Ochrona biosfery na terenach zagrożonych (wykład 3 )
19.10.2011
Ochrona czynna flory i zbiorowisk synantropijnych (c.d.)
14)Monitoring zagrożonych gatunków i zbiorowisk synantropijnych.
15)Stworzenie banku nasion chwastów i roślin ruderalnych.
Zróżnicowanie środowisk polnych
Funkcje elementów urozmaicających krajobraz rolniczy
1)Funkcja biocenotyczna
azyl dla wielu gatunków zwierząt
-np. ropuchy szara, zielona i paskówka, kumaki, niektóre ptaki
-wychwytują zanieczyszczenia z powietrza (zadrzewienia wzdłuż dróg)
-oczyszczają wodę, glebę (filtr)
2)Funkcja klimatyczna
zmniejszają prędkość wiatru, amplitudy temperatur, zwiększają pojemność wodną
3)Funkcja produkcyjna
mogą wpływać na zwiększenie plonów
-środowisko życia gatunków zapylających
-obecność gatunków miododajnych
4)Funkcja estetyczna
ozdoba w monotonnym krajobrazie
Minimalna wielkość powierzchni zadrzewienia (wyspy), przy której populacje ptaków (także niektóre gryzonie) mogą zachować stabilność - 0,5 ha.
Skład gatunkowy
-niekorzystny wpływ - młode zagajniki sosnowe
-korzystny wpływ - zadrzewienia z bujnym runem i naturalne wilgotne zagłębienia
Połączenia pomiędzy poszczególnymi wyspami a większymi kompleksami leśnymi.
Mozaikowy krajobraz ze zróżnicowanymi zadrzewieniami, oczkami wodnymi, ciekami oraz innymi mokradłami sprzyja zachowaniu lub zwiększeniu bioróżnorodności.
Na terenach rolniczych ostojami dla wielu gatunków roślin i zwierząt są:
-wyspy leśne o charakterze zbliżonym do naturalnego;
-ekosystemu półnaturalne - łąki i pastwiska.
W krajobrazie antropogenicznym można ukształtować marginesy ekologiczne (refugia dla zbiorowisk roślinnych i związanych z nimi gatunków)
-np. pobocza dróg, obrzeża rowów melioracyjnych.
Zadrzewienia śródpolne, zakrzewienia, pasma lasów:
-wpływają na retencję wodną;
-stymulują procesy samooczyszczania wód powierzchniowych i gruntowych;
-zapobiegają i ograniczają erozję gleb;
-łagodzą ekstremalne zjawiska klimatyczne lub pogodowe;
-sprzyjają utrzymaniu bogatych trwałych zbiorowisk roślin i zwierząt.
Przykłady:
-żywopłoty w Anglii (500-600 gatunków roślin naczyniowych)
-Turwia (łącznie z parkami wiejskimi - 312 gatunków roślin naczyniowych)
-Laon (Francja) - z zadrzewieniami (50-60 gatunków) związanych jest ok. 100 gatunków owadów żerujących pod korą i w drewnie drzew oraz ok. 20 gatunków współwystępujących (komensali, drapieżców, parazytoidów i patogenów) towarzyszących każdemu z tych gatunków.
Ochrona oczek wodnych na terenach wiejskich
Oczka wodne:
-małe zbiorniki wodne o powierzchni do 1 ha;
-głębokość najczęściej 2-3 m;
-średnica kilkadziesiąt metrów;
-powierzchnia od kilkudziesięciu do kilku tysięcy metrów kwadratowych;
-znajdują się w dnie bezodpływowych obszarów, okresowo lub stale wypełnionych wodą.
Pochodzenie:
-naturalne (wytopiskowe, erozyjne)
-antropogeniczne (wyrobiska poeksploatacyjne)
Funkcje oczek wodnych na obszarach rolniczych [Koc 2000]:
-siedliska (wyspy) dziko występujących gatunków flory i fauny;
-miejsce przetrwania wielu zbiorowisk roślinnych;
-tworzą dogodne warunki bytowania organizmów zwierzęcych (baza pokarmowa, miejsce rozrodu);
-wpływają na bilans wodny mikrozlewni;
-wpływają na stosunki wodne w glebach;
-są węzłowym punktem obiegu materii w mikrozlewni;
-stanowią istotny element obiegu pierwiastków;
-są pierwszą barierą biogeochemiczną redukującą odpływ biogenów;
-wraz z całym układem stanowią istotny element krajobrazu (mozaikowość krajobrazu, przerywają monotonię płaszczyzn i linii prostych, wydłużają strefy graniczne).
Gatunki występujące w oczkach i w ich otoczeniu (przykłady):
1)flora
-kosaciec żółty
-grzybień biały
-turzyca prosowa
-trzciny
-pałka szerokolistna
-rzęsa wodna
-uczep trójlistkowy
-trzcina pospolita
-włosienniczniki
-rdestnice (lśniąca, grzebieniasta)
-strzałka wodna
-jeżogłówka gałęzista
-skrzyp bagienny
-łączeń baldaszkowy
-wełnianka waskolistna
-trojeść bukietowa
-dziewięciornik błotny
-skrzyp pstry
-kukułka (krwista, szerokolistna)
2)fauna
-łabędzie
-żaba trawna
-kaczka krzyżówka
-ropuch siwa
-żaba moczarowa
-trzcinnik
-trzcinniczek