1. W którym wieku wynaleziono busolę?
XIV w.
2. Ile stopni ma jeden znak zodiakalny?
30⁰
3. Co to jest historiografia?
Historiografia - dział piśmiennictwa obejmujący gatunki historyczne. Historiografia to inaczej określenie całokształtu pracy historyka razem z jej rezultatem, czyli produkcją dziejopisarską.
4. Co to jest krajobraz naturalny?
Krajobraz naturalny, w pewnym sensie krajobraz zastany, który jeszcze nie uległ zmianom pod
wpływem działalności człowieka.
5. W którym roku wprowadzono system groszowy w Polsce?
1300 r. (grosz praski Wacława II) / 1526 r. (reforma)
6. Jak dzielimy dokumenty merowińskie?
Na praecepta (dotyczą nadań, potwierdzeń stanu posiadania oraz zwolnień od świadczeń) oraz na placita / iudicia (wyroki sądowe).
7. Co to jest historia?
Historia - jest nauką o dziejach, o tym co się działo, co już jest przeszłością. Przedmiotem badań historycznych jest człowiek - sprawca historii. Przedmiotem badań historycznych są dzieje i człowiek - podmiot owych dziejów. Wynikiem badań historycznych jest opis dziejów (historiografia).
8. Co to jest paleografia?
Paleografia to jedna z nauk pomocniczych historii zajmująca się badaniem dawnego pisma.
9. Ile miarek liczył do 1857 r. korzec krakowski?
16 miarek.
10. Ile liczyła mila stanisławowska?
Mila mała 5555 m, mila średnia 7030 m, mila wielka 7407 m. W systemie nowopolskim mila liczyła 8534,3 m.
11. W którym roku wynaleziono wahadło?
1584 (Galileusz)
12. Co to jest emendatio?
Emendatio - poprawienie tekstu celem odtworzenia oryginału autorskiego.
13. Co to jest kwanterion?
Kwanterion - składka czteroarkuszowa używana w kodeksach. Później ogólnie składka.
14. Kto jako pierwszy użył w Polsce terminu „nauki pomocnicze historii”?
Walenty Skorochód Majewski (1814 r.); definicja: Władysław Semkowicz (1933 r.)
15. Co to jest flaga?
Flaga - chorągiew państwowa, uznana w swej formie za oficjalną i stąd dopuszczana do użytku tylko w określonych okolicznościach.
16. Co to jest brachygrafia?
Brachygrafia - nauka będąca działem paleografii. Zajmuje się badaniem i rozszyfrowywaniem skrótów.
17. Jakie było pierwsze rzymskie pismo epigraficzne?
Kapitała.
18. W którym roku powstał pierwszy atlas?
1587 r.
19. Co to jest weksylologia?
Weksylologia - nauka będąca działem heraldyki. Zajmuje się badaniem takich znaków jak: chorągiew, flaga czy sztandar.
20. Co to jest breve?
Breve - rodzaj dokumentu papieskiego. Pisma tego typu były pieczętowane pierścieniem Rybaka, pisane na cienkim pergaminie, ze zmienioną intytulacją. Początkowo zarezerwowane były dla spraw administracyjnych i politycznych, od XVI w. stają się najpowszechniejszym typem dokumentu papieskiego przez zastosowanie go do aktów łaski papieskiej.
21. Klasyfikacje metodologiczne źródeł.
Pierwsza dzieli źródła na bezpośrednie i pośrednie tzn. takie które o fakcie historycznym informują bez pośrednictwa informatora oraz przy pomocy informatora.
Druga klasyfikacja metodologiczna dzieli źródła na adresowane i nieadresowane. Źródła adresowane to takie, które powstają z myślą o przekazaniu informacji o przeszłości bądź historykowi bądź jakiemuś szeroko rozumianemu odbiorcy.
22. Co to jest formularz?
Formularz - elementy składające się na całość dokumentu. Formularz dzieli się na protokół, kontekst i eschatokół.
23. Co to jest/są miracula?
Miracula - inaczej „cuda”. Jedna z trzech elementów opisywanych przez hagiografię.
24. Czym były portolany?
Portolany - inaczej portulany, dawne morskie mapy kompasowe z XIII-XIV w., przedstawiające kontury lądów i mórz na podstawie siatki róży wiatrów.
25. Kto wynalazł wahadło?
Galileusz
26. Kto wynalazł busolę?
Flavio z Positano
27. Co to jest minuskuła?
Minuskuła - rodzaj pisma, wykształconego z majuskuły poprzez pozbycie się nieistotnych części trzonków liter i mieszcząc je w czterech równoległych liniach. Pismo minuskule pojawiło się w IV w., a w dokumentach w V w.
28. Co to jest majuskuła?
Majuskuła - pismo, którego trzonki mieszczą się w dwóch równoległych liniach. Majuskuła była punktem wyjścia dla pisma kapitałowego.
29. Jaką powierzchnię miał łan chełmiński?
16,8 ha
30. Co to jest nomina sacra?
Nomina sacra - to skróty imion świętych w greckich i łacińskich rękopisach biblijnych.
31. Co to jest falerystyka?
Falerystyka - to nauka o odznaczeniach, czyli znakach o ustalonych formach, przyznawanych jako nagroda za wybitne czyny lub zasługi indywidualne lub zbiorowe.
32. Narysuj znak „urodzony” wg tablic genealogicznych.
(gwiazdka)
33. Narysuj znak „poległ” wg tablic genealogicznych.
(dwa miecze skrzyżowane)
34. Narysuj znak „pochowany” wg tablic genealogicznych.
(trójkąt i kwadrat)
35. Co to jest onomastyka?
Onomastyka - to nauka o imionach własnych zarówno historycznych, jak i współczesnych, osobowych i przedmiotowych oraz geograficznych.
36. Co to jest zawołanie?
Zawołanie - czyli proklama, jest istotnym elementem herbu polskiego. Jest to znamię słuchowe, którego jest pozbawiony herb zachodnioeuropejski. Zawołanie jest jednocześnie nazwą rodową (genealogiczną), nie pozostającą zwykle w żadnym związku z wyobrażeniem herbowym, ale używane zawsze z nim.
37. Jakie tereny obejmowała mapa kwatermistrzowska Wojska Polskiego?
Tereny Królestwa Kongresowego.
38. Gdzie po raz pierwszy pojawił się talar?
W Czechach (koniec XV w.) / Austria i Saksonia.
39. Jaki władca Polski po raz pierwszy wybijał złotą monetę?
Władysław Łokietek
40. Ile kwart liczył korzec krakowski?
128 kwart.
41. Ile wynosił łan frankoński?
25 ha
42. Kim był Karol Lachmann?
Karol Lachmann - twórca nowożytnego edytorstwa. Ustalił dwa etapy pracy: recensio i emendatio.
43. Co to jest testacja?
Testacja - lista świadków lub ich podpisy w dokumencie.
44. Czym jest dokument publiczny?
Dokument publiczny - czyli taki, którego walorów prawnych nie było można podważyć, bez stwierdzenia, że
jest podrobiony. Autentyczność takiego dokumentu stwierdzała sigillum authenticum, czyli pieczęć
autentyczna, której używać mógł monarcha, papież, biskupi i kapituły katedralne.
45. Co to jest sigillum authenticum?
Sigillum authenticum - pieczęć autentyczna, której używać mógł tylko monarcha, papież, biskupi I kapituły katedralne. Potwierdzała moc prawną dokumentu.
46. W którym wieku cyfry arabskie pojawiły się w Europie?
XII/XIII w.
47. W którym wieku pojawiła się cancellareska?
XVI w.
48. Czym jest źródło pośrednie, a czym bezpośrednie?
Źródło bezpośrednie i pośrednie - tzn. takie które o fakcie historycznym informują bez pośrednictwa informatora oraz przy pomocy informatora.
49. Co to jest pertynencja terytorialna?
Zasada pertynencji terytorialnej - zakłada, że akta wytworzone przez urząd działający na określonym terytorium, przynależą do tegoż samego terytorium.
50. Czym zajmuje się toponomastyka?
Toponomastyka - dział językoznawstwa zajmujący się badaniem znaczenia i pochodzenia nazw geograficznych.
51. Co to jest kodykologia?
Kodykologia - niekiedy zwana też rękopisoznawstwem, zajmuje się badaniem materiału, formy i treści rękopisu.
52. Co to jest heraldyka?
Heraldyka - zajmuje się badaniem rozwoju i znaczenia oraz zasadami kształtowania się herbów. Wywodzi się od słowa herold - oznaczającego urzędnika dworskiego, wywołującego nazwiska rycerzy biorących udział w turniejach.
53. W którym wieku opracowany został kalendarz juliański?
I w. p.n.e.
54. Co to jest inicjał?
Inicjał - Wyróżnienie odrębnego graficznie fragmentu tekstu (najczęściej akapitu) poprzez nadanie pierwszej literze tego fragmentu innego wyglądu niż posiada reszta tekstu.
55. Co to jest martyrologia?
Martyrologia - najstarszy gatunek hagiograficzny, wiąże się ze starochrześcijańskimi listami, wykazami męczenników. Martyrologia jest kompilacją elementów kalendarzowych i krótkiej informacji o śmierci męczennika.
56. Co to jest koicja?
Koicja - jest związkiem dwojga ludzi odmiennej płci, zawartym dla spłodzenia i wydania na świat
potomstwa. Koicja jest najczęściej wynikiem małżeństwa. Stosunki genealogiczne wynikające z
koicji i małżeństwa nazywamy powinowactwem.
57. Co zawierała metryka koronna?
Księgi wpisów akt, dokumentów i listów wychodzących z kancelarii monarchy, prowadzone od XV w. do 1795 r.
58. Jakie są metale herbowe?
Złoto (żółty) i srebro (biały).
59. Czym jest szrafowanie w heraldyce?
Szrafowanie - nazywane też kreskowaniem, to metoda oddawania kolorów heraldycznych za pomocą cienkich, równoległych lub krzyżujących się kresek, a w przypadku koloru złotego kropek.
60. Ile gram wynosiła grzywna?
We wczesnym średniowieczu 34 g, później 51 g.
61. Co to jest bordiura?
Bordiura - w iluminatorstwie książkowym jest to dekorowany pas okalający tekst znajdujący się na karcie księgi.
62. Co to jest chorągiew?
Chorągiew - to płachta płótna barwionego według określonych zasad i przytwierdzona do drzewca. Rodzaj znaku bojowego i administracyjnego.
63. Co to jest abrewiacja?
Abrewiacja - skracanie wyrazów.
64. Co to jest skryptorium?
Skryptoria - to najstarsze warsztaty pisarskie organizowane przy katedrach i opactwach. Produkcja ich miała jednak służyć wyłącznie własnemu środowisku.
65. Co to jest enklawa?
Enklawa - tworzą ją litery o zmniejszonym module, wpisywane w litery sąsiednie, zazwyczaj poprzedzające o normalnym module.