Dr inż. Sylwia Werbińska-Wojciechowska

Kurs: Logistyka - Seminarium

Pytania na kolokwium - semestr zimowy 2011/2012

1. W jakim celu przeprowadzana jest klasyfikacja ABC/XYZ, na czym polega i jakie znasz kryteria klasyfikacji. (dobrze jest to opisane w instrukcji)

W praktyce dla przedsiębiorstw wykorzystanie klasyfikacji XYZ ma znaczenie jedynie w

połączeniu z metodą ABC. Analiza ABC/XYZ pozwala na dokładne określenie „wartości logistycznej” poszczególnych produktów. Przy jej pomocy możliwe staje się selektywne podejście w polityce magazynowej.

• Wartość jednostkowa produktu jest drugorzędna, choć istotna

• Produkty o znikomej wartości i małym obrocie nie mają istotnego wpływu na wartość magazynu

Metoda ABC może być nazwana „oceną wartości produktów” (kryterium wartościowe). Opiera się ona na zasadzie 80 -20, co oznacza, że najczęściej 20% produktów generuje 80% zysków. Analizę ABC można wykonać pod względem: ilości, jakości, użyteczności, liczby zamówień.

ZASADA PARETO - reguła 80/20 (w zbiorowości niejednorodnej 20% ilości reprezentuje 80% wartości) „Zasada umożliwiająca oddzielenie rzeczy ważnych od mniej ważnych”

W gospodarce materiałowej umożliwia prowadzenie polityki zakupów przez pryzmat „cenności” materiałów

Materiały z grupy A reprezentują około 70 - 80% wartości zapasów magazynowych, natomiast udział ilościowy tej grupy w całkowitej ilości magazynowanych materiałów wynosi tylko ok. 20%. Udział dóbr z grupy B w wartości ogółem wynosi około 15 - 20% przy udziale ilościowym stanowiącym 20 - 40%. Udział grupy C stanowią odpowiednio 5 - 15 % wartości zapasów magazynowych i 40 - 60% ilości magazynowych.

U podstaw analizy ABC leży jednoznaczne kwantyfikowanie kryterium, jak np.:

• poziom wartości zapasów,

• poziom wartości potrzeb materiałowych,

• ilościowe zapotrzebowanie na konkretne materiały w okresie

• czasu.

Znajomość grupy jest bardzo ważną informacją dla prowadzenia racjonalnego sterowania procesami zaopatrzenia, ponieważ umożliwia zaplanowanie optymalnej ze względu na całkowite koszty zaopatrzenia polityki zamówień.

W praktyce logistycznej reguła 80/20 stała się podstawą analizy zapasów i na jej bazie stworzono metodykę szeroko stosowanej analizy ABC, która dzieli zapasy pod kątem wartości (zaznaczono także na rysunku). Skoro 20% pozycji asortymentowych

pozostających w zapasie stanowi 80% całkowitej wartości zapasu, to sugeruje odmienne podejście do sterowania zapasem tych 20% pozycji, do procesu wyboru dostawców oraz do obsługi dostaw.

Sposób przeprowadzania metody ABC:

1. Wyznaczenie wartości sprzedaży produktów (na podstawie wielkości sprzedaży i cen jednostkowych).

Wi = wielk. sprzed. * cena

2. Sortujemy malejąco produkty pod względem wartości sprzedaży od produktu z Wmax do produktu z Wmin.

3. Obliczamy sumaryczną wartość sprzedaży wszystkich produktów (suma W).

4. Obliczamy udziały % wartości sprzedaży produktów w sumarycznej wartości sprzedaży.

U% = Wi/(suma wart.sprzed.) * 100%

5. Obliczamy sumę narastającą U%.

6. Klasyfikujemy produkty - przypisujemy je do grup A, B, C.

7. Rysujemy krzywą Lorenza.

Metoda XYZ może być nazywana „oceną ilościową” (kryterium ilościowe), ponieważ wykazuje ona różnice między towarem magazynowanym a wykorzystywanym. Przy stosowaniu analizy XYZ poszczególne rodzaje materiałów dzieli się na trzy grupy materiałów:

Materiały X charakteryzujące się regularnym zapotrzebowaniem i wysoką dokładnością (przy możliwości niewielkich wahań) prognozy poziomu ich zapotrzebowania (zużycia),

Materiały Y, charakteryzujące się zapotrzebowaniem mającym charakter wahań sezonowych i występowaniem istotnego przyrostu ze średnią trafnością prognozy poziomu ich zapotrzebowania (zużycia),

Materiały Z materiały z tej grupy charakteryzują się bardzo nieregularnym zapotrzebowaniem i niską trafnością (dokładnością) prognozy poziomu ich zapotrzebowania (zużycia)

Sposób przeprowadzania metody XYZ:

1. Sortujemy produkty malejąco wzgl. wielkości sprzedaży (od najw. sprzed. do najmn.) według wielkości sprzedaży.

2. Grupujemy produkty ze względu na:

A. wielkość zakupów/sprzedaży:

X >=35

Y >=20

Z <20

B. regularność sprzedaży - bazuje na współczynniku zmienności:

X: v<=0,3

Y: v=<=0,7

Z: v>0,7

2. Jakie decyzje logistyczne należy podejmować wiedząc, że produkt został

zaklasyfikowany do wybranej grupy (AX/AY/AZ/BX/BY/BZ/CX/CY/CZ) przy

użyciu metody ABC/XYZ. (tabele poniżej + skan z macierzą)

Podejmowanie decyzji dotyczących kształtowania poziomu zapasów w sferze zaopatrzenia polega na rozwiązaniu poniższych problemów:

_ Ktore dobra magazynować?

_ Ile danego dobra magazynować?

_ W jakiej ilości należy je zamawiać?

_ Kiedy należy składać zamowienia handlowe?

I tak po przeprowadzeniu analizy ABC/XYZ :

• AX - zapasy zapewniające ciągłość dostaw, ale wymagające szczególnego nadzoru

• AY - pozycje zalecane do automatycznego zamawiania

• AZ - towar o dużej wartości i małej rotacji - pod zamówienie klienta

• BX, BY, CX, CY - należy ograniczyć zapasy do niezbędnego minimum

• CZ - zwiększenie asortymentu w tym segmencie prowadzi do zwiększenia poziomu obsługi klienta bez istotnego wpływu na wartość magazynu

Istotne oszczędności można już osiągnąć stale monitorując 5-10% pierwszych pozycji z segmentu AX. Wyniki połączonych analiz ABC oraz XYZ, dla małej liczby produktów można przedstawić w postaci tabeli, której pola odpowiadają poszczególnym grupą np. AX. Dla większej liczby danych znacznie wygodniejszą formą prezentacji jest trójwymiarowy wykres kolumnowy.

Strategie zaopatrzenia - analiza ABC

5. W jaki sposób można dobrać wiarygodną metodę prognozowania popytu bazując na danych historycznych o wielkości sprzedaży.

Prognozowanie (predykcja) jest naukowym sposobem przewidywania, w jaki sposób będą kształtowały się w przyszłości procesy lub zdarzenia. W trakcie procesu prognozowania formułuje się sąd na temat przyszłych stanów zjawisk i zdarzeń nazywany prognozą.

Metoda prognozowania - sposób przetwarzania informacji opisujących sytuację prognostyczną w prognozę, dostosowany do przyjętej zasady prognozowania.

Rysunek 1Klasyfikacja metod prognozowania popytu w łańcuchu dostaw

Istota oceny i wyboru dostawców:

(Wskaźnikach można wspomnieć jaki dlaczego jest ważny…)

Efektywność łańcucha dostaw nie może być rozpatrywana bez uwzględnienia jednego z jego kluczowych elementów - funkcji zakupowych. Wiąże się to z faktem, iż decyzje zakupowe wpływają na koszty materiałowe, osiągane zyski, możliwość zastosowania logistycznych koncepcji zarządzania, jak na przykład JiT czy outsourcingu.

Proces wyboru i oceny dostawców jest jednym z najważniejszych aspektów działania przedsiębiorstwa. W przeszłości wiele firm stosowało standardowe reguły przy wyborze dostawców, a brak dokładnej oceny prowadził do popełniania wielu błędów decyzyjnych. Z biegiem czasu zauważono, jak ważny wpływ na działalność całego przedsiębiorstwa ma wybór odpowiednich dostawców. Rozwinięcie analizy na szczegółowe kryteria, z przypisanymi wartościami wagowymi dla firmy pozwala uzyskać jasny obraz kooperacji z poszczególnymi firmami. W działaniach handlowych najbardziej zgubne są metody postępowania na zasadzie przyzwyczajeń lub szybkich decyzji. Analiza dostawców na podstawie danych z przeszłości obrazuje podstawowe błędy popełniane przy pozyskiwaniu produktów oraz wskazuje nowe możliwości zakupowe. Zdarza się, iż dostawcy, u których zakupy odbywały się sporadycznie, okazują się przodującymi pośród całej grupy, w świetle znaczących kryteriów oraz ocenie dotychczasowej współpracy. Natomiast obecni dostawcy, przodujący, wypadają słabo ze względu na negatywne oceny w najważniejszych obszarach współpracy. Zadaniem kompleksowej oceny dostawców jest zwrócenie uwagi na tego typu błędy oraz próba wyselekcjonowania dostawców najlepszych według określonych kryteriów doboru.

Obecnie relacje między dostawcą a odbiorcą, oparte tylko na ofercie cenowej, nie mogą zostać zaakceptowane przez menedżerów działu zakupów. Nawiązanie procesu współpracy wiąże się z koniecznością uwzględnienia wielu czynników jakościowych i ilościowych. Prócz ceny, istotnymi czynnikami przy wyborze partnera strategicznego są: jakość, niezawodność czy elastyczność dostaw. Jednocześnie złożoność zagadnienia wiąże się z koniecznością rozpatrywania problemu oceny i wyboru dostawcy jako zadania wielokryterialnego. Na potwierdzenie tego faktu można przytoczyć pracę, w której 47 artykułów (na 76 uwzględnionych w przeglądzie) dotyczyło modelowania wielokryterialnego. Podstawowe elementy, wpływające na proces oceny i wyboru dostawcy przedstawiono na rysunku 1.

W literaturze z obszaru logistyki zaopatrzenia bardzo wiele prac poświęconych jest zagadnieniu oceny i wyboru dostawcy. Jednocześnie podstawowe problemy dotyczą między innymi określenia relacji między dostawcą a odbiorcą, definicji kryteriów oceny dostawcy, czy wyboru właściwej metody selekcji dostawcy.
Jedną z pierwszych prac, które dotyczyły problemu definicji właściwych kryteriów oceny i wyboru dostawców, była praca [13]. W pracy tej autor dokonuje wyboru 23 kryteriów wyboru dostawcy i ocenia je według stopnia istotności dla dokonujących wyboru. W kolejnej pracy [15] autorka, oprócz przedstawienia przeglądu literatury z badanego obszaru naukowego, dokonuje analizy podstawowych kryteriów oceny dostawców w przypadku budowania relacji partnerskich pomiędzy potencjalnym dostawcą a odbiorcą. Na podstawie badań ankietowych wśród przykładowych przedsiębiorstw przeanalizowano w sumie 15 kryteriów oceny dostawców, które zaklasyfikowane zostały do jednej z czterech głównych grup: kryteria ekonomiczne, kryteria kultury organizacyjnej i przyjętej strategii, kryteria technologiczne oraz inne.

Norma ISO 9001:2008 (tak jak ISO 9001:2000) stawia pewne wymagania dotyczące procesu zakupów. Nie musimy tworzyć udokumentowanej procedur, ale nie znaczy to, że żadne dokumenty nie są wymagane. Musimy prowadzić proces kwalifikacji dostawców i  zapisy z tego procesu.

Kwalifikacja dostawców

Norma ISO 9001:2008 wymaga, byśmy oceniali dostawców i na podstawie tej oceny dokonali wyboru. Mamy obowiązek utrzymywać zapisy z tego typu działań.
Dobrze, ale jak dokonać oceny dostawców?
Zależy to od wielu czynników, np. od branży w jakiej działa organizacja, od tego co dostarcza nasz dostawca (czy są to papierowe ręczniki do łazienki w firmie, czy skomplikowany podzespół w naszym produkcie) i jaki ma to wpływ na jakość.

Kryteria oceny dostawców

Uwzględniając wyżej wymienione czynniki, musimy ustalić kryteria oceny dostawców. Przykładowymi kryteriami mogą być:

• terminowość dostaw,

• posiadanie przez dostawcę certyfikowanego SZJ,

• rekomendacja naszych klientów,

• audyty u dostawcy,

• kontrola wyjściowa dostaw,

• certyfikacja wyrobów,

• inne dowody na jakość dostaw,

• cena,

• itd.

Dobór tych kryteriów powinien być taki, byśmy na ich podstawie mogli ocenić, czy dostawca jest w stanie dostarczyć nam produkt/usługę spełniającą nasze wymagania.

Zapisy z oceny dostawców

Wybrane wcześniej kryteria pomogą nam stworzyć formularz, który stanie się zapisem z oceny dostawców. W formularzu tym możemy wybrane kryteria umieścić. Dla każdego z kryteriów określić punktację. Może to wyglądać tak jak w poniższym przykładzie.

A Kryterium oceny	B Skala punktacji	C Waga	D Liczba przyznanych punktów	(CxD) Ocena
Terminowość	1-10	3	4	12
Wyniki audytu	1-10	5	7	35
Badania laboratoryjne	1-10	5	8	40
Ogólna ocena:				87

Uwaga - Należy pamiętać, że oceny dostawców nie wykonuje się jednorazowo. Proces ten należy przeprowadzać cyklicznie, gdyż mogą zmieniać się zarówno nasze kryteria oceny, jak i stopień ich spełnienia przez dostawców.

Model EOQ

---