciem, obrażoną ambicją a miłością własną, starczą niemocą a wielkością ducha, racją stanu i honoru a nakazem serca. Targani sprzecznymi uczuciami, choć zdają się działać emocjonalnie i bez chwili wahania, to przecież swoje zachowania i czyny poddają analizie, uzasadniają je, a wyciągając wnioski, tworzą normę postępowania. W rezultacie dostrzegamy, że ich działania i spontaniczne odruchy podporządkowane są silnej woli i nadrzędnemu rozumowi.

"Cyd" Corneille'a to utwór o honorze cenniejszym niż życie, o wierności zasadom i ściśle określonej nienaruszalności hierarchii wartości. Honor jest dla postaci jego dramatu wartością bezcenną, której podporządkowują swe czyny i uczucia. Zarówno Rodryg, jak i Chimena nie widzą życia bez siebie, są gotowi umrzeć, ale żadne z nich nie zrezygnuje z honoru rodu, który jest dla nich wartością bezcenną. Diego w obronie honoru jest w stanie złożyć w ofierze życie i szczęście swego syna, Chimena zaś, choć serce dyktuje jej kompromis, w imię honoru domaga się z uporem głowy kochanka. Królewna, ceniąc nade wszystko honor i własną królewską godność, w milczeniu skrywa namiętność do Cyda. Nawet postaci drugorzędne, takie jak: Arias, Sankty, Lenora, czy Elwira, mają wysokie poczucie własnej godności, które jest busolą kierującą ich myślami i postępowaniem. Wierność tym zasadom nabiera cech nieludzkich, sprawiając, iż w duszach bohaterów rozgrywają się prawdziwe dramaty.