Opodatkowanie dochodów osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą
Spis treści.
Ogólne przepisy i prawa
Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Dz. U. Nr 144, poz. 30 z 2000 Dz. U. 104 poz. 1104, Dz. U. 122 poz. 1324, Nr 74 poz. 784 , Nr 88 poz. 961, Nr 125 poz. 1363i 1369, 1396, Dz. U. Nr 134 poz. 1509, 2002 r. Dz. U. Nr 169 poz. 1384 - od 26.10.2002 r.
Ustawa reguluje opodatkowanie zryczałtowanym podatkiem dochodowym niektórych przychodów (dochodów) osiąganych przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą oraz osoby duchowne.
Prawa i obowiązki podatkowe
Obowiązujące przepisy podatkowe dzielą podatników na określone kategorie podatkowe, w zależności od wysokości osiąganych dochodów lub formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy mogą w związku z tym rozliczać się z fiskusem:
ryczałtowo,
w formie karty podatkowej,
podatkowej księgi przychodów i rozchodów (albo księgi handlowej)
Rozliczanie dochodów w formie ryczałtu.
Rozliczanie dochodów w formie ryczałtu obejmuje przedsiębiorców, którzy:
osiągnęli przychód (w roku poprzednim tj. 2001) nie wyższy niż 499.460 zł; jeśli chodzi o spółki, to są one zryczałtowane , gdy łącznie dla wszystkich wspólników ich przychód nie przekroczy wskazanej kwoty;
rozpoczynają działalność w roku bieżącym i nie korzystają z karty podatkowej;
byli opodatkowani w roku poprzednim wg karty podatkowej, lub części wg karty, a w części wg zasad ogólnych (księga przychodów i rozchodów) - jeśli przy tym łączny przychód za cały rok nie przekroczył kwoty 499.460 zł;
dostali od urzędu skarbowego odmowę na opodatkowanie w formie karty podatkowej;
zrzekli się opodatkowania w formie karty podatkowej po otrzymaniu decyzji o wysokości stawki na dany rok - muszą to uczynić w terminie 14 dni od doręczenia im decyzji w tej sprawie.
Wskazany limit przychodów w wysokości 499.460 zł jest liczony od przychodów przedsiębiorcy - jeśli zatem jest on właścicielem kilku firm jednoosobowych to liczą się wszystkie przychody tych firm. W przypadku, gdy przedsiębiorca jest współwłaścicielem spółek cywilnych - przychód liczy się odrębnie dla obrotu każdej ze spółek, bez względu na to, jaki łączny przychód przypada na przedsiębiorcę. Zajmujący się wytwórczością ludową i artystyczną, wykonywaną osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających w wspólnym gospodarstwie domowym, którzy sprzedają wytworzone przez siebie wyroby lub świadczenia usługi wyłącznie na rzecz podmiotów gospodarczych, korzystających w 2002 r. z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jeżeli ich przychód ze sprzedaży wskazanych wyrobów lub świadczeń wskazanych usług nie przekroczyły w 2001 r. 49.945 zł.
Ryczałt obejmuje także między innymi niektóre przychody rolników oraz osób fizycznych prowadzących działalność hotelarską, ale tylko do 12 pokoi.
Istnieją także wyjątki i wiele grup zawodowych nie może korzystać z opodatkowania w formie ryczałtu.
Minister Finansów wyłączył m.in.:
opłacających podatek na podstawie karty podatkowej;
korzystających z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
osiągających przychody z prowadzenia aptek, lombardów, kantorów wymiany walut, a także z wykonywania wolnych zawodów.
Ryczałtu nie mogą także płacić podatnicy, którzy osiągają przychody między innymi z takich usług jak:
reprodukcja komputerowych nośników informacji;
pośrednictwo w sprzedaży pojazdów mechanicznych (także motocykli oraz części i akcesoriów do nich);
prowadzenie kempingów;
magazynowanie cieczy i gazów;
prowadzenie parkingów;
pośrednictwo finansowe;
ochrona zdrowia;
sprzątanie specjalistyczne;
działalność wróżbitów i astrologów;
działalność w zakresie usług towarzyskich.
Przepisów rozporządzania nie stosuje się również do podatników, którzy rozpoczęli działalność samodzielnie lub w formie spółki, jeżeli podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników, przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy, wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres działalności podatnika lub spółki.
Ryczałtu można się zrzec, powiadamiając Urząd Skarbowy do 20 stycznia albo, jeżeli działalność się rozpoczyna w trakcie roku podatkowego - najpóźniej na dzień przed rozpoczęciem tej działalność, czyli zanim uzyskamy jakikolwiek przychód.
Spółki cywilne, które jak wiadomo nie mają osobowości prawnej, muszą w tej sprawie „wyręczyć” się wspólnikami, którzy składają zrzeczenia we wszystkich - właściwych dla nich Urzędach Skarbowych.
Ryczałtowcy mogą opodatkować się wspólnie z małżonkiem, ale tylko w zakresie osiąganych dochodów, które są opodatkowane na zasadach ogólnych, z pominięciem ryczałtu.
Stawki ryczałtu wynoszą od 3 do 8,5%, w zakresie od rodzaju prowadzonej działalności:
3% - dotyczy m. in. Przychodów z działalności handlowej, gastronomicznej (obejmującej przygotowanie i sprzedaż posiłków i towarów, z wyjątkiem napojów alkoholowych o zawartości pow. 1,5%);
5,5% - ryczałt zapłacimy od przychodów z tytułu wszelkiej działalności wytwórczej oraz usług budowlanych i transportu samochodów pow. 2 tony ładowności;
8,5% - z działalności usługowej innej niż wymieniona wyżej, działalności gastronomicznej związanej ze sprzedażą alkoholi pow. 1,5% czy prowizji w komisie i kolportażu prasy.
Wybrane źródła przychodów i odpowiadające im stawki w ryczałcie ewidencjonowanym w 2002 roku.
Źródła przychodu |
Stawki ryczałtu w (%) |
Działalność usługowa |
8,5 |
Prowizja z kolportażu prasy |
8,5 |
Usługi świadczone przez rolników w zakresie przewozu mleka, wywozu drewna itp. |
8,5 |
Działalność wytwórcza, roboty budowlane |
5,5 |
Prowizja ze sprzedaży znaczków, biletów, żetonów |
5,5 |
Sprzedaż przez rolników piasku, żwiru, gliny |
5,5 |
Wytwórczość ludowa |
5,5 |
Działalność gastronomiczna z wyjątkiem sprzedaży alkoholów pow. 1,5% |
3 |
Usługi w zakresie handlu |
3 |
Usługi weterynaryjne |
3 |
Sprzedaż ryb przez rybaków |
3 |
Usługi hotelarskie |
3 |
Opracowano na podstawie ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, art. 12
Zastosowanie tych stawek zależy od rodzaju prowadzone działalności, a nie od wysokości osiąganego przychodu. W podatku tym występuje więc skala liniowa.
Sprzedaż wyrobów własnej produkcji, prowadzonej przez podatnika, jest zaliczana do działalności wytwórczej.
Wprowadzono również wyjątki. Należy do nich np. handel jednorazowymi biletami komunikacji miejskiej, znacznikami do biletów miesięcznych, znacznikami skarbowymi i pocztowymi, żetonami oraz kartami magnetycznymi do automatów telefonicznych. W tego rodzaju przypadkach ryczałt wynosi 5,5% pobieranej prowizji.
Pamiętać należy, że gdy prowadzimy działalność opodatkowaną według różnych stawek, to musimy odrębnie rejestrować w naszej ewidencji. W przeciwnym razie cała działalność zostanie opodatkowana według najwyższej stawki 8,5%.
Jeżeli działalność obciążona ryczałtem prowadzona jest przez wspólników, to wówczas przychody ustala się osobno dla każdego wspólnika w stosunku, w jakim pozostają udziały wspólników w dochodach spółki. W sytuacji braku przeciwnego dochodu przyjmuje się, że udziały wspólników w przychodach są równe.
Zmiany dostosowawcze zawiera ustawa z 21 listopada 2001 r. zmieniająca ustawy: o podatku dochodowym od osób fizycznych; o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 134, poz. 1509). Dotyczą one przede wszystkim objętych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych i odnoszą się do ulg podatkowych. Zasadą jest bowiem, jż ci przedsiębiorcy którzy korzystają z wszystkich ulg powszechnych, w tym mieszkaniowych, wedle takich samych reguł jak płacący podatek według skali podatkowej. Z ulg polegających na odliczeniu części podatku (19 procent i 30 procent w razie oszczędzania w kasie mieszkaniowej) ryczałtowcy korzystają, pomniejszając podatek zryczałtowany, a z ulg polegających na pomniejszeniu dochodu - dokonując odliczeń od przychodu ewidencjonowanego.
Także więc ryczałtowców dotknęła likwidacja od 1 stycznia 2002 r. ulg budowlanych, ale również oni zachowują prawo do odliczeń z racji kontynuowania inwestycji (w ramach praw nabytych ) po 1 stycznia 2002 r. Mogą także korzystać z nowej ulgi na spłatę kredytów mieszkaniowych ( odliczenia od zryczałtowanego podatku ).
Płacący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nadal nie dotyczy tylko odliczenia na kupno przyrządów pomocy naukowych, programów komputerowych oraz wydawnictw fachowych bezpośrednio zwianych z wykonywanym zawodem i wykonywaną pracą, bo przeznaczone jest ono wyłącznie dla zatrudnionych na podstawie stosunku pracy i stosunków pokrewnych.
W ryczałcie zastosowano trzy zwolnienia przedmiotowe:
- przychody otrzymane od rządów państw obcych i organizacji międzynarodowych pochodzących ze środków bezzwrotnej pomocy:
- przychody z tytułu wynajmu co najwyżej 5 - pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich:
- niektórych dotacji z budżetu państwa oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Za każdy miesiąc podatnik oblicza zryczałtowany podatek dochodowy od przyrządów ewidencjonowanych i wpłaca go w terminie do 20 dnia następnego miesiąca na rachunek Urzędu Skarbowego. Ponadto dwa razy w roku opłacający ryczałt składa w Urzędzie Skarbowym informacje o wysokości uzyskanego przychodu i wysokości odliczeń. Pierwsza musi być złożona do dnia 31 lipca, a druga po zakończeniu roku do dnia 31 stycznia.
W razie nie prowadzenia ewidencji przychodu podatnik traci prawo do opodatkowania zryczałtowany podatkiem dochodowym od początku roku podatkowego, w którym nie prowadził ewidencji. W przypadku utraty warunków do opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym podatnik obowiązany jest płacić podatek na zasadach ogólnych.
Wpływy z podatku dochodowego opłacanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych stanowią dochód budżetu Państwa.
Podatkowa księga przychodów i rozchodów, księgi handlowe
Obowiązek rozliczenia podatku w formie podatkowej księgi przychodów i rozchodów dotyczy tych przedsiębiorców, którzy w poprzednim roku podatkowym zanotowali obrót od 499.460 zł do równowartości 800.000 Euro ( kwoty te odnoszą się do roku 2001 r.; w tym czasie suma 800.000 Euro stanowiła równowartość ok. 3,5 mln zł), bądź też mieli obrót co prawda niższy, ale prowadzili jedno z działalności podlegającej wyłączeniu z ryczałtu oraz tych, którzy sami wybrali tę formę opodatkowania a zrezygnowali z ryczałtu.
Istnieje również kategoria przedsiębiorców, którzy musza prowadzić księgę podatkową, bez względu na wartość obrotu; dotyczy podmiotów osiągających przychody z tytuł:
- prowadzenia aptek, kantoru, lombardu
- wykonywania wolnego zawodu,
- świadczenia usług ja np. prowadzenia ksiąg rachunkowych
- wytwarzania wyrobów opodatkowanych akcyzą
a ponadto od tych przedsiębiorców, którzy:
- korzystają z okresowego zwolnienia z podatkowego dochodowego;
- rozpoczęli działalność (samodzielnie lub w formie spółki), którą dotychczas wykonywali na podstawie zwykłej lub spółdzielczej mowy o pracę i nie złożyli przy tym oświadczeń, że nie będą obsługiwać swojego byłego pracodawcy;
Nie mają obowiązku prowadzenia księgi ci przedsiębiorcy, którzy są opodatkowani w innej formie: ryczałtu lub karty podatkowej albo którzy prowadzą księgi handlowe.
Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych (handlowych) maja przedsiębiorcy, którzy:
- osiągają obrót powyżej równowartości 499.460 zł
- natomiast spółki handlowe tj. jawne, komandytowe, akcyjne i z ograniczona odpowiedzialnością maja obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych bez względu wysokość obrotów.
Księgi podatkowe można prowadzić samodzielnie. Jednakże przedsiębiorca powinien zastanowić się, czy nie lepszym rozwiązaniem byłoby powierzenie ich prowadzenia wyspecjalizowanym podmiotom, jakim są biura rachunkowe. Z reguły pobierają one prowizję w wysokości od 1 do 1,5% obrotu przedsiębiorcy, a w zamian zwalniają przedsiębiorcę od konieczność samodzielnego rozliczania podatków, składania deklaracji, zaliczek, pamiętania o terminach itp.
Złożenie księgi podatkowej wymaga powiadomienia Urzędu Podatkowego, w którym opłacamy podatek dochodowy. W przypadku spółek zawiadomienia dokonuje każdy ze wspólników w swoim Urzędzie Skarbowym.
Księgi Podatkowe wraz z dowodami księgowymi, na podstawie, których dokonujemy wpisów np. faktury, rachunki będące dowodem dostawy, sprzedaży, muszą być przechowywane w miejscu wykonywania działalności bądź też w miejscu wskazanym jako siedziba przedsiębiorcy. Jeżeli nasza działalność polega na handlu obwoźnym, to w miejscu jej wykonywania musimy mieć, co najmniej ewidencję sprzedaży.
Zapisy w ewidencji sprzedaży i księgach podatkowych rozpoczyna się z dniem ich założenia, lecz nie później niż w dniu dokonania pierwszej transakcji.
Pamiętać należy, że wszystkie zapisy w księgach muszą być dokonywane starannie, czytelnie oraz na podstawie rzetelnych prawidłowych dowodów. Księgi są rzetelne gdy umieszczone w nich zapisy w pełni odpowiadają stanowi rzeczywistemu.
Karta podatkowa
Forma rozliczeń podatkowych stanowi duże udogodnienie dla przedsiębiorców, gdyż nie muszą prowadzić oni żadnych ksiąg składać deklaracji podatkowych, wpłacać zaliczek nie mają obowiązku posiadania kas rejestrujących. Podatek dochodowy opłacają w postaci stałego miesięcznego ryczałtu. Wystarczy, zatem, że będą jedynie przechowywać wystawione i otrzymywane rachunki należy jednak pamiętać iż podatnik rozliczający się w formie karty podatkowej nie może korzysta ć ze wspólnego opodatkowania z małżonkiem nie może dokonywać żadnych odliczeń od podatku.
Kto może korzystać z karty podatkowej?. Przejście na kartę podatkową jest możliwe po otrzymaniu stosownej decyzji z Urzędu Skarbowego. Mogą się o nią ubiegać przedsiębiorcy, którzy:
- prowadzą działalność usługową, lub usługowo - wytwórczą oraz transportową (ale tylko z jednym pojazdem)
- świadczą usługi rozrywkowe, pielęgniarskie, weterynaryjne
- prowadzą działalność gastronomiczną, sprzedają posiłki domowe u prowadzą detaliczny handel spożywczy, ale tyko ci, którzy sprzedają alkohol o zawartości poniż ej 1,5%,
- prowadzą detaliczny handel rolno-ogrodniczy, oraz obnośny lub obwoźny handel artykułami przemysłowymi
- opieka domowa nad dziećmi i osobami chorymi
- usługa edukacyjna polegająca na udzielaniu lekcji na godzinę.
Wymienieni przedsiębiorcy musza ponad to spełnić dodatkowe warunki:
- nie mogą korzystać z usług innych firm oprócz firm specjalistycznych
- mogą zatrudniać pracowników, ale tylko na umowę o pracę, ale tyko do określonego limitu
- nie mogą prowadzić innej poza rolniczej działalności gospodarczej
- ich małżonek nie może prowadzić firmy o podobnym profilu.
Źródła
- strona internetowa www.mf.gov.pl
- strona internetowa www.podatki.pl
- strona internetowa www.infor.pl