WSTĘP
-termin „nacjonalizm” Johann Herder „Volksgeist”
-uznawany za ideologię lub ruch polityczny
-Condorcet nacjonalizm kosmopolityczny, rozprzestrzenienie się wspólnej cywilizacji spowoduje wykształcenie wspólnej kultury
-zmiana znaczeniowa pojęcia „nacjonalizm”, kulturowe i polityczne dążenia mające na celu wykazanie własnej odrębności, naród jest zbiorowością bezwzględnie najważniejszą i tworzącą punkt odniesienia dla wszelkich jednostkowych i grupowych sposobów życia, naród o zbiorowość przyrodzona, stanowi źródło wszystkiego co ważne w życiu jednostkowym i zbiorowym. Emanacją narodu jest kultura i prawowita władza. Naród jest zbiorowością jednolitą i wewnętrznie spójną. Silne więzi pomiędzy osobami tej samej narodowości mogą rodzić niechęć w stosunku do innych narodowości, a przez to prowadzić do postaw rasistowskich i ksenofobicznych
-zainteresowanie nacjonalizmami w XIX wieku łączy się z badaniami nad indywidualną i zbiorową tożsamością, staje się okazją do wzmocnienia więzi wewnątrzwspólnotowych, oprócz gwarancji praw człowieka i obywatela potrzebna jest wspólna hierarcha wartości, nacjonalizm propaguje jedność narodową
-nacjonalizacja przestrzeni politycznej jest obok transformacji kapitalistycznej i demokratyzacji najważniejszym procesem przemian Europy Środkowo-Wschodniej
ROZWINIĘCIE
W toku historii doszło w XVIIIw. do podziału Europy na dwie częsci, wykształcenie się paradygmatu biednej i zacofanej Europy Wschodniej.
Europa Zachodnia-właściwy styl życia, źródło wartości i ideałów (wolność, swoboda obywatelska, republika, społeczeństwo obywatelskie) prym wiodły Anglia i Francja. nacjonalizm przyczynia się tam do rozwoju kapitalizmu, parlamentaryzmu, nauki (wiedza empiryczna) przynależność do narodu jest dobrowolna
Europa Wschodnia- brak cnót obywatelskich, barbaria, wadliwe stosunki społeczne, miejsce powstania cywilizacji niższego rzędu. etniczny ekskluzywizm brak tradycji instytucji politycznych Brak możliwości stworzenia społeczeństwa obywatelskiego Pogląd rozpowszechniony działalnością ważnych osobistości -Wolter, Hegel. Było to argumentem dla Katarzyny II i Fryderyka Wilhelma, aby „cywilizować” narody zamieszkujące ten region kontynentu
Podział na narody „ethnos” (rasa,plemię) i „demos” (lud) - Friedrich Meinecke.
etap przedcywilizacyjny etap cywilizacyjny
Wyższość narodów demokratycznych nad etnicznymi wyraża się charakterze uczestnictwa. Narody polityczne tworzą się nie tylko z pragnienia bycia narodem (wyrażenie woli politycznej), ale także przez pracę wykonaną przez państwo oraz poprzez wspólne życie w określonym związku państwowym i przez długie okresy procesu świeckiego przebudzenia. Określony model przemian politycznych oparty na akceptacji wspólnych wartości drogą „codziennego plebiscytu”, nacjonalizm ma tendencje dośrodkowe i centralizacyjne, nacjonalizm polityczno-obywatelski, liberalny
Naród etniczny to związek wspólnot rodowych, zintegrowanych zarówno geograficznie jak i kulturowo. Przynależność do wspólnoty wynika z samego faktu narodzenia. Nie posiada możliwości wyrażenia siebie przez wymiar civitas. Trudno więc nazwać taki naród cywilizowanym. Nacjonalizm etniczno-kulturowy, nieliberalny
Kwestią dyskusji jest na ile oddalił nas komunizm od Europy, na ile Jesień Ludów zmienia paradygmat,
Istnieje pewna sprzeczność - konflikty etniczne, których nacjonalistyczne podłoże jest takie same, jest w dwóch częściach Europy inaczej oceniane. Żywioł ethnos Baskowie w Hiszpanii, ruchu separatystyczne w Irlandii Północnej jest wpisywany w kulturę polityczną opartą na wolności i współuczestnictwie, a żywioł narodów Bałkańskich już nie.
Tymczasem okazuje się, że żywioł ethnos zaczyna pojawiać się współcześnie coraz silniej w krajach Europy Zachodniej (wspomniani Baskowie, Katalończycy, muzułmanie francuscy, Belgia). Źródłem nowych konfliktów jest odnowienie starych oraz fala imigracji do enklaw dobrobytu Spuścizna kolonialna wraca w nowej odsłonie jako etniczny nacjonalizm, gdzie mniejszości narodowe poszukują w łonie demokracji zachodnich swojego miejsca a może autonomii i odrębności
Pomysłem na rozwiązanie tych konfliktów jest federalizacja, jest to zły pomysł. Przyznanie autonomii kulturowej i politycznej wzmaga żądania secesji.
Co się stanie jeśli dojdzie do sytuacji w której państwo narodowe w obrębie Unii Europejskiej zostanie osłabione do tego stopnia, że nie ujarzmi żywiołu ethnos? Czy kultura demokratyczna wytworzy pojęcie i status europejskiego obywatela bez jego narodowego wymiaru
Fala imigracji jest tolerowano z powodu „poczucia zbiorowej winy” wobec kolonializmu. Innym powodem może być nakaz utrzymania wysokiej jakości życia, co w sytuacji niskiego przyrostu naturalnego jest trudne.
Hannah Arendt symbolem XX wieku staną się ludzie pozbawieni ojczyzn, pozbawieni praw i uciekinierzy
Reakcją zwrotną społeczeństw będzie ukształtowanie się nowego populizmu o podtekście ksenfobicznym
Etnolatria - Hugh Seton-Watson nacjonalizm jest w świecie zsekularyzowanej polityki substytutem religii.
Zmiany społeczno-polityczne wymagają redefinicji relacji naród-więź narodowa-państwo narodowe-nacjonalizm
Europa zachodnia jest polem starcia demos i ethnos, odwrócenie paradygmatu - tak jak w ramach paradygmatu Europa Wschodnia musiała postępować nasladowc cywilizować się na miarę Europy Zachodniej tak teraz Europa Zachodnia może się przeglądać w lustrze zwanym Europa Wschodnia. I zastanawiac się czy Ethnos jest rzeczywiscie jedynie siłą destrykcyjną, czy tez ma ukryty potencjał formujący.
Ustalenie odpowiedzi na powyzszy problem będzie warunkowało dalsze rozszerzanie Unii Europejskiej. Dopiero wtedy Unia Europejska nabierze realnosci i cech prawdziwości wedle postulatu Arystotelesa o „adequatio rei et intellectus”