Pedagogika spoleczna


PEDAGOGIKA SPOŁECZNA

    1. Pedagogika społeczna - przedmiot i zakres zainteresowań.

Pedagogika społeczna - jest dyscypliną naukową i praktyczną. Usiłuje badać rzeczywistość

instytucji. Sprawdza co działa źle. Bada także rzeczywistość procesów

wychowawczych, aby ulepszyć wychowanie. Pedagogika społeczna zajmuje

się poznawaniem czynników hamujących rozwój wychowania i szukaniem

środków ich przezwyciężenia.

Działy pedagogiki społecznej:

    1. Teoria pracy społecznej.

    2. Teoria oświaty dorosłych.

    3. Historia pracy społecznej i oświatowej.

Przedmiot zainteresowań - przedmiotem zainteresowań jest środowisko wychowawcze

człowieka. Interesuje się nie tylko najbliższym środowiskiem, ale także tym co dociera do niego w sposób pośredni, np. przez media. Skupia się na tym jak środowisko wpływa na wychowanie, analizuje warunki umożliwiające zaspokojenie potrzeb rozwojowych człowieka w różnych okresach jego życia i różnych sytuacjach. Pedagogika społ. jest jednocześnie teorią i praktyką środowiska. Teoretyzuje to co dzieje się w praktyce i dostarcza teorii, którą wykorzystuje się w praktyce.

Pedagogika społ. zajmuje się rozpoznawaniem warunków, w których zachodzi potrzeba

ratownictwa, opieki i pomocy, zabezpieczenia jak i odnajdowania sił ludzkich, wspiera ruchy oświatowe, dopomaga osobom i grupom w wykonywaniu zadań.

Obszary zainteresowań pedagogiki społecznej:

opiekuńczo/wychowawcze,

      1. Interdyscyplinarność pedagogiki społecznej.

Interdyscyplinarność pedagogiki społecznej to współpraca z innymi naukami.

Nauki współpracujące :

w organizmie ludzkim, opisywaniem procesów medycznych jakim ten organizm podlega, określeniem tego co jest normą zdrowia a co chorobą.

      1. Metoda indywidualnych przypadków w pedagogice społecznej.

Wśród metod pracy w pedagogice społecznej należy wymienić:

Metoda indywidualnych przypadków.

Źródeł metody indywidualnego przypadku należy upatrywać w pracy socjalnej. W związku z narastającymi w XX wieku problemami społecznymi, bardzo ważna i niezbędna stała się bowiem pomoc społeczna. Liczba problemów ludzkich, nieszczęście, pogłębiająca się bieda oraz tragedie osobiste przestały być problemem jednostki. Zaczął to być problem szerszy, społeczny. Twórcą metody jest amerykańska działaczka społeczna Mary Richmond: publikacja „Czym jest praca społeczna z przypadkiem indywidualnym”.

Metoda indywidualnych przypadków jest sposobem badań, polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze, lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej przez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. (Tadeusz Pilch)

Metoda ta musi uwzględniać:

W metodzie indywidualnych przypadków możemy wyróżnić dwa podejścia:

Koncepcje metody indywidualnego przypadku na grunt polski przeniósł A. Kamiński. W swej publikacji pt.”Funkcje pedagogiki społecznej” przywołuje on definicje metody wg.

S. Bowersa „ Metoda indywidualnego przypadku jest sztuką, w której wiedza życiowa i nauka o człowieku oraz środowisku, a także umiejętność obcowania z ludźmi są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie dla ulepszenia wzajemnego przystosowania się jednostki i jej środowiska”.

A. Kamiński wyróżnia 3 etapy pracy z jednostką:

Indywidualna praca z człowiekiem jest wymagana szczególnie w sytuacjach, gdy:

Zasady praktycznego zastosowania metody indywidualnych przypadków:

  1. Zasada akceptacji - respektowanie podopiecznego jako osoby, ze wszystkimi jego problemami i trudnościami, szacunek dla jego osobistych decyzji i wyborów.

  2. Zasada komunikacji - wzajemne rozumienie swoich intencji i wypowiedzi, ról i przedsięwzięć.

  3. Zasada uczestnictwa - aktywne i świadome uczestniczenie jednostki w procesie działań korygujących i naprawczych.

  4. Zasada indywidualizacji - traktowanie każdej jednostki czy rodziny z osobna, bez stosowania reguł i teorii.

  5. Zasada zaufania i poszanowania prywatności - wszystkie informacje, jakich udziela jednostka w trakcie wywiadów są wykorzystywane wyłącznie na użytek rozwiązywania jej problemów i w takim zakresie, w jakim ona sobie tego życzy.

  6. Zasada samoświadomości - pracownik socjalny musi umieć oddzielić problemy swych podopiecznych od swego życia prywatnego.

      1. Metoda organizowania środowiska w pedagogice społecznej i warunki jej

powodzenia.

Metoda organizowania środowiska

Istotą pracy tą metodą jest aktywizowanie, wyłuskiwanie ze społeczeństwa oraz jednostki sił twórczych, zmierzających do zmiany niekorzystnego środowiska, bądź poprawy na bardziej korzystne warunki.

Dwa rozumienia tej metody:

- na użytek pomocy społecznej uruchamia się akcję cykliczną lub stałą np. Pajacyk,

- podmiotem zainteresowań lub działań jest grupa społeczna lub wybrane zjawisko,

- działania i przedsięwzięcia środowiska prowadzone są przez jedną grupę osób lub instytucję.

Podstawowe cele metody organizowania środowiska:

Etapy pracy metodą środowiskową:

  1. Rozpoznanie, diagnoza potrzeb, braków i zagrożeń.

  2. Organizowanie zespołu i pracy :

- podział zadań między zespoły, instytucje i osoby,

- zorganizowanie sprawnego systemu informacji.

  1. Planowanie i koordynacja działań opiekuńczo - wspomagająco - rozwojowych.

  2. Wtórne pobudzanie - etap inspiracji i umacniania zespołu.

  3. Systematyczne ulepszanie, poprawianie warunków życia:

- wyeliminowanie uciążliwości publicznej,

- działalność ratowniczo- opiekuńcza wobec najbardziej potrzebujących,

- zgromadzenie ludzi wokół działań publicznych.

  1. Kontrola i doskonalenie.

Warunkiem powodzenia i skuteczności organizowania środowiska jest:

        1. Scharakteryzuj metodę grupową i przedstaw wybraną typologię.

Metoda grupowa nie jest jedynie stosowana w pracy socjalnej, może być ona wykorzystywana także przez nauczyciela, wychowawcę. Definicję, opis tej metody na gruncie polskim stworzył Aleksander Kamiński, który powiedział:

„Wychowawca ma przed sobą zespolone przez wspólne zadanie zbiór osób,

wiąże go nie tylko dialog z pojedynczymi członkami tej zbiorowości- jego talent

wychowawczy wynurza się w umiejętnościach prowadzenia lub przodowania

grup i takiego oddziaływania na grupę, aby na straży zadań i zwyczajów

sugerowanych przez wychowawcę stał nie tylko on, lecz także członkowie grupy”.

Zasady pracy grupowej:

  1. Przyswojenie członkom grupy zasady wzajemnej pomocy i uruchomienie w grupie tej pomocy.

  2. Rozumienie i wykorzystanie w pracy procesu grupowego.

  3. Dążenie do wzmocnienia zdolności uczestników do funkcjonowania samodzielnego i autonomicznego jako jednostki i jako grupy.

  4. Nauczenie uczestników grup wykorzystania doświadczenia grupowego do funkcjonowania w różnych systemach grupowych w życiu rzeczywistym.

Proces grupowy - dynamiczna sekwencja zdarzeń pojawiająca się w życiu każdej grupy, polegająca na wspólnym rozwiązywaniu problemów, wyrażaniu stosunku emocjonalnego do i wobec innych, wpływaniu na innych.

Etapy procesu grupowego:

  1. Tworzenie grupy (zaplanowanie programu i metod pracy, zapewnienie środków działania, poznanie środowiska, rozpoznanie celów grupy, zawarcie kontraktu, ułatwienie poznania się i ujawnienia swoich mocnych stron).

  2. Stabilizacja struktury i normy grupy.

  3. Realizacja celu grupowego.

  4. Ocena efektów działania i decyzja o dalszym istnieniu lub rozwiązaniu grupy.

Typologia grup wg. Aleksandra Kamińskiego:

            1. Praca socjalna w pedagogice społecznej.

Z pojęciem pedagogiki społecznej nierozerwalnie wiąże się również pojęcie praca socjalna.

Praca socjalna to działalność zawodowa skierowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie.

W tradycji polskiej pracy socjalnej jest ona bardzo silnie związana z pedagogiką społeczną. Polscy twórcy i propagatorzy tej dziedziny podkreślali wychowawczą funkcję, jaką spełnia praca socjalna. Jak pisał jeden z najwybitniejszych polskich pedagogów społecznych Aleksander Kamiński praca socjalna wymaga indywidualizacji, a pomyślne prowadzenie przypadku wymaga wysiłków samego „pacjenta” i jego rodziny w braniu sprawy we własne ręce; swoista psychoterapia, pobudzająca pacjenta jest podstawowym narzędziem pracownika socjalnego - czymże jest operowanie nią, jeśli nie nawiązywaniem stosunku wychowawczego między „pacjentem” a pracownikiem socjalnym.

Pracę socjalną określa się mianem pracy socjalno - wychowawczej. Tak rozumiana praca socjalna to działalność o charakterze pomocy w rozwoju jednostce, grupie i społeczności. Działalność, która poprzez ulepszanie lub przekształcanie środowiska optymalizuje rozwój wychowanka, podopiecznego.

Mary Richmond: czołowa działaczka amerykańskich organizacji charytatywnych. Zapoczątkowała na zachodzie nową teorię opieki publicznej. Według niej nędza, niezdolność do samodzielnego życia i różnego rodzaju wykolejenia z którymi ludzie zgłaszają się do instytucji dobroczynnych - mają z reguły swe źródła w ich sytuacji środowiskowej. Dlatego punktem wyjścia dla poczynań opiekuńczych powinno być rozpoznanie środowiskowych przyczyn ludzkich kłopotów i wykolejeń. Wg niej należy docierać do przyczyn, które tkwią w sytuacji środowiskowej i cechach pacjenta.

          1. Zagadnienie pomocy w pedagogice społecznej.

Pedagogika społeczna określa wychowanie jako działanie zmierzające do organizowania sytuacji wychowawczych, umożliwiających zabieganie wychowawcy o rozwój wychowanka. Jeśli wychowanie traktuje się jako pomoc w rozwoju wychowanka to wszelkie działania wychowawcy zmierzające do organizowania sytuacji umożliwiających ten rozwój określa się w pedagogice społecznej jako poradnictwo lub doradztwo socjalno wychowawcze. Pomoc to działania podejmowane przez instytucje, stowarzyszenia, jednostkowe siły społeczne.

Poradnictwem ukierunkowanym na potrzeby dzieci i młodzieży oraz szkoły zajmują się:

W pedagogice społecznej niesienie pomocy jest ściśle związane z pracą socjalną.

Praca socjalna jest działalnością o charakterze pomocowym. Podstawowym jej celem jest niesienie pomocy ludziom znajdującym się w różnych sytuacjach, nie tylko związanych z problemami materialnymi, ale także psychicznymi, emocjonalnymi czy duchowymi.

Praca socjalna może przyjmować różne formy: od pomocy doraźnej po długotrwałe działania skierowane na wspieranie rozwoju jednostek, grup i całych społeczności.

Formy pracy sosjalnej:

      1. Człowiek w sytuacji zagrożenia - współczesne problemy społeczne.

Nasze życie jest zależne od wielu czynników o charakterze społecznym, przyrodniczym czy religijnym. Wśród ogromu zagrożeń czających się na człowieka dość duży procent stanowią niepożądane skutki osiągnięć cywilizacji. Taki stan rzeczy ma wpływ na procesy życiowe człowieka, jego postawę etyczną, pro- lub antyspołeczną, działalność w różnych dziedzinach, np. w polityce, nauce, kulturze czy sporcie. Niektóre zagrożenia nie dają się łatwo zaklasyfikować, o niektórych nawet nie wiemy, że istnieją. Zagrożenia XXI wieku mają zasięg globalny. Są one wynikiem nieprzemyślanej działalności człowieka, który tym samym staje się odpowiedzialny za dalsze losy jednostki ludzkiej, o jej przetrwanie, a także kierunek rozwoju.

Sytuacja zagrożenia, gdy występuje prawdopodobieństwo naruszenia cenionej wartości. Im większe znaczenie człowiek przypisuje wartości, tym większe napięcie pojawia się w momencie jej zagrożenia. Bezdomność jest zarówno doraźnym jak i długotrwałym zagrożeniem.

Współczesne problemy społeczne:

ĆWICZENIA

          1. Rodzina jako element środowiska wychowawczego.

Mówiąc o środowisku wychowawczym mamy na myśli środowisko, w którym wychowuje się jednostka.

Dwa rodzaje środowisk wychowawczych:

Rodzina jako podstawowa komórka życia społecznego jest pierwszym i najważniejszym środowiskiem wychowawczym dziecka. W niej to dziecko zdobywa pierwsze doświadczenia, doznaje pierwszych odczuć emocjonalnych, przyswaja sobie obowiązujące wzorce i zasady współżycia. Środowisko rodzinne jest wyjątkowym środowiskiem wychowawczym, odpowiadającym naturalnym potrzebom dziecka (potrzeba miłości, poczucie bezpieczeństwa i bliskości, przynależności i szacunku, wzoru i ideału).

Rodzina - grupa złożona z osób połączonych więziami małżeństwa, rodzicielstwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji.

Powstaje dzięki małżeństwu (to konieczny warunek istnienia rodziny). Podstawą funkcjonowania rodziny są dwa rodzaje więzi: między mężem a żoną oraz między rodzicami a dziećmi (więź pokrewieństwa).

Pokrewieństwo może być:

Funkcje rodziny:

a) prokreacyjna - zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członków rodziny, ale też

w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodziców,

b) seksualna - służy zaspokajaniu seksualnych potrzeb członków,

c) materialna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodzin,

prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich

warunków mieszkaniowych rodzinie, zapewnienie startu życiowego

dzieciom,

d) opiekuńcza - obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym

członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb

zaspokoić np. pomoc starszym, chorym,

e) socjalizacyjno-wychowawcza - rodzina przekazuje podstawowe wzory zachowań,

zwyczajów i obyczajów

f) kulturalna - zapoznanie młodego człowieka z dorobkiem kulturalnym społeczeństwa,

uczenie wrażliwości estetycznej i umiejętności korzystania z dóbr kultury,

g) emocjonalno-ekspresyjna - zaspokajanie potrzeb emocjonalnych członków rodziny:

potrzeba bezpieczeństwa, akceptacji, samorealizacji.

Rodzaje rodzin:

10

Rodzaje małżeństw:

  1. Poligamiczne - więcej niż dwoje współmałżonków

  2. Monogamiczne - jeden mężczyzna z jedną kobietą

  3. Endogamiczne - rodzice z tej samej grupy społecznej

  4. Egzogamiczne - z różnych grup rodzinnych.

2. Rola grupy rówieśniczej w rozwoju społecznym jednostki.

Człowiek już od momentu urodzenia uczestniczy w różnego rodzaju grupach. Pierwszą z nich jest rodzina, która dla większości jest grupą najważniejszą. Stopniowo każde dziecko wchodzi i przynależy do wielu grup: grono przyjaciół, znajomych, rodziców, krewnych, grupy rówieśników w szkole i poza nią, a następnie organizacji społecznych, politycznych, grupy towarzyskiej i zawodowej oraz własnej rodziny. Przynależność do grupy na ogół sprzyja wytworzeniu się poczucia silnego związku i solidarności z członkami tej grupy. Ma to duże znaczenie dla procesu kształtowania się osobowości człowieka.

Grupą nazywa się dwie lub więcej osób, między którymi istnieje bezpośrednia interakcja, które mają wspólny cel, wspólne normy i tworzą rozwiniętą strukturę grupową.

Cel grupy to coś, co przez większość jej członków jest pożądane i do czego grupa zmierza. Normy są to reguły dotyczące zachowania się, obowiązujące wszystkich członków grypy. Struktura grupy to układ pozycji poszczególnych członków grupy, ustalający między nimi stosunki i zależności.

Człowiek jest jednocześnie członkiem wielu grup. Grupy wywierają wpływ na zachowanie człowieka, jego postawy, wartości, procesy poznawcze.

Grupa rówieśnicza jest to określona zbiorowość ludzi w tym samym lub bardzo zbliżonym wieku. Czynnikami wiążącymi w grupie rówieśniczej są oprócz wieku, przynależności do wspólnej struktury organizacyjnej, występowanie określonych kontaktów, brak istotnych różnic w poziomie wiedzy i rozwoju intelektualnym jej członków.

Grupy dzielimy według różnych kryteriów, z których najczęściej brane są pod uwagę wielkość i więzi emocjonalne.

Podział grup:

Grupy małe to takie, w których członkowie kontaktują się ze sobą bezpośrednio. Są one najczęściej, częścią grupy większej. Do grup małych zaliczamy "paczki", niewielkie zespoły osób mające wspólne zainteresowania, kółka towarzyskie.

Grupy duże mające większą liczbę członków nazywane są niekiedy społecznościami i do nich należą zrzeszenia, związki, towarzystwa. Do grupy dużej zaliczamy również zespół uczniów danej klasy, organizacji młodzieżowej czy nawet całej szkoły.

- ze względu na więzi emocjonalne między członkami:

Grupy formalne to takie grupy, które są odgórnie i planowo organizowane, spełniają określone zadania i cele, maja stałą strukturę organizacyjną i są kontrolowane przez jednostki nadrzędne. Takimi grupami są klasy szkolne, organizacje młodzieżowe, organizacje samorządowe i inne. Grupy formalne mają znacznie szersze cele i zadania niż grupy nieformalne. Do grup formalnych należą również grupy wychowawcze organizowane celowo, kształcące określone cechy osobowości lub pożądane wartości społeczne. Będą to zespoły wychowawcze, drużyny harcerskie i temu podobne.

12

Grupy nieformalne to takie, w których podstawowym czynnikiem jest więź emocjonalna łącząca poszczególnych członków i zaspokajająca ich potrzeby psychiczne. Grupy nieformalne nie są odgórnie organizowane, powstają spontanicznie i nie zawsze można mieć nad nimi kontrolę wychowawczą. Powstawanie zespołów wśród młodzieży w wieku dorastania jest zjawiskiem powszechnym, łatwo to zaobserwować zarówno na terenie klas szkolnych jak i w życiu pozaszkolnym. Najczęściej wyróżnianymi typami małych nieformalnych grup rówieśniczych są: najbliżsi przyjaciele, paczki, grupy koleżeńskie, bandy.

N a j b l i ż s i p r z y j a c i e l e.

Przyjaźń jako typ stosunków międzyludzkich pojawia się dopiero w okresie dorastania. Początkowo o wyborze przyjaciela czy przyjaciółki decydują cechy zewnętrzne np. miły wygląd, schludność, uprzejmy sposób bycia - u dziewcząt, a siła, zręczność, odwaga - u chłopców. Stopniowo jednak młodzież coraz bardziej zaczyna zwracać uwagę na walory wewnętrzne: poziom intelektualny, zalety charakteru, wartości moralne i społeczne. W późniejszych fazach , a także w okresie młodzieńczym, przyjaźń staje się bardziej "życiowa". Przyjaciela czy przyjaciółkę lubi się ze wszystkimi zaletami i wadami. Wzrasta tolerancja w stosunku do wzajemnych błędów i wykroczeń. Przestaje też obowiązywać bezwzględna wyłączność. Poza ogólną potrzebą obcowania z rówieśnikami, uzasadniają to zjawisko momenty natury społecznej, jak i psychicznej. Na skutek rozluźnienia więzów rodzinnych i nasilenia konfliktów z otoczeniem młodociani szukają oparcia w swojej grupie rówieśniczej. Obcowanie z grupą nie może jednak zaspokoić potrzeby głębszej więzi uczuciowej i bardziej intymnego kontaktu osobistego. Poczucie osamotnienia, liczne problemy i rozterki tego wieku, często nawiedzające stany depresyjne, nowe zaskakujące przeżycia w sferze seksualnej - wszystko to skłania młodocianych do szukania wśród rówieśników osoby godnej zaufania, całkowicie oddanej i posiadającej takie same potrzeby i kłopoty.

P a c z k i.

Są to drobne grupki młodzieży ściślej ze sobą zaprzyjaźnione, liczące przeciętnie od 3 do 6 osób. Panuje między nimi zgodność poglądów, więzy wzajemnej sympatii i podziwu. Trwałość paczek jest bardzo różna i zależy od wielu okoliczności. Niekiedy więzy zadzierzgnięte w młodości trwają aż do dorosłości a nieraz i przez całe życie. Podstawą doboru członków paczki stanowi akceptacja osobowości jednej osoby przez drugą, lubienie się, wspólne wykonywanie jakiś czynności, zbliżone upodobania, ideały, uzdolnienia, sytuacja ekonomiczno - społeczna, a przede wszystkim ogólny poziom dojrzałości. Od członka paczki oczekuje się dostosowania się do norm przyjętych w grupie i zainteresowań akceptowanych przez grupę. Każda paczka rozwija sobie właściwą aktywność. Wspólna wszystkim jest tendencja do unikania nadzoru dorosłych. Członkowie paczki starają się jak najwięcej czasu spędzać razem, planują wspólne akcje, odwiedzają się wzajemnie, szukają wspólnych rozrywek (kino, tańce, przyjęcia), odrabiają wspólnie lekcje, pomagają sobie wzajemnie w trudnościach,. Działalność paczki otoczona bywa zazwyczaj przez jej członków tajemniczością. Do skutków dodatnich przynależności do paczki zalicza się poczucie pewności, bezpieczeństwa i ważności osobistej każdego członka, wynikające z pełnej akceptacji grupy, a także rozładowanie emocjonalne, wypływające ze zrozumienia ze strony współczłonków.

Ponadto paczka sprzyja wytwarzaniu się umiejętności współżycia społecznego, poszanowania wspólnych interesów.

Ujemne skutki paczki rozwijają snobizm u swoich członków, ekskluzywna lojalność wobec niech, a uczucie wrogości do osób spoza paczki. Zwiększają napięcie miedzy rodzicami i dziećmi w wyniku rozbieżności miedzy wymaganiami rodziców i paczki.

G r u p y k o l e ż e ń s k i e.

Tak nazywa się grupy nieformalne, bardziej liczne niż paczki i mniej od nich ekskluzywne. Ich członkowie dobierają się ze względu na jakieś pokrewieństwo kulturowe, podobne poglądy i zainteresowania, ale nie wszyscy są w jednakowym stopniu ze sobą zaprzyjaźnieni. Grupa ta tworzy się zazwyczaj z paczki dzięki przyjmowaniu do niej coraz nowych członków. W przeciwieństwie do dobrze zorganizowanych grup dziecięcych, koleżeńskie grupy młodzieżowe posiadają bardziej luźną strukturę organizacyjną. Nie ma w nich przywódcy ani zaplanowanej działalności. Atrakcyjność ich polega na wspólnym spędzaniu wolnego czasu, wykonywaniu wielu zwykłych czynności, głównie o charakterze towarzyskim.

B a n d y.

Potocznie bandą nazywamy każdą nieco większą grupę dzieci w wieku szkolnym. W psychologii nazwa ta obejmuje bardziej zwarte i zorganizowane zabawowe grupy dzieci w młodszym wieku szkolnym (do 12 lat). W znaczeniu drugim, bardziej specyficznym, nazwa "banda" odnosi się już do zjawiska o charakterze negatywnym: dotyczy tych grup młodzieżowych, które zrzeszają osobników zaniedbywanych i odrzucanych w złym środowisku domowym, nie akceptowanych przez rówieśników w szkole. Szukają oni zaspokojenia swych potrzeb społecznych, głownie przynależności i uznania, a także współuczestnictwa w grupie rówieśniczej wśród podobnych sobie nieletnich, źle przystosowanych, wykolejonych, wkraczających stopniowo na drogę przestępstwa. Bandy młodocianych są podobne pod wieloma względami do paczek, ale kładą większy nacisk na osiąganie specyficznych dla każdej bandy celów (seksualnych, sportowych, przestępczych, agresywnych), wymagają większej solidarności i lojalności od swych członków, utrzymują bardziej wrogą, buntowniczą i konspiracyjną postawę wobec dorosłych. Rola przywódców w bandach jest silnie zaznaczona, posiadają oni duży autorytet i wymagają od członków bezwzględnego posłuszeństwa i uległości.

W społeczeństwach istnieją również grupy młodzieży, które kwestionują wartości zastanej kultury, grupy zbuntowane przeciwko zwyczajom lub stylowi życia starszego pokolenia. Tworzą one s u b k u l t u r y m ł o d z i e ż o w e takie jak: hipisi, gitowcy, skinheadzi, punki. Młodzież odrzucająca wartości dorosłych dąży do stworzenia własnych wzorów zachowań, własnej kultury, podkreśla swoja odrębność. Subkultura młodzieżowa przejawia się w różnych formach, jednakże wspólną cechą grup jest zanegowanie kultury dominującej w społeczeństwie. Subkultury młodzieżowe są elementem polskiej rzeczywistości kulturowej. Nie znajdują jednak szerszej akceptacji i oparcia w społeczeństwie.

W całym procesie socjalizacji grupa rówieśnicza pełni niezwykle ważną rolę - zaspokaja ona te potrzeby jednostki, których nie mogą zaspokoić rodzice czy wychowawcy. Jednostka, która uczestniczy w grupie rówieśniczej ma możliwość podniesienia poczucia własnej wartości i przydatności. Dużo zależy od pełnionej tam roli - im wyższy poziom popularności w grupie, tym samoocena jednostki jest większa. Pozytywny wpływ na socjalizację jednostki w grupie rówieśniczej ma także fakt, że jednostce zależy na akceptacji i uznaniu ze strony innych członków grupy. Jednak na uznanie i sympatię trzeba sobie zasłużyć. W związku z tym jednostka podporządkowuje się obowiązującym w grupie normom i uznaje narzucane przez grupę sankcje. Zdarzają się takie sytuacje, że wśród celowych grup młodzieżowych zaczynają się tworzyć naturalne grupy rówieśnicze, których członkami stają się wszyscy lub niektórzy uczestnicy zbiorowości celowej. Może się zdarzyć także i tak, że w obrębie jednej grupy celowej powstanie kilka grup rówieśniczych. Natomiast w stowarzyszeniach często mamy do czynienia z powstawaniem wtórnych więzi rówieśniczych, gdyż powstawanie stowarzyszeń jest uwarunkowane określonymi związkami (np. religijnymi lub ideowymi) i często wynika z potrzeb emocjonalnych. Zadaniem każdego wychowawcy i pedagoga jest zapoznanie się z tym, jak związki rówieśnicze (zarówno grupy pierwotne, jak i grupy celowe) wpływają na jednostkę, gdyż podczas swojej pracy dydaktyczno - wychowawczej styka się z nimi niemal codziennie.

Funkcje wychowawcze grup rówieśniczych:

· kształtowanie aktywności jednostek

·kształtowanie więzi z innymi ludźmi

·ułatwianie kontaktów interpersonalnych

·zaspokajanie potrzeby aprobaty i uznania

·konstruktywne współzawodnictwo

·pobudzanie do rozwijania zainteresowań

· umożliwianie kontaktów towarzyskich

· zaspokajanie określonych potrzeb emocjonalnych

· zapełnianie wolnego czasu

Na podstawie wyżej wymienionych funkcji można powiedzieć, że grupy rówieśnicze maja ogromny wpływ na kształtowanie się osobowości i rozwój społeczny każdej jednostki.

Jedną z najważniejszych grup, w której znajduje się jednostka jest klasa szkolna. Duży wpływ na atmosferę w tej grupie ma nauczyciel - jego osobowość, postawa, zaangażowanie w pracę, zdolności organizacyjne. Odpowiednie cechy nauczyciela mogą sprawić, że klasa dojdzie do wspaniałych osiągnięć. Na panującą w klasie atmosferę wpływają także inne czynniki: określone normy przyjęte przez grupę, poziom integracji członków grupy, stosunki pomiędzy poszczególnymi członkami grupy oraz pozycja i rola danego członka grupy.

Największy wpływ grupy rówieśniczej na jednostkę jest widoczny w jej okresie dojrzewania. Jest to moment osłabienia autorytetu rodziców i innych dorosłych osób i wtedy właśnie grupa rówieśnicza staje się dla młodego człowieka punktem odniesienia. W tym czasie jednostka spędza z rówieśnikami większą część wolnego czasu, a grupa rówieśnicza wywiera wpływ na jej opinie, postawy i zachowania, na styl ubierania się, na wybór muzyki i literatury. Istnieją różne grupy młodzieżowe. Może to być paczka na osiedlu, klasa szkolna, grupa taneczna, sportowa czy zastęp harcerski. Pozycja, jaką w danej grupie zajmuje jednostka ma wpływ na jej samoocenę, poczucie własnej wartości, sposób spostrzegania swojej osoby i ogólne zadowolenia z życia.

        1. Środowiskowy kontekst funkcjonowania szkoły.

Szkoła stanowi swoisty „instrument” mający w rezultacie ściśle określonej działalności wytwarzać pewnego rodzaju „produkt”, jakim jest młody człowiek zdolny do pełnienia ról społecznie użytecznych. To co różni szkołę od innych organizacji o charakterze produkcyjnym, to głównie fakt, że „surowcem” podstawowym jest w tym przypadku dziecko.
Szkoła należy do świata człowieka i służy zaspokajaniu określonych jego potrzeb - jest ona zdolna realizować wiele wartości. Jest to instytucja oświatowo - wychowawcza, która zajmuje się kształceniem i wychowaniem dzieci i młodzieży, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo - wychowawczych i programów. Osiąganiu tych celów służy odpowiednio wykształcona kadra pedagogiczna, nadzór oświatowy, baza lokalowa i wyposażenie oraz zabezpieczenie budżetowe ze strony państwa.


Szkoła jako instytucja przechodziła długą ewolucję - od szkoły indywidualnego nauczania w Grecji, poprzez wprowadzającą nauczanie zbiorowe szkołę rzymską, szkołę średniowieczną do szkoły czasów nowożytnych. Współczesny system szkolny w wielu krajach opiera się na zasadach demokratyzacji i powszechności, czyli dostępu do szkół wszystkich typów, bezpłatności, jednolitości i szerokiego profilu kształcenia.
Szkoła podstawowa w Polsce obejmuje obecnie dwa szczeble edukacji: szczebel początkowy to klasy I - III oraz szczebel wstępnej systematyzacji, czyli klasy IV - VI. Kolejnym szczeblem nauki jest 2-letnie gimnazjum Jest to szkoła koedukacyjna i uczęszczanie do niej jest obowiązkowe. Na program szkoły podstawowej składają się podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, kulturze, podstawowe sprawności umysłowe i moralno techniczne.
Szkoła została powołana po to, by przygotować dzieci i młodzież do czynnego uczestniczenia w życiu społecznym, kulturalnym, gospodarczym i politycznym kraju, do tego by zapewnić kontynuację rozwoju kraju i jego mieszkańców. Podstawowe obowiązki szkoły zostały zakodowane w niepisanej tradycji społecznej, a także w podstawowych aktach prawnych naszego społeczeństwa. Wynika z nich, że podstawowymi funkcjami specyficznymi dla tej instytucji, jest nauczanie i wychowanie. Funkcje te są prezentowane w postaci celów oraz zadań dydaktycznych i wychowawczych. Wychowując, szkoła ma przygotować uczniów do aktywnego i samodzielnego w nim uczestnictwa.

Do najważniejszych zadań szkoły w zakresie opieki wychowawczej możemy zaliczyć:
- tworzenie w szkole optymalnych warunków rozwoju uczniów,
- zaspokajanie potrzeb biologicznych, psychicznych i społecznych,
- wzbogacanie potrzeb przez rozwijanie zainteresowań i zamiłowań,
- zapewnienie uczniom możliwości indywidualnego rozwoju według posiadanych umiejętności i uzdolnień,
prowadzenie działalności korekcyjnej i wyrównawczej,
- wychowanie do czasu wolnego przez organizowanie różnych form racjonalnego korzystania z wolnego czasu.

Realizacja wyżej wymienionych zadań przez szkołę jest bardzo zróżnicowana ze względu na rozmaite warunki, w jakich żyją uczniowie. Opieka wychowawcza może więc obejmować wszystkich uczniów bez wyjątku, albo zajmować się uczniami, którym rodzina nie jest w stanie stworzyć w domu dobrych warunków życia i rozwoju. Poza tym szkoła ma zadania wobec uczniów wymagających przejściowo wzmożonej opieki lub obowiązki względem dzieci wyjątkowych.
Rodzaj celów postawionych szkole czyni z niej instytucję kreującą najwyższe wartości społeczne. Na drodze do pełnego realizowania tych celów stają ciągle rozmaite przeszkody mogące utrudniać, a nawet niweczyć zamierzenia szkoły. Po to, aby zapewnić efektywność swoich działań dydaktyczno - wychowawczych i chronić osobowość uczniów przed deformacjami, musi ona spełniać jeszcze jedną funkcję socjalną - opiekować się uczniami. Jest to funkcja wspierająca i warunkująca prawidłowy rozwój ucznia oraz prawidłową realizację nauczania i wychowania.


Szkoła powinna realizować następujące funkcje opiekuńcze:
- funkcję rozpoznawania sytuacji opiekuńczej szkoły i uczniów,
- funkcję kształtowania szkoły jako środowiska rozwoju uczniów,
- funkcję stymulowania rozwoju uczniów,
- funkcję kompensacyjną opieki szkolnej,
- funkcję wychowania opiekuńczego,
- funkcję zabezpieczania pobytu uczniów w szkole,
- funkcję doradczą,
- funkcję kierowania szczególnych przypadków zagrożenia rozwoju do wyspecjalizowanych instytucji opiekuńczych.

Szkoła ma za zadanie kierowanie szczególnie zagrożonych w rozwoju uczniów do wyspecjalizowanych instytucji opiekuńczych. Dotyczy to tylko najznaczniejszych zagrożeń, takich, które mogą prowadzić do zupełnych deformacji życia i osobowości uczniów. Takim działaniom powinny być poddane dzieci osamotnione, porzucone lub źle traktowane przez rodziców. Podczas pobytu dziecka w pogotowiu opiekuńczym zapewnia się mu opiekę pełną, podobną do tej, jaka ma miejsce w rodzinie. Funkcja ratownicza nie polega jedynie na wskazaniu odpowiednich instytucji opiekuńczych. Szkoła musi formalnie skierować sprawy poszczególnych uczniów do zajęcia się nimi przez określone instytucje, ponosząc przy tym współodpowiedzialność za ich losy.

      1. Instytucjonalne wsparcie jednostki - czyli gdzie szukać pomocy

w przypadku wystąpienia problemów.

1. Ośrodek Pomocy Społecznej

Jednostka organizacyjna pomocy społecznej w gminie, wykonująca zadania w zakresie pomocy społecznej (własne oraz zlecone z zakresu administracji rządowej). Zatrudnia pracowników socjalnych proporcjonalnie do liczby ludności gminy w stosunku jeden pracownik socjalny na 2 tys. mieszkańców, nie mniej jednak niż trzech pracowników.

Zadania:

- przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych

- opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne

- przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych

- opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która zrezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;

- praca socjalna;

- organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych w miejscu zamieszkania

- prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych;

2. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Jednostka organizacyjna pomocy społecznej w powiecie, wykonująca zadania z zakresu pomocy społecznej (własne oraz zlecone z zakresu administracji rządowej).

Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej/miejskie ośrodki pomocy rodzinie.

Zadania:

- prowadzenie specjalistycznego poradnictwa

wypłacanie wynagrodzenia z tytułu pozostawania w gotowości przyjęcia dziecka albo świadczonej opieki i wychowania niespokrewnionym z dzieckiem zawodowym rodzinom zastępczym

- pokrywanie kosztów utrzymania dzieci z terenu powiatu, umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i w rodzinach zastępczych, również na terenie innego powiatu

- realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia

- przyznawanie pomocy pieniężnej na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym placówki opiekuńczo-wychowawcze typu rodzinnego i socjalizacyjnego, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, rodziny zastępcze oraz schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze lub młodzieżowe ośrodki wychowawcze

- udzielanie informacji o prawach i uprawnieniach

- szkolenie i doskonalenie zawodowe kadr pomocy społecznej z terenu powiatu

3. Placówki opiekuńczo-wychowawcze

a) świetlice środowiskowe, terapeutyczne, socjoterapeutyczne

Placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego. Działania świetlic najczęściej ukierunkowane są na dzieci i młodzież wywodzące się z rodzin patologicznych lub mających trudną sytuację materialną.

Zadania:

- łagodzenie niedostatku wychowawczego w rodzinie,

- udzielanie wsparcia i pomoc rodzinie w wychowaniu,

- eliminowanie zaburzeń zachowania,

- wyrównywanie zaległości w nauce,

- korygowanie dysfunkcji rozwojowych,

- kształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności,

- promocja zdrowego stylu życia wśród uczniów i ich rodziców,

- stymulowanie rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów,

b) dom dziecka

Całodobowa placówka opiekuńczo-wychowawcza (publiczna bądź niepubliczna) typu socjalizacyjnego. Do domów dziecka kierowane są dzieci i młodzież, których potrzeby stale lub okresowo nie mogą być zaspokajane w domu rodzinnym.

Zadania:

- zapewnienie dziecku opieki całodobowej i wychowanie oraz zaspokajanie jego niezbędnych potrzeb

- zajęcia wychowawcze, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne, terapeutyczne, rekompensujące braki w wychowaniu w rodzinie i przygotowujące do życia społecznego, a dla dzieci niepełnosprawnych - rehabilitacja i zajęcia specjalistyczne

- kształcenie, wyrównywanie opóźnień rozwojowych i szkolnych

-działania w celu powrotu dziecka do rodziny naturalnej, znalezienia rodziny przysposabiającej lub umieszczenia w rodzinnych formach opieki zastępczej

- praca z rodziną dziecka

-odpowiednie formy opieki w środowisku, grupy usamodzielniające oraz kontakt z rodzinami zaprzyjaźnionymi

c) ośrodek adopcyjno-opiekuńczy

Placówka (publiczna bądź niepubliczna), która zajmuje się przeprowadzaniem procesu adopcji dzieci; przygotowuje i weryfikuje kandydatów na rodziców adopcyjnych, pośredniczy w kontaktach pomiędzy kandydatami na rodziców przysposabiających a przeznaczonymi do adopcji.

4. Poradnie psychologiczno - pedagogiczne (państwowe i prywatne)

Zadania:

- wspomaganie w rozwoju dzieci i młodzieży, efektywności uczenia się, nabywania oraz rozwijania umiejętności rozwiązywania konfliktów i problemów i umiejętność z zakresu komunikacji społecznej,

- profilaktyka uzależnień i innych problemów dzieci i młodzieży,

-u pomocy psychologiczno-pedagogicznej dzieciom i młodzieży z grup ryzyka,

- wspomaganie wychowawczej funkcji rodziny,

- wspomaganie rozwoju dziecka w wieku od urodzenia do 7 r. życia, udzielanie pomocy młodzieży w rozwiązaniu problemów okresu dojrzewania,

- udzielanie pomocy dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej lub z dysfunkcjami rozwojowymi oraz ich rodzicom

5. Organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia, organizacje kościelne)

Organizacja pozarządowa jest to organizacja niezwiązana z żadną władzą państwową i niekorzystająca z rządowej pomocy finansowej. Jej członkami są zrzeszenia narodowe, stowarzyszenia o charakterze pozarządowym oraz osoby fizyczne lub prawne z różnych państw. Działalność jej opiera się na statutach, które nie mają charakteru umów międzynarodowych. Organizacja pozarządowa nie jest nastawiona na osiąganie zysku, ale na zaspokajanie jakichś potrzeb.

Przykłady organizacji :

Polski Czerwony Krzyż, Caritas , Bank Żywności, Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Rodzinie "Arka", Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych , Polski Komitet Pomocy Społecznej

6. Kurator sądowy

Funkcjonariusz publiczny, pełniący swoje obowiązki w jednym zespole kuratorskiej służby sądowej, realizujący określone przez prawo zadania o charakterze wychowawczo - resocjalizacyjnym, diagnostycznym, profilaktycznym i kontrolnym związane z wykonywaniem orzeczeń sądu. Kuratorzy sądowi wykonują swoje zadania zarówno w środowisku osób których dotyczy postępowanie czyli podopiecznych, w miejscu ich zamieszkania, jak i na terenie zakładów zamkniętych i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych.

7. Dom Samotnej Matki

Instytucję tą organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując z organizacjami społecznymi. Osoby korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współudziału w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Placówka ta pomaga samotnym kobietom w ciąży i z małymi dziećmi. Kobiety te często pozbawione są wsparcia ze strony najbliższej rodziny, niejednokrotnie pozbawione dachu nad głową i środków do życia. W tej trudnej sytuacji mogą one uzyskać pomoc zgłaszając się do Miejskich lub Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej, które skierują taką osobę do najbliższej placówki opiekującej się samotnymi matkami. Placówka taka gwarantuje czasowe zakwaterowanie oraz utrzymanie, a opiekunowie społeczni pomogą znaleźć pracę, mieszkanie i miejsce w żłobku lub przedszkolu dla dziecka. Zapewnią jej również opiekę medyczną i psychologiczno - pedagogiczną.

8. Ośrodki Wsparcia, Domy Pomocy Społecznej, Środowiskowe Domy Samopomocy

(dzienne i całodobowe, publiczne i niepubliczne)

Dzielą się na:

a) dla osób doświadczających przemocy w rodzinie

Podejmuje działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, m. in.:

- poradnictwo medyczne, psychologiczne, prawne i socjalne;

- wsparcie

- ochrona przed dalszym krzywdzeniem, poprzez uniemożliwienie osobom stosującym przemoc korzystania ze wspólnie zajmowanego z innymi członkami rodziny mieszkania oraz zakazanie kontaktowania się z osobą pokrzywdzoną

- zapewnienie, na żądanie osoby dotkniętej przemocą, bezpiecznego schronienia w specjalistycznym ośrodku

b) dla osób uzależnionych

Zapewnia:

- poradnictwo rodzinne

- długoterminową terapię indywidualną i grupową

- pracę z dziećmi niedostosowanymi społecznie

- diagnozowanie i opiniowanie poszczególnych przypadków

- diagnostykę psychologiczną dot. zespołów uzależnień alkoholowych i narkotycznych

- psychoterapię indywidualną

- porady prawne

c) dla osób przewlekle psychicznie chorych

d) dla osób niepełnosprawnych

e) dla osób starszych

f) dla osób przewlekle somatycznie chorych


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Pilch Lepalczyk skrót 3 pierwszych rozdziałów
Prosz por wna koncepcj Innego Levinasa i Wewn trznego Nauczyciela J, Pedagogika społeczna, Filozo
WYCHOWANIE I KSZTAŁCENIE W ZREFORMOWANEJ SZKOLE, PEDAGOGIKA SPOŁECZ
pojęcia pedagogika społeczna
podstawowe?chy pedagogiki społecznej
Fenomenologia, Pedagogika społeczna, Filozofia
Srodowisko i wychowanie Wroczynski, pedagogika społeczna
INSTYTUT PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ, pedagogika społeczna
Pedagogika Społeczna pyt. i odp., PEDAGOGIKA SPOŁECZ
pedagogie instytucjonalne wykład 2, Pedagogika studia magisterskie, pedagogika instytucjonalna w pol
Młodzież w przestrzeni społecznej miasta, nauczanie przedszkolne i polonistyka, edukacja wczesnoszko
geneza pedagogiki społecznej, Pedagogika ogólna, pedagogika społeczna

więcej podobnych podstron