Strona prawna ochrony pracy - źródła
-konstytucja (ustawa zasadnicza)
-kodeks pracy (najważniejszy akt prawny)
-rozporządzenia rady ministrów:
- minister właściwy ds.pracy
- minister właściwy ds.zdrowia
- ministrowie branżowi
-dyrektywy unijne
-międzynarodowa organizacja pracy MOP
-zarządzenia (w Monitorze) ministrów lub
szefów związanych z warunkami pracy
-każdy pracodawca musi wydać zarządzenia wewnętrzne
związane z bezpieczeństwem pracy
Pracodawcę Kontrolują
-Państwowa inspekcja pracy PIP, sprawdza prawa pracy
płace , podlega sejmowi
- Państwowa inspekcja sanitarna PIS, działania higieniczne
sanepid stacja PISa
-Straż pożarna
-Urząd dozoru technicznego
Kontrola wewnątrz przedsiębiorstwa
-związki zawodowe (dbają o dobre warunki pracy)
-osoba kontrolująca BHP
- do 10 pracowników gdy pracodawca ma
uprawnienia min. Technika BHP, sam kontrol.
- do 20 pracowników gdy przedsiębiorstwo jest
w gr. ryzyka <3 pracodawca sam może pełnić
funkcje jak wyżej
-powyżej 20 pracowników ,pracodawca zatrudnia
osobę j.w. ta osoba może mieć też inną fun. w firmie
-powyżej 100 pracowników, musi być zatrudniona
osoba z kwalifikacjami na pełnym etacie
-komisja bezpieczeństwa i higieny pracy
-opiniowanie działań na rzecz BHP które chce
wykonywać pracodawca
-powołuje ją pracodawca
-musi składać się z takiej samej ilości przedstawicieli
pracowników i pracodawców
-szefuje pracodawca lub osoba powołana
Obowiązki Pracodawcy
-przeszkolenie pracowników z zakresie bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy
-instruktaż wstępny:
-zagrażania w budynku
-ochrona przeciw pożarowa
-pierwsza pomoc
-instruktaż stanowiskowy:
-obsługa stanowiska robotniczego
-przeprowadzenia badań lekarskich (sprawdzenie czy dany
pracownik nie ma przeciwwskazań do określonych zadań)
-badanie wstępne(ze skierowaniem od pracodawcy z
wymienionymi ew. zagrożeniami
-badania okresowe(wysłać pracownika przed terminem
końcowym)
-badania profilaktyczne(pracownik ma prawo poprosić o
nie gdy coś jest nie w porządku)
-badania kontrolne(gdy zwolnienie lekarskie trwa dłużej
niż 30 dni, powrót do pracy zależy od badań)
-osoby narażone na kontakt z płynami zakażającymi i
substancjami rakotwórczymi mają prawo do badań po
rozwiązaniu stosunku z firmą
-zapewnić urządzenia techniczne spełniające wymagania
dotyczące oceny zgodności, zgodnie z ustawą o asekuracji
i ocenie zgodności
-zapewnić pierwszą pomoc po wypadkową
-apteczka ze środkami opatrunkowymi
-możliwość wezwania i dojazdu karetki
-ochrona osób poszkodowanych
-zabezpieczenie miejsca wypadku
-informacje pracowników o ryzyku zawodowym
(czynniki chorobotwórcze, wypadki przy pracy,
choroby zawodowe)
Wypadek przy pracy -zdarzenie nagłe wywołane
Przyczyną zewnętrzną które(1.w godzinach pracy)
Zaszło w związku z pracą i spowodowało uraz (2.
niekoniecznie poprzedzający nieobecność w pracy)
lub śmierć(3.wciągu 6ciu miesięcy prosty związek
przyczynowo skutkowy)
3 grupy wypadków
-czynnik techniczny maszyny
-czynnik ludzki(człowiek który powoduje wypadek)
-brak kwalifikacji
-brak przeszkolenia BHP
-złe zdrowie, zażyte leki
-staż pracy ; -nieprzestrzeganie przepisów
-czynnik organizacyjny
-ciasne niedrożne przejścia
-nierówne tempo pracy (pośpiech)
-zbyt częste nocne dyżury
Ergonomia
-1857 Wojciech Bogumił Jastrzębski(rys Ergonomii)
- z gr. ergon-praca; nomos-reguła , zasada
-nauka o pracy, wykorzystywaniu nadanych sił i
zdolności przy poświęceniu
-def: działalność interdyscyplinowa, której celem
jest przystosowanie pracy(narzędzia, urządzenia
techniczne, ciągi technologiczne, organizacja pracy
środowisko pracy, itp) do możliwości psychofizycznych
człowieka
Działania ergonomiczne
-koncepcyjne( w trakcie tworzenia projektu)
-korekcyjne
Zajmują się zespoły interdyscyplinarne:
inżynierowie, psychologowie pracy, itd.
Kierunki:
-dostosowanie do możliwości fizycznych, wysiłkowych
-dostosowanie do możliwości psychicznych, umysłowych
-dostosowanie środowiska
Kryteria ciężkiej pracy fizycznej:
Kobiety -dopuszczalny wydatek energetyczny: 1200kcal
500 kJ /zmianę roboczą 8h; ciężarne 700kcal 290 kJ
-ręczne przenoszenie ciężarów : stale 12 kg, sporadycznie
25 kg, ciężarne 3kg/ 5 kg
Mężczyźni -1501-2000 kcal /8h ; > 2000 kcal /8h
-ręczne przenoszenie ciężarów: stale 30 kg, sporadycznie
50kg
Praca dynamiczna -zmiana długości mięśnia przy
stałym jego naprężeniu
Praca statyczne - zmiana napięcia (tonusu) mięśnia
przy stałej jego długości(metrum)
Możliwości odmowy wykonania pracy
-bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia
-bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia innych ludzi
-brak koniecznej koordynacji psychofizycznej
niedyspozycja
-są zawody gdzie nie można domówić pracy np.
służby ratownicze, medyczne
Posiłki profilaktyczne przysługują:
-pracującym pod ziemią fizycznie
-mężczyznom z wydatkiem energetycznym powyżej
2000 kcal efekt. bardzo ciężka praca
-kobietom z wydatkiem energetycznym powyżej 1101-1200
-jeżeli m/k ma wydatek 1501-2000/1101-1200 zm.robocza
Praca odbywa się na otwartej przestrzeni od 1.11 do 31.03
-jeżeli praca odbywa się w pomieszczeniach zamkniętych
przy temp poniżej 10 c
-jeżeli praca odbywa się w pomieszczeniach zamkniętych
przy wskaźniku obciążenia termicznego
Pracodawca może poprawić warunki albo wydać posiłek
Skład posiłku profilaktycznego
-węglowodany 1-4kcal
-tłuszcze 1-9kcal
-białka 1-4kcal
Białko : Umysłowi 10-12 % mleko jaja soja fasola
Przetwory mleczne Fizyczni 50-55 % kcal
Tłuszcze : Umysłowi 18-30 % Fizyczni 30-35 % kcal
Węglowodany:58 -72 % kcal Umysłowi cukry złożone
mało cukrów prostych błonnik 15 % Fizyczni kcal
Wysiłek statyczny
-w tej samej pozycji (głownie bez podparcia)
-korzystanie z kończyn w uniwersalny sposób
(nienaturalna pozycja)
Zmniejszenie obciążenia statycznego
-zmienić pozycję w której pracujemy
-robić krótkie częste przerwy
-dobrze zaprojektowane środowisko pracy
Praca monotypowa - jednostajnie stałe obciążająca te
same partie ciała
Kryteria pracy monotypowej:
Używanie siły <10 kg niskie >10kg wysokie
Ilość powtórzeń jednakowych ruchów
>3200 bardzo duże obciążenie
Wentylacja minutowa płuc (ilość rytmów/min)
Czynniki źle wpływające na układ oddechowy:
-przebyte infekcje
-palenie tytoniu
-zanieczyszczenie powietrza
W czasie wysiłku zwiększona wentylacja min.
-zwiększone tętno (częstość skurczów)
Miernik wydolności fizycznej
Vo2 max = Wdych o2/ min
-ilość tlenu zmierzonego na pracę w ciągu minuty
zależy od wieku, płci, stanu zdrowia, wytrenowania,
odżywiania, zanieczyszczenia powietrza, wysokości
20-29 lat: mężczyźni kobiety
b. niska <2,8 <1,8
niska 2,8-3,09 1,8-1,99
przeciętna 3,1-3,69 2,0-2,49
duża 3,7-3,99 2,5 -2,77
b. duża >4 >2,8
Czynniki szkodliwe - prowadzą do chorób
(w tym zawodowych)
Czynniki fizyczne-nieważkość, hałas, temperatura
powietrza, ruch powietrza, wilgotność powietrza,
oświetlenie, promieniowanie, pole elektromagnetyczne
Czynniki chemiczne- zaburzone funkcjonowanie
organizmu, działanie drażniące, czynniki mutagenne
rakotwórcze
Czynniki biologiczne- mikroorganizmy(bakterie,
wirusy, pierwotniaki), substancje wytwarzane przez
mikroorganizmy(toksyny), przenoszenie chorób
rośliny zwierzęta, uczylenia
Czynniki psychofizyczne -obciążenie narządów ruchu
obciążenie psychiczne, odpowiedzialna praca, stres
Choroba zawodowa- choroba zawarta w załączniku do
Rozporządzenia o chorobach zawodowych
-pracownik musi wykazać że był narażony czynnik
sprawczy
-pracodawca ma obowiązek wykonać pomiary natężeń
czynników, informować pracownika o wynikach
-pracownik musi przetrzymać wynik pomiarów przez
40 lat nawet jak zlikwiduje firmę
Standardy higieniczne = wartość normatywna =
w. indykatywna
NDN- najwyższe dopuszczalne stężenie czynników
fizycznych. Dla czynników chemicznych i pyłów
mamy opracowane wartości normatywne zwane NDS
najwyższe dop. natężenie czynników fizycznych
Hałas jest czynnikiem sprawczym NDN.
Fizjologiczne klasyfikacja wysiłków fizycznych
Jeżeli na pracę wydajemy:
Poniżej 10 % Vo2 max - praca lekka
10 (29) - 35 % Vo2 max - praca średnio ciężka
(30) 36 - 50 % Vo2 max - praca ciężka
>50 % Vo2 max - bardzo ciężka
( ) kobiety, starsi mężczyźni. Wpływ, oprócz
wysiłków mają warunki termiczne w pomieszczeniu
Projektowanie stanowiska pracy
-wielkość (czy stacjonarne czy wymaga ruchu)
-wysokość; -gabaryty pracownika; -możliwości
ruchowe pracownika
5% populacji mężczyzn ma 163 lub mniej
50% populacji m ma 175 lub mniej
wartość środkowa nie średnia
Pozycja przy komputerze
-plecy podparte w części lędźwiowej
-powinien być podnóżek pod stopy
-dobrze usytuowane podłokietniki
-podpórka pod nadgarstek
Dłoń
-kanał nadgarstka, więzadło, nerw środkowy,
ścięgna, pochwy ścięgien Normy: oświetlenie
500 luksów , kobiety w ciąży 4 h
Niektóre czynniki mają duży okres latencji
(uśpienia). Państwowy inspektor sanitarny
sprawdza czy choroba zawodowa. Jeżeli ma
rentę w wyniku pracy na danym stanowisku
-przeniesienie na inne stanowisko
Jeżeli stwierdzono lub podejrzewa się chorobę
zawodową pracodawca musi wypł. dodatek
wyrównawczy z pensją. Przeniesienie na inne
stanowisko gdy nie ma renty
1976-NDS wykaz najwyższych dopuszczalnych
stężeń i natężeń których nie można przekroczyć
formaldehyd-ścina białko w płucach NDS=2mg/m3
1983-nowe rozporządzenie, ten sam wykaz w
identycznych wartościach, ale nie można zamykać
zakładów pracy, nowa definicja NDS -średnia
ważona ze średniej 8h pracy przez 40 lat
NDS formaldehyd stężenie pułapowe 2mg/m3
chwilowe 3mg/m3
Szacowanie ryzyka zawodowego
Prawdopodobieństwo zaburzeń w stanie zdrowia
pracownika w danych warunkach pracy
Szacowanie: ilość wypadków, ich typ, czy
Występują choroby zaw. ,narażanie na czynniki
Pracodawca musi dokonać pomiaru stężeń
c= stężenie n= natężenie
Jeżeli c lub n >0,5 NDS/NDN - ryzyko małe
= 0,5-1 NDS/NDN - ryzyko średnie
1 ryzyko duże
Częstość pomiarów Czynnik Zwy.; Rakotwórczy
c,n= 0,1-0,5 NDS/NDN co 2 lata co 6 mcy
c,n= 0,5-1 NDS/NDN co rok co 3 mce
Stres Emocjonalny
Stan napięcia emocjonalnego wywołany przez stres
-wzrasta częstość skurczów serca
-ciśnienie tętnicze, nadciśnienie tętnicze
-wydzielają się soki trawienne z żołądku
-ręce trzęsą się lub są mokre
-spać się chce
-palenie papierosów(pod ciśnienie)
-zaburzenia nastroju, niemożność zasypiania
Odreagowanie ciężkiej pracy w okresie stresu:
Fizyczne, psychiczne,
Stres w pracy:
-złe warunki w pracy
-przeciążanie ilościowe(za dużo pracy)
-jakościowe(za trudna praca)
-umiejętność pracy w zespole
-konflikt ról
-grupa wsparcia społecznego
Metody rozładowania stresu
-wysiłek fizyczny
-słuchanie muzyki, taniec
-obejrzeć film
-przyjrzeć się sobie
Ocena obciążenia wysiłku psychicznego
Trudno zmierzyć ale można dojść do
pewnych kryteriów nie mylić ze stresem
emocjonalnym, wysiłek umysłowy nie
musi być stresujący tylko męczący, dużo
bardziej odczuwamy umysłowe zmęczenie
niż fizyczne, stres emocjonalny to coś innego
Praca umysłowa kryteria:
Częstotliwość, zmienność(powtórność),
złożoność, ważność, dokładność (precyzja)
Czy informacje: częste, złożone, znane,
precyzyjne, szczególne
W procesie decydującym liczy się wiedza,
doświadczenie nie wystarczy teoria
trzeba sprawdzić w rzeczywistości
Kryteria metody sprawdzania
wytrzymałości