PRZYCZYNY I SKUTKI ZAKWASZENIA GLEBY

Przyczyny zakwaszenia gleb można podzielić na naturalne i antropogeniczn

Naturalne Całość czynników decydujących o procesie glebotwórczym np. rodzaj skały macierzystej, z której powstała gleba warunki klimatyczne (Polska- klimat humidowy- przewaga opadów nad parowaniem) procesy biologiczne zachodzące w strefie korzeniowej roślin (mineralizacja materii organicznej, procesy humifikacji, aktywność mikrobiologiczna)

Antropogeniczne Polegają na oddziaływaniu człowieka w sferze zarówno aktywności rolniczej, przemysłowej oraz komunikacyjnej np. stosowanie nawozów fizjologicznie kwaśnych (siarczan amonu, saletry) wyjątki: Ca(NO3)2, NaNO3, K NO3 niewłaściwe następstwo roślin wpływ substancji kwaśnych wydzielanych przez przemysł, motoryzację, paleniska domowe ścieki rolno- spożywcze ( głównie przemysł mleczarski, ziemniaczany i owocowo- warzywny)

Skutki zakwaszenia:

1. Początki chemicznej degradacji gleby

2. Zwiększenie rozpuszczalności wielu składników mineralnych, wśród których na szczególną uwagę zasługują metale ciężkie i glin

3. Wzrost aktywności glinu ruchomego

4. Wzrost aktywności metali ciężkich

5. Wzrost udziału grzybów (preferują kwaśne siedliska)

6. Zmniejszenie udziału mikroorganizmów korzystnych dla roślin (bakterie nitryfikacyjne)

7. Zwiększone wymywanie magnezu, potasu, wapnia, azotu ( pogorszenie, jakości i ilości plonów)

Przykłady roślin jakie mogą występować na glebach kwaśnych- żyto 4-7 pH- jęczmień ozimy 4,5-5 pH

Mało wrażliwe na zmiany pH są:- ziemniaki- łubin- owies- żyto
Przyczyny zakwaszenia gleb w Polsce( >60%)

- brak skadników zasadowych w skałach macierzystych- gleby które wytworzyły sie ze skał osadowych lub magmowych ubogich w Ca, MG, K, Na maja odczyn kwaśny

- przewaga opadów nad parowaniem wody opadowej powoduje rozpuszczanie i wymywanie zasad(bielicowanie) Bielicowanie owo bieg glebotwórczy swoisty na rzecz ździebko aktywnych biologicznie, ubogich wewnątrz zestaw pokarmowe gleb piaskowych wewnątrz borach klimatu wilgotnego, umiarkowanego dodatkowo chłodnego. Bielicowanie polega na wypłukiwaniu spośród górnych części gleby (z poziom eluwialnego niektórych produktów rozkładu minerałów glebowych, po największej części tlenków dodatkowo wodorotlenków glinu dodatkowo żelaza, krzemionki, fosforu, manganu dodatkowo in., przemieszczaniu ich wewnątrz depresja dodatkowo wytrącaniu wewnątrz środkowej części profilu (w poziomie iluwialnym). W rezultacie wewnątrz górnych poziomach gleb bielicowych pozostaje białość kwarc (stąd polska określenie procesu dodatkowo typu gleby Bielicowanie równoznaczne jest spośród pogarszaniem właściwości fizycznych gleb wymywaniem składników pokarmowych nie zważając na odcinek korzeni roślin a przede wszystkim wpływa na przyrost zakwaszenia gleb (Dwutlenek węgla powstały wewnątrz wyniku rozkładu ściółki lasów iglastych łącząc się spośród wodą tworzy kwas węglowy)W wyniku bielicowania powstają bielice dodatkowo gleby bielicowe

-rozpad min. Ilastych- prowadzi do uwalniania glinu i powstania kwasów organicznych i CO2 - to w wyniku ropadu subst. Org

-wydzieliny korzeniowe- szereg z nich ma charakter kwa. Organicznych

- przemiany mikrobiologiczne- np. nitryfikacja prowadzaca do powstawania kwasu azotowego czy utlenianie siarki do H2SO4

- skazenie środowiska - kwasne deszcze

Przyczyny zakwaszenia terenów rolniczych :

-stosowanie nawozów sztucznych mineralnych fizjologicznie kwasnych

- szybsze pobieranie kationów niż anionów przez rośliny i odprowadzanie ich z plonami

- wmozone procesy nityfikacji

W glebach zakwaszonych ->

- tworzy się próchnica kwaśna- ujemnie wpływa nazyznośc gleb( bo mniej może na niej rosnąć)

- obniża się przyswajalność składników pokarmowych ( p. P - przechodzi w forma niedostepną dla roślin)

- intensywne pobieranie metali ciężkich przez rośliny

- pogarszają sie warunki rozwoju mikroorganizmów glebowych np. miejsce bakterii zajmują grzyby zaburzenia wiązania wolnego azotu.

Proces inicjalny, zachodzący z udziałem pionierskich zbiorowisk drobnoustrojów, mchów, porostów itp., powoduje powstawanie gleb prymitywnych (inicjalnych). W jego wyniku kształtuje się słabo zaznaczony poziom akumulacji próchnicy.

Proces darniowy jest uwarunkowany bytowaniem trawiastej roślinności, która tworzy gęstą sieć korzeni w górnym poziomie gleby oraz przyczynia się do rozluźnienia masy glebowej i uformowania struktury drobnoagregatowej. W jego wyniku w wierzchniej części profilu glebowego powstaje wyraźnie wykształcony poziom próchniczy.

Proces przemywania (płowienia) polega na przemieszczaniu w głąb profilu glebowego wymytych z wyŜej leŜących poziomów cząstek koloidalnych, będących w stanie rozproszenia, bez ich uprzedniego rozkładu. Proces ten prowadzi do powstania poziomu przemywania (płowego).

Proces bielicowania przebiega przy kwaśnym odczynie gleby, najbardziej typowo w piaszczystych glebach leśnych, głównie lasów iglastych. Polega na rozkładzie glinokrzemianów i koloidów glebowych, na wymywaniu w głąb profilu gleby składników, w pierwszej kolejności zasadowych, a następnie na uruchomieniu kwasów próchnicowych oraz związków Ŝelaza i glinu, przy równoczesnej częściowej redukcji związków Fe i Al. Tworzą one z kwasami fulwowymi łatwo rozpuszczalne kompleksy. Proces ten (wymywania) prowadzi do powstania poziomu eluwialnego (wymywania) E (jasne, prawie białe zabarwienie) oraz poziomu iluwialnego (wmywania) B (brunatnordzawe zabarwienie).

Proces brunatnienia polega na stopniowym rozkładzie pierwotnych glinokrzemianów (biotytu, oliwinu, piroksenów, amfiboli) i uwalnianiu się związków Ŝelaza i glinu, które następnie otaczają ziarna gleby, nadając im brunatną barwę. Występują one w postaci wodorotlenków i trwałych kompleksów próchniczo-ilasto-Ŝelazistych.

Proces oglejenia polega na redukcji mineralnych części utworu glebowego w warunkach duŜej wilgotności w obecności substancji organicznej. Fe3+ przechodzi w Fe2+, który jest2 bardziej ruchliwy, niŜ Fe3+i jest wymywany przez wodę a gleba zyskuje barwę zielonkawą, niebieskawą lub popielatą. Występuje oglejenie oddolne i odgórne.

Proces bagienny (torfienia) polega na gromadzeniu się i humifikacji szczątków roślinnych w warunkach nadmiernego uwilgotnienia. W zaleŜności od intensywności i długotrwałości warunków beztlenowych mogą powstawać utwory całkowicie zhumifikowane, które nazywane są mułami, lub częściowo zhumifikowane, czyli torfy.

Proces murszenia zachodzi w odwodnionych warstwach gleb organicznych. Odwodniona masa organiczna torfu lub mułu kurczy się, pękając dzieli się na agregaty (bryły) a następnie na coraz drobniejsze ziarna.

---