STYCZNOŚC I STOSUNKI SPOŁECZNE. Wyróżniamy trzy rodzaje styczności:
l)styczność przestrzenna pojawia się wówczas, gdy jednostki spostrzegają innych ludzi lokalizację ich w przestrzeni i uświadamiają sobie tę ich obecność;
2) styczność psychiczna stanowi ona efekt wzajemnego zainteresowania się pewnymi cechami osób pozostających w
styczności przestrzennej. Osoby te, widząc wzajemne u siebie cechy pozwalające im
zaspokajać różne potrzeby, interesują się sobą i zacieśniają powstającą więź;
3) styczność psychiczna powstała na gruncie styczności przestrzennej może się przekształcić w łączność
psychiczną, nastąpi to wówczas, gdy między jednostkami pozostającymi w styczności
psychicznej wzajemne zainteresowania spowodują ukształtowanie się wzajemnych postaw, sympatii, przyjaźni itp.
Styczność społeczna występuje wtedy, gdy osoby pozostające ze sobą w styczności przestrzennej dostrzegają wzajemne u siebie interesujące ich cechy bądź rzeczy, wówczas starają się nie tylko dokładniej poznać, ale i pozyskać lub wymienić jakieś wartości. Styczności społeczne dzielimy według wielu kryteriów:
l. Ze względu na częstość ich występowania: a) styczności przelotne; b) styczności trwałe.
2. Ze względu na sposób ich przejawiania się: -a) styczności pośrednie; b) styczności bezpośrednie.
3. Ze względu na charakter a) styczności prywatne; b) styczności publiczne.
4. Ze wzglądu na stosunek człowieka do przedmiotu styczności: a) styczności osobowe; b) styczności rzeczowe
Stosunek społeczny to system unormowanych oddziaływań między partnerami zachodzących na pewnej płaszczyźnie, którą może być sytuacja pracownicza, rodzinna lub studencka. Stosunek społeczny sygnalizuje nam istnienie układu składającego się z:
1)przynajmniej dwóch partnerów, którymi są jednostki lub zbiorowości;
2) łącznika, czyli konkretnego przedmiotu materialnego bądź duchowego;
3) sytuacji, stanowiącej „platformę" danego stosunku;
4) układu powinności i obowiązków, czyli unormowanych czynności, które partnerzy powinni wobec siebie wypełniać.
ORGANIZACJA SPOŁECZNA. JEJ RODZAJE. BIUROKRACJA JAKO TYP ORGANLZACJI SPOŁECZNEJ.
Organizacja to typ grupy, która jest specjalnie utworzona w celu realizacji określonego przedsięwzięcia; ma ona strukturę formalną, za pomocą której stara się osiągnąć swój cel. Jest to grupa wtórna ( wobec grupy pierwotnej ). o więzi częściowej, raczej duża. wewnętrznie zróżnicowana, utworzona dla realizacji jakiegoś celu. Wyróżniamy organizacje formalne oraz zrzeszenia. Przykłady organizacji społecznych to: zakład produkcyjny, biuro, szpital, partie polityczne (celem ich jest przejęcie lub utrzymanie władzy ). ora. religijne (mają na celu zaspokajanie potrzeb duchowych wiernych ). org. pracobiorców, ora. profesjonalne ( funkcją ich jest ustanawianie i wzmacnianie
wewnętrznych standardów etyczno - zawodowych ). org. hobbystyczne, org. tworzące dla osiągnięcia jakiegoś celu ( budowa drogi), przedsiębiorstwo i administracja publiczna. Biurokracja jest typowym przykładem sformalizowanej organizacji pracy administracyjnej
lub. szerzej, pracy biurowej. Jest to system organizacyjny zracjonalizowany i zdepersonalizowany. w którym wszystkie czynności i powiązania mają służyć osiągnięciu maksymalnej wydajności i wyeliminowaniu wszystkich czynników pozamerytorycznych i
nieracjonalnych z punktu widzenia celów rzeczowych. Biurokracja współczesna zrodziła się z przedsiębiorstwem kapitalistycznym, wraz z nowoczesnym państwem i jego administracją zatrudniającą urzędników zawodowych i wyspecjalizowanych. Idealny model urzędu zbiurokratyzowanego przedstawia się następująco. Zakres działalności jest wyraźnie ustalony i podzielony na części powiązane funkcjonalnie. Poszczególne czynności są przypisywane pracownikom zgodnie z ich kompetencjami ( kwalifikacjami ). z
równoczesnym ustaleniem zakresu odpowiedzialności. Pracownicy ustawieni w drabinie hierarchicznej, której poszczególne stopnie mają wyraźnie ustalony zakres władzy i decyzji, między przełożonymi i podwładnymi są wyraźnie określone przypisanymi. Czynności są
sformalizowane i sposób ich wykonywania, sposób podejmowania decyzji, przygotowania materiałów do decyzji, jest ustalony przepisami. W ten sposób rząd funkcjonuje - w modelu idealnym - jak sprawna maszyna, w której indywidualność poszczególnych części nie roli nie wpływa zakłócając na wykonywane czynności.
CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYC PODSTAWOWYCH PROCESÓW SPOŁECZNYCH - PRZYSTOSOWANIE.
Procesy przystosowania powstają wszędzie tam, gdzie jednostki lub grupy znajdując się w sytuacji, w której spotykają podobne lub odmienne dążenia innych ludzi, nie mogąc im narzucić swojego sposobu działania, muszą nawzajem przystosować swoje działania do siebie.
Występują, gdy jednostki lub grupy znajdują się w nowej sytuacji, w której dotychczas stosowane wzory działań , wzajemnych oddziaływań, kryteria ocen i modele kulturowe nie dają możliwości zaspokojenia potrzeb i uczestnictwa w życiu zbiorowym (np. 2 studenci w pokoju w domu studenckim; gdy absolwent przechodzi do zakładu pracy). Proces przystosowania nigdy nie jest w pełni jednostronny. Z obu stron przystosowujących się proces ten zawiera następujące po sobie elementy i przebiega przez różne etapy, przyjmując różne postacie. Rozpoczyna się zawsze od rozpoznania nowej sytuacji i jej definicji. Rozpoznanie jest konieczne dla uczenia się nowych sposobów zachowania, zgodnie z nowymi wzorami i kryteriami ocen. Najczęstszą postacią przystosowania jest akomodacja, czyli tolerancja, która polega na wytworzeniu wspólnych wartości i norm czy wzorów obu partnerów.
Przystosowanie zupełne to asymilacja, kiedy osobnik przystosowujący się odrzuca wszystkie swoje dotychczasowe wartości i wzory, przyjmując nowe w całym zakresie i identyfikując się z nimi zupełnie (np. emigranci gdy przyjmują nowy język, kulturę, obyczaje).
ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNE
Takie grupy ludzi, które charakteryzują się tym, że zostały powiązane więzią społeczną.
Klasyfikacja zbiorowości:
1. Grupy społeczne- taka grupa ludzi, której oddziaływania uregulowane są instytucjonalnie; grupa, która została wyraźnie oddzielona od innych zbiorowości i taka, która ma swoje istotne cele, istotne wartości (np. grupa studencka)
2. Kręgi społeczne- tym różnią się od grup społecznych, że są to grupy nie zawsze o stałym składzie (skład luźny). Ludzie utrzymują w tym kręgu względnie stałe styczności o charakterze osobowym, nie ma tam ani wyraźnie wykrystalizowanej odrębności, ani wyraźnie ustalonych norm, reguł, zasad np. kręgi koleżeńskie, przyjacielskie, stycznościowe
3. Zbiorowości terytorialne
4. Zbiorowości kulturowe- te. w stosunku do których podstawowym czynnikiem wiążącym jest kultura np. naród, lud. zbiorowość regionalna. Czynnikami wiążącymi mogą być: dialekt, stroje, pismo, obyczaje
5. Wspólnota- taki typ zbiorowości, który charakteryzuje się tym, że ludzie należący do tej grupy zaspokajają swoje potrzeby w ramach tej grupy. Niektóre zbiorowości terytorialne mogą tworzyć wspólnotę. Jest to grupa w miarę zamknięta. Wspólnotą mogą być naród,
wieś, mieszkańcy akademika.
6. Rodzina niektórzy socjologowie twierdzą, że można ja zaliczyć do każdej zbiorowości.
PROCESY SPOŁECZNE I ICH KLASYFIKACJA
Przez procesy społeczne rozumiemy powiązane ze sobą zjawiska społeczne powodujące określony skutek. Zjawiska społeczne to te zjawiska, które są wynikiem oddziaływania na siebie ludzi i które powodują jakieś zmiany, np. w osobowości, w postawach, w zachowaniach, w celach grupy, itp.
Wyróżniamy następujące procesy społeczne: '
1. Proces przystosowania - etapy: a) reorientacja psychologiczna jest to poznanie nowej rzeczywistości, .np. zmiana miej.scą zamieszkania; b), tolerancja polega na tym, że znajdując się w nowych warunkach poznaliśmy je, ale nie uznajemy ich jako swoich,
c)akomodację określa się ją jako tolerancję ze wzajemnymi ustępstwami; d) asymilacja (pełne przystosowanie) całkowite zespolenie się z nowym środowiskiem.
2. Proces współpracy polega na wspólnym dążeniu jednostek i grup do realizacji wspólnego celu. Socjologowie uważają, że warunkiem powstania procesu współpracy są postawy oraz korzyści. Wyróżniamy trzy rodzaje współpracy: a) współpraca oparta na kompromisie - mówimy o niej wtedy, gdy dla podmiotów najistotniejsze są korzyści; b) współpraca oparta na postawach - ma charakter osobowy, jesteśmy skłonni z kimś działać ze względu na podmiot: c) współpraca oparta na konflikcie — mówimy o niej wtedy, gdy między podmiotami występuje konflikt, ale ze względu na współpracę osoby te są skazane na siebie, np. zakład pracy.
3. Proces współzawodnictwa.
4. Proces reorganizacji społecznej.
5. Proces ruchliwości społecznej jest to przemieszczanie się ludzi w tzw. przestrzeni społecznej - rodzaje: a) ruchliwość pozioma (horyzontalna) jest to przemieszczanie się np. z grupy do grupy, z miasta do miasta: b) ruchliwość pionowa (wertykalna)awans bądź strata pozycji c) ruchliwość wahadłowa w miarę regularne przemieszczenie się
6. Proces konfliktu. Badając konflikty rodzinne (mała grupa), Letha i J. Scanzoni wyróżnili trzy różne aspekty zróżnicowania form
konfliktu. W aspekcie pierwszym odróżnić można konflikty postaci „wszystko albo nic" oraz postaci mieszanych motywów. W konflikcie „wszystko albo nic" jedna osoba wygrywa albo przegrywa wszystko. W konflikcie mieszanych motywów żadna z osób nie chce wszystkiego przegrać ani wygrać. W drugim aspekcie można przeciwstawić konflikty osobowościowe konfliktom sytuacyjnym. Konflikty osobowościowe wywołane są przez różnice osobowościowe zaangażowanych w nie jednostek. Konflikty sytuacyjne zaś powodowane są przez kontekst społeczny, w jakim znajdują się partnerzy. Pod trzecim względem wyróżnić można konflikty Fundamentalne i niefundamentalne. Konflikt fundamentalny toczy się wokół podstawowych norm związanych zdaną sytuacją, natomiast konflikt niefundamentalny dotyczy zastosowania uzgodnionych już norm w konkretnej sytuacji. Nie wszystkie konflikty są negatywne. Konflikty mogą pomóc w ustaleniu celów grupy i jej granic. Właściwie rozwiązane konflikty mogą wpłynąć na wzrost zaangażowania członków grupy i wzmocnić jej spójność. Kluczem pozytywnego funkcjonowania konfliktu jest jego regulacja normatywna ( tzn. istnienie
uzgodnionych i akceptowanych reguł jego rozwiązywania).
7. Proces dezorganizacji. Dezorganizacją nazywamy taką sytuację, jeżeli pojawiają się zachowania, działania odbiegające od pewnych norm pozytywnych, a ilość tych zachowań jest tak duża, że zagraża realizacji celów danej grupy. Sposoby przeciwdziałania dezorganizacji: a) metoda reform — mówimy o niej wtedy, gdy chcemy zmienić podstawy funkcjonowania danej grupy, b) metoda inżynierii społecznej -mówimy o niej wtedy, kiedy oddziałujemy na pojawiające się problemy.
Wszystkie procesy społeczne przyjęło się dzielić według dwóch kryteriów: a) kryterium charakteru skutków: - procesy integracyjne to takie, które powodują, że indywidualne cele jednostek stają się zbieżne z zadaniami grupy. np. procesy, przystosowawcze, .procesy
Współpracy, procesy dezintegracyjne to procesy dzielące, z całości powstają nie związane ze sobą elementy, np. procesy konfliktu, procesy współzawodnictwa, b) kryterium o charakterze podmiotowym: - procesy intrapersonalne to takie, które dotyczą tylko danej
jednostki, np. konflikt wartości jednostki; - procesy interpersonalne to takie, w których zaangażowanych jest wiele podmiotów.