TEMATY PREZENTACJI USTNYCH NA EGZAMIN MATURALNY W SESJI WIOSENNEJ 2014
I
LITERATURA
Kto i dlaczego chciał „poprawiać Rzeczpospolitą” w epoce odrodzenia? Odpowiedz na pytanie, odwołując się do konkretnych przykładów.
Jaki ideał życia wyłania się z polskiej literatury renesansowej? Odpowiedz w oparciu o wybrane teksty i znajomość światopoglądu epoki renesansu.
„Wsi spokojna, wsi wesoła”? Przedstaw i porównaj obrazy wsi w literaturze polskiej.
Arkadia - czy jest taka kraina? Odpowiedz na pytanie w oparciu o wybrane teksty literatury polskiej i światowej różnych epok i określ funkcję krainy idealnej w literaturze.
Barokowa koncepcja świata i człowieka. Przedstaw na przykładzie poezji Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego i wybranych tekstów innych twórców.
Prawdziwa cnota krytyk się nie boi”. Odwołując się do wybranych przykładów wyjaśnij, jakie zjawiska i obyczaje krytykowali w swoich tekstach twórcy doby staropolskiej.
„Bawiąc, uczyć”. Odwołując się do wybranych przykładów literatury polskiej i powszechnej, wyjaśnij, czego uczą teksty powstałe w epoce oświecenia.
Przedstaw romantyczną wizję świata, odwołując się do utworów Adama Mickiewicza i wybranego poety tworzącego w dobie romantyzmu.
Jacy jesteśmy? W jaki sposób romantycy oceniali Polaków w swoich utworach? Odpowiedz w oparciu o wybrane lektury.
„Polska Chrystusem narodów!”, „Polska Winkelriedem narodów!”. Odwołując się do utworów Mickiewicza i Słowackiego porównaj ich koncepcje dotyczące losów Polski i postawy Polaków.
Świat, który przemija. Na wybranych przykładach literatury XIX i XX wieku przedstaw obraz odchodzącego w przeszłość świata szlacheckich dworów.
„Tęskno mi, Panie”. Przedstaw motyw tęskny za ojczyzną w wybranych utworach literackich okresu romantyzmu.
Romantyczne fascynacje ludowością. Na wybranych utworach wyjaśnij, na czym polegało wykorzystanie motywów ludowych w twórczości romantyków.
Motyw winy i kary w utworach romantycznych. Przedstaw problem w oparciu o wybrane utwory literackie.
Podstęp czy honor? Przedstaw różne koncepcje walki o wyzwolenie ojczyzny w oparciu o wybrane teksty kliteratury polskiej.
„Takich lubimy”. Zaprezentuj wybrane przez ciebie sylwetki bohaterów dynamicznych występujących w literaturze polskiej i spróbuj wyjaśnić ich popularność.
Pozytywistyczni romantycy? Przedstaw sylwetki bohaterów literackich utworów XIX i XX wieku, których można określić tym mianem i wyjaśnij, dlaczego.
„Każda epoka ma swe własne cele”. Zaprezentuj cele doby pozytywizmu i ich odbicie w tekstach literackich.
Bohaterowie „bezdomni” różnych czasów. Zaprezentuj sylwetki bohaterów literackich, których można określić tym mianem i wyjaśnij, dlaczego.
"Powołał mnie Pan na bunt". Zaprezentuj postaci literackich buntowników różnych epok i wyjaśnij przyczyny buntu.
Dekadencja w poezji. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych przykładów poetyckich doby Młodej Polski.
Krytyczna analiza stanu społeczeństwa w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
Bohater, który traci złudzenia. Przedstaw wybrane sylwetki postaci literackich, które doznały rozczarowania, uwzględniając przyczyny rozczarowania i późniejsze postawy wobec życia.
Codzienność przeobrażona w niecodzienność. Przedstaw cechy prozy deformującej rzeczywistość na przykładzie twórczości Brunona Schulza i wybranego pisarza XX wieku. Określ rolę takiej prezentacji świata.
Człowiek w zmaganiu z formą. Omów problem na przykładzie 3 wybranych utworów literackich XX wieku.
Bohater romantyczny - któż to taki? Na podstawie poznanych tekstów literackich przedstaw model bohatera romantycznego i spróbuj wyjaśnić jego popularność w Tobie współczesnej kulturze masowej.
Literatura poszukiwaniem prawdy o człowieku? Zaprezentuj problem, odwołując się do powieści „Granica” Zofii Nałkowskiej i innego wybranego utworu XX wieku.
Groteska jako sposób ujęcia rzeczywistości. Przedstaw zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów literackich XX wieku. Wskaż przyczyny i skutki takiej kreacji rzeczywistości.
Siłacze i siłaczki. Przedstaw sylwetki bohaterów literackich XIX wieku, których można określić tym mianem i wyjaśnij, dlaczego.
Jacy jesteśmy? Jak twórcy doby Młodej Polski oceniali polskie społeczeństwo przełomu wieków? Odpowiedz w oparciu o wybrane teksty literackie.
Na wybranych przykładach różnych epok przedstaw obecność gatunku epopei w literaturze polskiej.
Jaką wartość ma proza określana jako dokumentalna? Odpowiedz w oparciu o lekturę pisarzy XX wieku (np. „Medalionów” Zofii Nałkowskiej, opowiadań Tadeusza Borowskiego, „Rozmów z katem” Kazimierza Moczarskiego, „Pamiętnika z Powstania Warszawskiego” Mirona Białoszewskiego, „Innego świata” Gustawa Herlinga Grudzińskiego)
Zabawa ze słowem. Przedstaw twórczość 3 wybranych poetów XX wieku, którzy traktowali tworzywo językowe w sposób oryginalny i spróbuj wyjaśnić przyczyny takiej postawy.
Tradycja, nowoczesność i kryzys wartości. Przedstaw problem w oparciu o dramat Sławomira Mrożka „Tango” i utwory Witolda Gombrowicza.
Dramat „porażonych wojną” w twórczości pisarzy XX wieku. Przedstaw na wybranych przykładach.
Los człowieka i świat jego wartości. Przedstaw problem w oparciu o twórczość 2 wybranych współczesnych polskich poetów.
Różnorodność postaw wobec zła. Przedstaw na przykładzie „Dżumy” Alberta Camusa i innych wybranych przez ciebie tekstów literackich.
Przedstaw wizję powstania w getcie warszawskim, odwołując się do utworów Kazimierza Moczarskiego, Hanny Krall i Czesława Miłosza.
„Żeby człowiek był człowiekiem”. Czy można zachować człowieczeństwo w warunkach ekstremalnych? Odpowiedz w oparciu o lekturę dotyczącą czasów II wojny światowej i „Inny świat” Gustawa Herlinga Grudzińskiego.
”Człowiek nie urodził się sobie". Jakie wartości proponują czytelnikowi twórcy literatury średniowiecza i renesansu?
Polityk, gospodarz, artysta - różne sposoby realizowania siebie i znaczenia swojego śladu w rzeczywistości przez bohaterów literackich epok odrodzenia i oświecenia.
„Nie dość nauczyć, trzeba byś się bawił". Na wybranych przykładach wskaż, jak twórcy literatury polskiego oświecenia realizowali tę zasadę?.
Od „Antygony” do „Kartoteki”. Na wybranych przykładach dramatów starożytnych i współczesnych przedstaw przemiany, jakie zaszły w ciągu tysiącleci w konstruowaniu dramatu.
Katastrofizm generacyjny i historiozoficzny w poezji twórców pierwszej połowy XX wieku. Omów problem na wybranych przykładach.
Młodzi przeciw starym. Na wybranych przykładach omów literackie i ideowe potyczki pokoleń.
„Tłumie, ty masz rację!”. Przedstaw fascynacje kulturą masową w literaturze XX wieku.
Wyjaśnij, na czym polega nowoczesność w literaturze. Przedstaw przykłady nowoczesnych tekstów literackich różnych epok.
„A która jest pierwsza i zasłużeńsza matka jako ojczyzna?”. Na wybranych przykładach przedstaw motyw ojczyzny w literaturze staropolskiej.
„Światy szczęśliwe”. Przedstaw motyw utopii w literaturze polskiej i powszechnej. Wyjaśnij jego funkcje.
Przedstaw obraz wsi i chłopa w wybranych utworach XIX i początku XX wieku. Wskaż na przyczyny takiej prezentacji.
Przedstaw różne postawy wobec Boga i religii w polskiej poezji współczesnej.
Na wybranych przykładach udowodnij, że przeżycia osobiste pisarza mają wpływ na jego twórczość artystyczną.
Przedstaw trzy różne kreacje kobiece w wybranych utworach 20-lecia międzywojennego.
Ars poetica. Przedstaw koncepcję poety i poezji w poszczególnych epokach, odwołując się do konkretnych tekstów literackich.
Czy literatura jest służebnicą epoki? Odpowiedz zna pytanie w oparciu o wybrane przykłady z różnych epok.
Na wybranych przykładach przedstaw problem wolności oraz bohaterów literackich, dla których stanowiła ona wartość najwyższą.
Wykaż związek wzorców osobowych wybranych epok z ich charakterem.
Prawdziwi rycerze. Przedstaw sylwetki bohaterów literackich różnych epok, których można określić tym mianem i wyjaśnij, dlaczego.
Na wybranych przykładach przedstaw funkcjonowanie motywu śmierci i jego funkcję w literaturze wybranej epoki.
Ślady „biedaczyny z Asyżu” we współczesności. Na wybranych przykładach przedstaw motywy franciszkańskie we współczesnej literaturze.
"Samotność, cóż po ludziach?". Przedstaw wybrane literackie portrety bohaterów skazanych na samotność z wyboru w twórczości XIX wieku.
Obrazy Maryi w liryce staropolskiej. Zaprezentuj na wybranych przykładach.
Na wybranych przykładach przedstaw funkcjonowanie gatunku bajki na przestrzeni wieków.
Fraszka, gatunek nieśmiertelny. Na wybranych przykładach przedstaw funkcjonowanie gatunku na przestrzeni wieków.
Żeby uzdrowić, trzeba określić chorobę. Odwołując się do znanych Ci tekstów literackich i publicystycznych, wykaż, jakie wady społeczeństwa polskiego krytykowali i ośmieszali polscy twórcy.
Zaprezentuj portret renesansowego humanisty, odwołując się do wybranych fraszek i pieśni Jana Kochanowskiego oraz wybranych tekstów innego twórcy doby renesansu.
Radość i akceptacja życia w poezji twórców różnych epok. Przedstaw problem na wybranych przykładach.
Zaprezentuj portret kata i ofiary, odwołując się do wybranych utworów o tematyce wojennej.
Nobilitacja powszedniości w poezji współczesnej. Omów problem na wybranych przykładach literackich.
Horacjański motyw exegi monumentum w poezji późniejszych epok. Omów jego funkcjonowanie, odwołując się do wybranych przykładów.
Poezja jako narzędzie walki z systemem totalitarnym. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory literatury powojennej.
Wielkie karty naszej historii utrwalone w różnych formach zapisu literackiego (np. kronika, epos, pieśń patriotyczna itp.) zaprezentuj na wybranych przykładach, zwracając uwagę na ich funkcję.
Różne ujęcia literackie rewolucji oraz ich funkcje. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych utworów.
Utopie i antyutopie w literaturze - sposoby kreowania i ich funkcje. Omów na wybranych przykładach.
Twórcza i destrukcyjna siła miłości w życiu człowieka. Omów na wybranych przykładach bohaterów literackich.
Patriotyzm Polaków - mit czy cecha narodowa? Przedstaw problem, odwołując się do wybranych przykładów literackich z różnych epok.
Przedstaw postawę pisarzy wobec krzywdy społecznej na przykładach znanych ci utworów literackich różnych epok.
Psychologia zbrodniarza. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych dzieł literackich.
Miasto jako przestrzeń destrukcji. Omów problem, odwołując się do wybranych utworów literackich.
Człowiek zbuntowany w literaturze różnych epok. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych tekstów.
Bohater literacki wobec trudnych wyborów moralnych. Przedstaw problem, odwołując się do wybranych tekstów.
Władca jako bohater tekstów literackich. Przedstaw na wybranych przykładach różne sposoby prezentacji tej postaci.
Na czym polega uniwersalność greckich mitów? Wyjaśnij, odwołując się do wybranych przykładów literatury XIX i XX wieku.
Przedstaw motyw niezawinionego cierpienia, odwołując się do Księgi Hioba i innych znanych ci tekstów literackich różnych epok.
Konflikt tragiczny. Na dowolnych przykładach z literatury polskiej lub światowej wyjaśnij, na czym polegał tragizm bohaterów literackich postawionych w sytuacji wyboru tragicznego.
Przypowieść - forma wiecznie żywa. Rozważ przesłania moralne dwóch wybranych przypowieści biblijnych i wyjaśnij budowę tego gatunku. Wskaż na późniejsze literackie kontynuacje tego gatunku odwołując się do 3 wybranych tekstów literackich.
Bóg jest Miłością. Odwołując się do konkretnych historii biblijnych i wybranych tekstów literackich nawiązujących do Pisma Św., udowodnij, że miłość jest najważniejszym przesłaniem Biblii.
Gatunki literackie średniowiecza. Omów 4 z nich, odwołując się do przykładów literackich.
Bohaterowie literatury średniowiecznej w dążeniu do poszukiwania szczęścia i wewnętrznej doskonałości. Scharakteryzuj wybrane wzorce osobowe.
Omów wybrane zabytki piśmiennictwa średniowiecznego o charakterze religijnym. Które z nich przetrwały do naszych czasów? Spróbuj wyjaśnić przyczyny tego zjawiska.
Wskaż cechy renesansowej postawy wobec życia zawarte w pieśniach i fraszkach Jana Kochanowskiego oraz twórczości wybranego przez ciebie pisarza renesansu.
II
KORESPONDENCJA SZTUK
Rozważ problem obecności archetypów i toposów w komiksie i funkcje, jakie w tym gatunku pełnią wspomniane elementy. Odwołaj się do odpowiednich przykładów.
Motywy biblijne jako tematy literatury i sztuki. Omów metody wykorzystania topiki biblijnej na podstawie wybranych dzieł z różnych epok i dziedzin sztuki.
(np. motywy: bunt, miasto: Jeruzalem i Troja, miłość, śmierć, władza, zło lub inne)
Różne kanony kobiecej urody w literaturze i sztuce. Omów a wybranych przykładach.
Motyw matki cierpiącej - omów temat, analizując wybrane teksty kultury.
Omów zjawisko impresjonizmu jako nurtu w malarstwie i przedstaw jego wpływ na literaturę polską.
Zjawy, duchy, sny w literaturze i sztuce . Zbadaj ich funkcje w wybranych tekstach kultury różnych epok.
Motyw Fausta w literaturze i malarstwie. Przedstaw, odwołując się do wybranych tekstów kultury.
Na wybranych przykładach zaprezentuj motyw ludzkiego cierpienia w literaturze i sztuce.
Autobiografizm, autotematyczność, autoportret w literaturze. Przedstaw zagadnienia na wybranych przykładach.
Obraz świętego w kulturze europejskiej. Przedstaw konkretne przykłady różnych tekstów kultury.
Ujęcia motywu końca świata w literaturze i malarstwie. Przedstaw zagadnienia na wybranych przykładach.
Sandomierz w literaturze i sztukach plastycznych. Przedstaw obrazy miasta w różnych tekstach kultury XX wieku.
Świat prowincji w opowiadaniach Brunona Schulza i obrazach Marca Chagalla (porównaj wybrane dzieła)
Między literaturą a sztukami plastycznymi. Przedstaw twórczość literacką i plastyczną wybranych artystów.
Artystyczne ujęcie macierzyństwa w literaturze i sztuce. Omów zagadnienie na podstawie wybranej epoki.
Przyjaźń w literaturze i filmie. Omów na wybranych przykładach.
Dramaty Szekspira jako źródło inspiracji dla literatury i filmu. Omów na wybranych przykładach.
Filmowa adaptacja wybranych utworów literackich. Dokonaj analizy porównawczej, odwołując się do przykładów.
Różne formy adaptacji filmowej. Przedstaw na wybranych przykładach.
III
NAUKA O JĘZYKU
Omów rodzaje stylizacji i ich funkcję.
Wyjaśnij na przykładach tekstów propagandowych, na czym polega perswazyjna funkcja języka
Omów zjawisko neologizmów oraz ich funkcję w tekstach literackich.
Omów rodzaje zapożyczeń i ich przykłady.
Omów rodzaje słowników i ich przydatność.
Język sprawozdawców sportowych. Omów na podstawie wybranych przykładów.
Podaj i omów charakterystyczne cechy języka i stylu wybranej epoki (lub pisarza)
Omów zjawisko synonimii i homonimii.
Archaizacja i dialektyzacja w dziełach literatury polskiej. Omów zjawiska na wybranych przykładach.
Biblia w języku - wykaż na konkretnych przykładach obecność Biblii we współczesnym języku polskim.
Mitologia w języku - wykaż na konkretnych przykładach obecność mitologii we współczesnym języku polskim
Bazując na wybranych przykładach reklam, określ, na czym polega fenomen języka reklamy.