49. Zmiany w administracji terytorialnej Królestwa Polskiego wywołane represjami po upadku powstania styczniowego.

Po stłumieniu powstania styczniowego, aby ułatwić administracji rosyjskiej prowadzenie polityki ucisku narodowego wobec ludności polskiej zwiększono liczbę okręgów administracyjnych. Ukazem z 1866 r. podzielono Królestwo na 10 guberni i 85 powiatów.

Powstały gubernie:

• warszawska

• kaliska

• piotrkowska

• radomska

• kielecka

• lubelska

• siedlecka

• pÅ‚ocka

• Å‚omżyÅ„ska

• suwalska

Gubernie były zarządzane przez gubernatora, wicegubernatora i rząd gubernialny.

Do gubernatora jako przedstawiciela władzy rządowej należało:

- zwierzchnictwo nad całością lokalnego aparatu państwowego

- wykonywanie przepisów prawa

- przewodniczył kolegialnie rządowi gubernialnemu

- decyzje podejmował po wysłuchaniu opinii kolegium złożonego z kierowników poszczególnych działów administracji gubernialnej (4 radców)

- pełnił nadzór nad działalnością wydawniczą, Kościołem Katolickim, samorządem gminnym

- nominował i kontrolował urzędników w guberni

- kontrolował działalność rządu gubernialnego i zatwierdzał wszystkie jego postanowienia

- podlegał bezpośredniemu nadzorowi generał-gubernatora, a służbowo podlegał ministrowi spraw wewnętrznych

Administracja specjalna w guberni

Gubernialny Urząd do Spraw Włościańskich - działał pod przewodnictwem gubernatora. Zajmował się wykonywaniem przepisów uwłaszczeniowych.

Własne struktury organizacyjne miało m.in. szkolnictwo (dyrekcje naukowe), skarbowość, finanse (izby skarbowe), leśnictwo, majątek państwowy (zarządy dóbr państwowych). Od 1886 r. powstał aparat adm. z zakresu stosunków pracy w postaci gubernialnych urzędów do spraw fabrycznych.

Administracja powiatowa

Zarząd powiatowy na czele którego stał naczelnik powiatu.

Kompetencje naczelnika pow.:

- wykonywanie obowiązujących przepisów

- przestrzeganie porządku, bezpieczeństwa, spraw finansowych na podległym terenie

Posiadał 2 podległych pracowników: do spraw administracyjno-ekonomicznych i do czynności policyjnych. W skład Zarządu Powiatu wchodził również urząd lekarza powiatowego i budowniczego powiatowego. Razem tworzyli kolegium zarządu powiatowego, które miało własne uprawnienia w kwestiach finansowo-podatkowych, gospodarczo-inwestycyjnych i nadzór nad niższym personelem administracyjnym.

W administracji miejskiej nie nastąpiły żadne istotne zmiany. Wprowadzono zaś samorządowy ustrój gminy wiejskiej (wraz z reformą uwłaszczeniową ukazem z 2marca 1864).

Zniesiono patrymonialną instytucje wójtów w której miejsce powołano gminę wiejską zbiorową. W jej skład wchodziły gromady (wsie), obszary dworskie (folwarki i dwory właścicieli ziemskich), osady.

W ustroju samorządowej gminy organami ustawodawczymi stały się zebrania gminne i zebrania gromadzkie.

Organami wykonawczymi byli wójt i ławnicy w gminie oraz sołtys w gromadzie. Wybierały ich zebrania.. Obowiązki wójta obejmowały wykonywanie uchwał samorządowych gminy i działania w zakresie administracji zlecanej przez władze rządowe. Wójt gminy podlegał bezpośrednio naczelnikowi powiatu i miał liczne bowiązki z zakresu policji, bezpieczeństwa, zapobiegania klęskom żywiołowym, zdrowia, oświaty itp.

---