Literackie obrazy wsi nie tylko "spokojnej i wesołej" w utworach pisarzy polskich (od Renesansu do Młodej Polski).
Motyw wsi jest obecny w każdej epoce, a jej problemy znajdują odbicie w literaturze wielu sławnych poetów i pisarzy. W każdej epoce wyglada ona inaczej.
W okresie Odrodzenia wieś jawiła się pisarzom jako miejsce, gdzie można osiągnąć pełnie ludzkiego szczęścia. Renesansowe wizje wsi to wizje sielankowe, chwalące życie, prezentujące sielskie obrzędy i radości płynące ze współistnienia i współżycia z naturą. Do takich wizji zaliczyć należy "Pieśń o Sobótce" Kochanowskiego, sielanki Szymonowica, a także "Żywot człowieka poczciwego" Reja. Jest to utwór pouczający, kreujący wzorzec ziemianina doskonałego, a więc poczciwego, który potrafi rozważnie gospodarować i zarządzać majątkiem, dbać o umiar i harmonię życia, jest zapobiegliwy, ufa naturze z którą obcowanie zapewnia spokój ducha, dba o rodzinę, jest optymistą spokojnie patrzącym w przyszłość, ceni staropolską cnotę i czyste sumienie, a jego najważniejszymi cechami charakteru są uczciwość i prawość. W "Pieśni świętojańskiej o sobótce" Kochanowski podkreślał, że życie na wsi zabezpiecza człowieka przed wszystkimi niebezpieczeństwami, jest opoką i nie zmusza do żadnych czynów nieuczciwych, daje niezależność i pełnie zadowolenia. Stały kontakt z przyrodą zaś uszlachetnia. Jednak twórcy ci nie mieli bezpośredniego kontaktu z ciężką pracą na roli. To co najgorsze i najcięższe omijało ich. Bardziej realny obraz wsi, z jej konfliktami społecznymi, trudem pracy rolników, niesprawiedliwościami ukazał Szymon Szymonowic w "Żeńcach". Jako pierwszy z twórców tego okresu zakłócił harmonię arkadyjskiego mitu. Pokazał wieś nie wyidealizowaną, ale taką, jaka była w rzeczywistości. Autor uważnie przyjrzał się pracy chłopa - wyzyskiwanego, pogardzanego, karanego biciem. Okrucieństwo człowieka stanowi wyzwanie wobec mądrego porządku natury, która opisywana jest z szacunkiem i czułością.
Romantyzm stworzył odmienny obraz wsi. Poeci dojrzeli wielką wartyość w wiejskiej kulturze ludowych podaniach, balladach, obrzędach. Akcja większości ballad i romansów Mickiewicza dzieje się na wsi. Jest to wieś specyficzna. Pełna czarów i przesądów, fantastycznych postaci (Dziady II). Przyroda reguluje wszelkie stosunki międzyludzkie, współczuje, pomaga, wymierza karę. Dla romantyków ogromne znaczenie miał folklor, był on zabytkiem pradawności. Rozpowszechnione były wtedy bowiem przekonania, że w wierzeniach i obyczajów ludu zachowała się pamięć odległej, pogańskiej jeszcze przeszłości. Folklor miał jednak jeszcze inne uniwersalne znaczenie. Nowa poezja była wyrazem protestu przeciwko skostniałym formom ówczesnej cywilizacji, przeciwko filozofii racjonalistycznej, uznany za filozofię zgody ze starym światem. W obyczaju ludowym upatrywali romantycy pozostałości życia nie skażonej cywilizacją, wyraz szczerych uczuć, bezpośredniego stosunku człowieka i natury.
W dobie Oświecenia najwięksi pisarze i politycy pisali o chłopach. Ubóstwo i ciemnota ukazywała w przejmujący sposób Stanisław Staszic w "Przestrogach dla Polski". Pisał, że Polska nie stanie się krajem silnym i wolnym, póki ten, który ojczyznę żywi i broni jest nieudacznikiem żyjącym w ubóstwie, ciemnocie i zacofaniu. Prus w "Antku", Sienkiewicz w "Janku Muzykancie", Konopnicka w "Wolnym najmicie" komentowali wieś. Z ich utworów wyłoni się pozytywistyczny obraz tego miejsca, gdzie chłop żył w nędzy i na skraju wyniszczenia. Pracował ponad siły dla pana. Pisarzy szczególnie bolała sprawa niedoli wiejskiego dziecka. Dzieci umierały z głodu i chorób, nie chodziły do szkoły. Takie sytuacje, jakie opisywali Prus i Sienkiewicz zdarzały się nagminie.
Młoda Polska to przede wszystkim "Chłopi" Reymonta, "Noce i dnie" Dąbrowskiej oraz "Wesele" Wyspiańskiego. "Chłopi" to powieść, która ukazuje życie wiejskiej społeczności. Wieś Lipce i jej mieszkańcy zostali wpisani w wymiar mitu, poza czasem historycznym, konkretnym miejscem. Reymont ukazał hierarchię społeczności, stosunki między chłopami a dziedzicem jak spór o serwituty, realistyczne opisy czynności na roli i gospodarstwie, zabaw i obrzędów. Dokonuje apoteozy ludzkiego trudu i przywiązania do ziemii. Życie gromady wpisane jest w tradycję oraz czas biologiczny i sakralny. Owa zbiorowość, jej życie i obyczaje, praca, normy moralne, świadomość społeczna i narodowa jest bohaterem "Chłopów'. Normy postępowania gromady są ostatecznymi normami warunkującymi zachowanie się jej członków w określonych sytuacjach.
Według Dąbrowskiej praca na wsi jest mozolna, ciężka, nigdy się nie kończy. pracują nie tylko paroby, ale i państwo. Przykładem może być Bogumił, który z pochodzenia był szlachcicem, lecz w wyniku recesji po powstaniu styczniowym stracił majątek. Jednak swój ciężki los znosił ze zrozumieniem i anielską pokorą. Głównym sensem swego życia uczynił pracę na roli, którą traktował jako swój cel istnienia. Każdy kawałek ziemii, na którym przyszło mu żyć traktował i pielęgnował jak własny.
Inni pisarze przez obraz wsi wyrażali pewne myśli uniwersalne, np. o sytuacji narodu lub polityce. Wieś była dla nich symbolem Polski. Takie jest włąśnie "Wesel" Wyspiańskiego. Chata weselna staje się symbolem społeczeństwa, są tam bogaci chłopi i inteligencja. "Chłop potęgą jest i basta' - jest on świadom swej siły, ale konserwatywne poglądy nie pozwalają mu się ruszyć. Zadufanie w sobie doprowadza do tego, że przegapi on swój moment dziejowy. W ten sposób Wyspiański doskonale zobrazował mentalność ówczesnego chłopstwa.
Jak widać, obraz wsi polskiej zmienia się. Każda epoka ma swoje wyobrażenia. Nie są one ani prawdziwe ani fałszywe. Obrazy różnych epok nakładają się na siebie. Każda epoka zawiera jakąś prawdę o wsi.