1. Przedmiot i zakres badań pedagogiki pracy

Za granica jest to przeważnie dyscyplina zajmująca się ogólnym przygotowaniem do pracy w szkolnictwie elementarnym i średnim. W Polsce została pomyślana jako dyscyplina badająca stosunek człowieka i pracy pod katem przygotowania do pracy. Zajmuje się więc problemami: wychowanie przez prace, kształcenia politechnicznego, doskonalenia ogólnego i zawodowego pracowników. Ze względu na wielość kierunków przygotowania zawodowego musi korzystać z dorobku niemal wszystkich nauk. W jej skład wchodzi pedagogika: przemysłowa, gospodarcza, rolnicza, zakładu pracy. Ze względu na kolejność okresów życia pedagogikę pracy dziel swą problematykę na kształcenie przed zawodowe, pro zawodowe, zawodowe, ustawiczne dorosłych

O przedmiocie pedagogiki pracy stanowią te wszystkie układy i związki przedmiotowo treściowe , prze które nade wszystko przewija się idea przygotowania człowieka do pracy zawodowej, ale także idea pomyślnego oraz wielostronnego skutecznego udziału człowieka w tej pracy

Zakres badań:

- wychowania przez pracę,
- kształcenia politechnicznego,
- orientacji i poradnictwa zawodowego,
- kształcenia i wychowania zawodowego,
- doskonalenia ogólnego i zawodowego pracowników,
- problemy oświatowe i wychowawcze zakładu pracy.

2. Określ obszary badawcze pedagogiki pracy

Przedmiotem badań i zainteresowań naukowych są pedagogiczne aspekty relacji: człowiek - wychowanie - praca. Do obszarów zainteresowań tej nauki Z. Wiatrowski zalicza pokaźny zestaw problemów skupionych wokół:

- sylwetki człowieka,
- zadań zawodowych, jakie będzie wykonywać absolwent określonej szkoły zawodowej,
- treści, metod i środków kształcenia, dokształcania oraz doskonalenia zawodowego,
- warunków osobowych i materialnych przygotowania człowieka do pracy,
- skuteczności kształcenia, dokształcania i doskonalenia zawodowego,
- skuteczności działań wychowawczych w miejscu pracy.

Obszary pedagogiki pracy dotyczą:

• Celów kształcenia i ich analizy w powiązaniu z przemianami kultury, gospodarki i struktury zatrudnienia

• Zawodoznawstwa ujmującego problematykę podziału pracy i wyodrębniania się zawodów

• Programów kształcenia i wychowania, w tym doboru i układu treści kształcenia, ich podziału na poszczególne przedmioty, bloki z uwzględnieniem korelacji, struktury, treści, itp. (układ przedmiotowy i modułowy)

• Zagadnień wychowawczych, w tym wychowanie przez pracę, czyli zlecenia czynności charakterystycznych dla danej pracy do wykonania w innym środowisku

• Teoretycznych podstaw opracowań metodycznych związanych z analizowaniem organizacji i przebiegu zmian w procesie kształcenia i doskonalenia zawodowego

• Orientacji i poradnictwa zawodowego, w tym diagnozę pedagogiczną, materiały zawodoznawcze ułatwiające rozpoznanie przez pryzmat rynku pracy, zainteresowania i możliwości uczniów

• Dokształcania i doskonalenia zawodowego i znaczenia dla potrzeb społeczeństwa postindustrialnego i informacyjnego

• Infrastruktury oświatowej z zakresy kształcenia zawodowego (budynki, warsztaty, laboratoria, zakłady pracy, które prowadzą praktyki zawodowe)

• Problemów kontroli i oceny jakości kształcenia oraz doskonalenia zawodowego (zewnętrzne egzaminy zawodowe na wzór zewnętrznej matury, które są podstawą wydawania świadectw kwalifikacyjnych potwierdzających kwalifikacje w zawodzie; formuła egzaminu mimo że przeniesiona z egzaminu maturalnego rządzi się innymi wyższymi wymaganiami)

• Problemów pedentologicznych dotyczących nauczycieli szkół zawodowych

3. Wyjaśnij edukacyjny charakter działów pedagogiki pracy

WG KRYTERIUM EDUKACYJNEGO

1) edukacja przed zawodowa

2) edukacja pro zawodowa

3)edukacja zawodowa

Kształcenie przedzawodowe: obejmuje to wszystko, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe oraz pomaga w dokonywania wyboru zawodu. W sferze tej mieści się kształcenie ogólne jako podstawa kształcenia zawodowego, wychowanie przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogólnokształcącej, kształcenie ogólnotechniczne jak również preorientacja, orientacja i poradnictwo zawodowe.

Kształcenie prozawodowe: obejmuje te działania edukacyjne, dzięki którym uczący się rozpoznaje ogólne właściwości zawodów i pracy zawodowej, zbliża się do problemów pracy człowieka, wykształca ogólne właściwości postawy zawodowej, przymierza siebie do przyszłej roli zawodowej, uzyskuje określone przyuczenie do zawodu, jednak nie uzyskuje kwalifikacji zawodowych. Podstawowym terenem kształcenia prozawodowego jest liceum profilowane zawodowo.

Kształcenie zawodowe: obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego (głównie w szkole zawodowej i w zakładzie pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych.

Kształcenie ustawiczne dorosłych: obejmuje problemy oświatowe i wychowawcze ludzi pracujących, a szczególnie doskonalenie zawodowe pracowników w całym okresie ich aktywności zawodowej, prowadzące do nieustannego wzbogacania osobowości i do mistrzostwa w zawodzie. Skupia ona także problemy adaptacji społeczno - zawodowej, identyfikacji z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacji zawodowej, jak również problemy stosunków międzyludzkich w zakładzie pracy i problematykę zadań humanizacyjnych współczesnego zakładu pracy.

4.Odnieś strukturę teorii wychowania do specyfiki pedagogiki pracy

Teoria wychowania jest dyscypliną pedagogiczną, zajmującą się problematyką celów, treści metod i organizacji wychowania umysłowego, moralnego, społecznego, estetycznego i fizycznego, realizowanych przez naukę, pracę, sztukę, sport i wypoczynek. Teorię wychowania interesuje przede wszystkim ideał człowieka uwzględniający następujące grupy cech:

cechy czyniące jednostkę zdolną od pełnego i wszechstronnego osobowego rozwoju oraz osiągnięcia szczęścia osobistego,

cechy predysponujące jednostkę do działania na rzecz realizacji najwyższych wartości etyki ogólnej: szczęścia i pożytku ogólnego oraz rozwoju form życia społecznego,

cechy niezbędne do harmonijnego życia w społeczeństwie oraz twórczego uczestniczenia w kształtowaniu i rozwijaniu jego kultury.

Teoria wychowania dzieli się na teorie wychowanie: moralnego, umysłowego, estetycznego, i fizycznego. Mówi się też o teorii wychowania przez pracę, przez zabawę, w organizacji młodzieżowej, czy wreszcie o teorii wychowania zawodowego. Pedagog pracy szczególne znaczenie przypisuje teorii wychowania przez pracę oraz teorii wychowania zawodowego. Pedagogika pracy ma ambicje nadania tym teoriom postaci odpowiadającej współczesności. Służyć temu ma postulowany od dawna ideał wychowania wyrażany formułą: człowiek - obywatel - pracownik.

5. Opisz strukturę teorii wychowania podstawowymi wartościami i wskaż ich znaczenie dla pedagogiki pracy

Teorie wychowania z punktu rozwoju człowieka

Teorie wychowania	Wartości
Teorie wychowania fizycznego	Zdrowie, życie
Teorie wychowania umysłowego	Wiedza, prawda
Teorie wychowania moralnego	Dobro
Teorie wychowania estetycznego	Piękno
Teorie wychowania duchowego	Idea

6.Wskaż miejsce pedagogiki pracy w kompleksie nauk pedagogicznych

Nauki pedagogiczne stanowią bardzo rozbudowaną już grupę nauk zajmujących się zagadnieniami wychowania, kształcenia i oświaty. Jak stwierdza Stefan Wołoszyn globalny charakter myślenia tradycyjnej pedagogiki rozwijanej jako sztuka wychowania zastępuje coraz bardziej zróżnicowany i wyspecjalizowany system pedagogiczny. Zakres pedagogiki jest obszerny bo odnosi się do różnych okresów życia człowieka. Dyscypliny ściśle związane z pedagogiką pracy to teoria wychowania, dydaktyka, teoria kształcenia ustawicznego, andragogika, pedagogika społeczna (związek polega na podejmowaniu starań, aby zakład pracy stawał się coraz bardziej znaczącym środowiskiem wychowawczo-opiekuńczym dla ogółu pracowników i członków ich rodzin), pedagogika specjalna (ped. pracy stwarza ped. Specjalnej szansę dochodzenia do rozwiązań, w których praca człowieka nabiera znaczenia podstawowego) .

Struktura pedagogiczna:

1)Wg Okonia:

• Pedagogika ogólna(pedagogika teoretyczna) podstawy wychowania w tym filozofia, podstawy edukacji, doktryny pedagogiczne, jego struktura, cele, i metodologia badań pedagogicznych.

• teoria wychowania fizycznego, umysłowego, estetycznego( duchowego za Kunowskim)

• historia wychowania

• dydaktyka

• pedagogiki szczegółowe:

1. pedagogika pracy

2. pedagogika zawodowa

3. pedagogika społeczna

4. pedagogika dorosłych

5. pedagogika porównawcza

6. pedeutologia

7. pedagogika szkoły wyższej

8. pedagogika resocjalizacyjna

2) Wg T. Hejnickiej-Bezwińskiej

• kryterium metodologiczne

• pedagogika ogólna

• pedagogika szczegółowa

• kryterium celów czynności wychowawczych

1. dydaktyka

2. teoria wychowania

• kryterium wieku

1. pedagogika przedszkolna

2. pedagogika młodego wieku szkolnego

3. pedagogika szkolna

4. pedagogika dorosłych (andragogika)

• kryterium rodzaju działalności

1. pedagogika dorosłych

2. pedagogika rekreacyjna

3. pedagogika działalności kulturalnej

4. pedagogika społeczna

5. pedagogika opiekuńcza

6. pedagogika pracy

7. pedagogika czasu wolnego

• kryterium defektów rozwojowych i dewiacji

1. pedagogika resocjalizacyjna

2. pedagogika rewalidacyjna

3. pedagogika penitencjarna

4. oligofrenopedagogika

5. surdopedagogika

• kryterium problemów badawczych

1. politologia oświaty

2. pedagogika społeczna

3. pedagogika kształcenia zawodowego

4. pedeutologia

3) Wg Z. Wiatrowskiego

• Podstawowe dyscypliny pedagogiki

• Pedagogika ogólna

• Historia oświaty i wychowania oraz doktryn pedagogicznych

• Teoria wychowania

• Dydaktyka

• Szczegółowe dyscypliny pedagogiki

1. Pedagogika rodziny

2. Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna

3. Pedagogika szkolna

4. Pedagogika szkoły wyższej

5. Pedagogika dorosłych (andragogika)

6. Pedagogika specjalna (rewalidacja, rehabilitacja, resocjalizacja)

7. Teoria kształcenia równoległego( edukacji równoległej)

8. Teoria kształcenia ustawicznego( edukacja permanentna)

9. Pedagogika ludzi trzeciego wieku(gerontologia)

• Dyscypliny pedagogiczne odpowiadające głównym obszarom działalności człowieka 9zob. u Brzeźińskiej)

• Dyscypliny pokrewne

1. Pedagogika porównawcza

2. Pedeutologia

3. Polityka oświatowa

4. Ekonomia oświaty

5. Organizacja oświaty i wychowania

6. Filozofia wychowania

7. Psychologia wychowania

8. Informatyka i cybernetyka

7.Wymień podstawowe kategorie pojęciowe pedagogiki pracy i dowiedź ich znaczenia dla przedmiotu badań pedagogiki pracy

Praca - T. Nowacki definiuje pracę jako działalność, w wyniku której powstają wytwory kultury, dobra materialne i usługi . Praca występuje na pewno wszędzie tam, gdzie efektem czynności człowieka jest produkt materialny lub innego rodzaju dobro, spożytkowane przez wykonawcę lub innych ludzi. Obok działalności produkcyjnej występuje praca umysłowa, której wynikiem są dzieła naukowe, teorie, projekty budowli, projekty urządzeń technicznych i wytwory innych dziedzin sztuki. Innym rodzajem pracy jest działalność usługowa. Wyniki tej działalności służą tworzeniu warunków do prawidłowego i możliwie najlepszego zaspokajania potrzeb zarówno materialnych, jak i duchowych. Tak więc wynikiem każdej pracy jest produkt lub wytwór bądź stworzenie warunków do społecznego korzystania z produktów i wytworów .

Kwalifikacje - wykształcenie, przygotowanie do wykonywania pracy zawodowej; wspólną cechą kwalifikacji są umiejętności, które są podstawą jakiegokolwiek działania zarówno zawodowego jak i hobbystycznego bowiem wykorzystują zainteresowania i przyjemności. Zatem kwalifikacje są zawsze do czegoś, czyli osoby a zarazem są czyjeś, czyli osoby która jest pracownikiem.

Kompetencje, zawód, zadania zawodowe, umiejętności, nawyki i sprawności.

I. Kształcenie ogólne - w ramach tego kształcenia znajduje się kilka płaszczyzn zainteresowań pedagogiki pracy. Są to:

• upraktycznienie procesu nauczania, polega ono na kształtowaniu umiejętności wykorzystywania wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych do rozwiązywania zadań dydaktycznych w szkole;

• kształtowanie sfery czynnościowej (psychomotorycznej) - która jest istotnym czynnikiem rozwoju człowieka i wiąże się z ważnymi umiejętnościami praktycznymi, zwłaszcza w sytuacji kiedy następuje dosyć agresywna technizacja wielu sfer naszego życia, za którą idzie gwałtowna komputeryzacja. Obycie z techniką, nawet jeszcze przed kształceniem zawodowym, zapoznanie z nowymi zagadnieniami technicznymi, technologią informatyczną, z którą młody człowiek zetknie się w ramach dalszej nauki oraz w swojej przyszłej pracy zawodowej, wyrabia pozytywną postawę protechniczną, pozwala na uaktywnienie procesu kształcenia, na rozszerzenie horyzontów oraz wpływa na rozwój ogólny; przy tym technologia informatyczna ma cały szereg walorów dydaktycznych, gdyż pozwala zdobyć wiele niezbędnych informacji zarówno za pośrednictwem systemów lokalnych, jak i systemów międzynarodowych (internet ).

W kształceniu ogólnym znajdujemy kilka płaszczyzn zainteresowań pedagogiki pracy. Kształcenie ogólne kończy się na trzeciej klasie gimnazjum i nie ma nic wspólnego z kształceniem przedzawodowym. Kształcenie ogólne opiera się przede wszystkim na szerokim wachlarzu przedmiotów humanistycznych, ścisłych, technicznych, artystycznych, które mają pomóc młodemu człowiekowi w rozwoju ogólnym.
II. Nowością są licea profilowane - 3 letnie - wzorowane na liceach technicznych, które obejmowały profile techniczne, nie dawały określonego zawodu, umożliwiały jednak zdanie matury. Licea profilowane to drugi dział pedagogiki pracy, dotyczący kształcenia ogólnozawodowego, które stanowi podstawę kształcenia zawodowego, które zostało zredukowane z 3,5 letnich szkół do zaledwie 3 lat. Licea te mają umożliwić przede wszystkim zdanie matury. Zaletą liceów profilowanych jest zapoznanie ucznia z przedmiotami tzw. ogólnozawodowymi (pobieżnie), które pozwoli w dalszym etapie kształcenia na zdobycie określonej specjalności - profilu zawodowego. Podbudowa ogólna ma stworzyć większą elastyczność przygotowania pracownika do pracy, co pozwoli w przyszłości na zmianę wyuczonej specjalności. Licea profilowane, które nie dają kwalifikacji zawodowych, są odzewem na hasło kształcenia szerokoprofilowego. Po liceum profilowanym otrzymujemy tylko świadectwo dojrzałości ze wskazaniem ukończonego profilu.

III. Trzeci dział pedagogiki pracy to kształcenie zawodowe - rozpatrywane niezależnie od poziomu kształcenia. Może odbywać się na poziomie:

- zasadniczym;

- średnim;

- policealnym;

- wyższym I stopnia (studia licencjackie i inżynierskie) i II stopnia (studia magisterskie).

W tym obszarze szczególnym problemem będzie sprawa rzetelnego i dobrego przygotowania zawodowego, gdyż w tak krótkim czasie trudno jest przygotować specjalistę o wysokim poziomie specjalizacji - przygotowania zawodowego. Kwalifikacje zawodowe uzyskane w tej nowej formie kształcenia zawodowego będą niższe od kwalifikacji uzyskiwanych obecnie w szkole zawodowej, zarówno na poziomie zasadniczym, jak i średnim. Po ukończeniu kształcenia zawodowego posiadamy określone kwalifikacje zawodowe oraz zdobyty i potwierdzony dyplomem zawód.

IV. Doskonalenie zawodowe to czwarty dział pedagogiki pracy obejmujący również dokształcanie zawodowe. Doskonalenie zawodowe dotyczy określonego warsztatu pracy i związane jest ze stanowiskiem pracy. Pracownik dokształcający się zdobywa wiedzę, określone umiejętności i dochodzi do mistrzostwa w zawodzie. Dokształcanie związane jest przede wszystkim ze stanowiskiem pracy.

I. Podstawowe kategorie pojęciowe pedagogiki pracy

Definicja zawodu: źródło wiedzy o zawodach sięgają do funkcji człowieka w bardzo odległych czasach tzn. pierwsi ludzie gdzie za pomocą odpowiednich narzędzi/ręki imitował proste narzędzia które następnie wykonywały były za pomocą prymitywnych prostych narzędzi. Sposób tworzenia tych narzędzi to wynik myślowy człowieka i uświadomienie mu iż rozum jest jedną z naczelnych jego funkcji a on sam jest obrazem bożym żyjącym na ziemi. Wykonuje zadania wedle swoich możliwości. Wraz z rozwojem działalności człowieka powstawały pierwsze złożone czynności a następnie narzędzia urządzenia maszyny sprzęt z zautomatyzowany który wymagał specjalnego kształcenia umożliwiającego jego obsługiwanie bez możliwości jego uszkodzenia w wyniku niewłaściwego zastosowania i posługiwania się nim.
Wiedza ta usystematyzowana i uporządkowana wytworzyła obszar poznawczy zawodoznastwa będący wiedzą o zawodach i ilustrujący historię rozwoju pracy od „odręcznej” do „zautomatyzowanej” przez współczesny podział pracy, opisy zawodów, charakterystyka zawodów, analizę czynności zawodowych, warunki pracy i zadań pracowniczych.

Cechy tym podporządkowane zawody które opisują układy umiejętności zawodowych charakterystyczne dla danego zawodu i tworzą podstawę doboru treści kształcenia organizacji uczenia a także projektowi klasyfikacji zawodów i jej budowy.

Definicja zawodu: Jest to zespół wykonywanych czynności, społecznie użytecznych wyodrębnionych na skutek podziału pracy i wymagających od pracowników odpowiedniej wiedzy, umiejętności warunkujące wykonanie zadań zawodowych wykorzystujące systematyzację i będące źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny. Zawód jest podstawą prestiżu i pozycji społecznej pracownika . Społeczne konsekwencje wykorzystania zawodu to możliwości zrzeszania się jego przedstawicieli i pielęgnowania tradycji zawodu, prezentacja aktualnych postaw i ocen społecznych podejmowanych z pozycji danego zawodu.

Zawód pokrewny: wykazuje podobieństwa lub tożsamość niektórych struktur umiejętnościowych. Powoduje to łączenie się tych zawodów w grupy zawodowe a niejednokrotnie scalanie ich w jeden zawód np. technik ochrony środowiska/technik badania środowiska

Zawód sezonowy: Raczej praca sezonowy, ponieważ zwykle nie wytwarza ona zawodów w sensie ciągłości pracy. Są to określone zajęcia ogrodnicze, rolnicze a także drogowe.

Zawód zanikający: Należy do nich wiele zawodów rzemieślniczych. Wypieranie ich w wyniku postępu technologicznego np. garncarstwo, kołodziejstwo, kowalstwo.

Zawód masowy: Występuje na wielu stanowiskach pracy, nieraz w bardzo różnych dziedzinach gospodarki narodowej np. spawacz, księgowy, ekonomista.

Zawód szerokoprofilowy: zawód szkolny utworzony z połączenia grupy zawodów pokrewnych. Powstaje z połączenia grupy zawodów pokrewnych. Dający pracownikowi łatwość w opanowaniu rozmaitych specjalności mieszczących się w zawodzie. Zmniejsza ryzyko związane z okresowym zapotrzebowaniem na pracowników o wąskim profilu zawodowym

(tu powinien być wykres którego nie mam)

Wprowadzenie zawodów szerokoprofilowych zaowocowało zmniejszeniem liczby zawodów, a zwiększenie obszaru kształcenia specjalizacyjnego. Jest to współczesny model który interesuje zarówno ryzyko edukacyjne jak i rynek pracy.

Zawód szkolny: To zawód umieszczony w klasyfikacji zawodów szkolnych który uzasadnia powstanie odpowiednich szkół zawodowych. Współczesne szkolnictwo zainteresowane jest zawodami szerokoprofilowymi.

Zawód unikalny/unikatowy: Jest to zawód rzadki, głównie występujący w rzemiośle i prowadzony jest w małym wymiarze, jest małe zapotrzebowanie na pracowników np. szlifier diamentów

II. Zawód w rozumieniu naukowym opisują następujące dyscypliny wiedzy:

Definicja Filozoficzna: Zawód to część egzystencjonalnych doświadczeń jednostek są związane z bytem, wynikają z uczestnictwa w zorganizowanym procesie oswajania natury i użytkowania jej praw. Praca zawodowa jakkolwiek polega na rozwiązaniu zadań tej samej kategorii, dostarcza materiału poznawczego, kształtuje osobowy układ wartości.

Definicja ekonomiczna: Zawód wydzielony przez podział pracy układ czynności, wykonywany przez dłuższy czas, a zatem systematycznie i zapewniający środki utrzymania oraz otwierający przed pracowników drogą awansów i uzyskiwania coraz to bardziej odpowiedzialnych stanowisk. Przede wszystkim w ramach zawodu.

Zawody ze względu na charakter pracy z zatem wysokości uzyskiwanych uposażeń, dzielimy na zawodowy wytwórcze(robotnicze) zawody średniego poziomu(techniczne) oraz profesjonalne(czyli zawody specjalistyczne)w wyniku czego następuje zróżnicowanie w wysokości dóbr i uposażenia.

Definicja socjologiczna: Zawód wynikający z podziału pracy, podział pracowników na różne grupy i kategorie stanowi podstawę zarówno wejścia w świat pracy a więc zadań i odpowiedzialność, jak i rozliczne grupy społeczne, wynikające lub związane z podziałem zawodowym. Przynosi więc pracownikowi bogate styczności społeczne, wprowadza w zwyczaje i normy postępowania właściwe dla odpowiednich grup zawodowych. Jest jedną z głównych przyczyn stratyfikacji społecznej, ale także źródłem obyczaju, nazewnictwa, godności zawodowej oraz stosunków społecznych i pracowniczych.

Definicja psychologiczna: Zawód jest systemem czynności( koncepcja behawioryzmu, Watson) wykorzystująca skłonności i zdolności pracowników dzięki którym człowiek z przyjemnością i chęcią uczy się zawodu i chce w nim pracować. Zatem czynności zawodowe wpływają na kształtowanie osobowości, rozwoju procesów poznawczych, przebiegu życia emocjonalnego i rozwoju kolejnych faz osobowości( do samorealizacji jak najwyższych poziomów potrzeb)

Definicja pedagogiczna: Zawód widziany jest w kategoriach przygotowań człowieka do pracy . Kategoria przygotowania do pracy: P₂=f(K*M) Czyli funkcje, klasyfikacje i motywacje które powinny być ukształtowane w procesie edukacji i wskazywały potrzebę dokształcania i doskonalenia. Taka postawa jest możliwa w przypadku zbieżności, skłonności, zdolności pracownika z wymaganiami zawodu.

Zawód w rozumieniu klasyfikacji zawodowych to wyodrębnienie tzw. Zadań zawodowych , którym odpowiadają cząstkowe kwalifikacje, zawodowe, kształtowane w procesie edukacyjnym i odpowiadającym wymaganiom pracy, Jest to koncepcja modułowego zawodu i jego zadaniowego charakteru dzięki czemu można po uzyskaniu pierwszych kwalifikacji i jej poświadczeniu egzaminem( potwierdzone certyfikatem) podjąć pracę i pozostałe kwalifikacje zdobywać w drodze dokształcania i doskonalenia zawodowego.

Zawód w systemie klasyfikacyjnym opisuje rozporządzenie MPi PS wedle którego ewidencjonuje się aktualnie około 2500 zawodów. Czyli miejsc na których zatrudniani są pracownicy. Aktualna ustawa z 16.07.2008 Dz.ust nr 114 poz.903 Men wedle którego w ewidencji jest 100 zawodów tzw. Szkolnych to znaczy takich do których minister edukacji narodowej ma obowiązek powołać szkoły i zorganizować kształcenia. Są to w większości zawody szerokoprofilowe które umożliwiają prace na wielu stanowiskach pracy. Ta klasyfikacja szkolna dotyczy tylko i wyłączenie określonej grupy zawodów robotniczych oraz techników kształconych w zasadniczych szkołach zawodowych, technikach, liceach profilowanych.

Każdy zawód w obu tych klasyfikacjach opisany jest cyfrowym kodem zawodu

Np. Doradca zawodowy: 241303

241303

Grupa wielka pierwsza cyfra wskazuje na zawód, został on sklasyfikowany w grupie wielkiej. 2 to specjalność(dotyczy pracowników z wyższym wykształceniem a ich pozycja kwalifikacji to 4 a często 5

Grupa duża druga cyfra w połączeniu z pierwsza oznacza, że zawód występuje w grupie dużej 2 i 4 pozostali specjaliści.

Grupa średnia trzecia cyfra w połączeniu z drugą pierwszymi wskazuje, że zawód został sklasyfikowany w grupie 241 specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania.

Grupa elementarna czwarta cyfra w połączeniu z trzema poprzednimi oznacza, że zawód występuje w grupie elementarnej 2413 specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi

Zawód( specjalizacja) piata i szósta cyfra oznaczają miejsce zawodu w grupie elementarnej 03 wskazuje, że miejsce zawodu zostało sklasyfikowane n trzecim miejscu w grupie 2412 i jest to doradca zawodowy pełen kod tego zawodu jest określony sześcioma cyframi 241303

8. Omów istotę kształcenia i wychowania przedzawodowego

Zadania kształcenia i wychowania przedzawodowego:

• Wychowanie przez pracę w domu rodzinnym, przedszkolu i szkole obowiązkowej

• Kształcenie ogólnotechniczne (prace ręczne)

• Preorientację, orientację, poradnictwo zawodowe

Typy czynności wychowania przez pracę:

• Samoobsługowe, dotyczące samoobsługi człowieka

• Porządkowe wykonywane w swoim otoczeniu

• Obsługowe wykonywane z myślą o innych osobach

• Wytwórcze (prace fizyczne) dotyczące wytwarzania wartości materialnych

• Badawcze i twórcze, wytwory działalności człowieka (rysunki, opracowania, książki itp.)

• Organizacyjne, warunkujące prawidłowy i skuteczny przebieg czynności

Kształcenie przedzawodowe, utożsamiane niekiedy z pedagogiką przedzawodową, obejmuje to wszystko, co decyduje o rozwoju jednostki w okresie poprzedzającym systematyczne kształcenie zawodowe i co pomaga jej w dokonywaniu wyboru zawodu zgodnie z warunkami osobistymi i potrzebami społecznymi. W sferze tej mieści się kształcenie ogólne, widziane jako podstawa kształcenia zawodowego, wychowanie przez pracę realizowane w domu rodzinnym, w przedszkolu i w szkole ogólnokształcącej (szczególnie w szkole podstawowej i w gimnazjum), kształcenie ogólnotechniczne, jak również preorientacja oraz orientacja i poradnictwo zawodowe. W tematyce kształcenia przedzawodowego na podkreślenie zasługują prace T. Nowackiego na temat wychowania przez pracę i kształcenia politechnicznego.

9. Omów istotę kształcenia prozawodowego

Jest to celowo organizowany proces edukacyjny, realizowany głównie w nowym typie szkoły średniej, zakładający przygotowanie ogólno zawodowe w powiązaniu z wybranym układem zawodów i specjalności, stanowiący etap wstępny w dążeniu do kwalifikacji i kompetencji zawodowych.

Kształcenie prozawodowe obejmuje te działania edukacyjne, w następstwie których uczący się rozpoznaje ogólne właściwości zawodów i pracy zawodowej, zbliża się do problemów pracy człowieka, wykształca ogólne właściwości postawy zawodowej, przymierza siebie do przyszłej roli zawodowej, uzyskuje określone przyuczenie do zawodu, jednak nie uzyskuje kwalifikacji zawodowych. Podstawowym terenem kształcenia prozawodowego staje się liceum profilowane zawodowo.

10.kształcenie zawodowe :

Kształcenie zawodowe, jako obszar problemowy utożsamiany niekiedy z pedagogiką zawodową, obejmuje kształcenie ogólnozawodowe i specjalistyczne, realizowane w różnych instytucjach kształcenia zawodowego (głównie w szkole zawodowej i w zakładzie pracy), prowadzące do uzyskania kwalifikacji zawodowych i warunkujące dobrą przydatność zawodową, wysoką wydajność pracy i zadowolenie z jej wykonywania. W sferze tej mieści się cała struktura treści dydaktycznych, a więc: cele, treści i programy kształcenia i wychowania zawodowego, proces kształcenia zawodowego, formy, metody i środki kształcenia zawodowego, warunki skuteczności i wyniki kształcenia, w tym zagadnienia powodzeń i niepowodzeń szkolnych uczniów szkół zawodowych oraz losów i przydatności zawodowej absolwentów, wreszcie poradnictwo zawodowe oraz struktura i organizacja kształcenia zawodowego w Polsce i w świecie, jak również szeroko rozumiana problematyka wychowawcza szkoły zawodowej. Wszystkie te zadania są rozpatrywane w kontekście standardów europejskich oraz europejskiego wymiaru edukacji zawodowej. W problematyce kształcenia zawodowego doskonałe kompendium wiedzy stanowią niewątpliwie Podstawy dydaktyki zawodowej T. Nowackiego.

Kształcenie zawodowe

Jako określony stan wiedzy:

• opisany układ pojęć i prawidłowości dotyczących organizacji procesu i wyników kształcenia zawodowego (Herbart)

• fakty rozumienie stanu rzeczy i zdarzenia określone w czasie i przestrzeni

• pojęcia definicja, która wyraża istotę charakterystycznych zjawisk i procesów, opisująca ich właściwości cechami, wyrażeniami i wielkościami, słowami, wzorami czy jednostkami

• prawo odzwierciedla uzasadnione i potwierdzone badaniami relacje i zależności między stanami rzeczy, zjawisk i zdarzeń

• teoria opisane systemami twierdzeń, pojęć i hipotez logicznie i czasowo powiązanych z obszarem poznawanej rzeczywistości

• technika ma swoje źródło w behawioryzmie, odnosi się do sfery działaniowej i pokazuje proces pracy człowieka oparty na organizowaniu, sprawdzaniu, manipulowaniu, projektowaniu i ocenianiu

• strategia zachowania kompleksowe, które łączy aspekty teoretyczne i praktyczne w opracowywaniu rozwiązań stosowanych w różnych obszarach działalności człowieka

• Zasady etyczne identyfikowanie się z zasadami, które ułatwiają funkcjonowanie człowieka w życiu codziennym, a punktem odniesienia są normy

• Przekazy estetyczne są wyznacznikiem piękna, odnoszą się do człowieka i otoczenia w zakresie wyglądu i działania na danym sanowisku

Jako proces:

• czynność uczenia się

• czynność nauczania

• proces lekcyjny, w toku którego realizowane jest kształcenie ogólne i zawodowe

proces działowy w klasopracowniach, warsztatach, zakładach pracy

11.KSZTAŁCENIE USTAWICZNE- różnie rozumiane

KSZTAŁCENIE USTAWICZNE - różne rozumienia

1) Idea zakładająca kształcenie i wychowanie całożyciowe człowieka ( edukacja permanentna)
















Dom rodzinny	Przedszkole	Zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne	samokształcenie
Środowisko rówieśników	Szkoła podstawowa, gimnazjum	Placówki kulturalno oświatowe i opiekuńczo wychowawcze	dokształcanie
Środowisko lokalne	Szkoła średnia	Organizacje i stowarzyszenia społeczne	doskonalenie
Środowisko pracy	Szkoła wyższa	Środki masowej komunikacji	Kształcenie bezinteresowne

2) Zasada przenikająca współczesne system oświatowy, który powinien zapewnić każdemu możliwość dokształcania i doskonalenia się w ciągu całego życia

3) Potrzeba i właściwości współczesnego człowieka dorosłego, który musi sprostać coraz to nowym wyzwaniom w technologii o organizacji oraz przemianom w życiu społecznym a jednocześnie pomaga w rozwijaniu dorosłości każdego człowieka.


Sfera instrumentalna i kierunkowa

ZASADY KSZTAŁCENIA USTAWICZNEGO

1. Zapewnienie możliwości kontynuowania nauki i dopełniania wykształcenia po ukończeniu szkoły obowiązkowej

2. umożliwienie każdemu niezależnie od wieku uzupełniania, dopełniania, odnawiania i doskonalenia wiedzy i umiejętności, stosowanie do potrzeb

3. Ułatwienia rozumienia problemów społecznych w skali narodowej i światowej przez wszystkich obywateli niezależnie od zajmowanego stanowiska i zakresów odpowiedzialności

4. Tworzenie warunków do stałego i wszechstronnego rozwijania osobowości każdej jednostki

ANDRAGOGIKA: pedagogika dorosłych jedna z nauk pedagogiki obejmująca badania teoretycznych podstaw kształcenia i doskonalenia dorosłych.

Zadania Andragogiki

• Usuwanie braków w wykształceniu dorosłych

• Rozszerzanie i pogłębianie wykształcenia

• Wprowadzenie w krąg życia społecznego i kulturalnego(domy kultury, spotkania emerytów)

• Rekreacja psychiczna i fizyczna ludzi dorosłych

EDUKACJA ZAWODOWA

Proces integrujący kształcenie zawodowe i ustawiczne i stwarzające szanse holistycznego spojrzenia na proces dążenia do kwalifikacji i kompetencji zawodowych. Zacierają się różnice między etapami kwalifikacji zawodowych.

Kształcenie zawodowe	Kształcenie ustawiczne
1)Stan wiedzy wyznaczony układem pojęć, twierdzeń i prawidłowości dotyczących organizacji procesu i wyników kształcenia zawodowego
KOMPONENTY EDUKACJI ZAWODOWEJ

Kształcenie ustawiczne dorosłych w okresie ich aktywności zawodowej obejmuje problemy edukacyjne ludzi pracujących i bezrobotnych, a szczególnie dokształcanie i doskonalenie zawodowe pracowników w całym okresie ich aktywności zawodowej, prowadzące do nieustannego wzbogacania osobowości i do mistrzostwa w zawodzie. Ten dział pedagogiki pracy skupia także problemy adaptacji społeczno-zawodowej, identyfikacji z zawodem i z zakładem pracy, stabilizacji zawodowej, jak również problemy stosunków międzyludzkich w zakładzie pracy, wreszcie problematykę zadań humanizacyjnych współczesnego zakładu pracy. Dla tego działu istotna jest teza, że miejsce pracy staje się znaczącym ośrodkiem kształcenia ustawicznego i środowiskiem wychowawczym.

12.ZAWÓD

Definicja zawodu: Jest to zespół wykonywanych czynności, społecznie użytecznych wyodrębnionych na skutek podziału pracy i wymagających od pracowników odpowiedniej wiedzy, umiejętności warunkujące wykonanie zadań zawodowych wykorzystujące systematyzację i będące źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny. Zawód jest podstawą prestiżu i pozycji społecznej pracownika . Społeczne konsekwencje wykorzystania zawodu to możliwości zrzeszania się jego przedstawicieli i pielęgnowania tradycji zawodu, prezentacja aktualnych postaw i ocen społecznych podejmowanych z pozycji danego zawodu.

Zawód pokrewny: wykazuje podobieństwa lub tożsamość niektórych struktur umiejętnościowych. Powoduje to łączenie się tych zawodów w grupy zawodowe a niejednokrotnie scalanie ich w jeden zawód np. technik ochrony środowiska/technik badania środowiska

Zawód sezonowy: Raczej praca sezonowy, ponieważ zwykle nie wytwarza ona zawodów w sensie ciągłości pracy. Są to określone zajęcia ogrodnicze, rolnicze a także drogowe.

Zawód zanikający: Należy do nich wiele zawodów rzemieślniczych. Wypieranie ich w wyniku postępu technologicznego np. garncarstwo, kołodziejstwo, kowalstwo.

Zawód masowy: Występuje na wielu stanowiskach pracy, nieraz w bardzo różnych dziedzinach gospodarki narodowej np. spawacz, księgowy, ekonomista.

Zawód szerokoprofilowy: zawód szkolny utworzony z połączenia grupy zawodów pokrewnych. Powstaje z połączenia grupy zawodów pokrewnych. Dający pracownikowi łatwość w opanowaniu rozmaitych specjalności mieszczących się w zawodzie. Zmniejsza ryzyko związane z okresowym zapotrzebowaniem na pracowników o wąskim profilu zawodowym

(tu powinien być wykres którego nie mam)

Wprowadzenie zawodów szerokoprofilowych zaowocowało zmniejszeniem liczby zawodów, a zwiększenie obszaru kształcenia specjalizacyjnego. Jest to współczesny model który interesuje zarówno ryzyko edukacyjne jak i rynek pracy.

Zawód szkolny: To zawód umieszczony w klasyfikacji zawodów szkolnych który uzasadnia powstanie odpowiednich szkół zawodowych. Współczesne szkolnictwo zainteresowane jest zawodami szerokoprofilowymi.

Zawód unikalny/unikatowy: Jest to zawód rzadki, głównie występujący w rzemiośle i prowadzony jest w małym wymiarze, jest małe zapotrzebowanie na pracowników np. szlifier diamentów

II. Zawód w rozumieniu naukowym opisują następujące dyscypliny wiedzy:

Definicja Filozoficzna: Zawód to część egzystencjonalnych doświadczeń jednostek są związane z bytem, wynikają z uczestnictwa w zorganizowanym procesie oswajania natury i użytkowania jej praw. Praca zawodowa jakkolwiek polega na rozwiązaniu zadań tej samej kategorii, dostarcza materiału poznawczego, kształtuje osobowy układ wartości.

Definicja ekonomiczna: Zawód wydzielony przez podział pracy układ czynności, wykonywany przez dłuższy czas, a zatem systematycznie i zapewniający środki utrzymania oraz otwierający przed pracowników drogą awansów i uzyskiwania coraz to bardziej odpowiedzialnych stanowisk. Przede wszystkim w ramach zawodu.

Zawody ze względu na charakter pracy z zatem wysokości uzyskiwanych uposażeń, dzielimy na zawodowy wytwórcze(robotnicze) zawody średniego poziomu(techniczne) oraz profesjonalne(czyli zawody specjalistyczne)w wyniku czego następuje zróżnicowanie w wysokości dóbr i uposażenia.

Definicja socjologiczna: Zawód wynikający z podziału pracy, podział pracowników na różne grupy i kategorie stanowi podstawę zarówno wejścia w świat pracy a więc zadań i odpowiedzialność, jak i rozliczne grupy społeczne, wynikające lub związane z podziałem zawodowym. Przynosi więc pracownikowi bogate styczności społeczne, wprowadza w zwyczaje i normy postępowania właściwe dla odpowiednich grup zawodowych. Jest jedną z głównych przyczyn stratyfikacji społecznej, ale także źródłem obyczaju, nazewnictwa, godności zawodowej oraz stosunków społecznych i pracowniczych.

Definicja psychologiczna: Zawód jest systemem czynności( koncepcja behawioryzmu, Watson) wykorzystująca skłonności i zdolności pracowników dzięki którym człowiek z przyjemnością i chęcią uczy się zawodu i chce w nim pracować. Zatem czynności zawodowe wpływają na kształtowanie osobowości, rozwoju procesów poznawczych, przebiegu życia emocjonalnego i rozwoju kolejnych faz osobowości( do samorealizacji jak najwyższych poziomów potrzeb)

Definicja pedagogiczna: Zawód widziany jest w kategoriach przygotowań człowieka do pracy . Kategoria przygotowania do pracy: P₂=f(K*M) Czyli funkcje, klasyfikacje i motywacje które powinny być ukształtowane w procesie edukacji i wskazywały potrzebę dokształcania i doskonalenia. Taka postawa jest możliwa w przypadku zbieżności, skłonności, zdolności pracownika z wymaganiami zawodu.

13. Wyjaśnij interdyscyplinarny charakter zawodu

Zawód to wykonywanie zespołu czynności społecznie użytecznych, wyodrębniony na skutek społecznego podziału pracy, wymagających od pracownika odpowiedniej wiedzy i umiejętności powtarzanych systematycznie i będących źródłem utrzymania dla pracownika i jego rodziny. Zawód stanowi kategorię głównie ekonomiczno - socjologiczną ale też pedagogiczną, która ma cztery dopełniające się cechy:

Jest układem wyodrębnionych i powtarzających się czynności, określa pozycję społeczno - zawodową pracownika, stanowi źródło utrzymania, wymaga specjalnego przygotowania zawodowego

Każdy zawód określa w istotnym stopniu miejsce i rolę człowieka w społecznym procesie pracy. Ma on charakter zmienny , jest uwarunkowany historycznie, rozwija się lub zanika zgodnie z postępem naukowo - technicznym i społecznym. W tym sensie można mówić o wysokiej lub niskiej pozycji danej grupy zawodowej. Zawody występujące w danym kraju ujęte są w urzędowe spisy zwane nomenklaturą, klasyfikacją lub systematyką zawodów.

Interdyscyplinarny zawody muszą więc posiadać wiedzę i umiejętności z różnych dziedzin techniki, dzięki czemu orientują się w rozwoju nowych technologii i potrafią je stosować. Duża część tych umiejętności związana jest z systemami informatycznymi i komputerowym wspomaganiem projektowania.

14. Podaj różne systemy klasyfikacyjne zawodu

Klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy - pięciopoziomowy, hierarchicznie usystematyzowany zbiór zawodów i specjalności występujących na rynku pracy.

Klasyfikacja została opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu Klasyfikacji Zawodów ISCO-88, przyjętego na XIV Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w Genewie w 1987 r. oraz jej nowej edycji z 1994 r., tzw. ISCO-88 (COM), dostosowanej do potrzeb Unii Europejskiej. -

Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to: zawód, specjalność, umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe.

Zawód w rozumieniu klasyfikacji zawodowych to wyodrębnienie tzw. Zadań zawodowych , którym odpowiadają cząstkowe kwalifikacje, zawodowe, kształtowane w procesie edukacyjnym i odpowiadającym wymaganiom pracy, Jest to koncepcja modułowego zawodu i jego zadaniowego charakteru dzięki czemu można po uzyskaniu pierwszych kwalifikacji i jej poświadczeniu egzaminem( potwierdzone certyfikatem) podjąć pracę i pozostałe kwalifikacje zdobywać w drodze dokształcania i doskonalenia zawodowego.

Zawód w systemie klasyfikacyjnym opisuje rozporządzenie MPi PS wedle którego ewidencjonuje się aktualnie około 2500 zawodów. Czyli miejsc na których zatrudniani są pracownicy. Aktualna ustawa z 16.07.2008 Dz.ust nr 114 poz.903 Men wedle którego w ewidencji jest 100 zawodów tzw. Szkolnych to znaczy takich do których minister edukacji narodowej ma obowiązek powołać szkoły i zorganizować kształcenia. Są to w większości zawody szerokoprofilowe które umożliwiają prace na wielu stanowiskach pracy. Ta klasyfikacja szkolna dotyczy tylko i wyłączenie określonej grupy zawodów robotniczych oraz techników kształconych w zasadniczych szkołach zawodowych, technikach, liceach profilowanych.

Każdy zawód w obu tych klasyfikacjach opisany jest cyfrowym kodem zawodu

Np. Doradca zawodowy: 241303

241303

Grupa wielka pierwsza cyfra wskazuje na zawód, został on sklasyfikowany w grupie wielkiej. 2 to specjalność(dotyczy pracowników z wyższym wykształceniem a ich pozycja kwalifikacji to 4 a często 5

Grupa duża druga cyfra w połączeniu z pierwsza oznacza, że zawód występuje w grupie dużej 2 i 4 pozostali specjaliści.

Grupa średnia trzecia cyfra w połączeniu z drugą pierwszymi wskazuje, że zawód został sklasyfikowany w grupie 241 specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania.

Grupa elementarna czwarta cyfra w połączeniu z trzema poprzednimi oznacza, że zawód występuje w grupie elementarnej 2413 specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi

Zawód( specjalizacja) piata i szósta cyfra oznaczają miejsce zawodu w grupie elementarnej 03 wskazuje, że miejsce zawodu zostało sklasyfikowane n trzecim miejscu w grupie 2412 i jest to doradca zawodowy pełen kod tego zawodu jest określony sześcioma cyframi 241303

10 grup wielkich:

1. Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy,

2. Specjaliści (394 zwodów),

3. Technicy - 308 w gospodarstwie jako nam zawodów,

4. Pracownicy biurowi,

5. Prac. Usług osobistych i sprzedaży,

6. Rolnicy, rybacy, ogrodnicy - 39

7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy - ślusarz i fryzjer,

8. Operatorzy i monterzy urządzeń - 331,

9. Pracownicy przy prywatnych pracach - 84,

10. Siły zbrojne - 4.

STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODOWEJ SZKOLNICTWA ZAWODOWEGO

Grupa

3 Technicy i inny średni personel (aktorzy cyrkowi) ~106

4 Pracownicy obsługi biurowej ~3

5 Pracownicy usług osobistych i sprzedawczej ~100

6 Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy, rybacy ~4

7 Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ~57

8 Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń ~10

9 Pracownicy przy pracach prostych ~1

Ogółem Około 193 obecnie ponad 200)

Wszystkie zawody szkolne są szerokoprofilowe, czyli przygotowanie uzyskane w szkole, potwierdzone egzaminem zewnętrznym nadającym świadectwo kwalifikacji umożliwia zatrudnienie w wielu zawodach pokrewnych.



~200 zawodów ~2600 KZiS

1 zawód szkolny = 26 zawodom

Wprowadzenie modelu zawodów szerokoprofilowych powodowało stopniowe zmniejszanie liczby zawodów. W 1982 było 527 zawodów

W 1986/89 było 241 zawodów

W 1999/3 było 138 zawodów

W 1997 było 157 zawodów

Obecnie ponad 200 zawodów

Zawody wolne (I grupa)- Artyści, Naukowcy, Dziennikarze

Zawody usługowe (II grupa)- Handel, Bankowość, Szkolnictwo, Opieka zdrowotna, Doradztwo , Diagnostyka potrzeb społecznych, Służby ekologiczne, Transport publiczny, Aparat ochrony ludności, (III grupa)- Pielęgniarki i opiekunki do opieki ludzi starszych, chorych, niepełnosprawnych, Doradcy do spraw planowania przyszłości, ( IV grupa) Instruktorzy kultury, turystyki i sportu, Zawody w organizacjach produkcji i usług, (IV grupa)-Operatorzy zautomatyzowanych, zrobotyzowanych systemów(inżynierowie, specjaliści wysoko wykształcenie)- Operatorzy specjaliści i urzędnicy posługujący się komputerami

Przemiany w tych zawodach i tworzenie różnych struktur kwalifikacji to dążenie do poszerzenia sektora usługowego który jest odpowiednikiem tzw. Klasy średniej w społeczeństwie.

15. Omów związki zawodu z modelami społeczeństwa

Struktura społeczna (w socjologii) - układ wzajemnie powiązanych elementów składowych społeczeństwa, np. ról społecznych czy pozycji, między którymi zachodzą mniej lub bardziej dynamiczne procesy oraz występuje hierarchia społeczna. Jest to też układ stosunków społecznych pomiędzy poszczególnymi osobami, kategoriami społecznymi lub organizacjami.

Pojęcie struktury w socjologii zaczerpnięte zostało z biologii przez Herberta Spencera, który porównywał społeczeństwo do organizmu (zwierzęcego).

Czynniki kształtujące strukturę społeczną [edytuj]

poziom rozwoju ekonomicznego

społeczny podział pracy

zasoby siły roboczej

stosunki własnościowe

proporcje między sektorami gospodarki

Mikro i makro struktura [edytuj]

Wyróżnia się makro i mikrostrukturę społeczną.

Mikrostrukturę tworzą relacje w obrębie małych grup społecznych, np. wspólnot rodzinnych, społeczności lokalnych, kręgów rówieśniczych i towarzyskich

Makrostrukturę tworzą duże grupy i relacje między warstwami, klasami, grupami społeczno - zawodowymi.

Elementy struktury społecznej [edytuj]

struktura klasowa (status materialny, posiadanie lub nieposiadanie pewnych dóbr, np. klasa wyższa, średnia, niższa.)

struktura warstwowa (rodzaj wykonywanego zajęcia, pozycja w społeczeństwie, poczucie przynależności do danej warstwy, np. do inteligencji)

struktura zawodowa (znaczenie zawodów, zawody popularne, szanowane, zmiany na rynku pracy.)

struktura demograficzna (podział wg płci, wieku, miejsca zamieszkania, liczby ludności, przyrostu naturalnego.)

16.Wymień podstawowe formy działalności człowieka i ich rolę w życiu człowieka

Wiatrowski: „Przez działalność człowieka rozumie się najczęściej, postać działania będącego pasmem czynów rozłożonych w większym przedziale czasu, działania któremu przyznaję się pewien wyższy poziom doniosłości (ważności)”.

Mówiąc prościej jest to świadome, celowe działanie człowieka zmierzające do:

• wyznaczenia celu - działanie z rozmysłem

• wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości

• wyznaczenia środków przystosowanych do celu i rzeczywistości

Podstawowymi formami działalności człowieka są:

• zabawa

• nauka (uczenie się)

• praca (praca zawodowa)

oraz

• walka, twórczość, wypoczynek jak i działalność społeczno-kulturalna.

ZABAWA

Jest to forma działalności ludzkiej wykonywana głównie dla przyjemności. Zabawa to działanie, które nie jest nastawione na wartości materialne i nie jest podyktowana motywami praktycznymi ani utylitarnymi (dającymi korzyść).

Celem zabawy jest dawanie przyjemności, umożliwienie zaspokojenia indywidualnych potrzeb, zainteresowań, ułatwienie wejścia w życie społeczne (szczególnie w odniesieniu do dzieci) jak i poznawanie rzeczywistości i dostosowanie jej do własnych potrzeb.

NAUKA

Nauka czyli uczenie się, to forma działalności dzięki której jednostka przygotowuje się do samodzielnego i prawidłowego uczestnictwa w życiu oraz pracy zawodowej. Niezależnie od formy uczenia się (pamięciowe, po przez naśladownictwo, czy metodą prób i błędów itp.) jest to proces gromadzenia umiejętności, doświadczeń jednostki co zawsze prowadzi do osiągnięcia zamierzonego wyniku (celu).

PRACA

Jest to podstawowa forma działalności człowieka wypełniająca ponad połowę życia, najczęściej decydująca o kształcie i wyrazie tego życia.

Praca w kategorii „pracy zawodowej” to działalność ludzi organizowana społecznie tak, aby prowadziła do powstania wytworów i usług społecznie wartościowych jak i podnoszenie wartości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.

WALKA I TWÓRCZOŚĆ

Jest to forma działalności wyodrębniająca się z tematu pracy a zarazem uzewnętrzniająca poprzednie trzy formy działalności. Żadna z wymienionych wcześniej form działalności nie występuje bez nasączenia w większym lub mniejszym stopniu elementami walki lub twórczości.

• Walka występuje w toku zabawy, uczenia się i w toku pracy (np. walka o wynik)

• Twórczość można wyróżniać w dziedzinach kształcenia swojego życia, w doskonaleniu życia innych, rozwiązywaniu problemów (np. w zarządzaniu)

• Działalność społeczno-kulturalna (artystyczna) chociaż wyodrębniona od pozostałych form działalności, to jednak mająca ścisły związek z zabawą i nauką.

17. Wskaż różnice i podobieństwa w wychowaniu do pracy i przez pracę

Wychowanie do pracy

Pedagogika pracy sugeruje niejako fakt, że aby praca stała się źródłem satysfakcji zarówno tej materialnej jak i tej intelektualnej należy sobie uświadomić jak wiele zależy od prawidłowego wychowania, edukacji a co za tym idzie od przygotowania do życia w społeczeństwie.

Wychowanie dzieci już od najmłodszych lat w poczuciu szacunku do pracy, radości z wykonywania pomocnych rodzicom czynności zaowocuje w przyszłości lepszym przygotowaniem do bycia członkiem społeczeństwa. Dla przykładu dziecko, które partycypuje w drobnych nawet pracach domowych jest poddane bardzo szerokiemu działaniu wychowawczemu. Dziecko uczy się nie tyko określonych prac, ale i czerpie z ich wykonywania satysfakcję, oraz zaspokaja potrzebę nauki i pomocy innym.

Edukacja winna o ile to możliwe dawać dziecku szansę na poznanie siebie, swoich możliwości i zainteresowań. Winna ukazać dziecku wachlarz możliwości jakie oferuje mu nauka i technika. Te zawodoznawcze działania pomogą sprawdzić predyspozycje danej jednostki do wykonywania określonego zawodu, odkryć zdolności i talenty.

Wychowanie, przygotowuje człowieka do życia, a w konsekwencji przygotowuje człowieka do pracy.

Wychowanie przez pracę

Wychowanie przez prace to proces przysposabiania człowieka do procesu pracy związany z wykonywaniem czynności charakterystycznych dla procesu pracy i uświadomienie człowiekowi walorów wartościowych pracy, a przez to potrzebę dobrego, sumiennego, naturalnego wykonywania powierzonych czynności a zatem pracy. W związku z tym ma aspekt wychowawczy.

Czynności wychowania przez pracę

a) samoobsługowe (Ubieranie, jedzenie, fizjologia, mycie)

b) porządkowe- wykonywane w swoim otoczeniu (każda rzecz ma swoje miejsce, ład na stanowisku pracy)

c) usługowo-wykonawcze z myślą o innych osobach ( kontakt człowiek- człowiek, pomoc innej osobie

d) wytwórcze (prace fizyczne) dotyczące wytwarzania wartości materialnych (wszystko co nas otacza autobusy, wagony, tory) np. hydraulika, budownictwo

e) badawcze i twórcze wytwory działalności człowieka(rysunki, opracowania, książki,itp.)

wydobywać unikatowe zdolności promować je(talenty pisarskie, malarskie, muzyczne..)

f) organizacyjne, warunkujące prawidłowy i skuteczny przebieg czynności.

PODOBIEŃSTWA W WYCHOWNIU DO PRACY I PRZEZ PRACĘ:

ZASADY WYCHOWANIA:

1) Potrzeba uwzględniania indywidualnych motywów osobistych celów jednostki przy doborze form aktywności i ich organizacji

2) Stopniowe przechodzenie od realizacji celów indywidualnych do grupowych a potrzebą uświadamiania wartości pracy społ. wykonywanej przez jednostkę

3) Dostrzeganie i uwzględnianie zależności miedzy osób. Wkładem a korzystaniem z efektów działalności społecznej

ORGAIZOWANIE PRACY :

1) przybliżenie dzieciom zjawiska z otoczenia

2) Kształtowanie postawy społecznej istotnej w służeniu pomocą innym

3) Wdrażanie do rozumienia potrzeby pomagania innym

4) Pogłębianie więzi społecznych i przynależność do grupy społecznej

5) Pobudzanie inicjatywy

18. Podaj swoje stanowisko w kwestii problemu wychowania w procesie pracy i jego zakres

Moim zdaniem początki wychowania w procesie pracy sięgają wychowania przed zawodowego. Dzięki nauce codziennych czynności i ukazywaniu ważnego miejsca pracy w życiu codziennym dzieci doceniają wartość pracy i uczą się codziennego wykonywania określonych obowiązków, które są im przypisane. Ważne jest aby edukacją przed zawodową dziecka zajęła się nie tylko rodzina ale także palcówki oświatowo-wychowawcze takie jak przedszkola i szkoła. Wychowanie w procesie pracy związane jest z wykonywaniem czynności charakterystycznych dla procesu pracy i uświadomienie człowiekowi walorów wartościowych pracy, a przez to potrzebę dobrego, sumiennego, naturalnego wykonywania powierzonych czynności a zatem pracy. Istotnym elementem wychowania w procesie pracy jest zaszczepienie w dziecku chęci doskonalenia się i podnoszenia swoich kwalifikacji i umiejętności. Uświadomienie, iż kontakt ze światem techniki wymaga aktualizacji naszej wiedzy i umiejętności. Uważam, że zwrócenie uwagi dziecka na zagadnienie pracy powinno odbywać się od najmłodszych lat, a rodzice winni być dla dziecka przykładem.

19. Podaj znane Ci definicje pracy

- działanie zmieniające świat materialny, nastawiony na zaspokaja nie ludzkich potrzeb podstawowych (materialnych) i wyższych (kulturowych i duchowych).
- optymalna możliwość uzewnętrzniania się właściwości osobowych człowieka.
- to wartość, dzięki której powstają i mogą powstawać inne wartości w tym duchowe
- zbiór wysiłków ludzkich wykonywanych dla utrzymania egzystencji człowieka i podwyższenie jej poziomu, a zawiera dostosowane do zadań pracowniczych układy i struktury czynności sensomotorycznych i intelektualnych prowadzące do produkcji: dóbr materialnych, usług, wytworów kultury.
- działalność wykonywana dla uczynienia zadość czyimś potrzebom istotnym
- celowa czynność społecznie użyteczna, doniosła, zapewniająca pozycje w społeczeństwie.

Praca człowieka może być pojmowana w kilku różnych aspektach:

• Wychowawczym, gdzie podkreśla się rolę wychowania przez pracę

• Moralnym, który mówi o sposobie traktowania pracy, jej wykonywania i przeżywania.

• Ekonomicznym, gdzie daje ona człowiekowi kontakt społeczny.

• Psychologiczno-fizjologicznym stanowiącym warunek rozwoju człowieka i traktującym pracę jako obiektywną wartość i potrzebę działania.

Psychologia pracy, socjologia pracy i pedagogika pracy wskazują na pracę jako świadomą, planową, dobrze zorganizowaną czynność ludzką, w której wymagane są wysokie kompetencje, kwalifikacje i wysoki poziom odpowiedzialności zawodowej.

Z punku widzenia religii pracę można było traktować jako konsekwencję „grzechu pierworodnego", jako pokutę (katolicyzm w okresie feudalizmu) lub traktowanie pracy jako płaszczyzny gdzie udowadnia się własną wiarę (kalwinizm, purytanizm).

Praca jest czynnikiem kształtującym osobowość. Człowiek pracujący rozwija się, styka się z nowymi technologiami, systemami wartości reprezentowanymi przez ludzi z jego otoczenia. Praca stawia wyzwania, których realizacja pociąga za sobą często zmiany w myśleniu i postępowaniu człowieka. Praca wpływa na rozwój fizyczny człowieka, wyzwala inicjatywę twórczą aktywność tak myślową jak i czynnościową.

Z. Wiatrowski pisze:

każdy człowiek, tym bardziej sprawny fizycznie i psychicznie ma prawo do pracy, a organizacja życia społecznego winna gwarantować realizację tego prawa

każdy człowiek powinien uzyskać przygotowanie do pracy, które zagwarantuje mu szansę bycia podmiotem w każdej sytuacji pracowniczej

każdy pracujący ma prawo do pozyskania w drodze pracy zawodowej minimum środków gwarantujących jemu i jego najbliższym stan ludzkiej egzystencji

bezrobocie powstające na skutek gry czynników ekonomicznych, godzi w istotę człowieka, zdolnego i pragnącego realizować swoje naturalne prawo do pracy oraz związane z tym powinności zawodowe.

20. Scharakteryzuj pracę w różnych filozoficznych koncepcjach

Teza podstawowa dla kontekstu uniwersalistycznego, a tym samym dla uniwersalnego systemu wartości, wyrażana jest najczęściej za pomocą formuły:

- praca jest wartością uniwersalną, tą wartością dzięki której powstają i funkcjonują wszystkie inne wartości;

- praca stanowi podstawowy miernik wartości człowieka. Powyższe właściwości pracy człowieka dobitnie zaakcentował Jan Paweł II w Encyklice o pracy ludzkiej - Laborem exercens - pisząc: „Praca jest dobrem człowieka - dobrem jego społeczeństwa - przez pracę bowiem człowiek nie tylko przekształca przyrodę, dostosowuje ją do swoich potrzeb, ale także urzeczywistnia siebie jako człowieka, a także poniekąd bardziej staje się człowiekiem"

Z punktu widzenia pragmatyzmu, materializmu utylitarnego, a w pewnym stopniu marksizmu praca interesuje nas jako źródło zarobkowania i gwarancja ludzkiej egzystencji. Chodzi głownie o zbliżeniu filozofii do życia. Ten kierunek myślenia upowszechnili w końcu XIX w. W. James i J. Dewey oraz K. Marks i F. Engels.

W koncepcji marksistów, praca jest głównym czynnikiem i wyrazem postawy decydującej o wykorzystaniu możliwości życiowych człowieka.

- Oddziałując za pośrednictwem pracy na przyrodę zmieniając ją „człowiek zmienia zarazem swoją naturę. Rozwija drzemiące w niej moce i podporządkowuje grę tych sił swojej własnej zwierzchności" twierdził K. Marks.

- „Praca jest pierwszym, podstawowym warunkiem wszelkiego życia ludzkiego i to w takim stopniu, że w pewnym sensie należy powiedzieć: praca stworzyła samego człowieka" stwierdził Engels.

W Polsce powyższą problematyką zajął się S. I. Brzozowski, twórca koncepcji „filozofii pracy i swobody", której założeniem była teza o zależności rzeczywistości zewnętrznej od ludzkiej działalności. Brzozowski twierdził, że człowiek styka się ze światem nie poprzez czystą myśl, lecz przez pracę.- materializm

Z punktu widzenia filozofii chrześcijańskiej:

- Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Jest ona na trwałe związana z naturą rozumną człowieka, z jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym. Stanowi ona podstawowy wymiar bytowania człowieka na ziemi.

- Praca, poza Bogiem i człowiekiem, stanowi wartość najwyższą, bowiem jest ona źródłem Wszelkich innych wartości oraz drogą doskonalenia nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.

- Pracę rozpatrywać należy w dwóch podstawowych aspektach: podmiotowych i przedmiotowych. Biorąc początek w ludzkim podmiocie, skierowana jest ona ku zewnętrznemu przedmiotowi, zakłada swoiste panowania człowieka nad rzeczami, przedmiotami i nad Ziemią.

- Pracę ludzką widzieć też należy w podwójnym wymiarze: indywidualnym i społecznym.

Podsumowując należy stwierdzić, że zawsze i wszędzie liczyć się może tylko praca rzeczywista, praca sensowna, praca stanowiąca autentyczne źródła przeróżnych wartości. Chodzi oto, aby człowiek pracujący zawodowo nie tylko zdobywał środki do życia, ale także aby stawał się bogatszy wewnętrznie, aby wzbogacał nieustannie swoją osobowość, aby poszerzał swoją szansę samorealizacji stawał się człowiekiem rzeczywistym, a tym samym podmiotem pracy.

21. Wskaż różnice i podobieństwa między materialistycznym a chrześcijańskim charakterem pracy

Materialistyczny (Brzozowski, Marks, Engels):

• Człowiek styka się z przyrodą nie poprzez czysta myśl, ale poprzez pracę

• praca jako główny czynnik i wyraz postawy decydującej o wykorzystaniu możliwości życiowych człowieka (Marks)

• praca jako twórczyni wartości użytkowej jest warunkiem istnienia człowieka niezależnie od ustroju. Jest wieczną, przyrodzoną wartością, która umożliwia życie ludzkie (Marks)

• Praca jako oddziaływanie człowieka na przyrodę, co zmienia ją jak i człowieka (…) (Marks)

• Praca jest pierwszym, podstawowym warunkiem wszelkiego życia ludzkiego i to w takim stopniu, że można powiedzieć, że praca stworzyła samego człowieka (Engels)

CHARAKTER PODMIOTOWO- PRZEDMIOTOWY PRACY ( M. Michalik)

• praca jako swoista forma stosunku człowieka do przyrody

• praca jako forma więzi między jednostkami

• praca jako forma stosunków społecznych

Charakter pracy w aspekcie materialistycznym zakłada, że praca jest oparta o czynności

Chrześcijański

Ziemia jest poddana człowiekowi, przez co praca jest wartością, dzięki której ziemia zmienia swoje oblicze w procesie pracy, zaś praca czyni ja poddaną człowiekowi; przekształcanie ziemi dzięki rozumowi dostosowaniu ziemi do potrzeb jednostki.

S. Wyszyński: praca- obowiązek, rodzi się z potrzeb życiowych, jest potrzebna człowiekowi nie tylko do utrzymania rodziny, ale też do osiągnięcia pełni rozwoju osobowości

* kontekst personalistyczny:

człowiek w centrum, jako podmiot działań; człowiek czyni pracę upodmiotowioną, tj. wykorzystywaną wedle potrzeb i modelu człowieka jako osoby, wyrasta z doktryny chrześcijańskiej

Jan Paweł II postrzega pracę następująco:

• praca jako podstawowy wymiar bytu człowieka na ziemi

• człowiek ma czynić sobie ziemię poddaną, nad nią pracować, gdyż jako obraz Boga jest osobą= bytem podmiotowym, uzdolnionym do stanowienia o sobie

• człowiek jako osoba = podmiot pracy; praca = osobowe powołanie właściwe z racji człowieczeństwa

23. Określ istotę i twórców pragmatyzmu James, Peirce

Pragmatyzm: system filozoficzny, którego podstawowym elementem jest pragmatyczna teoria prawdy, uzależniająca prawdziwość tez od praktycznych skutków, przyjmująca praktyczność za kryterium prawdy. Pragmatyzm przyjmuje wynikające z przyjmowania tez skutki i ich użyteczność za kryterium prawdy.

Potocznie pragmatyzmem nazywana jest także postawa, polegająca na realistycznej ocenie rzeczywistości, liczeniu się z konkretnymi możliwościami i podejmowaniu działań, które gwarantują skuteczność.

Teorię pragmatyzmu rozwinęli: W. James- główny jego propagator, J. Dewey - twórca filozoficznego systemu pragmatyzmu, a następnie J. Mead, C.I. Lewis, E. Nagl, Ch. Morris i in. Peirce zapożyczył termin pragmatyzmu od I. Kanta, który jako pragmatyczne określił te prawa, które są stosowane w naukach doświadczalnych, w odróżnieniu od praw praktycznych, tj. moralnych, apriorycznych. Pragmatyzm był metodą rozstrzygania dyskusji na temat metafizyki i teorią prawdy, którą starał się uwolnić od abstrakcji, werbalizmu i od jego konsekwencji.

Pragmatyzm- postrzeganie pracy:

• praca jako układ czynności i elementów składających się na treść pracy, uwarunkowany właściwościami procesu technologicznego, kontekstu społecznego oraz możliwości człowieka pracującego.

• aspekt pragmatyczny pozwala postrzegać prace w kategoriach:

- działalności człowieka przekształcającego przyrodę i przystosowującej do potrzeb człowieka; opiera się o czynności wyodrębnione w procesie pracy o charakterze:

* prostą, złożoną, fizyczną, umysłową, lekką, ciężką

• działalność człowieka, dzięki której powstają nowe dobra materialne, kulturowe i społeczne, znaczące usługi. Czynności unaoczniają nam dobrodziejstwa pracy i jej charakter- w aspekcie pragmatycznym poprzez sprawność człowieka w wykonywanych czynnościach.

24. Wymień głównych przedstawicieli opisujących istotę i charakter pracy w różnych nurtach i koncepcjach

Św. Tomasz z Akwinu - zaadaptował dla potrzeb teologii naukę Arystotelesa; człowiek jest istotą społeczną, a społeczeństwo całością hierarchicznie uporządkowaną o charakterze organistycznym (jednym organizmem); Tomasz rozwinął teorię podziału pracy i usług zgodnie ze stanem społecznym człowieka; praca jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy oraz jako źródło określonych cnót niezbędnych ze względu na cel ostateczny (zbawienie) tzw. Tomizm

• Zygmunt Wiatrowski, Z. Cackowski, D. Dobrowolska

• Tadeusz Nowacki

• T. Kotarbiński

• J. Szczepański

• filozoficzne konteksty: Wiatrowski- uniwersalistyczny; S. Wyszyński- chrześcijański; Jan Paweł II- personalizm; Brzozowski, Marks, Engels- materialistyczny; Herzberg- motywy pracy; T. Nowacki- postacie pracy

25.Wyjaśnij uniwersalistyczny charakter pracy

Praca = dobro każdego człowieka, dobro jego społeczeństwa, ponieważ dzięki pracy człowiek:

• przekształca przyrodę do swoich potrzeb- aspekt materialny i egzystencjalny: praca jest tą wartością, dzięki której powstają i funkcjonują inne dobra

• urzeczywistnia siebie jako człowiek, a także poniekąd taje się człowiekiem; praca to powinność, czyli obowiązek- aspekt personalistyczny

Wiatrowski- aspekt uniwersalistyczny pracy:

1. Daje możliwość każdemu prawo do pracy.

2. Daje możliwość każdemu do przygotowania do pracy- uzyskania odpowiednich kwalifikacji, które gwarantują mu szansę bycia podmiotem w każdej sytuacji pracowniczej.

3. Każdemu pracownikowi daje prawo do uzyskania wynagrodzenia za prace stanowiąca podstawę egzystencji jego i rodziny.

W tym rozumieniu uniwersalny = dostępny dla każdego.

Praca- powinność i obowiązek- wyraża aspekt uniwersalistyczny; potrzebę zatrudniania każdego w procesie pracy.

26.Wyjaśnij rodowód i istotę kwalifikacji

Rodowód kwalifikacji sięga człowieka prehistorycznego, który stopniowo przystosowywał otaczającą rzeczywistość. Tak zrodziło się samouctwo, które polegało na przystosowaniu się człowieka do otaczającej go rzeczywistości. Nauczył się on wytwarzać proste przedmioty, jak łuk, strzały, które pomagały zdobyć pożywienie. Niewolnik przygotowanie do pracy nabywał na zasadzie umowy o naukę np. u kowala. (nauka u mistrza). Później kwalifikacje stały się bardzo istotne, gdyż pracodawca chciał mieć pewność, ze powierzone pracownikowi zadania będą dobrze wykonane.

*Kwalifikacja z ( łc.qualitas): Wykształcenie, przygotowanie do wykonywania pracy zawodowej, selekcja nasion roślin hodowlanych(słownik wyrazów obcych)

*Podstawowa kategorią kwalifikacji są umiejętności(wg Nawrockiego. Z. Wiatrowski oraz grupa niemieckich pedagogów - wyodrębnili pojęcie kwalifikacji Gőner, Kahl, Georg

*Kwalifikacje są zawsze czyjeś(człowieka) oraz do czegoś (do zawodu umożliwiającego wykonanie pracy)

*Dla Okonia kwalifikacje są ważne również zainteresowania i przyjemności oraz inspirowanie(poszukiwanie)pracy. To inspirowanie T. Lewowicki określa jako samorealizację(człowiek twórczy) dla L. Turosa i Z. Pietrusińskiego ta autokracja rozumiana jako proces uczenia się twórczego funkcjonowania w obranym, wykonywanym i wyuczonym zawodzie.

*Kwalifikacje to zarówno wykształcenie i przygotowanie do zawodu. Autorem terminu jest grupa pedagogów niemieckich.

*Podstawową kategorią w kwalifikacjach są UMIEJĘTNOŚCI. Hobby tez wymaga kwalifikacji. Kwalifikacje są zawsze do czegoś i zawsze czyjeś.

27. Przedstaw różne typologie kwalifikacji

*Kwalifikacje społeczno-moralne to układy motywacyjne n które składa się doświadczenie, przeżycia, wyznaczające poziom aktywności i stosunek jednostki (człowieka) do własnych działań a szczególnie pracy.

*Kwalifikacje zdrowotne określają stan organizmu, podstawa są badania lekarskie i wynikająca z nich diagnoza opierająca się na rozpoznaniu stanu zdrowotnego i fizycznego lekarz określa kwalifikacje badanego do pracy. Stanowi to jedną z podstaw do orzeczenia do przydatności do określonego zawodu.

*Kwalifikacje pracownicze

ZWIĄZKI RÓZNYCH GRUP I STRUKTUR KWALIFIKACJI Z CECHAMI OSOBOWOŚCIOWYMI






















28. Omów złożoność kwalifikacji zawodowych

*Kwalifikacje zawodowe są strukturami umiejętności sensomotorycznych, praktycznych i umiejętności pozwalających na rozwiązywanie zadań na stanowiskach pracy przeznaczonych do określonego rodzaju czynności, których całość tworzy zawód.

Stosunek miedzy umiejętnościami praktycznymi i umysłowymi zmienia się w zależności od zawodu ( T. Nowackiego „Nowy słownik pedagogiki pracy”)

*Kwalifikacje zawodowe(okoń) to zakres i jakość przygotowania niezbędnego do wykonywania zawodu. N które składa się poziom wykształcenia ogólnego, wiedza zawodowa, umiejętności zawodowe, a zwłaszcza stopień wprawy oraz umiejętności organizowania i inspirowania pracy , uzdolnienia i zainteresowani zawodowe.

Przygotowanie zawodowe to funkcja kwalifikacji i motywacji

P z= F(K * M)

*Poziomy kwalifikacji zawodowych w Polsce i Unii Europejskiej:

1) Wymaga znajomości rutynowych a nie złożonych, prostych czynności jako podstawy do opanowania bardziej złożonych.( odpowiedniemu przyuczeniu zawodowemu i przysposobieniu stanowiskowemu , nie wymaga długiej edukacji tylko kursowej)

2) Wymaga znajomości szerszego zasięgu, stanowiących wymagania w zakresie odpowiedzialności i pewnego stopnia samodzielności( praca o charakterze odtwórczym, do której przygotowuje 2 lub 3 letnia szkoła zawodowa w zawodach których kod rozpoczyna się od 6,7,8 a niekiedy 4 i 5)

3) obejmuje szeroki zakres czynności zawodowych, wysoki stopień ich złożoności, a także umiejętności stanowienia nadzoru ( wymaga kształcenia w zawodach technika T/G T/ZSZ szkoły policealne, licea ogólnokształcące, licea profilowane) kody zawodu od cyfry 3 z niekiedy 4 lub 5

4)Obejmuje umiejętności bardziej złożone, trudne technicznie, specjalistyczne planowanie i rozwijanie problemów, umiejętności zarządzania i kontroli oraz związana z tym odpowiedzialność.

Absolwenci studiów zawodowych l

Licencjat = humanistyczne, ekonomiczne, prawne

inżynier = zawody techniczne

Ten poziom mogą tez uzyskać osoby z niższym wykształceniem ale posiadające doświadczenie zawodowe (min 5 lat) oraz zdolność do dalszej nauki i możliwość uzyskania tytułu mistrza w zawodzie.

5) Obejmuje umiejętności oparte na wyż wykształceniu lub długotrwałym doświadczeniu

29.Omów istotę i strukturę kwalifikacji pracowniczych

Kwalifikacje pracownicze

Każdy pracodawca oczekuje człowieka przygotowanego i zdrowego, zaangażowanego do pracy.

Struktury kwalifikacji pracowniczych:

• Kwalifikacje zawodowe

• Kwalifikacje społeczno-moralne

• Kwalifikacje psychofizyczne

• Brak przeciwwskazań lekarskich

System edukacji a struktury kwalifikacyjne

1)Ogólno pracownicze

Nazwa	Rodzaj kształcenia	miejsce kształcenia	przydatność zawodowo społeczna
1) Ogólno pracownicze	Naturalne	Dom, szkoła, środowisko	Praca zawodowa wykorzystująca umiejętności kursowe
	Przed zawodowe	Podstawowe, gimnazjum, świetlice, domy kultury	Praca społeczna, praca w gospodarstwie domowym
	równoległe	Kluby zainteresowań	Działalność hobbystyczna
2) Ogólno zawodowe	Pro zawodowe	Liceum profilowane. Szkoła zawodowa	Nabywanie kwalifikacji do pracy zawodowej i pokrewnych branżowo obszarów, podstawa mobilności zawodowej
3) Podstawy zawodowe	zawodowe	Zasadnicze szkoły zawodowe, techniczna, szkoły policealne, szkoły wyższe	Praca zawodowa zgodna z wykształceniem
4) Specjalistyczne	Dokształcanie, doskonalenie, samodoskonalenie	Szkolne i pozaszkolne placówki kształcenia zawodowego	Dostosowanie kwalifikacji do stanowisk pracy i rozwoju naukowego oraz potrzeb placówki

30. Scharakteryzuj struktury kwalifikacji pracowniczych w nurcie teorii wartości

31.Wyjaśnij sens sprawności w nurcie teorii czynności

32. Wyjaśnij sprawnościowy charakter mistrzostwa zawodowego

Mistrz - najwyższy stopień kształcenia zawodowego, o który mogą się ubiegać osoby posiadające:

• tytuł czeladnika

• 6-letnie doświadczenie zawodowe

• które ukończyły co najmniej szkołę zawodową

Po ukończeniu kursu pedagogicznego dla mistrzów instruktorów praktycznej nauki zawodu, mistrz ma prawo do szkolenia uczniów w zakładzie rzemieślniczym Egzaminy mistrzowskie przeprowadzają komisje egzaminacyjne

izb rzemieślniczych. Dawniej: uprawniał do prowadzenia własnego warsztatu, np. mistrz kowalstwa. Osoby posiadające ten tytuł mają prawo do kształcenia uczniów, którzy w dawnych czasach nosili miano terminatorów.

Dążenie pracownika do mistrzostwa jest procesem długotrwałym, związanym z koniecznością systematycznego uczenia się przez pracownika. Wymaga to poświecenia czasu, co dla osoby dorosłej często oznacza rezygnacje z innych zajęć. Doskonalenie pracownika do mistrzostwa może przebiegać poprzez:

- samodoskonalenie,

- doskonalenie zorganizowane przez zakład pracy,

- obie formy doskonalenia równocześnie

Mistrzostwo w zawodzie, wiąże sie z posiadaniem i wykorzystywaniem specjalistycznej wiedzy. Mistrzem w zawodzie jest ten który potrafi korzystać ze swoich zasobów wiedzy i doświadczenia, przede wszystkim w sytuacjach kryzysowych. Wtedy właśnie, otwierają sie nowe możliwości rozwiązywania napotkanych trudności w pracy. Nowe rozwiązania problemów to tak zwana twórczość pracy, mówimy o niej wówczas, gdy prowadzi do nowych oryginalnych wyników . Podwalina procesu twórczości jest zainteresowanie dziedzina pracy. Zainteresowanie jest faza wstępna twórczości. W tej fazie dostrzegając nowość sytuacji, trudność i konieczność działania, pracownik koncentruje sie na zdobywaniu wiedzy i analizie zgromadzonego materiału. Faza końcowa twórczości jest zwykle olśnienie, wraz z którym przychodzi nagła recepta rozwiązania problemu. Prawidłowy rozwój zawodowy człowieka prowadzi do wzrostu jego kwalifikacji zawodowych, przekłada sie to na wyniki osiągane w pracy zawodowej. Mistrzostwo jest najwyższym stopniem przygotowania sie do zawodu, jest także świadectwem pracownika wyrażającym sie odpowiednio wysokim poziomem intelektualnego i praktycznego przygotowania do zawodowego. Mistrzostwo powinno być celem każdego pracownika, dążenie do niego winno być przepustka do awansu zawodowego. Nie bez znaczenia są tutaj także cechy charakteru pracownika, odwaga, upór w dążeniu do celu. Duże znaczenie ma także odporność na stres i niepowodzenia. Mistrzem w zawodzie można nazwać kogoś kto osiągnął sprawność ogólna, nieosiągniętą przez nikogo do tej pory.

33. Wyjaśnij sens umiejętności

Umiejętności ogólne i zawodowe

Umiejętność to gotowość i możność celowego działania z wyborem i zastosowaniem najbardziej odpowiednich sposobów oraz z uwzględnieniem określonych warunków, gwarantujących właściwe rezultaty tego działania, to sprawdzona możliwość celowego wykonania pewnego określonego rodzaju działań.

- umysłowe (porównywanie przedmiotów i zjawisk, abstrahowanie, tworzenie pojęć, formułowanie sądów, wnioskowanie, dowodzenie i sprawdzanie, um. planowania, modelowania, uczenia się, twórczych)

- praktyczne 1) elementarne (wykonywanie ruchów prostych)

2) czynnościowe (wykonywanie prostych czynności)

3) złożone ( wykonywanie zespołów czynności tworzących określoną całość)

34. Wyjaśnij rolę nauki w przemianach zawodoznawczych i ich znaczenie dla człowieka i procesu pracy

Zawodoznawstwo:

W znaczeniu szerokim to : interdyscyplinarny obszar wiedzy, zlokalizowany na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych technicznych lub ogół badań nad właściwościami i warunkami wykonywania zawodów, ich historycznym, społecznym i kulturowym znaczeniem, ich klasyfikacją, statystyką zawodową oraz ogólnymi problemami wyboru zawodu i przydatności zawodowej.

W znaczeniu wąskim to : wiedza o zawodach, a ujęte statystycznie obejmuje wyniki czynności badawczych i poznane prawdy odnoszące się do poszczególnych zawodów

Wg T. Nowackiego zawodoznawstwo - to interdyscyplinarny obszar wiedzy znajdujący się na pograniczu wielu nauk.

Istotę zawodoznawstwa stanowią badania nad zawodem i pracą zawodową.

Zadania zawodoznawstwa :

- opisywanie zawodów wg analizy czynności zawodowych, warunków pracy i zadań pracowniczych

- ustalanie wiadomości i umiejętności charakterystycznych dla poszczególnych zawodów i specjalności

- opracowywanie charakterystyk kwalifikacji stanowiących podstawę dla orientacji zawodowej, poradnictwa zawodowego i edukacji zawodowej

- opracowywanie taryfikatorów kwalifikacyjnych dla poszczególnych stanowisk

- dostarczanie innym naukom o pracy i gospodarce narodowej podstawowej wiedzy o strukturze zawodowej i jej przemianach

- opis zmian zachodzących w treściach i charakterze pracy pod wpływem różnych czynników

- stała obserwacja i określanie zmian w społecznej strukturze zawodów

A. Bańka : zawodoznawstwo jest wiedzą o :

1. zawodach i związanych z nimi pracach obejmująca działania:

- gromadzenie informacji dotyczących prac i zawodów

- sprawdzanie danych i aktualizowanie opisów funkcjonalnych dobrze znanych i ugruntowanych zawodów

- badanie specyfiki zawodów i prac nowo pojawiających się na rynku pracy

- kalkulowanie i prognozowanie zmian na rynku pracy

2. metodach i strategiach badania rynku pracy

3. wykonawcach jako podmiotach pracy i zawodu

4. pracodawcach jako podmiotach kreujących miejsca pracy (ich potrzeby, oczekiwania, postawy, zachowania)

5. pracownikach jako podmiotach świadczących profesjonalną pomoc poszukującym pracy bądź zmieniającym lub wybierającym zawód

6. innych podmiotach rynku pracy, jak działacze polityczni, samorządowi

35.Wyjaśnij różnice i podobieństwo między różnymi rewolucjami o charakterze naukowo-cywilizacyjnym

36.Wyjaśnij sens i istotę klasyfikowania zawodów

Klasyfikacja zwodów porządkuje sprawy związane z nazewnictwem, które używane jest powszechnie w zakładach pracy. Podczas nadawania stanowisk pracy musimy mieć świadomość, iż pracownik powinien mieć sprecyzowany zakres obowiązków, który powinien wykonywać. Klasyfikacja zawodów ujednolica nazewnictwo, ale także pozwala racjonalnie planować zastosowanie narzędzi rynku pracy przez instytucje wspierające zatrudnienie,
a w szczególności:

• instytucje pośrednictwa pracy

• instytucje poradnictwa zawodowego

• instytucje szkolenia zawodowego

Ujednolicone nazewnictwo, daje możliwość gromadzenia danych, które służą do określania polityki zatrudnienia i planowania szkoleń oraz kształcenia. Na podstawie danych
od pracodawców, określane jest zapotrzebowanie na określonego typu kompetencje przypisane do odpowiednich zawodów. W ramach działalności instytucji wspomagających rynek zatrudnienia dokonywanych jest szereg badań, analiz i prognoz. na ich podstawie powstają kolejne opracowania, które służą w następnej kolejności do planowania rozwoju kadr gospodarki. W ostatnim czasie, przy pomocy środków z Unii Europejskiej, powstało wiele opracowań, które pokazują rzeczywisty stan polskiego zatrudnienia. Pracownicy przedsiębiorstw oraz osoby poszukujące pracę, mają możliwość podniesienia władnych kompetencji. Także praktyki zawodowe są elementem, który pozwala młodym osobom zdobyć ważne pierwsze doświadczenia i umiejętności.

37. Scharakteryzuj model konstrukcyjny KZiS

KZiS - Klasyfikacja Zawodów i Specjalności (wprowadzona aby ujednolicić nazewnictwo zawodów i specjalności na całym rynku ; aktualizowana 1.03.03r.). W związku z tą klasyfikacją wyróżniamy hierarchię :

I poziom : Parlamentarzyści, Wyżsi urzędnicy, Kierownicy, Specjaliści (obejmuje zawody, które wymagają wykształcenia, wysokiego oziomu zawodowego)

II poziom : Specjaliści szkolnictwa (wykładają zajęcia), Pozostali specjaliści (np. absolwenci uczelni ekonom.) , Specjaliści do spraw finansowych (do spraw finansów, analityki finansowej), Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi, Specjaliści do spraw ekonomiki i zarządzania (ds. organizacji i rozwoju przemysłu)

Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody (specjalności)
w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i nazwy. Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze to: zawód, specjalność, umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe.

Zawód zdefiniowany został jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów.

Decydującym czynnikiem dla określenia, jak dany zawód powinien być sklasyfikowany,
są wymagane kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań i obowiązków, a nie sposób,
w jaki te kwalifikacje są osiągane. Jednak przyjęte definicje mają zastosowanie,
gdy niezbędne kwalifikacje zawodowe są nabywane poprzez formalne wykształcenie
lub szkolenie:

1) pierwszy poziom kwalifikacji (oznaczający kwalifikacje elementarne) - odniesiono
do pierwszego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole podstawowej;

2) drugi poziom kwalifikacji - odniesiono do drugiego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w gimnazjum oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i zasadniczej szkole zawodowej;

3) trzeci poziom kwalifikacji - odniesiono do czwartego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole policealnej oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w technikum;

4) czwarty poziom kwalifikacji - odniesiono do piątego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach wyższych zawodowych (kończących się tytułem licencjata
lub inżyniera), studiach magisterskich i studiach podyplomowych oraz do szóstego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego na studiach doktoranckich.

Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania poszczególnych zawodów i specjalności
w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane grupy średnie, duże i wielkie,
na podstawie podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego zawodu (specjalności) z uwzględnieniem obydwu aspektów kwalifikacji,
tj. ich poziomu i specjalizacji.

W końcowym efekcie struktura klasyfikacji obejmuje 10 grup wielkich, 43 grupy duże (wewnętrzny podział grup wielkich), 131 grup średnich (wewnętrzny podział grup dużych)
i 441 grup elementarnych (wewnętrzny podział grup średnich), przy czym grupy elementarne obejmują 2350 zawodów i specjalności.

38. Wyjaśnij związek KZiS z KZSzZ

KZSzZ- Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego- jest to spis zawodów opracowywany przez Ministra Edukacji Narodowej w porozumieniu z ministrami resortów gospodarczych i ogłaszany w rozporządzeniach MEN. W okresie powojennym opracowano dziewięć takich klasyfikacji. Każda kolejno ustanawiana klasyfikacja zawodów i specjalności ograniczała ich liczbę tak, że w ostatnich kilkunastu latach zmniejszyła się ona prawie czterokrotnie. Klasyfikacja z 1982 r. wyodrębniała 525 zawodów ze specjalnościami, podczas gdy klasyfikacja z 1999 r. - 179 zawodów, tzw. szerokoprofilowych, bez specjalności. 
Obecnie obowiązującą klasyfikację zawodów szkolnictwa zawodowego zawiera Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 26 czerwca 2007 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego(Dz. U. Nr 124, poz. 860). W rozporządzeniu tym określa się nową klasyfikację zawodów szkolnictwa zawodowego, stanowiącą załącznik do rozporządzenia. Klasyfikacja ta zawiera około 200 zawodów.

39. Wyjaśnij znaczenie i istotę kompetencji

Kompetencja to zbiór:

a. opanowanej wiedzy z danego zakresu (wiem co),

b. umiejętności (wiedza proceduralna - wiem jak i potrafię),

c. postaw (chcę i jestem gotów wykorzystać swą wiedzę)1.

Niektórzy autorzy dodają jeszcze do tego zestawu cechy osobowości jako czwarty element kompetencji.

Pojęcie kwalifikacji zwykło się utożsamiać z wykształceniem oraz zawodowym stażem pracy. Te dwa elementy występujące łącznie nie wyczerpują jednak tego pojęcia. Koniecznym trzecim elementem są umiejętności pracownika. Zwrócić trzeba uwagę, że dana osoba może mieć formalne wykształcenie, może legitymować się odpowiednim, przewidzianym
dla danego stanowiska stażem zawodowym, ale jeśli nie będzie posiadała stosownych umiejętności do wykonywania pracy, jego przydatność do określonej pracy będzie znikoma.

40. Wyjaśnij rolę kwalifikacji pracowniczych w kształtowaniu kompetencji

Kompetencje zawodowe - struktura poznawcza złożona z określonych zdolności, zasilana wiedzą i doświadczeniem, zbudowana na zespole przekonań, że za pomocą tych zdolności warto i można inicjować oraz realizować skutecznie zadania zawodowe zgodnie z przyjętymi standardami.

Inaczej mówiąc, to zdolność wykonywania określonych zadań, a tym bardziej o uprawnienie do działania nieskrępowanego i twórczego na każdym stanowisku pracy.

Kwalifikacje i kompetencje zawodowe -same kwalifikacje to punkt wyjścia w dążeniu i w dochodzeniu do kompetencji zawodowych. Natomiast kwalifikacje i kompetencje wyznaczają stany dopełniające się, umożliwiające dochodzenie do mistrzostwa zawodowego

Kompetencje rozwijają się w trakcie zbierania doświadczeń zawodowych

Kompetencje podstawowe:

1) zdolność do szukania i przetwarzania informacji, najczęściej coraz bardziej abstrakcyjnych

2) zdolność do pracy zespołowej

3) zdolność do funkcjonowania w coraz bardziej złożonych organizacjach oraz umiejętność formułowania problemów i szukania ich rozwiązań, odpowiedniego reagowania w nieprzewidzianych sytuacjach

4) zdolność do organizowania swojej pracy oraz umiejętności działania we własnym zakresie, stawiania sobie celów, priorytetów, które muszą być przestrzegane przy wykonywaniu pracy

5) zdolność organizowania pracy inny, w tym umiejętność wytyczania kierunków, negocjowania celów, kierowania środkami, decydowania i szukania kompromisowych rozwiązań oraz analizowania i kontrolowania uzyskanych wyników

Na każdym stanowisku pracy od współczesnego pracownika oczekuje się coraz wyższych
i wielostronnych kwalifikacji. Związane jest to ze stanem i perspektywami rewolucji naukowo-technicznej oraz jej procesami jak mechanizacja, automatyzacja,
intelektualizacja pracy i jej humanizacja.
Podstawowymi składnikami kwalifikacji pracowniczych są:
- kwalifikacje społeczno-moralne;
- kwalifikacje fizyczne i zdrowotne;
- kwalifikacje zawodowe:
* formalne - określane rangą dyplomu i opisywane w charakterystykach zawodowych,
* rzeczywiste - określane stanem umiejętności i opisywane w taryfikatorach zawodowych.
Wzrost kwalifikacji rzeczywistych następuje poprzez podwyższanie kwalifikacji formalnych
i nabywanie doświadczenia zawodowego.

41. Usługi porado znawcze w teorii pedagogiki pracy

Instytucje świadczące usługi :

Podstawowe elementy realizacyjne systemu orientacji i poradnictwa zawodowego zaliczane do resortu edukacji to:

• rodzina (nie będąca formalną instytucją oświatową, ale spełniająca bardzo ważne zadania wychowawcze, stąd zaliczona do tej grupy instytucji),

• szkoły podstawowe i średnie ogólnokształcące,

• szkoły zawodowe,

• uczelnie wyższe i instytuty naukowo-badawcze,

• poradnie psychologiczno-pedagogiczne,

• organizacje dziecięce i młodzieżowe, koła zainteresowań.

Ośrodkiem koordynującym i doskonalącym system poradnictwa i opieki psychologiczno-pedagogicznej we wszystkich placówkach resortu edukacji narodowej jest Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Podstawowe instytucje działające w systemie orientacji i poradnictwa zawodowego poza systemem edukacji narodowej to:

- urzędy pracy,

- placówki służby zdrowia,

- środki masowego przekazu,

w pewnym zakresie można do tej grupy zaliczyć także zakłady pracy, które w określony sposób wpływają na funkcjonowanie rynku pracy, chociaż ich planowa i celowa działalność na rzecz orientacji zawodowej jest na pewno w chwili obecnej ograniczona.

-Poradnictwo zawodowe jest procesem całożyciowym, który towarzyszy człowiekowi na całej drodze rozwoju zawodowego (życiowego). Doradca pomaga w planowaniu drogi zawodowej, w wyborze zawodu i szkoły, zmianie zawodu, poszukiwaniu pracy, przekwalifikowywaniu się, motywuje do dalszego rozwoju zawodowego.

-Poradnictwo edukacyjno-zawodowe obejmuje swym zasięgiem zatem nie tylko dzieci i młodzież, ale także osoby dorosłe.

Realizacja: doradcy, konsultanci, spolegliwi opiekunowie, leseferyści

42.Aksjologiczny wymiar pracy, zawodu, kwalifikacji, a także porady zawodoznawczej

Praca jako kategoria wartościowa umożliwia:

1. Doskonalenie się człowieka

2. Wynagrodzenie zapewniające byt ekonomiczny

3. Zagospodarowanie czasu (czas jako kategoria wartości)

4. Kontakty społeczne

Zawód- zespół wykonywanych czynności społecznych użytecznych, wyodrębnionych na skutek podziału pracy i wymagający od pracownika umiejętności powtarzalnych systematycznie i będących źródłem utrzymania. Jest to podstawa prestiżu, prezentacja określonych postaw.

Kwalifikacje- podstawą kategorią są umiejętności, rozwijają zainteresowania, motywację do poszukiwania pracy, dążenie przez to do samorealizacji, autokreowania siebie- uczenia się, twórczego funkcjonowania w obranym, wykonywanym i wyuczonym zawodzie. Poczucie własnej wartości, podziw otoczenia.

Porada zawodoznawcza- ?

43.Wyjaśnij kształcący charakter pedagogiki pracy

Pedagogika pracy - zajmuje się następującymi obszarami działalności człowieka: 
- kształcenie przedzawodowe, zawodowe, ustawiczne. Kształci na wielu etapach i jest nieodłącznym elementem uczestnictwa człowieka w procesie pracy

44. Wyjaśnij wychowawcze aspekty pedagogiki pracy

Wychowawczym aspektem pedagogiki pracy jest wychowanie przez pracę- proces przysposabiania człowieka do procesu pracy związany z wykonywaniem czynności charakterystycznych dla procesu pracy i uświadomienie człowiekowi walorów wartościowych pracy, a przez to potrzebę dobrego, sumiennego, rzetelnego wykonywania powierzonych czynności. Ta rzetelność, sumienność procesu pracy stanowi przedmiot jej kontroli i oceny wykonywania czynności a zatem pracy. W związku z tym ma aspekt wychowawczy.

Zasady wychowania przez pracę

1) Potrzeba uwzględniania indywidualnych motywów osobistych celów jednostki przy doborze form aktywności i ich organizacji

2) Stopniowe przechodzenie od realizacji celów indywidualnych do grupowych a potrzebą uświadamiania wartości pracy społ. wykonywanej przez jednostkę

3) Dostrzeganie i uwzględnianie zależności miedzy osób. Wkładem a korzystaniem z efektów działalności społecznej

Wychowanie naturalne - opiera się na uczestnictwu w pracy, życiu społecznym grup formalnych i nieformalnych, dominujących w społeczeństwie związki środowiskowe, systemy wartości autentycznie autorytety. 

Wychowanie intencjonalne - to celowe i świadome działanie pracodawcy, dyrekcji i organizacji społecznych. Można tu wyróżnić oddziaływanie wychowawcze - przebiegające na tle wychowania naturalnego, są to elementy funkcji mistrza, brygadzisty, bezpośredniego przełożonego. 

Proces wychowania naturalnego i integralnego w rzeczywistych warunkach zakładu pracy wzajemnie się przeplatają i uzupełniają. Ich wspólnym celem jest kształcenie i rozwijanie, równolegle z wiedza i umiejętnościami zawodowymi takich cech jak: staranność, pomysłowość, aktywność, mobilność zawodowa. 

45. Wyjaśnij rolę pedagogiki pracy w idei uczenia się przez całe życie

Wiedza, umiejętności i postawy wobec pracy są we współczesnym społeczeństwie warunkiem rozwoju gospodarczego. Uczenie się przez całe życie staje się zatem elementem polityki społecznej a także globalnym celem edukacji. Pedagogika pracy jako nauka ukierunkowuje działania polityki społecznej. Jest niezbędna w tworzeniu podstaw edukacji ustawicznej. Idea uczenia się przez całe życie zakłada:

• Zdobycie nowych, podstawowych umiejętności przez wszystkich ludzi

• Zwiększenie inwestycji w „zasoby ludzkie”

• Wprowadzenie innowacyjnych metod nauczania i uczenia się

• Wartościowanie efektów uczenia się

• Przewartościowanie w dziedzinie orientacji i poradnictwa zawodowego

• Rozpowszechnienie idei „uczenia się bliżej domu” - edukacji „na odległość”

Te wszystkie cele pomaga realizować pedagogika pracy.

Uczenie się, zdobywanie nowych kwalifikacji ułatwia funkcjonowanie na rynku pracy, ogranicza ryzyko bezrobocia. Człowiek musi się ciągle doskonalić, dokształcać, zdobywać nowe kwalifikacje, ułatwia to zmianę zawodu, czy też osiągnięcia mistrzostwa w zawodzie. Jeżeli chcemy zająć satysfakcjonujące nas stanowisko, musimy się ciągle uczyć, ponieważ praca w zawodzie stawia przed nami wiele nowych wyzwań, rozwija się technika, dlatego musimy nadążać za nowymi wymaganiami.

 Uczenie się przez całe życie obejmuje: samokształcenie (proces całożyciowy, swoista odmiana uczenia się; to proces przedłużonego i poszerzonego kształcenia prowadzący do wzbogacenia intelektu i osobowości jednostki zgodnie z jej potrzebami ideowymi, społecznymi, zawodowymi i indywidualnymi), dokształcanie (proces podwyższania kwalifikacji formalnych, a szczególnie proces teoretycznego dopełniania kwalifikacji zawodowych, kończących się uzyskaniem odpowiedniego świadectwa, dyplom lub certyfikatu), doskonalenie ( proces systematycznego aktualizowania, poszerzania i pogłębiania wiadomości i umiejętności oraz sprawności ogólnych i zawodowych) i kształcenie bezinteresowne (proces dochodzenia przez jednostkę do dobrowolnie założonego stanu wiedzy i umiejętności; proces doskonalenia własnej osobowości, podejmowany z własnej inicjatywy i dla własnej przyjemności, czynnikami pobudzającymi to kształcenie w formie indywidualnej są głównie zdolności i zainteresowania jednostki, natomiast w formie zinstytucjonalizowanej mogą to być: uniwersytety otwarte, kursy, uczelnie politechniczne, studia językowe, kolegia problemowe i inne formy organizacyjne, umożliwiające znaczne podwyższanie poziomu wiedzy i umiejętności, lecz nie nadające umiejętności zawodowych.

31

Kwalifikacje specjalizacyjne, specjalistyczne

*kwalifikacje podstawowe zawodowe: dyplomy po ukończeniu danego poziomu edukacyjnego

*kwalifikacje ogólno zawodowe: wiedza z profilu z liceum profilowanego jako punkt wyjścia do kwalifikacji podstawowych zawodowych

*kwalifikacje ogólno pracownicze: suma to kwalifikacje pracownicze

Kwalifikacje zawodowe z elementami cech psychologicznych

Zainteresowania np. ludźmi, rzeczami, ideami, danymi ,przedmiotami

Właściwości osobowe: np. przyjacielskość, sumienność, otwartość, gotowość do rozmowy

Umiejętności np. wyobraźnia przestrzenna, wymowność, umiejętności rachunkowe, bogactwo pomysłów, pamięć

Kwalifikacje społeczno moralne

Kwalifikacje zawodowe

Właściwości fizyczne i zdrowotne np. wzrost, ciężar ciała, słuch, dotyk, zręczność wytrzymałość itp

Edukacja permanentna

Edukacja równoległa

Edukacja szkolna

Edukacja ustawiczna dorosłych

Wychowanie moralne

---