1.Podejście podażowe a popytowe w kwestii równowagi i czynników określających produkt narodowy

P.popytowe- faktyczny dochód narodowy jest określany przez wielkość globalnego popytu na towary, gospodarka jest tutaj opisana w warunkach nie pełnego wykorzystania czynników, koncentruje się na analizach krótkookresowych

P. podażowe - faktyczny produkt narodowy jest określany przez zasoby czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania, dopatruje się tutaj czynników dochodu narodowego w sferze podaży, gospodarka jest tutaj opisana w warunkach pełnego wykorzystania czynników produkcji , koncentruje się na analizach długookresowych.

2.Poziom faktycznego PKB jest wyznaczany przez zrównanie globalnego popytu i podaży. Kiedy pojawia się nierównowaga na rynku towarów. Kiedy może zostać ona zlikwidowana.

Nierównowaga pojawia się wówczas kiedy zamierzone wydatki na towary nie są równe wielkości produkcji tych towarów. Stan nierównowagi może być zlikwidowany albo przez zmiany produkcji, albo przez zmiany popytu, lub przez kombinacje obu tych czynników.

3. Podaj warunki równowagi w ekstremalnym stanowisku keynsistowskim (popytowa koncepcja kształtowania dochodu narodowego.

Y=APp

Y-dochód narodowy wytworzony w gospodarce w pewnym okresie

APp -zamierzony albo planowa. globalny popyt na towary w tym samym okresie.

To równanie z jednej strony wskazuje, że równowaga występuje wówczas gdy dochód narodowy jest równy globalnemu popytowi na towary, z drugiej strony wynika niego, że poziom faktycznego dochodu narodowego wytworzonego w gospodarce jest wyznaczony przez poziom globalnego popytu na towary.

4.Funkcja konsumpcji

Zależność między wydatkami konsumpcyjnymi a bieżącymi dochodami nazywa się Funkcją konsumpcji. Pokazuje ona poziom zamierzonych łącznych wydatków konsumpcyjnych przy różnych poziomach dochodu narodowego. Jeśli dochód =0, to wydatki konsumpcyjne =10, gdyż przyjmuje się ,że nawet jeśli gospodarstwo domowe nie uzyskuje dochodu to z czegoś żyje. Stosunek wydatków konsumpcyjnych do dochodu narodowego nazywamy przeciętna skłonnością do konsumpcji Psk=K/Y, natomiast stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodu narodowego nazywamy krańcowa zdolnością do konsumpcji

Ksk=ΔK/ΔY

5.Funkcja oszczędności

Pso=O/Y - jest to wzór określający przeciętną skłonność do oszczędzania, Pso pokazuje jak część dochodu jest przeznaczona na oszczędności

Kso=ΔO/ΔY - jest to wzór określający krańcową skłonność do oszczędzania , Kso mówi jak część przyrostu dochodu jest przeznaczona na oszczędności.

6. Warunkiem równowagi na rynku towarów jest to, aby łączne zamierzone wydatki były równe faktycznie wytworzonemu produktowi narodowemu (y=APp-K+I) załóżmy , że równowaga istnieje gdy y=100, APp=100, K=90, O=10,I=10). Co się stanie gdy wytworzymy y (PKB)

a) na poziomie 80 - to pojawiłaby się nadwyżka popytu nad podażą, co prowadziłoby do kurczenia się zapasów towarów, prowadziłoby to do wzrostu produkcji, do wzrostu dochodu narodowego, aż do osiągnięcia stanu równowagi,

b) na poziomie 120 - w tej sytuacji powstaje nadwyżka podaży, która prowadzi do wzrostu zapasów oraz spadku produkcji i w konsekwencji do spadku dochodu narodowego.

7. Zamierzone inwestycje są równe różnicy między PKB w stanie równowagi a zamierzona konsumpcją (I=Y-K) a planowane oszczędności są częścią KB nie przeznaczonego na planowane wydatki konsumpcyjne (O=Y-K). Czy można na tej podstawie wyznaczyć poziom dochodu narodowego (Y) w stanie równowagi (tak/nie ) Jeśli tak to kiedy to nastąpi.

Tak - Dochód narodowy w stanie równowagi można wyznaczyć jako zależność między inwestycjami, a oszczędnościami. Z porównania tych dwóch wzorów wynika, że w sytuacji równowagi planowane inwestycje są równe planowanym oszczędnościom.

8. Uzupełnij schemat równowagi

1. place konsumowane

place oszczędzane

2. zyski konsumowane

zyski oszczędzane

3. Dochody rządowe

4. Import

Wydatki

1.Konsumpcyjne

2. Inwestycje

3.Wydatki rządowe

4. Eksport

(objaśnienie płace i zyski konsum. połączyć z konsumpcją, a płace i zyski oszczędzane połączyć z Inwestycjami)

9.Na czym polega mechanizm mnożnika wydatków. Oblicz PKB (ΔY) przy krańcowej skłonności do konsumpcji 0,60

Mnożnik jest to stosunek ostatecznej zmiany wielkości dochodu narodowego (PKB ΔY) do pierwotnej zmiany wielkości wydatków (Δw) , co zapisujemy wzorem m=ΔY/ΔW, mechanizm mnożnika możemy przedstawić na przykładzie krańcowej skłonności do konsumpcji , co zapisujemy wzorem

m=1/1-Ksk=1/Kso, przy Ksk=0,60 m=2,5 co oznacza, że wzrost wydatków o 100zł prowadzi do wzrostu PKB (ΔY) do 250 zł.

10. Pojęcie cele i funkcje państwa.

Państwo to złożona i zróżnicowana wewnętrznie struktura administracyjna społeczeństwa zamieszkującego dane terytorium zarządzającą władzą ustawodawczą, wykonawczą , sądowniczą i monetarną. Państwo pełni funkcje polityczne, społeczne i ekonomiczne. Są one ze sobą powiązane, cele polityczne państwa są pierwotne wobec pozostałych.

Należy tak działać aby nie dopuścić do upadku państwa, gdyż wówczas kończą się i jego pozostałe funkcje. Celem państwa w sferze ekonomicznej jest dbanie o wzrost gospodarczy, dbanie o rozwój. Wypełnianie funkcji ekonomicznej przez państwo jest bardzo trudne gdyż państwo to skomplikowana struktura administracyjna, podmioty wobec których państwo pełni role służebną są zróżnicowane, ich interesy są często sprzeczne, są to układy terytorialne, branżowe, zawodowe.

11.Podejście do roli państwa w gospodarce w teorii ekonomii - nurty.

- nurt liberalny postuluje ograniczenie roli państwa do niezbędnego minimum, państwa ma być silne ale nie powinno ograniczać inicjatywy poszczególnych jednostek oraz działania mechanizmu rynkowego, powinno zapewnić obronę narodową, ład i porządek publiczny, powinno tworzyć infrastrukturę , chronić konkurencję , prowadzić politykę monetarną i dbać o rozwój oświaty na poziomie elementarnym.

- numer interwencjonistyczny państwo powinno aktywnie włączyć się w rozwiązywanie problemów gospodarczych, zwiększać podaż pieniądza, obniżać stopę procentową, zwiększać inwestycje publiczne, stosować umiarkowany protekcjonizm.

12. praktyka interwencjonizmu państwowego Po II w.ś interwencjonizm traktuje się jako konieczny warunek utrzymania całego systemu społecznego. Początkowo były to działania „po fakcie” polegające na usuwaniu skutków zapaści ekonomicznych , było to typowe dla okresu kapitalizmu wolnokonkurencyjnego i monopolistycznego. Później działania te nabrały charakteru wyprzedzającego. Państwo zajęło się dwoma specyficznymi obszarami życia gospodarczego , obszar o znaczeniu strategicznym np. obrona narodowa, system bankowy bank Centralny i tp. oraz obszary peryferyjne, które musza istnieć w systemie społecznym ale często są nieatrakcyjne dla prywatnej przedsiębiorczości np. sektor infrastrukturalny, komunalny.

13. Mierzenie interwencjonizmu państwowego odbywa się za pomocą takich mierników jak: 1). pracowników zatrudnionych w instytucjach i przedsiębiorstwach państwowych,

2) instytucji narodowych,

3) stanowionych norm regulacyjnych, udział sektora państwowego w produkcji kraju. Najczęściej stosowanym miernikiem jest udział wydatków budżetowych

państwa.

14. Funkcja ekonomiczna państwa. Tworzenie ładu instytucjonalno

prawnego, polega na tworzeniu zarówno norm prawnych jak i

instytucji, które chronią własność prywatną jednostek zbiorowości. Państwo organizuje obieg informacji ekon. Ustanawia zasady funkcjonowania instytucji obsługujących rynek.

15. Funkcja redystrybucyjna państwa-państwo stara się zmieniać proporcje podziału dochodów jakie wynikają z działania mechanizmu nierówności w poziomie życia różnych grup społecznych np. poprzez ustalenie płacy minimalnej. Często działania państwa polegają na transferach dochodowych w formie opodatkowania składek na ubezpieczenie społ. Do realizacji tej

funkcji używa się takich narzędzi jak: system podatkowy, wydatki z budżetu, oddziaływanie na system cen.

16. Funkcja stabilizacyjna państwa-polega na osiąganiu i utrzymywaniu w długich okresach czasu wysokiego tępa wzrostu

gospodarczego, wyeliminowanie do minimum inflacji i bezrobocia optymalne wykorzystanie czynników produkcji, ograniczenie wahań koniunkturalnych.

17. Funkcja alokacyjna państwa -problem dóbr publicznych -dobra usług są konsumowane indywidualnie ,a dostęp do tych dóbr jest wynikiem rywalizacji między konsumentami , którzy muszą zapłacić cenę aby nabyć prawa własności do tych dóbr. Są też dobra publiczne, które nie wymagają takiej rywalizacji.

Konsumowanie tych dóbr w danej chwili często ozn. iż w tym czasie mogą korzystać z tych dóbr przez inne osoby i nikogo nie można wykluczyć z ich konsumpcji. Cechy tych dóbr sprawiają że powinny być one dostarczane z pominięciem systemu rynkowego-czyli za pośrednictwem państwa Do tych grup zalicza :drogi, służbę zdrowia oświatę ,parki, dobra komunalne .Często powodem ingerencji państwa i przejęcie przez państwo tych dóbr jest nieopłacalność rynkowa, ale szereg z nich może być dostarczana za pomocą rozwiązań rynkowych np. płatne autostrady ,prywatna służba zdrowia, szkolnictwo prywatne. Państwo nie musi produkować tych dóbr ale należy odróżnić finansowanie publiczne od bezpośredniego zarządzania gospodarką. Tam gdzie jest to niezbędne wystarczy tylko państwowe budżetowanie, a zarządzaniem powinien zająć się sektor prywatny, który robi to lepiej niż aparat państwowy.

18. Funkcja alokacyjna państwa - problem braku konkurencji - brak konkurencji w gospodarce

niegdyś często przyjmowano, że rynek jest w stanie samodzielnie rozstrzygać o tym co ma być wytwarzane i jak ma być wytwarzane. W modelu konkurencji doskonałej przyjmuje się różne założenia, wynika z nich iż państwo jest niepotrzebne jako instytucja ustalająca co ma być produkowane. Rzeczywiste procesy gospodarcze są dalekie od wyidealizowanych obrazów gospodarki wolnorynkowej. W wielu dziedzinach podaż jest silnie zmonopolizowana, tworzą się niekorzystne dla konsumentów i gospodarki struktury gospodarcze. Monopol jest instytucją która jest mniej efektywna niż struktura wolnego rynku. Firma monopolistyczna produkuje mniej dóbr w porównaniu z firmą wolno konkurencyjną , jednak po wyższej cenie. Istnieje wiele negatywnych następstw istnienia monopolu : przyspieszenie procesów inflacyjnych, narzucenie nieuczciwych reguł konkurencji innym podmiotom Zadaniem państwa jest podejmowanie działań w kierunku tworzenia warunków konkurencji na rynku. Wyrazem tego jest istnienie urzędów zajmujących się ochrona konkurencji i konsumentów. Skrajnym rozwiązaniem braku konkurencji może być nacjonalizacja przedsiębiorstw lub gałęzi przemysłowych

19.Funkcja lokacyjna państwa - problem efektów zewnętrzny.

Mogą mieć one charakter pozytywny np. zbudowana dobra nowoczesna droga oznacza dostęp ludności do nowoczesnej infrastruktury, lecz częściej mają efekty negatywne związane z istnieniem niektórych rodzajów produkcji, dotyczy to głównie degradacji środowiska naturalnego. Przeds, zanieczyszczają środow. nat. Zaniżając koszty swojej działalności, osiągając nieuzasadnione zyski. Koszty te ponoszą inne podmioty, państwo wydając środki na ochr. środ. natu., ludzie, bo skażone środ. wpływa na zdrowie, naraża na choroby, a więc koszty leczenia.

20. Funkcja lokacyjna państwa - problem wad strukturalnych - system gospodarki rynkowej prowadzi do błędnego wyboru, działa z niedostateczna siłą albo zbyt wolno wymusza zmiany strukturalne w gospodarce. Po II w ś pojawia się Instytucja Planowania Indykatywnego w karach wysokorozwiniętych, jest to przeciwieństwo planowania centralnego, które istniało w gospodarce socjalistycznej. Państwo podejmowało często aktywna politykę przemysłową, która oznaczała opracowanie długookresowej wizji rozwoju sektora przemysłowego z zastosowaniem skutecznych mechanizmów realizacji tej polityki. Polityka przemysłowo strukturalna istnieje jako narzędzie polityki państwowej niektórych państwach w UE, w Polsce zdaniem ekonomistów takiej polityki nie ma.

21. Co to jest polityka fiskalna - narzędzia -Nazywana jest ona polityką budżetową dotyczącą skarbu państwa, obejmuje ona wszystkie posunięcia w sferze wpływów i wydatków budżetowych. Narzędzia polityki fiskalnej to; Wydatki rządowe- które wpływają na poziom globalnego popytu w gosp. są one nastawione na dostarczanie dóbr publicznych i prywatnych oraz sprawiedliwą dystrybucja dochodów . Podatki - wykorzystywane w celu oddziaływania na wszystkie niema sfery działalność rządu. Transfery - czyli dotacje pieniężne rządu na rzecz najuboższych.

22. Z wydatkami państwa wiąże się tzw. Zjawisko wypierania. Na czym polega jego mechanizm? Polega ono na ograniczeniu wielkości popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego podmiotów rynkowych w gospodarce, czyli sektora prywatnego na skutek zwiększenia wydatków państwa i popytu państwa na dobra i usługi.

23. Transfery w polityce fiskalnej . Mnożnik transferów. Transfery to dotacje ze strony rządu na rzecz podmiotów, mogą to być zasiłki dla najuboższych, subsydia dla przedsiębiorstw. Rząd tutaj nie otrzymuje w zamian żadnych dóbr lub usług. Mnożnik transferów pokazuje wpływ zmian transferów przekazywanych przez rząd na wielkośc globalnego popytu w gospodarce. MT=ΔY/ΔT=Ksk/1-Ksk

24. Co to jest podatek i system podatkowy - podatek to przymusowe bezzwrotne i nieodpłatne świadczenie pieniężne na rzecz państwa w celu pozyskiwania jego dochodów na pokrycie wydatków. System podatkowy to zbiór reguł, zasad, sposobów i instytucji ustalania i pobierania podatków, czyli określania podmiotów podlegających opodatkowaniu, rodzajów podatków i wysokości stawek podatkowych, ulg, zwolnień .

25.Podział podatków w oparciu o kryterium przedmiotu opodatk.Wyróżniamy:podatki przychodowe np.rolny,leśny przy naliczaniu pomijane są koszty poniesione na uzyskanie przychodów,domniema się że dochód został otrzymany.Podatki dochodowe od osób fizycznych i prywatnych,tutaj nalicza się nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami.Podatki majątkowe od nieruchomości,od kapitału.Podatki konsumpcyjne akcyza,vat płacone w momencie płacenia za konsumowane dobro.

26.Podział podat.w oparciu o kryterium podmiotu dochodów podatkowych.

-państwowe

­-samorządowe

-wspólne

27.Podział podat. w oparciu o kryterium zródła pokrycia podatków.

.W podatkach bezpośrednich opodatkowane są dochody podatnika i jego majątek czyli podatki przychodowe,majątkowe dochodowe.Podatki pośrednie są to podatki od obrotu majątkiem i wydatków,są one zawarte w cenie danego produktu.Konsument płaci je pośrednio za pośrednictwem sprzedawcy.

28.Neutralność i aktywność a rodzaje systemów podatkowych.

Jedna z koncepcji systemu podatkowego mówi o neutralności systemu, wszystkie podmioty gospodarcze sa traktowane jednakowo bez różnicowania,obciążeń,likwidacji powinny uledz zwolnienia,ulgi,stawki powinny być obnizone,podstawy wymiaru podatku rozszeżone.Druga koncepcja mówi o aktywnym systemie podatkowym,a więc progresywnym systemie w miarę jak rosnie dochód podatnika to procent podatku jest wyższy.System regresywny polega na tym że w miarę jak dochód rośnie to procent podatku zmniejsza się.

29.Zasady podatkowe Smithsa

a)podatek nie powinien przekraczać możliwości podatników

b)wysokość podatków powinna być z góry określona

c)sposób i warunki powinny być wygodne dla płatnika

d)koszty poboru podatku powinny być niskie

e)podatki nie powinny hamować aktywności podatków

30.Krzywa Laffera.

Opisuje ona zależność między stopą opodatkowania,dochodami budżetu państwa.Według Laffera całkowite dochody z podatków sa funkcją stóp opodatkowania,konstrukcja tej krzywej jest oparta na przświadczeniu o antymotywacyjnym działaniu podatków.Im one są wyższe tym mniej ludzi,podmiotów jest skłonna do podejmowania działań wytwórczych,odkładają w czasie decyzje dotyczące zakupów konsumpcyjnych.Punkt C jest optymalnym momentem który nie powinien być przekraczany.

(jeszcze jest wykres)

31.Wpływ podatków na gospodarkę.Skutki obniżenia stopy podatkowej.

Obniżenie stopy podatkowej w gospodarce wpłynie na zwiększenie globalnego popytu.Krzywa AD przesunie się w położenieAD1,punkt krótkookresowej równowagi ekonomicznej przesunie się z Eo do E1,co spowoduje lub potwierdzi wzrost cen zpoziomu Po do P1

i wzrost realnego dochodu narodowego Qo doQ2.Na ogół obniżenie stopy podatkowej wpłynie na wielkość globalnej podaży,na skutek obniżenia stawek podatkowych zmniejszają się koszty i jednocześnie rosną realne dochody podmiotów gospodarczych co skłania je do zwiększenia produkcji,czyli krótkookresowa krzywa przesunie się w dół z ASK do ASK1.Punkt równowagi przesunie się zE1 do E2 I tym samym nastąpi obniżenie poziomu cen,zmniejszając wcześniejsz wzrost cen.Nastąpi realny wzrost realnej wartościPN.Jeśli stopa utrzyma się na niskim poziomie to przesunie sie wprawo krzywa długookresowej globalnej podaży z ASd do ASd1,nastąpi efekt trwałego wzrostu PN przy niewielkim wachnięciu poziomu cen.(Jeszcze wykres)

32.Mnożnik podatkowy.Skuteczność mnożników w relacji do wydatków.

Mnożnik podatkowy jest ujemny ponieważ istnieje odwrotna zależność między zmianą podatków a zmianą globalnego PKB.Wzrostowi podatków towarzyszy spadek globalnego popytu ponieważ obniża się dochód dyspozycyjny,czyli ta część dochodów która zostaje po opłaceniu podatków która Tak jak przy wydatkach Rządowych i Transferach przez gospodarkę przechodzi mechanizm mnożnika,czyli fala dochodów i wydatków.Mnożnik podatków jest mniejszy od mnożnika wydatków Rządowych ponieważ podatki mają mniejszy wpływ na globalne wydatki w gosp,w tym również na globalny popyt Wydatki Rządowe tylko w całości przekładają się na wzrost PKB natomiast takie same obniżenie podatków tylko w części jest przeznaczone na wydatki konsumpcyjne tworzące PKB pozostała część jest oszczędzana.

33.Aktywna polityka fiskalna i jej słabości

Istotą jej jest podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych,które pozwolą osiągnąć założone cele gospodarcze,czyli APF polega na świadomym interwencjonizmie.Wymaga ona jednak każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów Fiskalnych np. zwiększenie lub zmniejszenie wydatków budżetowych na określone cele.Problemem i słabością aktyw.polit.fiskalnej jest to że decyzje dotyczące korygowania instrumentów fiskalnych są przeprowadzane w sposób opieszały.Wymagają one zmian legislacyjnych.

34.Pasywna polityka fiskalna.

Polega na wykorzystaniu właściwej niektórym instrumentom wrażliwości na zmiany niektórych wielkości ekonomicznych. Instrumenty te samoczynnie bez potrzeby podejmowania konkretnych decyzji dostosowawczych reagują na zmianę koniunktury .Ztego właśnie powodu są określone jako automatyczne stabilizatory koniunktury.Słowa te oznaczają że pewne warunki pewne zasady muszą być w państwie ustanowione, zasady opodatkowania,zasady przyznawania zasiłków itd.Zakres i siła tych stabilizatorów zależy od zmian aktywności gospodarczej.

35.Deficyt budżetowy i jego ogra

niczenia

Deficyt budżetowy nakręca koniunkturę,zmniejsza bezrobocie,wpływa na wykorzystanie zdolności produkcyjnych Wielu krajach def.budż.jest wysoki ,niezależnie od tego jaka jest koniunktura gospodarcza ,czyli można powiedzieć że przyczyny nierównowagi budżetowej mają trwały charakter,czyli nie zależą od cyklu koniunkturalnego.Deficyt oznacza wydatki większe niż dochody.Suma deficytów budż. składa się na dług publiczny państwa.Deficyt budż.moze być finansowany przez państwo dwoma sposobami,drogą pożyczania pieniędzy albo drogądodruku pieniędzy.

36,Dług publiczny,rodzaje,skutki

Jest finansowym zobowiązaniem władz państwowych z tytułu zaciągniętych pożyczek na pokrycie deficytów budżetowych.Pożyczki nie są dochodami budżetowymi ale stanowią źródło środków na pokrycie deficytów budż.Krajowy dług publiczny prowadzi do restrybucji dochodu narodowego oznacza on żądania jednych członków społeczeństwa wobec innych.koszty długów obciążają płatników podatków.Zagraniczny dług pub. Może powodować korzyści jeżeli poż. Przeznaczone są na inwestycje szybką spłatę kredytów ale jeśli poż. zostały wykorzystane nie efektywnie to będzie on obciązał przyszłe pokolenia.Koszty obsługi długu publicznego czyli spłata rat i odsetek pomniejsza przyszłe wpływy budżetowe.

37. Geneza powstania pieniądza.

Pieniądz nie został przez nikogo wymyślony pojawił się w rozwoju społecznym. Kilka tys. lat przed naszą erą prawdopodobnie już na etapie prostej gospodarki towarowej. Po zaspokojeniu podstawowych potrzeb producenci wytworzone nadwyżki produktów przeznaczali na wymianę. Spośród wielu produktów wyodrębnił się jeden najchętniej przyjmowany na danym obszarze określany mianem ekwiwalentu. Na początku rolę powszechnego ekwiwalentu pełniły: zborze, bydło, skóry, sól, ziarno kawowe itd. później rolę ekwiwalentu przejmują kruszce ołów i miedź później srebro i złoto. Początkowo używano kruszców w sztabkach z czasem zaczęto jednak bić monety aby uniknąć oszustw!

38. System pieniężny.

W miarę rozwoju wymiany towarowej emisję pieniądza przejmuje na siebie państwo bądź bank centralny po to by ujednolicić w każdym kraju system pieniężny czyli ustalić:

-jednolitą jednostkę monetarną

-zapewnić gwarancję prawidłowej wagi i próby zawartego w niej kruszcu

-ustalono jednostki główne i pomocnicze, nazwę, wartość i sposób emisji itd.

Jeśli w pieniężnym systemie kruszcowym w roli pieniądza występuje tylko złoto lub tylko srebro to system taki nazywany jest- monometalizmem jeśli dwa kruszce w obiegu to- bimetalizm.

39. System waluty złotej.

W XIX w. upowszechnił się system pieniądza złotego . Pieniądz ten miał stałą wartość, pozwalał na gromadzenia bogactwa bez

Obawy utraty jego wartości, ułatwiał rozliczenia w wymianie międzynarodowej. W obiegu znajdowały się pełnowartościowe złote monety i certyfikaty złote wystawiane przez bank dla właścicieli przechowywanego w banku złota. Certyfikat można było w każdej chwili wymienić na złoto.

40. Pieniądz kredytowy

Pieniądzem kredytowym jest weksel i banknot. Pojawił się dlatego że pieniądza kruszcowego zaczęło brakować. Weksel- to dokument dłużniczy wyrażający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty wymienionej w nim sumy pieniędzy do rąk określonej osoby w oznaczonym terminie, potwierdzone podpisem wystawcy. Banki wypłacały posiadaczom weksli albo pieniądz kruszcowy albo własne weksle. Z czasem banknoty prawie zupełnie wyparły monety kruszcowe.

41. Ograniczona waluta złota.

Gwarantem wartości banknotów było złoto przechowywane w bankach. Można było wymienić je na monety (kruszec) jednak z żądaniem wymiany banknotu na kruszec zwracało się mało osób czyli można było zwiększyć emisję banknotów powyżej wartości kruszcowego pokrycia czyli ilość banknotów w obiegu była większa od wartości kruszcu zgromadzonego w bankach jednak bank nadal gwarantował wymienialność banknotów na złoto.

42. Waluta sztabowo-złota.

Np. w Anglii wymieniano banknoty za złoto w sztabkach o wadze 13,7 kg.

Wymieniano tylko sumy wielkie, a dysponowali nimi tylko nieliczni.

43. Waluta dewizowo - złota

Obok złota pokryciem dla pieniędzy papierowych stały się dewizy- czyli rożnego rodzaju dokumenty które można od razu zrealizować w skali międzynarodowej(czeki, weksle, przekazy bankowe, polecenia wypłaty).

44. Pieniądz papierowy.

W latach 30 w okresie wielkiego kryzysu XX w. wszystkie państwa odstąpiły od systemu pieniądza złotego. Wprowadzono pieniądz papierowy- posiadał parypet złoty czyli jego jednostka formalnie reprezentowała określoną wagowo ilość złota. Dla ludzi nie miało to znaczenia bo był to pieniądz niewymienialny.

45. Pieniądz elektroniczny

Pieniądz elektroniczny czyli elektroniczny zapis wartości na karcie magnetycznej w postaci określonych znaków.

Rachunki bankowe znajdują się w pamięci komputera i są obciążone lub uznawane elektronicznie za pomocą kart magnetycznych.

46. Postacie w jakich obecnie funkcjonuje pieniądz. Substytuty pieniądza

Trzy formy dokonywania transakcji pieniężnych stosowane w rozliczeniach między bankiem a ludnością:

-bankomaty-które za pomocą karty umożliwiają dokonywanie wpłat, wypłat, przelewów, uzyskiwanie wyciągów z rachunków

-terminale w punktach sprzedaży- w postaci końcówek komputera głównego, który umożliwia sprawdzenie stanu konta kupującego i obciążenie jego rachunku bankowego z jednoczesnym uznaniem rachunku sprzedawcy.

-bankowość domowa- końcówki komputera bankowego są zainstalowane w domach klientów banku, to umożliwia im regulowanie swych należności prosto z domu.

47. Funkcje pieniądza: miernika wartości i pieniądza światowego.

Miernik wartości - w tej funkcji p. sprowadza wartość wszystkich towarów i usług do wspólnego mianownika. Porównywanie handel. wartości towaru z wartością jednostki pieniężnej i w wyniku tego otrzymujemy cenę po to, żeby wyrazić w pieniądzu wartość towaru nie trzeba go mieć wystarczy znać wartość towaru i wartość jednostki pieniężnej, czyli w tej funkcji pieniądz pełni ją w sposób wyobrażalny, idealny.

48. Funkcja pieniądza: środka cyrkulacji i środka tezauryzacji.

Środek wymiany- tutaj pieniądz musi występować realnie. Trzeba go mieć, żeby użyć do nabycia towaru. Z tą funkcją spotykamy się nacodzień. W niej p. jest wielkim wynalazkiem, bo ułatwia wymianę-ona przekształca się z bezpośredniej w pośrednią. Dokonuje się rozerwanie procesu wymiany. Najpierw odbywa się wymiana sprzedaży, a potem transakcja kupna. W wymianie bezpośredniej trzeba było znaleźć kogoś, od kogo chcemy kupić jakieś dobro, a ten ktoś chce kupić nasze dobro. Pojawienie się p. to wielka oszczędność. Nie trzeba szukać kontrahenta. Jest tez ryzyko.: bo można sprzedać i nie móc kupić, albo nie kupić=kryzys finansowy.

49. Funkcja pieniądza: środka płatniczego i środka cyrkulacji.

Środek płatniczy- funkcja ta dotyczy p. kredytowego. Jest ona związana z wykonywaniem i regulowaniem wszelkich zobowiązań powstałych na rynku. P. kredytowy rozwija się w miarę postępu gosp. Towarowej. Pojawiają się zobowiązania między wierzycielem a dłużnikiem. Likwidacja zobowiązań dokonuje się w formie pieniężnej.

50. Nominalistyczna i dochodowa teoria pieniądza.

Teoria nominalistyczna TN: twórca Knap. Głosi, że p. jest tylko nazwą abstrakcyjnej jednostki rachunkowej. To produkt prawa. Wartość p. zależy od woli państwa. Państwo ustala kurs waluty, jej stosunek ilościowy do złota. Ta koncepcja była krytykowana. Przyznano, ze państwo może nazwach określone kartki papieru jak chce. Nie ostała się TN długo.

Teoria dochodowa TD: jest ulepszoną wersją teorii ilościowej pieniądza. Uwzględnia fakt, że współczesne państwa oddziałują za pomocą p. i polityki pieniężnej na rozwój gospodarczy, na przebieg cykli koniunkturalnych. Jest to koncepcja wywodząca się z ujęcia keynesistowkiego ( p. wprowadzony jest do gosp., wpływa na rozmiary zatrudnienia.)

51. Założenia ilościowej teorii pieniądza

Teoria Ilościowa pieniądza TIP- Głosi, że pieniądza powinno być tyle, ile wartościowo wyrobów jest na rynku. Większa ilość pieniądza jest niedobra dla rynku. Nie ilość posiadanego pieniądza świadczy już o zamożności, teraz o zamożności świadczy ilość posiadanych dóbr. Teraz najważniejsza staje się produkcja, a nie tak, jak dotąd handel. U podstaw produkcji leży praca ludzka. Trzeba było rozwijać rynek wewnętrzny, a nie tylko eksport. Skoro ludzie pracują, to dzięki ich pracy powstają nowe dobra, a więc i nowe zarobki. Ilościowa teoria pieniądza podkreśla związek między ilością pieniądza w obiegu a poziomem cen.

52. Równanie obiegu pieniądza.

Twórca Fisher autor równania wartości pieniądza P*V=C*T zasoby p*prędkośc obiegu p(POP)= ceny*ilośc wytworzonych dóbr i usług.

Wnioskujemy jakie będą skutki zmian elementów składowych jego. Jeśli wzrasta poziom produkcji krajowej przy niezmiennych zasobach p. w gosp. i pręd. Obiegu p. , to musi obniżyć się poziom cen. Żeby nie dopuścić do spadku poziomu cen w warunkach…. Zasobów p. lub pręd. jego obiegu. Albo dwie te wielkości jednocześnie. Zasoby p. i POP albo dwie będą rosły szybciej niż wzrost produkcji. Po drugie produkcja nie ulegnie zmianie, a wzrosną zasoby p. przy niezmiennych POP. Po 3, gdy wielkość produkcji i zasobów p. nie ulegną zmianie, a wzrośnie pręd. Jego obiegu. Po 4, gdy spadnie poziom produkcji przy niezmiennych zasobach p. i POPu. Gdy zasoby p. zmniejszą się bez zmian pręd. Obiegu, to musi nastąpić spadek poziomu cen albo wielkości produkcji. Powoduje to spadek popytu, co wywołuje konkurencje między producentami prowadzącą do obniżki cen. Jeżeli wraz ze spadkiem cen nie ulegną obniżce koszty produkcji, to nastąpi bezrobocie., którego wielkość będzie zależała od tego, ile i jak szybko zmniejszone zostaną zasoby p. i w jakim tempie obniżą się ceny. Podobnie można analizować sytuację z tego równania. Zasoby p. są niezmienne, a zmniejszyła się POP. Jeśli natomiast wzrośnie POP, musi nastąpić wzrost poziomu cen lub produkcji.

53. Popyt na pieniądz ( wg Keynesistów): transakcyjny, przezornościowy, portfelowy.

Popyt jest określonym dobrem. Jest popyt na p. i na inne dobra. Popyt transakcyjny( PT)-wynika z potrzeby posiadania. Gotówkowego, który umożliwia dokonywanie codziennych operacji bankowych. Jest wysoki na rynkach, gdzie słabo rozwiną się obrót bezgotówkowy. Popyt przezornościowy (PP)-Powstaje na skutek przewidywania możliwości wystąpienia zakłóceń w dokonywanych płatnościach bieżących, albo też przewidywania finansowego nieoczekiwanych zakupów. Na wysokości PT i PP w wymiarze makroekonomicznym wpływa wielkość wytworzonego PKB i wielkość wydatków. Popyt portfelowy- niektórzy ekonomiści uważają, ze powodem utrzymania p. przez podmioty jest niechęć do do podejmowania ryzyka. Na ogół konstruuje się jakiś własny portfel inwestycyjny tak, żeby zachować dużą pewność nie utracenia całego kapitału w wyniku nieprzewidzianych zdarzeń.

54. Spekulacyjny popyt na pieniądz.

SPNP jest konsekwencją występowania skłonności do posiadania p. w sytuacji oczekiwanego z tego tytułu wzrostu zysków, czyli wielkości tego popytu wiąże się z oczekiwanym poziomem przyszłej stopy %, w gosp.. Przy czym zależność ta ma ujemny lub odwrotny charakter. Jeżeli występuje spadkowa tendencja stopy %, to rosną oczekiwania podmiotów rynkowych na przyszły wzrost, to prowadzi do bieżącego utrzymywania przez podmioty dużych zasobów gotówkowych.

55. Popyt na pieniądza wg monetarystów.

Przedstawiciele uznają pieniądz za podstawowy czynnik wpływający na zmiany sytuacji gospodarczej w czasie; zgodnie z tym poglądem podaż pieniądza jest głównym czynnikiem wpływającym w krótkim okresie na wielkość produktu narodowego brutto (PNB), natomiast w dłuższym okresie wpływa ona głównie na ceny. Monetaryści uważają, że na pieniądz nie ma wpływu stopa %, a jedynie realny poziom ???produktu narodowego???. Ta formuła jest zapisana następująco: Pp(p)=K*C*Y, Pp- całkowity popyt na p., K- współczynnik wyrażający część dochodu, która podmioty gospodarcze………, C-ceny, Y-liczba dóbr wymienianych na p.

56. Czynniki popytu na pieniądz.

Przyjmuje się, że szybkość obiegu p. w danym roku jest stała.. popyt na p. zależy od: osobistego dochodu i bogactwa, wys. Stóp %, ogólnego poziomu cen, oczekiwań dotyczących przyszłych cen, stabilność polityki rządów, sytuacji w kraju. Wzrost dochodów ludności powoduje zwiększenie transakcyjnego popytu na p., bo wyższym naszym dochodem towarzyszą większe zakupy do sfinansowania. Podniesienie stóp %-zmniejsza skłonność do utrzymywania dużych zasobów p. w innych aktywach. . Spadek stóp %- wzrost popytu na p. Wzrost poziomu cen- zwiększa popyt na p., potrzeba dużo p. na sfinansowanie tych samych transakcji. Gdy spodziewamy się wzrostu cen przyspieszamy zakupy, by nie płacić wyższych cen w przyszłości. Stabilność polityki- p. powinien być powszechnie akceptowany jako środek regulowania wszelkich zobowiązań. P. Powinien być towarem najbardziej płynnym.

57. Funkcje banków

Bank - instytucja związana z pieniądzem czyli miejsce przechowywania i pożyczania pieniędzy. Bank pełni funkcje:

ekonomiczną w gospodarce przekształcanie pieniądza pasywnego oszczędnościowego) w aktywny (inwestycyjny) powodujący przyrost kapitału

rachunkowo-operacyjną- prowadzenie rachunków podmiotów i dokonywanie operacji bankowych

usługowa- dotyczy obrotu papierami wartościowymi ale i inne funkcje usługowe.

58. Miary wielkości zasobów pieniądza.

M1-obejmuje pieniądz gotówkowy będący w posiadaniu ludności, rachunki z których wypłaty dokonywane są na żądanie lub czeki oraz inne rachunki.

M2- obejmuje wszystkie składniki M1, rachunki oszczędnościowe, małe rachunki terminowe, certyfikaty depozytowe oraz inne aktywa o wysokiej płynności.

M3- zawiera M2, duże salda rachunków terminowych.

L- obejmuje M3 oraz inne płynne aktywa nieobjęte pozostałymi miarami np. obligacje skarbowe, dokumenty handlowe, waluta bankowa (największy agregat pieniądza).

Miara M1 - podaje ten rodzaj pieniądza, które są wykorzystywane bezpośrednio w działalności handlowej czyli salda transakcyjne, natomiast pozostałe miary zawierają coraz większy procent sald

nietransakcyjnych . Są to zasoby o coraz mniejszej czynności: .M1<M2<M3<L. Istnieje jeszcze jedna miara zasobów Mo nazwana bazą monetarną, lub zasobami pieniądza wielkiej mocy lub pieniądzem banku centralnego.

Tworzą go pozostająca w obiegu gotówka oraz środki depozytowe banków komercyjnych.

59. Pieniądz bankowy.

Pieniądz bankowy

( depozytowy, wkładowy) służy do rozliczeń bezgotówkowych. Każdy bank ma swoje aktywa, czyli składniki majątku, oraz pasywa. Zarządza aktywami i pasywami. Dokonuje różnych transakcji, żeby zdobyć środki na działalność kredytową. Ilość pieniądza jaką może kreować bank handlowy zależy od jego kapitału i od depozytów złożonych w tym banku. Od wielkości depozytów zależy poziom kredytów. Skłonność do udzielania kredytów jest duża gdyż jest to główne źródło dochodów banku. Depozyty w postaci rezerw są w formie nie oprocentowanej alb przechowywanej w banku centralnym i nie mogą być wykorzystywane do udzielania kredytów.

60. Mechanizm działania mnożnika kreacji depozytów. Co on oznacza?

Mnożnik kreacji depozytów jest odwrotnością stopy rezerw obowiązkowych np. jeśli stopa rezerw obowiązkowych wynosi 20 % to mnożnik kreacji depozytów wyniesie 5. Jeden dzielimy przez 0,2 co daje nam ten współczynnik, to oznacza że wkład pierwotny w wysokości 10 tys. Zł. umożliwi kreację depozytów na sumę 50 tys. Zł. Czyli przyrost podaży pieniądza wyniesie 40 tys. zł. bo 10 tys. zł. To pieniądz Banku Centralnego. W rzeczywistości współczynnik kreacji depozytów podaży pieniądza będzie niższy dlatego że część pieniędzy będzie leżała w banku będzie leżała w banku nie wykorzystana do udzielenia kredytów bo nie będzie popytu na kredyty czyli mnożnik kreacji depozytów należało by zapisać MD=

takiej polityki nie ma.

61. Mnożnik kreacji pieniądza(mnożnik bazy monetarnej) Parametry do jego wyznaczania. Co on oznacza. Od czego zależy jego wielkość.

M =
x Mo

Oznacza on, że całkowita podaż pieniądza = iloczynowi wielkości bazy monetarnej Mo i współczynnikowi
, ten współczynnik nazywamy mnożnikiem kreacji pieniądza albo mnożnikiem bazy monetarnej. Wyznacza on dopuszczalne wielkości kreacji pieniądza poprzez banki komercyjne ze względu na r - stopę rezerw obowiązk. Wyznaczonych przez bank centr., oraz c - stopę pieniądza gotówkowego określoną przez podmioty rynkowe. Jeśli bank centr. Zwiększy współczynnik „r” to wartość współczynnika ulegnie zmniejszeniu, spadną możliwości kredytowe banków ten sam efekt wywoła zwiększenie współczynnik. „c” 62.Cele polityko monetarnej Banku centralnego.

Dba o wartość pieniądza krajowego (utrzymanie siły nabywczej na rynku krajowym i w stosunku do walu innych krajów) dba o stabilność krajowego systemu finansowego i dba o skuteczność realizowane polityki pieniężnej.

63. Funkcje Banku centralnego

EMISYJNA - ma monopol na emisje pieniądza, banknotów, monet , ponosi odpowiedzialność za wartość pieniądza krajowego.

Bank Państwa - realizuje politykę pieniężną - kredytowa państwa, zajmuje się przychodami i wydatkami budżetu państwa, udziela kredytów dla państwa, przeprowadza operacje finansowe w kraju i za granicą, przechowuje rezerwy złota, dewiz i dysponuje nimi, nadzoruje transakcje finansowe z zagranicą, zaciąga i spłaca kredyty zagraniczne, prowadzi politykę kursu walut.

Bank banków - oddziałuje na cały system bankowy pod kontem stabilności i sprawności, pełni funkcje kontrolno nadzorcze, centralizuje płynne rezerwy banków, zaopatruje je w pieniądz.

64. Ekspansywna i restrykcyjna polityka Banku central.

Bank cent, dąży do utrzymania równowagi wewnętrznej, wyrażającej się w stabilizacji cen, powinien dążyć do pełnego wykorzystania czynników produkcji , ograniczać bezrobocie i zapewniać wzrost gospodarczy, powinien dążyć do równowagi zewnętrznej czyli równowagi bilansu płatniczego i stabilizacji kursu walut. Bank centr. zmierza do obniżenia stopy % i zwiększenia ekspansji kredytowej co nazywane jest polityką taniego pieniądza lub polityka ekspansywną. Niskie kredyty sprzyjają wzrostowi produkcji, inwestycji i zatrudnienia. W warunkach nadmiernej ekspansji gospodarki gdy rosną ceny polityka pieniężno kredytowa banku oznacza podniesienie stopy % i zmniejszenie podaży pieniądza , co nazywamy polityką RESTRYKTYWNĄ.

65. Skutki zmiany przez Bank centralny stopy rezerw obowiązkowych.

Podwyższenie stopy rezerw obowiązkowych oznacza obniżenie dochodów banków, zmusza do podniesienia stopy % od udzielanych kredytów, z kolei wyższa stopa % zmniejsz popyt na te kredyty. W rezultacie proces kreacji , tworzenia pieniądza bankowego ulega zahamowaniu a to ogranicza aktywność gospodarczą. Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych oznacza, że wzrastają rezerwy nadwyżkowe, Banki mogą udzielać więcej kredytów albo nabywać papiery wartościowe, rosną dochody banków , co może prowadzić do obniżenia stopy % kredytów , w rezultacie wzrasta ilość pieniądza w obiegu, to prowadzi do ożywienia działalności gospodarczej.

66. Na czym polega redyskontowy mechanizm regulowania podaży pieniądza przez Bank centr.

Bank Centr, ustala dany poziom stopy redyskontowej natomiast Banki komercyjne w relacji do tej stopy same ustalają poziom stopy dyskontowej( zawsze wyższy) Różnica między tymi poziomami decyduje o ogólnej sumie pieniądza banku centr. jaka otrzymają bani komercyjne. W rzeczywistości nie jest to dokładny instrument kontroli podaży pieniądza ponieważ Banki maja swobodę ustalania stopy dyskontowej i faktycznie same decydują o skali zapotrzebowania na tego rodzaju pieniądze. W tej sytuacji Bank centr. sięga często do wyznaczenia kwoty limitów redyskonta weksli.

67.Weksel został wystawiony na 10.000 zł. I jest płatny w ciągu 30 dni ,a stopa dyskontowa wynosi 36% rocznie.Bank centralny ustalił stopę redyskontową na poziomie 24% rocznie.przedstaw korzyści banku komercyjnego z obrotu wekslami.

Weksel ten zostanie zdyskontowany przez bank komercyjny za 9.700 zł.Kwota dyskonta dla okresu 1m-ca (30dni)wynosi3%,czyli 1/12 stopy rocznej od 10 tys.zł.czyli 300zł..Z kolei bank centralny może zredyskontować te weksle od banku komercyjnego za 9.800 zł .Kwota redyskontowa wyniesie 200zł. czyli 2%od 10 tys.zł.W ten sposób przychód banku komercyjnego wzrośnie o 100zł. Czyli mechanizm regulowania podaży pieniądza przez bank centralny polega w tym przypadku na tym, że ustala on dany poziom stopy redyskontowej, natomiast banki komercyjne w relacji do tej stopy same ustalają poziom stopy dyskontowej zawsze wyższy.Różnica między tymi poziomami decyduje o ogolnej sumie pieniądza banku centr. jaką otrzymują banki komercyjne.

68.Kredyt refinansowy NBP (lombardowy)

Jest on udzielany przez bank centralny na bardzo krótki termin, kilkudniowy pod zastaw posiadanych przez bank komercyjny papierów wartościowych.Wysokość tego kredytu przeważnie nie przekracza 75%wartości nominalnej zdeponowanych dokumentów.Celem kredytu jest przywrócenie doraźnie utraconej płynności banku.Miał duże znaczenie w Polsce na początku lat 90tych,powstawanie sektora banków komercyjnych.Cel-zasilenie kapitałowe banków,tworzenie bazy depozytowej,poźniej refinansowanie inwestycji państwa..Mało skuteczny instrument regulacji globalnej podaży pieniądza.

69.Operacje otwartego rynku.

Polegają na kupnie, sprzedaży państwowych papierów wartościowych (weksle skarbowe, w mniejszym zakresie obligacje)przez bank centralny na rynku pieniężno kredytowym. Wpływają na ilość pieniądza w obiegu Decyzje o dokonaniu operacji podejmuje bank centralny.Jeśli w gospodarce występują tendencje inflacyjne(nadmierna podaż pieniądza)to bank centralny sprzedaje papiery wartościowe bankom handlowym, prowadząc do zmniejszenia rezerw nadwyżkowych banku(zmniejsza się ilość kredytów), przedsiębiorstwom osobom prywatnym , zmniejsza się podaż w stosunku do popytu, wzrasta stopa procentowa.Dla pobudzenia aktywności gospodarczej zakupuje papiery wartościowe, rośnie podaż pieniądza, rezerwy nadwyżkowe banków, które obniżają stopy procentowe zachęcając do zaciągania kredytów

70.Mechanizm redyskonta a operacji otwartego rynku

Mechanizm podobny, różnice polegają na tym że:

-przy operacjach otwartego rynku bank c.z góry określa wielkość podaży pieniądza angażowaną w dane przedsięwzięcie,przy redyskoncie-ustala jest stopa %,a wielkość środkow zależy od popytu ze strony banków komercyjnych.

-przy operacjach otw. rynku bank central.przeprowadza operacje kupno-sprzedaz, przy redyskoncie - tylko kupno.Operacje otw.rynku są efektywniejsze,bo bank centr. z gory może określić wielkość podaży pieniądza.

71.Operacje kursu walutowego

Oddziaływanie na krajowy poziom kursów walutowych.Bank centr.dokonuje interwencyjnego skupu lub sprzedaży walut obcych i dewiz w celu utrzymania stabilności kursu własnej waluty.Zwiększając z własnych rezerw podaż danej walutyoncej na rynku, bank centr. obniża jej cenę, natomiast zmniejszając podaż poprzez jej skup- zwiększa cenę.Skłania banki komercyjne do zamiany po określonym kursie danej waluty na pieniądze krajowe i odwrotnie.Wpływa na podaż pieniądza.Przy ich pomocy bank może krótko okresowo promować eksport i ograniczć import.

72.Instrumenty bezpośredniego sterowania banku cetral. .

-wydawanie derektyw,zaleceń dotyczące celów przeznaczania kredytow, ustalenie ich wysokości

-limitowanie stopy %od depozytów i kredytów

-wprowadzanie kontygentów redyskontowych i lombardowych

-ustalanie warunków finansowania ratalnej sprzedaży dóbr trwałego użytku, budownictwa mieszkaniowego, rolnictwa

-ustalanie wymagań co do jakości papierów wartościowych oddawanych w zasta

73. Równowaga na rynku pieniężnym. Aktywa poza gotówkowe.

Podobnie jak na innych rynkach również na rynku pieniężnym możemy zestawić stronę popytową i podażową.

Na osi pionowej zaznaczono poziom stopy procentowej (R) natomiast na osi poziomej wielkość realnych zasobów pieniężnych (M). Wielkości te odp. określonemu realnemu poziomowi Przychodu Narodowego. PN wyznacza określony przebieg krzywej popytu na pieniądz oznaczonej literami MD. Jest to schemat równowagi uproszczony w stosunku do schematu jaki prezentowany jest w ekonomii keynsistowskiej. Krzywa popytu na pieniądz ma ujemne nachylenie wynika to z odwrotnej zależności między poziomem stopy procentowej i tym samym wynika z wielkości kosztu alternatywnego otrzymania pieniądza a wielkości zapotrzebowania na jego realne zasoby. Spadek stopy procentowej wywołuje obniżenie kosztu alternatywnego co w rezultacie prowadzi do wzrostu popytu na realne zasoby pieniądza i odwrotnie, wzrost stopy procentowej prowadzi do obniżenia rozmiarów zapotrzebowania na pieniądz, krzywa podaży pieniądza jest prostopadła do osi poziomej, bo bank centralny w całości kontroluje globalną podaż pieniądza gospodarce mając na uwadze określony poziom cen, czyli stopę inflacji w rezultacie rynek pieniężny jest w stanie równowagi (a), któremu odpowiada poziom stopy procentowej (Ra) i realna wielkość zasobów pieniądza (Ma). Dodajemy jeszcze, że na rynku pieniężnym występuje nie tylko pieniądz płynny ale również przedmiotem obrotu są weksle, obligacje itp. w stosunku do których obliczana jest wielkość kosztów alternatywnych dla posiadaczy pieniądza gotówkowego. Wszelka zmiana stopy procentowej z reguły wywołuje skutki w obrocie tymi aktywami, gdy rynkowa stopa procentowa obniży się do Rb np. na skutek wzrostu podaży obligacji ponad wielkość zapotrzebowania na nie to wystąpi nadwyżka popytu na pieniądz odpowiadająca odcinkowi za Ma-Mb, żeby można było przesunąć ją na rynek obligacji musi wzrosnąć ich stopa procentowa, która podniesie skłonność podmiotów gosp. do zwiększenia popytu na te aktywa. W wyniku wyższej s procentowej zostanie wchłonięta nadwyżka podaży obligacji i popytu na pieniądz. Płynny rynek osiągnie stan równowagi, czyli równowaga na rynku pieniężnym jest wówczas osiągana, gdy wielkość zapotrzebowania przez podmioty rynkowe na realne zasoby pieniądza odpowiadają takiej samej wielkości jego realnej podąży.

74 CO TO JEST INFLACJA

Jest to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym czasie. Jeżeli ten wzrost określany jest w procentach to otrzymaną miarę nazywamy stopą inflacji. Najczęściej wzrost ten mierzony jest w skali 1 roku stąd wskaźnik ten nazywamy roczną stopą inflacji.

75. Geneza i ewolucja inflacji.

Termin pochodzi z medycyny z łac. oznacza nadęcie, wzdymanie. Termin pojawił się w końcu XIX w. ale zjawisko inflacji jest tak stare jak historia pieniądza i gospodarki. W systemie waluty kruszcowej wzrost cen w zasadzie nie występuje chybaże świadomie zmniejszamy zawartość kruszcu w jednostce pieniądza, ale w systemie tym pojawiły się okresy wzrostu podaży kruszców w wyniku odkryć geograficznych, podbojów kolonialnych do Europy napłynęło więcej złota i srebra, rosłą ilość pieniądza kruszcowego w obiegu, spadała jego wartość, rosły ceny z tego powodu w XVI-XVII w. W Europie inflacja była zjawiskiem powszechnym początkowo w XIX w. utożsamiano inflację głównie z jej przyczynami tzn. nadmierną podażą pieniądza przez bank centralny w sytuacjach kiedy zaczęto odchodzić od pieniądza kruszcowego drukując pieniądz papierowy pojawiła się sytuacja nadmiaru pieniądza w obiegu prowadziła ona do wzrostu dochodów i popytu w porównaniu z wielkością podąży dobór. Wartość pieniądza uległa deprecjacji takie incydedialne dodruki pieniądza pozwalały sfinansować wielkie operacje polityczne np. prowadzenie wojny. Z biegiem czasu zainteresowania przeniosły się z biegiem na jej obiawy tzn. wzrost ogólnego poziomu cen. Nadmierna ilość pieniądza objawiła się we wzroście poziomu cen ale nie jest to jedyna przyczyna wzrostu cen. Współcześnie działania wiele przyczyn wzrostu cen określenia ich jest trudne z czasem zaczęto więc utożsamiać inflację z każdym wzrostem cen. Do połowy lat 30-tych XX w. inflacja miała koniunkturalny charakter. Wzrost cen miał miejsce w okresach ożywienia koniunkturalnego, a w okresach kryzysu spadek cen. W momencie upowszechnienia pieniądza papierowego po II wojnie światowej inflacja stała się kluczowym problemem gospodarki. Dziś ma ona charakter strukturalny spadek cen występuje wyjątkowo w okresie recesji obserwujemy niewielki wzrost cen, który nasila się w okresie rozkwitu gosp. Kraje wysoko rozwinięte mają niski poziom wzrostu cen natomiast w innych krajach jest różnie Np. w 1985r. w Boliwii ceny wzrosły o 20 tyś procent, w Polsce w 1990r. o 590 procent, na Białorusi w 1994r. wynosiła 2221 procent, w Niemczech po
I wojnie światowej inflacja doprowadziła do takiej wartość pieniądza, że cena walizki, w której przenoszono pieniądze była wyższa niż wartość pieniędzy w walizce.

76. Szeregi czasowe jako statystyczny obraz inflacji. Stopa inflacji.

Pomiar inflacji dokonujemy za pomocą wskaźników cenowych tzw. indeksów obrazem statystyczny inflacji będą szeregi czasowe są one przedstawione w postaci wskaźnika wzrostu poziomu cen. Indeks to wyrażona w procentach miara dynamiki cen w czasie. Indeksy są formułami ilorazowymi. Wyróżniamy indeksy wzrostu cen o podstawie stałej i indeksy wzrostu cen o podstawie łańcuchowej.

*Indeksy wzrostu cen o podstawie stałej:

t1/t0*100 ; t2/t0*100 ; t3/t0*100 ; tn-1/t0*100 ;tn/t0*100

to- jest to ogólny poziom cen w gospodarce w określonym roku przyjętym za 100;

t1,t2,t3- to poziom cen w następnych badanych latach.

*Indeksy wzrostu cen o podstawie łańcuchowej

t1/t0*100 ; t2/t1*100 ; t3/t2*100 ; tn-1/tn-2*100 ; tn/tn-1*100

Częściej niż indeksem wzrostu cen posługujemy się tempem wzrostu cen. Stopa wzrostu cen jest to stosunek przyrostu poziomu cen do poziomu cen w okresie uważanym za bazowy.

*Stopę inflacji o podstawie stałej można zapisać :

Stopa inflacji=(poziom cen w roku t1t2tn- poziom cen w roku to)/ (poziom cen w roku to)*100

*Stopę inflacji o podstawie łańcuchowej można zapisać:

Stopa inflacji=(poziom cen w roku t1 -poziom cen w roku to )/ (poziom cen w roku to) *100

77. Kraj produkuje jedno dobro. W roku 1 wyprodukowano 80 szt. tego dobra w cenie 5zł każde. W roku 2 - 90 szt. po 6zł. W roku 3 - 100 szt. po 6zł. ile wynosi delator dla roku 1,2,3. O ile wzrosły ceny w roku 2 oraz w 3 w stosunku do 2.

Delator wynosi:

Dla roku 1: (400/400)*100=100,0

Dla roku 2: (540/450)*100=120,0

Dla roku 3: (600/500)*100=120,0

78. Wskaźnik cen dóbr konsumpcyjnych jako miara inflacji

Jest to najczęściej stosowana miara inflacji, artykuły te decydują o kosztach utrzymania gospodarstw domowych oraz o płacach realnych. Wzrost cen tych artykułów jest w makroekonomii ważną zmianą, dlatego że wskaźnik wzrostu płac pieniężnych nominalny został podzielony przez wskaźnik wzrostu cen artykułów konsumpcyjnych daje nam przyrost lub spadek płac realnych. Na tej podstawie indeksowane są dochody niektórych grup społecznych, jest to ważne w polityce monetarnej i fiskalnej przy pomocy wskaźników wzrostu cen konsumpcyjnych mierzy się przeciętny poziom cen typowego koszyka dóbr i usług konsumpcyjnych przez rodzinę. Na podstawie badań statystycznych określa się zestaw typowego koszyka.

79.Wskaźnik cen dóbr produkcyjnych jako miara inflacji

Ten wskaźnik obejmuje czynniki produkcyjne z wyłączeniem czynnika pracy czyli mierzy on ceny które płacą producenci, odnosi się do całego przemysłowego sektora gospodarki, określa wpływ inflacji na ten sektor. Ten wskaźnika istotne znaczenie dla przewidywania koniunktury gospodarki. Pozwala ustalić przyszły rozwój gospodarki. Zmiany cen dóbr produkcyjnych informują o przyszłych zmianach cen dóbr konsumpcyjnych. Wzrost WCP oznacza wzrost kosztów produkcji należy zakładać, że producenci będą chcieli koszty te przerzucić na konsumentów podnosząc ceny dóbr konsumpcyjnych.

Zadania 80 i 81 są w załączniku Excel

 

82. Rodzaje inflacji z punktu widzenia tempa nasilenia

Pełzająca (powolna, łagodna,) - jednocyfrowa, wzrost cen przebiega pod kontrolą państwa i w zasadzie nie zakłóca procesów makroekonomicznych, przejawia się w kilkuprocentowym wzroście ogólnego poziomu cen w gospodarce.

Inflacja umiarkowana (krocząca, biegnąca, stąpająca) - wzrost cen nie przekracza kilkunastu procent rocznie, ta inflacja może być już problemem bo jest ryzyko że wymknie się spod kontroli, a ponadto deformuje procesy ekonomiczne.

galopująca (superinflacja)- na ogół wymyka się spod kontroli rządu i negatywnie oddziałuje na przebieg procesów ekonomicznych w gospodarce. W coraz większym stopniu zanika rzeczywista funkcja informacyjna cen i tym samym zostają zniekształcone sygnały rynkowe odbierane przez producentów. Nie można przewidzieć jakie dobra i usługi w większej ilości wytwarzać oraz gdzie lokować zasoby inwestycyjne.

Hiperinflacja (szalejąca , histeryczna) - przejawia się w tak dużym natężeniu procesów inflacyjnych w gospodarce, że nie możliwe stają się racjonalne zachowania ekonomiczne. Ceny wzrastają w tempie kosmicznym bez możliwości określenia granicy końcowej. W gospodarce powstaje anarchia i irracjonalność w postępowaniu podmiotów rynkowych.

83.Keynesistowskie ujęcie inflacji

Jeśli idzie o keynesistowskie podejście do inflacji to tutaj mamy do czynienia z analizą krótkookresowej Polityki stabilizacji gospodarki. Inflacja ma miejsce wówczas gdy wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce jest wywołany większym wzrostem wydatków całkowitych czyli popytu w gospodarce niż wzrost całkowitej wielkości produkcji. Keynesizm zajmuje się problemami niepełnego zatrudnienia czynników produkcji w gospodarce, temu stanowi towarzyszy deflacja oznaczająca zmniejszenie dopływu środków pieniężnych do gospodarki oraz nadwyżkę podaży rynkowej, deflacja oznacza spadek poziomu cen albo wzrost siły nabywczej pieniądza. Keynes zajmuje się problemem tzw. Luki inflacyjnej- występuje ona wówczas gdy gospodarka znajduje się w równowadze przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji, natomiast nie występuje ona wówczas gdy mamy równowagę przy pełnym zatrudnieniu czynników. Ten drugi stan to taki w którym nominalne wydatki konsumpcyjne, rządowe oraz odpowiadający im poziom cen zapewnia równość wydatków i dochodu narodowego nominalnego przy pełnym wykorzystaniu mocy produkcyjnych, natomiast luka pojawia się wówczas gdy wydatki są wyższe od poziomu równowagi przy pełnym zatrudnieniu. Wielkość dochodu narodowego i wielkość wydatków globalnych są równe. Gdy gospodarka osiągnie stan pełnego zatrudnienia, każde zwiększenie wydatków rządowych, inwestycyjnych oraz dochodów ludności doprowadzi do nadwyżki popytu nad podażą, a w rezultacie do zwyżkowego ruchu cen. Tę nadwyżkę nazywamy luką inflacyjną, ale zanim zostanie osiągnięty stan pełnego zatrudnienia czyli wykorzystania czynników to rosnącym cenom będzie towarzyszył globalny wzrost dochodu narodowego. Zamkniecie luki inflacyjnej wymaga stosownych działań rządu o charakterze antyinflacyjnym.

84. Monetarna teoria inflacji

Jest to również popytowa teoria, opiera się ona o analizę zjawisk pieniężnych (odwołajmy się tutaj do znanego nam już równania obiegu pieniądza opartego o ilościową teorię pieniądza. Generalnie przyczyn inflacji upatruje się tutaj w ilości pieniądza jaka znajduje się w gospodarce w relacji do poziomu dochodu narodowego.

85 INFLACJA PODAŻOWA

( kosztowa, dostawców, pchana przez koszty )związana jest ze wzrostem kosztów produkcji. Pojawia się wówczas gdy nałożone są ograniczania na podaż zasobów albo gdy cena zasobów zostaje zwiększona /wzrost kosztów produkcyjnych w wyniku ceny ropy naftowej/ i to powoduje globalną podaż w gospodarce i niektóre firmy podnoszą ceny tak aby koszty produkcji przerzucić na nabywców swoich produktów , możliwości zakupu po wyższych cenach są ograniczone .Firmy sprzedają mniej niż przed podwyżką cen ,.ograniczają więc produkcję ale tak mogą robić tylko te firmy które maja mocną pozycję na rynku, zaś firmy które działają w warunkach konkurencji doskonałej nie mogą podnieść cen , wzrost kosztów oznacza spadek zysków

Odmianą inflacji kosztowej może być INFLACJA IMPORTOWA-będąca wynikiem wzrostu cen dewiz ,podrożeniem importu,. wzrostem cen produktów finalnych -może wynikać z podwyżek płac które nie będą skorelowane ze wzrostem wydajności pracy .Ważną przyczyna inflacji podażowej są następstwa zmonopolizowania współczesnej gospodarki. Monopole są w stanie realizować długoterminowe stopy zysku przez podnoszenie cen .Monopol daje na rynek mniejszą produkcję przy wyższym poziomie cen .Kalkulacje jaka strategia opłaca się - ograniczenie podaży czy podwyższenie cen.

86.SKUTKI INFLACJI- możemy dostrzec zarówno koszty jak i korzyści płynące z inflacji

KORZYŚCI Z INFLACJI- odnoszą ci którzy są w stanie ja przewidzieć i maja warunki żeby się jej przeciwstawić

-zyskują ci którzy kupując towary wcześniej przed podwyżką a sprzedają po podwyżce

-zyskują na inflacji dłużnicy , spłacający kredyty pod warunkiem istnienia stałej stopy oprocentowania

-odnosi też państwo drukując tzw puste pieniądze dla sfinansowania wydatków

-istnieje opinia że niewielka a nawet umiarkowana inflacja korzystnie wpływa na gospodarkę .Umiarkowany wzrost cen sprzyja utrzymaniu dobrej koniunktury i przyspieszaniu wzrostu gospodarczego .Wzrost cen stabilizuje gospodarkę łagodząc procesy nadprodukcji

-głównym warunkiem aby inflacja nie spowodowała negatywnych skutków musi być trafna antycypcja czyli przewidywalna i możliwa do zrównoważenia

-inflacja zrównoważona i antycypowa nie ma wpływu na produkt realny na efektywność gospodarowania czy redystrybucję dochodów czyli na wzrost kosztów społecznych /jest mało prawdopodobna bo nie wszyscy maja wiedzę na temat inflacji i nie są w stanie się do niej dostosować/

NEGATYWNE SKUTKI INFLACJI -

-wzrost poziomu cen sprawia iż gotówkowe zasoby pieniężne ulegają depresjacji i można nabyć mniejszą ilość dóbr i usług niż przy poprzednim poziomie cen: -inflacja osłabia skłonność do oszczędzania , ludzie wyzbywają się pieniądza ,przedsiębiorstwa gromadzą dobra inwestycyjne w to miejsce gospodarstwa domowe gromadzą dobra trwałego użytku i w jednym pojawia się nadmiar a innym niedosyt ,dochodzi do transakcji handlowych z pominięciem pieniądza

-przypadkowa ,niekontrolowana redystrybucja dochodów w społeczeństwie Rosną ceny obniża się realność dochodów wielu ludzi którzy nie są w stanie tej realności zapewnić ,zaś zyskują grupy o dużej sile przetargowej pogłębia się podział na bogatych i biednych

-wysoka inflacja wpływa negatywnie na stosunki z zagranicą i destabilizacja powoduje ze przedsiębiorcy krajowi i zagraniczni nie są zainteresowani inwestowaniem w kraju słabnie też wiarygodność finansowa kraju wierzycieli słabnie zainteresowanie eksportem -stając się nieopłacalnym wówczas gdy za eksportowane towary otrzymujemy należność w walucie krajowej wartość tej waluty obniża się w stosunku do innych walut: -inflacja utrudnia prowadzenie rachunku ekonomicznego w warunkach inflacji , informacje przekazywane przez rynek są zniekształcone a podejmowanie decyzji w oparciu o takie oceny jest ryzykowne .

87 SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA INFLACJI

Punktem wyjścia jest określenie wielkości oraz przyczyn inflacji. Wymieńmy główne narzędzia przy pomocy których można wpływać na poziom inflacji.1 POLIT. FISKALNA-czyli podatkowa. Podwyższenie stopy podatkowej, ograniczenie wydatków budżetu przyczynia się do ograniczenia inflacji popytowej. 2POL DOCHODOWA-ograniczenie wzrostu inflacji oraz innych dochodów jest skutecznym narzędziem ograniczenia inflacji pod warunkiem przekonania przez rząd wszystkich że inflacja cenowo spadnie w danym roku, a więc rząd zakłada że wzrost płac obniży się z 15% do 8% gwarantując że ceny wzrosną o tyle samo. Pracownicy, świadczeniobiorcy pozostaną przy żądaniach wzrostu płac niższych. 3POLIT. PIENIĘŻNA. 4 POLIT. KURSU WALUTOWEGO. 5 POLITYKA STRUKTURALNA-zmiana struktury produkcji z nieefektywnej na proefektywną. 6KONTROLA SYSTEMU BANKOWEGO-udoskonalenie funkcjonowania banku central. tak żeby podaż pieniądza nie odbiegała od wzrostu dochodu narodowego.

88 MODELE ALOKACJI SIŁY ROBOCZEJ

Patrząc na sferę pracy i sposobu zdobywania środków do życia możemy wyróżnić dwa wielkie sposoby alokacji (kierowania) siły roboczej do produktywnego wykorzystania. 1 sposób to tzw. NATURALNY SPOSÓB ALOKACJI SIŁY ROBOCZEJ. 2 RYNKOWY SPOSÓB ALOKACJI SIŁY ROBOCZEJ ALBO MODEL.

NATURALNY SPOSÓB jest typowy dla gospodarki naturalnej, w której celem gospodarowania jest produkcja na własne potrzeby. Zasadniczym sposobem zatrudnienia w takiej gospodarce jest samo zatrudnienie. Nie ma rynku pracy w takiej gospodarce, nie ma bezrobocia, wszystkie zasoby siły roboczej są w jakiś sposób wykorzystane, co nie znaczy, że efektywnie. Liczącą się kategorią w strukturze pracujących jest służba. Pewne znaczenie mają funkcje oświatowe i religijne. Jest to sposób funkcjonowania zasobów pracy, który dominował jeszcze 200 lat temu. Natomiast RYNKOWY SPOSÓB alokacji siły roboczej wiąże się z rozwojem kapitalistycznych stosunków społecznych. Pojawia się duża grupa ludzi pozbawionych swoich warsztatów pracy, ziemi. Ludzie stają się w świetle prawa wolni, mogą przenosić się bez czyjejkolwiek zgody z miejsca na miejsce. SIŁA ROBOCZA-czyli ludzie chcący pracować staje się towarem, kupowana jest na rynku, ma swoją cenę w formie płacy. Pojawia się zjawisko bezrobocia. Bezrobotnymi zajmuje się państwo, a nie przedsiębiorca i związki zawodowe.

89.Prawidłowości ewolucji ogólnej (działowej) struktury zatrudnienia

Przy coraz bardziej zaawansowanym rozwoju gospodarczym następuje bezwzględny oraz względny spadek zatrudnienia w rolnictwie.

Uprzemysłowienie gosp powoduje wzrost bezwzględny i do pewnego momentu względny zatrudnienia w sektorze II co jest wynikiem przepływu do tego sektora pracowników z rolnictwa

i różnic w osiąganej w obydwu sektorach wydajności pracy.

Ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie i ustabilizowanie zatrudnienia w przemyśle prowadzi do wzrostu zatrudnienia w sektorze usług (zjawisko serwicytacji)

Prawidłowości te pokazują przejście od społeczeństwa przed przemysłowego (ziemia, właściciel ziemski, dziedziczna własność) do przemysłowego(nowo (czesne środki produkcji, biznesmen, , podst. władzy -pozycja polityczna) i obecnie do stadium społeczeństwa po przemysłowego(wiedza i informacja, menedżer, wykształcenie

90.Bezrobotny.Bezrobocie (stopa).

Bezrobocie ukryte. Szara strefa zatrudnienia. Ludność aktywna (czynna) zawodowo.

Bezrobotny - to osoba w wieku zdol- ności do pracy (18 -60 do 65 lat ) mająca tę zdolność, jednak z różnych powodów nie mogąca znaleźć pracy. Wyznaczniki osoby uznawanej za bezrobotnego to : 1) pozostanie bez pracy. ) 2)poszukiwanie pracy 3) gotowość do podjęcia pracy.

Bezrobocie jest zjawiskiem polegają- cym na tym, że część siły roboczej tj.

ludności w wieku produkcyjnym zdolnej i skłonnej do pracy na typowych warunkach istniejących w gosp nie znajduje zatrudnienia.

Bezrobocie ukryte - nadmierne zatrudnienie dostrzegane głównie w sektorze rolnictwa tradycyjnego występ. w gosp socjalistycznej gdzie istniał obowiązek pracy. W wielkich korporacjach, gdzie występuje zjawisko chomikowania siły roboczej, w firmach, które przechodzą przejściowe trudności ekonomiczne.

Szara strefa zatrudnienia - sektor nie

rejestrowany przez statystykę i przez system podatkowy.

Ludność aktywna (czynna) zawodowo-

to inaczej siła robocza. Siła robocza to łącznie zatrudnieni i bezrobotni.

91. Bezrobocie: frykcyjne, dobrowolne ,sezonowe.

Bezrobocie frykcyjne - struktura popy -tu i struktura podaży są niedopasowane ciągle mamy do czynienie z tworzeniem miejsc pracy, napływem i odpływem pracowników w obrębie zawodu,

między zawodami, między przedsięb., Bezrobocie dobrowolne- jakaś liczba osób, które mają zdolność do pracy, ale nie chcą tej pracy podjąć, ponieważ nie odpowiadają im warunki pracy, bądź rodzina zapewnia im warunki życia.

Bezrobocie sezonowe- wahania produkcji mogą wynikać nie tylko z przyczyn społeczno- ekonomicznych, ale również z powodów naturalnych. Może to dotyczyć rolnictwa, budownictwa, transportu. Te 3 rodzaje bezrobocia zawsze występują na rynku noszą nazwę bezrobocia nieuniknionego inaczej normalnego. Nie przekraczają 3 do 4,5 %zasobów siły roboczej.

92. Bezrobocie przymusowe.

Jest to sytuacja, gdy określona liczba osób poszukuje pracy, chce pracować przy jakiejkolwiek cenie siły roboczej, a nie może tej pracy znaleźć.

Wówczas, kiedy nie występuje bezrobocie przymusowe oznacza to równowagę rynku pracy przy przewadze popytu nad podażą siły roboczej.

93. Bezrobocie strukturalne.

Jest to nie dostosowanie popytu do podaży w wyniku nierównomiernego wzrostu gospodarczego. Spowodowane jest brakiem:

- kapitału

- złymi proporcjami zasobów produkcyjnych w gospodarce.

Takiemu bezrobociu możemy przeciwdziałać poprzez zastąpienie pracy ludzkiej nowymi technikami i technologiami lub spomagając przedsiębiorstwa przez budżet państwa. Dla bezrobotnych nie mogą być stosowane na dłuższa metę.

94. Bezrobocie nieefektywnego popytu, a bezrobocie płacowe.

Bezrobocie nieefektywnego popytu jest to wynik niedostatecznego popytu na dobra jakie mogą być wytwarzane przy pełnym wykorzystaniu siły roboczej. Jest to różnica między liczbą

osób poszukujących pracy, a liczbą stanowisk pracy. Oznacza ono zmiany struktury produkcji powodowane przesunięciami popytu z jednego rodzaju prac na inne rodzaje prac.

Bezrobocie płacowe powstaje na skutek zbyt wysokich płac realnych. Występowanie takiego bezrobocia upatruje się w wymuszaniu przez czynne związki zawodowa wysokiego poziomu płac w skali kraju bez różnic regionalnych i gałęziowych produkcji.

95. Keynesowskie ujęcie bezrobocia i rynku pracy.

Szkoła Keynesowska uważa, że główną przyczyną niskiego poziomu produkcji i bezrobocia jest niedostateczna wielkość ogólnych wydatków. Ogół podmiotów gospodarujących nie zgłasza wystarczająco dużego popytu na dobra, by zapewnić pełne zatrudnienie siły roboczej. Według nich gospodarka z natury ma charakter niestabilny i wymaga aktywnych posunięć w celu wyeliminowania bezrobocia. Aby rozwiązać problem bezrobocia według nich należy podnieść ogólny poziom wydatków poprzez obniżenie podatków, wzrost wydatków rządowych, obniżkę stóp procentowych skłaniając do brania pożyczek na nowe zakupy. Jest coś za coś.

96 UJĘCIE PRZYCZYN BEZROBOCIA I RYNKU PRACY.

Chodzi tutaj o koncepcję wypracowane na gruncie ekonomii neoklasycznej. Główną ideą rynku pracy neoklasycznego jest twierdzenie, że w warunkach wolnorynkowej gospodarki istnieje tendencja do ustalania się na rynku pracy równowagi która charakteryzuje się pełnym zatrudnieniem. Czyli w tej koncepcji mówi się, że w gospodarce wolnorynkowej nie ma bezrobocia. Ta sytuacja wynika z zachowań pracodawców i pracobiorców. Decyzje pracodawców zależą w sferze popytu na siłę roboczą od wysokości stawek płac realnych. Im te stawki są wyższe tym popyt na siłę roboczą jest mniejszy. Stawki płac będą też decydowały o podaży siły roboczej, im te stawki są wyższe tym podaż jest większa. Podaż w sensie wzrostu aktywności zawodowej i zwiększania czasu pracy. Zgodnie z ujęciem klasycznym zmiany stawek płac realnych zapewniają równowagę przy pełnym zatrudnieniu. Gdyby płace ustaliły się na innym poziomie to byłaby np. nadwyżka podaży siły roboczej nad popytem. Pojawiłaby się konkurencja między robotnikami o miejsca pracy prowadząc do obniżki płac realnych, do równowagi. Zjawisko bezrobocia tłumaczy się tutaj ograniczeniami działania mechanizmów rynkowych. Wiąże się je powiedzmy z tendencją do usztywniania płac w wyniku działania związków zawodowych, które nie godzą się na redukcję płac. A więc ten rodzaj bezrobocia byśmy zapisali do kategorii bezrobocia płacowego i w pewnym sensie do bezrobocia dobrowolnego. Ludzie nie godzą się na stawkę płac, a więc są bezrobotnymi.

97 KRZYWA PHILIPSA

Na zależność między bezrobociem a inflacją zwrócił uwagę w 1958 r. ekonomista brytyjski A.W.Philips. Wykazał on że występuje wymierna odwrotna zależność między wysokością stopy bezrobocia i wysokości stopy inflacji. Niższej stopie inflacji odpowiada wyższa stopa bezrobocia(punkt b) natomiast wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia (punkt a). Takie przeświadczenie pokutowało do lat 70 kiedy to dowiedziono że w tym samym okresie występował w niektórych krajach wzrost stopy bezrobocia i stopy inflacji. Zwrócono uwagę że krzywa Philipsa ma zastosowanie w okresach krótkich, a także dotyczy zmian ogólnej ilości pieniądza w gospodarce co wskazuje na monetarny charakter tej krzywej. Jeżeli wzrośnie nominalna podaż pieniądza spowoduje to wzrost ogólnego poziomu cen i całkowitej wielkości produkcji, co w konsekwencji wywoła wzrost wielkości zatrudnienia, a co za tym idzie spadek bezrobocia. Jeżeli nastąpi spadek ilości pieniądza w gospodarce wywoła to spadek stopy inflacji i w konsekwencji wzrost stopy bezrobocia. Zjawiska te trwają tak długo jak długo producenci i pracownicy poddani są tzw. Złudzeniu pieniężnemu gdy pracownicy uświadomią to sobie to będą żądać przywrócenia poprzedniego poziomu płacy realnej czyli podwyżki płac. Natomiast producenci zauważą wzrost cen surowców, energii, transportu itd. Czyli pomimo wzrostu cen ich wyrobów oni nic nie zyskali. Pod wpływem wzrostu płac swoich pracowników będzie następował wzrost stopy bezrobocia. W okresie długim nie ma związku pomiędzy poziomem stopy inflacji a poziomem stopy bezrobocia.

98 NATURALNA STOPA BEZROBOCIA- GENEZA, PRZYCZYNY

Powstała ona na gruncie doktryny neoliberalnej. Twórcą tej koncepcji jest głównie Friedman. Koncepcja ta opiera się na twierdzeniu o długookresowej stabilności gospodarki rynkowej opartej na swobodnym działaniu przedsiębiorstwa. Naturalną stopę bezrobocia interpretuje się jako odsetek siły roboczej obejmujący bezrobotnych w warunkach równowagi na rynku pracy. Są oni dobrowolnie bezrobotni gdyż nie chcą podjąć pracy przy płacy zapewniającej równowagę. Doktryna liberalna uznaje, że przyczyny wzrostu rzeczywistej stopy bezrobocia ponad poziom stopy naturalnej przyczyniają się różne zakłócenia na rynku pracy, nie pełna inflacja, niska mobilność siły roboczej, ingerencja państwa, związków zawodowych. Monetaryści nadali krzywej Philipsa nową interpretację. Twierdzą że wymierzalność między inflacją i bezrobociem ma krótkookresowy charakter, który wynika z nieprzewidzianej inflacji. Natomiast w długim okresie nie ma alternatywy inflacja - bezrobocie. Dlatego, że stopę bezrobocia wyznaczają czynniki realne, a nie pieniężne. Dla każdej oczekiwanej stopy inflacji istnieje jeden kształt krzywej Philipsa. Kolejne zmiany stopy inflacji powodują przesunięcie krótkookresowej krzywej Philipsa w górę.

99 SKUTKI BEZROBOCIA. PRAWO OKUNA.

Konsekwencje bezrobocia można rozpatrywać w kategoriach indywidualnych lub społecznych. INDYWIDUALNE konsekwencje zależą od tego czy ktoś jest bezrobotnym dobrowolnym czy przymusowym. W drugim przypadku zrozumiałym jest że mamy do czynienia z samymi stratami, dramatami nie raz osoby, danej rodziny itd. Bezrobocie jest również problemem społecznym, skutki ponosi społeczeństwo, gospodarka. Są to większe wydatki budżetu państwa na programy rynku pracy. Wydatki te pochodzą przecież z podatków. Są też skutki polityczne: brak bezpieczeństwa, przestępczość. Społeczny koszt bezrobocia to również: straty w postaci nie wytworzonego PKB, miarą tych strat jest tzw. Luka PKB- jest to różnica miedzy wielkością PKB jaka byłaby wytworzona przy pełnym zatrudnieniu, a wielkością PKB osiągniętą a danym czasie. Problemem dla statystyki i ekonometrii jest ustalenie różnicy miedzy PKB osiąganym a tym jaki w danym kraju, w danym roku jest możliwy do osiągnięcia. Przyjmuje się, że w odniesieniu do zatrudnienia, że stanem pełnego zatrudnienia jest kilkuprocentowe bezrobocie, luka PKB to rezultat istnienia różnicy między pełnym zatrudnieniem bez przymusowego bezrobocia ale przy istnieniu bezrobocia dobrowolnego, a zatrudnieniem istniejącym w danym czasie. Luka jest sposobem mierzenia makroekonomicznego kosztu bezrobocia keynesistowskiego lub przymusowego. Do obliczania strat PKB czyli luki PKB z tytułu przymusowego bezrobocia ekonomiści wykorzystują prawo sformułowane przez OKUNA który określił: zależność między zatrudnieniem, bezrobociem i produkcją. Głosi ono że każdy wzrost rzeczywistej stopy bezrobocia powyżej stopy naturalnej o 1% prowadzi do obniżenia PKB o 2%. Wcześniej przyjmowano nawet 3% o tyle powiększa się luka PKB czyli Np. gdy przyjmujemy że rzeczywista stopa bezrobocia w Polsce wynosi 18% a naturalna stopa bezrobocia 5% to strata PKB czyli luka PKB z tytułu bezrobocia rzeczywistego wynosi 26%= (18-5)*2. Jeśli przyjmiemy keynesistowskie założenia że przyczyną bezrobocia jest spadek globalnego popytu w gospodarce to po to by obniżyć o 1% rzeczywistą stopę bezrobocia wzrost PKB powinien wynosić około 3-4% rocznie. Straty wywołane bezrobociem można również obliczyć mnożąc ilość bezrobotnych przymusowych ponad naturalną stopę bezrobocia przez przeciętną wydajność pracy osób zatrudnionych. Dodajmy na koniec że bezrobocie zwłaszcza frykcyjne i strukturalne jest źródłem pewnych korzyści dla gospodarki. Prowadzi do poprawniejszej alokacji zasobów siły roboczej czyli przechodzenie z gałęzi mniej efektywnych do bardziej efektywnych.

100 ISTOTA I RODZAJE REPRODUKCJI

REPRODUKCJA-produkcja czyli wytwarzanie produktów jest procesem zużywania środków produkcji, siły roboczej, środowiska naturalnego. Produkcja-jest procesem a nie jest to czynność jednorazowa, zużywanie czynników również oznacza ich odtwarzanie. Ten proces odtwarzania nazywamy reprodukcją społeczną. Możemy mówić o reprodukcji prostej gdzie odtwarzamy środki trwałe i obrotowe, w takiej samej ilości, ilości kwalifikacji są takie same, czyli rozmiary produkcji w kolejnych latach nie zmieniają się to oznacza stagnację. Natomiast sensem i podstawą jest reprodukcja rozszerzona czyli odtwarzamy to co zostało zużyte i powiększamy zasoby czynników kolejnych okresach. Wreszcie możemy mówić o reprodukcji zwężonej. Takie przypadki też się zdarzają. O rodzaju reprodukcji decyduje zdolność gospodarki do akumulacji. Akumulacja jest to proces gromadzenia kapitału oraz zwiększenia ilości zatrudnionej siły roboczej.

101. Rozwój społeczno-gospodarczy, rozwój społeczny, postęp społeczny, jakość życia.

Rozwój społ.-gosp. Dokonuje się w wyniku akumulacji i przeznaczania części PKB na reprodukcję rozszerzoną oraz zmian w stosunkach społecznych w sferze środowiska naturalnego.

Rozwój społeczny odnosi się do sfery stosunków społecznych, struktury społeczeństwa, jego preferencji, wzorów zachowań, świadomości, współżycia i współpracy ludzi. Jednym z obszarów rozwoju społecznego może być dorobek kulturalny i naukowy oraz poprawa warunków bytu, wzrost świadczeń społecznych.

Postęp społeczny-wchodzi w zakres rozwoju społecznego, jest używany głównie pod kątem oceny celów rozwoju społ.-gosp.

Jakość życia jest wynikiem rozwoju społ.-gosp. Teoria stworzona w teorii i praktyce działania ONZ. Oznacza dostępność do dóbr i usług, zdolność zaspokajania potrzeb, sposób użytkowania dóbr, stopień aktywności społeczeństwa, itd. Na użytek tej kategorii są tworzone mierniki, które pokazują różnice między krajami.

102. Rozwój gospodarczy, wzrost gospodarczy.

Rozwój gospodarczy (ekonomiczny)-obejmuje sferę związaną z gospodarowaniem czyli produkcje i podział dóbr i usług. Oznacza zmiany zdolności wytwórczych, produkcji, struktury i mechanizmu funkcjonowania gospodarki oraz konsumpcji. Rezultatem jest doskonalenie wszystkich elementów składowych oraz wzrost ilości i jakości dóbr i usług.

Wzrost gospodarczy-oznacza zmianę strumieni dóbr i usług zasobów gospodarczych, poprawę ilościowych relacji produkcji i podziału dóbr. To prowadzi do poprawy ich jakości i zwiększenia ilości w przeliczeniu na mieszkańca kraju. Stopa wzrostu gospodarczego jest najważniejszą kategorią strategiczną tempa zmian.

103. Mierniki syntetyczne wzrostu gospodarczego.

Są ta najbardziej ogólne mierniki:

-rozmiar PKB i DN w ujęciu absolutnym i w przeliczeniu na mieszkańca;

-wskaźniki dynamiki;

-wskaźniki struktury, wytwarzania i podziału produktu w skali całej gospodarki, w układzie działów, przekroju regionów.

Mierniki te mają również wady.

104. Mierniki szczegółowe wzrostu gospodarczego.

Odnoszą się do pewnych dziedzin rozwoju i wzrostu, np. działalność inwestycyjną opisują takie mierniki jak:

*stopa inwestycji;

*dynamika inwestycji;

*struktura inwestycji;

*efekty inwestycji.

Procesy innowacyjne można mierzyć liczbą wynalazków, w tym: wynalazków wdrożonych i zakupem licencji.

Rozwój i postęp społeczny można mierzyć: liczbą mieszkańców , wskaźnikiem skalaryzacji - edukacji dzieci i młodzieży, dostępem do internetu.

105. Mierniki symptomatyczne wzrostu gospodarczego.

Odnoszą się one świadomie do selektywnie wybranych dziedzin działalności, ale w ten sposób pozwalają wnioskować o poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego ( dla Polski np. długość autostrad, ilość komputerów na 100 mieszkańców)

106. Konsekwencje różnego tempa wzrostu

Można pow ze niewielkie roczne stopy wzrostu gospod mogą powodować dużę przyrosty poziomu PKB. Jeśli PKB na m-ca zwiększa się systematycznie, powiedzmy o 3,5% rocznie, to podwoi się on za ok. 30 lat. Jeśli to tempo było by u3mane to przecietny standard zycia wzrosl by dwukrotnie w ciagu zycia ludzkiego. Istotne jest zrozumienie niektórych rewelacyjnie rozwijających się gospodarek, np. w latach 1964-1973 gospodarka japońska rosła o ok. 10% rocznie, q 1995 r japonski dochod w przeliczeniu na m-ca stanowił ¼ USA. Natom w latach 80ych przecietny dochod w Japonii wyniosl 17tys dolarow rocznie,a w USA 16tys. Jeśli 2 kraje, bogaty i biedny, mają takie samo tempo wzrostu gospod to roznica w standardzie zycia w tych krajach nie powstanie taka sama, ale cały czas będzie się powiekszac, np. 2 kraje Ai B mają tempo wzrostu 5% rocznie, PNB na m-ca w kraju A wynosi 5 tys zł nat PNB ba 1 m-ca w kraju B wynosi 300 zł. W takiej syt roczny przyrost PNB na m-ca kraju A wyniesie 250 zł, roczny przyrost PNB na m-ca w kraju B wyniesie tylko 15zł, czyli kraje wysoko rozw nie muszą mieć zbyt wysokiego tempa wzrostu.

107, 108. Historyczne, modelowe, systemowe Czynniki wzrostu gospodarczego

Jest wiele tych czynników, można je roznie klasyfikować. Jednym z ujęc jest ujecie historyczne, głownymi czynnikami wzrostu gospod są tu kapitał ziemia i praca. Innym ujęciem czynnikow wzrostu jest ujęcie modelowe, tutaj jako główne czynniki bezpośrednie przedstawia się zatrudnienie i wydajność pracy, a jako gł czynn pośrednie majątek produkcyjny i jego efektywność, oraz inwestycje i ich efektywność.

3 ujeciem mogło by być uj. systemowe. Tutaj czynn wzrostu można podzielic na ekonomiczne. Te ekonomiczne z kolei można dalej dzielic na nowoczesne i tradycyje. Trad to zasoby naturalne, majątek, zasoby demograficzne. Nowoczesne to postep organizacyjny, naukowy.

Oprocz ekonom można wyroznic spol czynniki, a wiec szeroko rozumiana infrastruktura zarówno ekonom jak i spoleczna. Można tez wyroznic czynn rynkowe w ramach systemowego ujęcia, a wiec byłaby to konkurencja, równowaga. Nieraz wyroznia się tez czynn specjalne, np. proporcjonalność, dysproporcje rozwoju.

109. Czynniki wzrostu : bezpośredni i pośrednie, ekstensywne i intensywne

Grupa czynnikow ekonom o charakterze wymiernym dzieli się z kolei na bezpośrednie i pośrednie. Bezpośrednie to zatrudnienie i wydajność pracy, pośrednie to majątek produkcyjny i efektywność jego wykorzystania.

Czynniki tez można podzielic na ekstensywne i intensywne. Ekstens to zatrudnienie i majątek produkcyjny, intens to wydajność pracy i efektywność wykorzyst majątku. Czynn eksten oznaczają przede wszystkim zmiany jakościowe w czynnikach produkcji. Mówiąc o czynnikach wzrostu możemy wyjść od ogólnej zależności w analizach tych czynnikow. co można zapisac przy pomocy wzoru :

y = f (L, K, N) L - zasoby ludzie (ludzie) , K- kapitał N- zasoby naturalne

Wielkość PKB można przedstawic jako funkcję 3 zmiennych. Po pierwsze ilości wykonanej pracy, ilości wykorzystanego kapitału trwałego i wrescie ilosci uzytkowanych zasobow bogactw naturalnych. Natom. wartość funkcji jest wyznaczona przez poziom stosowanej technologii i zmienia się wraz z postepem technicznym. W wyniku postepu tech, odkryc, wynalazkow, innowacji przy tych samych ilosciach pracy, kapitalu , zasob natur możemy uzyskac wyzszy PKB.

110. Czynniki określające liczbę ludnośći kraju oraz jej zmiany

Po to, żeby określić ilość wykon pracy musimy zacząć od podstaw, czyli od ilości ludności danego kraju, oraz czynnikow określających zmiany ludności. Na zmiany liczby lud wpływa tempo przyrostu nat. Jest ona określona przez stopę urodzen i stopę umieralności. Drugim ważnym czynn zmian liczby lud a wiec i pracy jest migracja, konkretnie saldo tych migracji, czyli relacja miedzy emigracją a imigracją.

3 waznym czynnikiem zmian ilości pracy jest struktura wiekowa lud. Ta ostatnia ma niezwykle istotne znaczenie dla ilości wykon pracy. Struktura wiekowa istotnie wpływa na stopę urodzen i stopę umieralnosci. Istotny jest np. udział kobiet w strukturze wieku 15-49 lat, gdyż tutaj mamy skutki w postaci stopy urodzeń, po drugie struktura wiekowa lud ułatwia obliczenie wielkości siły rob. W niektórych krajach określa się również tę kategorię jako ludność zawodowo czynną. Punktem wyjścia będzie tutaj do oblicz tej kateg ludnośc w wieku produkcyjnym a wiec siła rob albo lud aktywna zawodowo/ lud czynna zawodowo, to w najwiekszym uproszczeniu pracujący i bezrobotni.

111. Wydajność pracy, pracochłonność produkcji, Kapitał ludzki

Wydajność pracy mierzymy wielkością fizyczną produktu lub jego wartością na jednostkę pracy, czyli na godzinę, dobę, tydzień, rok, cały rozwój ludności, i wzrost dobrodytu tu wiąże się włąsnie ze wzrostem wydajności pracy tzn. stworzeniem możliwości uzyskania w tym samym czasie pracy zwiększonego produktu, albo wytworzenia tej samej wielkości produktu, nakładem krótszego czasu pracy. Możemy wyróżnić przeciętną i krańcową wydajność pracy.

w= y/L Przeciętna wydajność pracy jest to PKB podzielony przez ilość zatrudnionych w ciągu roku.Znając wydajność pracy możemy obliczyć wartość wzrostu PKB wywołanego wzrostem w' = y/ Lzatrudnienia. Zakładamy tutaj ze czynniki takie jak kapitał i zasoby naturalne są stałe. Tę wartość wzrostu pokazuje 3 wzor. Wydajność pracy jest różna w poszczególnych dziedzinach y = L * w pracy. Zdecydowanie niższa jest ona w rolnictwie, przemyśle z wyjątkiem kilku krajów (Dania,Nowa Zelandia) W przypadku idustrializacji oraz przesuniecia czesci siły rob z rolnictwa do y=1/w=L/y przemysłu daje to nam wzrost przecietnej krajowej wydajnosci pracy. Odwrotnościa wydajn. pracy jest przecietny wspolczynnik pracochlonnosci produkcji. Mierzy on ilość jednostek pracy m= k/y koniecznych do wytworzenia danej wielkości produktu. Możemy ten wspolczynnik zapisac jako y= 1/w=L/y. Ten wspolczynnik odgrywa ważną rolę dla oceny charakteru postepu technicznego.

m'= k / y Kiedy chcemy ustalic czy dany postep ma pracochłonny czy pracooszczedny charakter. Mówiąc o czynniku pracy należy zaznaczyc znaczenie nowej kategorii jaką jest kapitał ludzki.

y = k +1/m'= y * Wydajność pracy zależy nie tylko od stosowanej technologii, rodz stosow maszyn, ale również od wykształcenia pracownika, jego zdrowia. Kształcenia, szkolenie podnosi wydajność pracy. Z kształcenie zw są koszty i nakłądy. Koszty te powinne zostać porównane z efektami w postaci wzrostu wydajności pracy, czyli powstaje syt która jakby jest podoba do inwestowania w kapitał trwały. Inwestycje zarówno w kapitał trwały, fizyczny jak i kapitał ludzki ulegają deprecjacji.

112. KAPITAŁ i inwestycje

Jest czynnikiem produkcji wytworzonym w ramach systemu gospodarczego. Dobra kapitałowe są produktami wytworzonymi wchodzącymi do dalszej produkci jako nakłądy. Od czynności pozostałych kapitał rozni się tym, że jest wyprodukowany w ramach systemu gospod i może być latwo pomnażany. Mierzenie kapitału może sprawiac wiele trudności ze wzg na roznorodnosc form kapitału. Z kapitalem wprost wiążą się kwestie inwestycyjne, czyli przeplyw wydatkow mających na celu albo u3manie, albo zwiekszenie zasobów kapitału. Rozróżniamy inwestycje brutto, czyli calą nowo wytworzoną w danym roku wartość dóbr inwestycyjnych, bez potrącania amortyzacji zasobow kapitału, oraz wyrozniamy inwestycje netto, o3mane po potrąceniu wartości zużytych w ciągu roku zasobow kapitału, czyli amortyzację. Czyli inwestycje netto będą czystym przyrostem zasobów kapitału. Dodajmy jeszcze do tego, ze powiekszenie zasobow niesprzedanych dobr konsump liczy się również do inwestycji mimo, ze zasoby te nie składają się z dóbr kapitału. Z tego co pow wynika, ze kapitał jest głownym czynn produkcji i ze może być powiekszany w wyniku podejmowanych przez nas decyzji. W kazdym bądź razie ejst to czynn najbardziej pomnażalny.

O inwestycjach, czyli decyzjach odtwarzania, powiekszania kapitału decyduje ich rentowność, to znaczy wysokość stopy zysku osiągniętego dzieki zainwestowaniu pewnej sumy pieniedzy.

Drugim czynn jest wielkosc ryzyka zw z ta inwestycja. Im wieksze ejst przewidywane ryzyko tym wyzsza musi być przewidywalna stopa zysku. Rentowność inwestycji musi być wieksza od panującej na rynku stopy %. Gdyby była ona niższa to włascicielowi kapitalu pienieznego bardziej oplacalo by się ulokowanie pieniedzy w banku. Z makroek punktu widzenia istotna jest odp na pyt jak wielkie sa naklady kapitału umożliwiające uzyskanie jednostki PKB przy zalozeniu, ze ilość siły rob i nakładow surowcowych sa niezmienne. Dochodzimy tutaj do krajowego przecietnego wspolczynnika kapitałochłonnosci produkcji. Jest to przecietna wartość istniejącego kapitału przypadająca na jednostkę PKB. Można to zapis przy pomocy 5 wzoru.

Ten drugi wzor jest to krajowy krańcowy wspolczynnik kapitalochlon produkcji. Jest to ilość dodatkowego kapitału , czyli inwestycji potrzebna do zwiekszenia PKB o jednostke. Na podst tego wzoru można pow ze przyrost PKB będzie rowny wielkosci przyrostu kapitału, czyli inwestycji podzielonych przez krancowy wspolczynnik kapitałochlon. Można to zapisac wzorem 7.

Po to, aby uzyskac stope wzrostu PKB obydwie strony rownania podzielny przez PKB. y/y= y/y*1/m'

Te rownianie pozwala odp na pyt jak wielki musi być udzial inwestycji w PKB żeby uzyskac danej wielkosci %wzrost PKb, np. jeżeli chcemy 5% wzrostu PKB przy wspolczynniku kapitalochlonn 3 to powinnismy poswiecic na inwestycje 15% PKB. To pokazuje

y/y= y/y*m'= 5/100*3= 15/100= 15%

117 Zasoby naturalne - cechy, problem rzadkości

Zasoby naturalne to ziemia oraz wszystko co naturalne jest z nią związane (lasy, pastwiska oraz wszelkiego rodzaju kopaliny).Zapotrzebowanie na poszczególne minerały zależy od poziomu techniki. Cecha surowców naturalnych jest ich wyczerpywalność oraz różna dostępność. Jeśli zapotrzebowanie na jakieś złoża jest niewielkie w porównaniu do znanych istniejących złóż to eksploatuje się złoza najłatwiej dostępne co daje najniższe koszty wydobycia. W miarę wzrostu zapotrzebowania na ten minerał zasoby wyczerpują się i eksploatujemy złoża mniej wydajne.

Problem związany z rzadkością surowców można rozwiązać dwojako lecz zawsze wymaga nakładów i kosztów.

Po I - poprzez nakłady na poszukiwanie dotychczas nieznanych złóż surowca. Metody poszukiwań geologicznych coraz doskonalsze lecz bardziej kosztowne.

Po II przez nakłady na znalezienie zupełnie nowych technologii wytwarzania danego produktu co wiąże się z wykorzystaniem zupełnie nowych surowców.

Oba te przedsięwzięcia wymagają badań naukowych, to wymaga zaś kosztów finansowych. Nakłady te muszą uwzględniać prawdopodobieństwo osiągnięcia takich efektów w postaci obniżki kosztów produkcji przez zastosowanie nowej technologii aby rentowność nakładów na te cele nie była niższa niż rentowność innych inwestycji kapitałowych.

118 Pojecie postępu technicznego. Dwa obszary postępu.

Postęp techniczny - zastosowanie w produkcji odkryć wynalazków innowacji organizacyjno -technicznych powodujących obniżenie kosztów produkcji własnych lub społecznych albo podniesienie jakości produktu lub jedno i drugie. Rozróżniamy dwa rodzaje postępu technicznego:

I postęp w dziedzinie produktu,

II postęp w dziedzinie procesu produkcji - oznacza udoskonalenie samego procesu produkcji poprzez oszczędności na czynnikach produkcji powodujących zmniejszenie kosztów.

119 Postęp techniczny w dziedzinie procesu produkcji.

Źródłem postępu technicznego są przede wszystkim odkrycia naukowe, które czasami bezpośrednio można zastosować w produkcji np. odkrycie lasera. Z reguły jednak podstawowe odkrycia naukowe dają pole do wynalazków, które znajdą zastosowanie w produkcji. Nie należy jednak zapominać o innowacjach techniczno -organizacyjnych, są to nieraz drobne usprawnienia ale dają poważne efekty w postaci obniżki kosztów. Postęp w dziedzinie procesu produkcji oznacza możliwość wyprodukowania większej ilości wyrobu przy tej samej sumie nakładów czynników produkcji.

120 Kiedy wynalazek jest postępem technicznym.

Z ekonomicznego punktu widzenia opłacalny w zastosowaniu jest wynalazek dzięki któremu sumy zaoszczędzone na zmniejszeniu nakładów pracy ( na płacach) są większe od dodatkowych nakładów kapitału. Wynalazek taki stanowi postęp techniczny.

121 Postęp kapitałooszczędny i pracooszczędny.

Na rysunku jest przedstawiony przez przesuniecie z pierwotnego poziomu techniki 0 o kapitałochłonności K=0 i pracochłonności L0 do poziomu techniki 1 o niższych współczynnikach kapitałochłonności K1 pracochłonności L1. Można to zapisać K0 > K1 a L0> L1

122 Postęp kapitałochłonny i pracooszczędny

Przedstawia on wynalazek o technologii 2 która wymaga zwiększonych nakładów kapitału K2 w zamian za zmniejszenie nakładów pracy do L2, co zapiszemy wzorem K0<K2 oraz L0>L2, który musi spełniać warunek (K2 - K0)<(L0-L2)

123 Postep kapitałooszczędny i pracochłonny

Reprezentuje wynalazek o technologii 3 która wymaga zmniejszonej kapitałochłonności K3 w zamian za zwiększone nakłady pracy L3. wzór K0>K3 oraz L0<L3, który musi spełniać warunek, (K0-K3)>(L3-L0)

124 Postęp kapitałoobojętny i pracooszczędny

Przedstawia on technologię 4 o kapitałochłonności niezmienionej, czyli K4=K0 oraz o obniżonej pracochłonności L0>L4. Jest to przewazający typ postepu technicznego na który nastawieni SA wynalazcy których większość pracuje w krajach rozwiniętych o wysokich płacach i obfitości kapitału.

125 Postęp kapitałooszczędny i pracoobojętny

Reprezentuje on technologię 5 o zmniejszonej kapitałochłonności K0>K5 i pracochłonności L0>L5. Byłby to najbardziej korzystny typ postępu dla krajów słabo rozwiniętych, gdzie istnieją duże niewykorzystane zasoby siły roboczej i małe ilości kapitału, ale niestety większość wynalazców mieszka w krajach wysoko rozwiniętych i nie jest zainteresowana tego rodzaju postępem technicznym.

126. Postęp techniczny w dziedzinie produktu.

Postęp techniczny w dziedzinie produktu ma na celu udoskonalenie samego produktu podnoszące jego wartości użytkowe, tak, by bardziej odpowiadał wymaganiom odbiorców. Jeśli chodzi o przedmioty użytkowe- chodzi o zwiększanie ich ergonomiczności. Cechy użytkowe produktu to: cechy funkcjonalne, estetyczno-smakowe, cechy bezpieczeństwa i wygody użytkowania, niezawodność i trwałość.

127 Sekwencje czasowe wdrażania postępu technicznego w gospodarce.

Istnieje pewna prawidłowość ta mianowicie, że postęp w dziedzinie produkcji z reguły czasowo wyprzedza postęp w dziedzinie procesu, czyli wynikiem tego są wynalazki, które dają nam nowe lepsze wyroby, ale produkowane po wyższych kosztach i sprzedawane po wyższej cenie dopiero po pewnym czasie pojawia się postęp w dziedzinie procesu, czyli uzyskujemy jakościowo lepsze i tańsze wyroby

---