Wzrost ciśnienia śródczaszkowego powoduje zmniejszenie perfuzji mózgowej, niedotlenienie
i niedożywienie. Ucisk na żyły utrudnia odpływ krwi żylnej, narasta przekrwienie bierne, które
w konsekwencji zwiększa objętość krwi w czaszce i powoduje narastanie obrzęku mózgu oraz dalszy wzrost ciśnienia.
- ból głowy – ucisk na oponę twardą i na duże pnie naczyniowe – występuje rano i narasta
- nudności, wymioty
- tarcza zastoinowa – wzmożone ciśnienie płynu m.-r. w przestrzeniach podpajęczynówkowych pęczków wzrokowych – utrudniony odpływ krwi żylnej z siatkówki
udar
postawa Wernickiego-Manna – zgięta kończyna górna, wyprostowana dolna / spastyczny niedowład lub porażenie połowicze
prawostronne – afazja
lewostronne – zespół zaniedbywania połowiczego, apraksja, zaburzenia orientacji
Po niedokrwiennym na tle zakrzepowym usprawnianie zaczyna się po 3-4dniach a u osób po zatorach i epizodach krwotocznych po 3-4tygodniach. Po 4 tyg. ruchy czynne, po 5 – siadanie a po 6 tyg. wstawanie i chodzenie pod warunkiem że przebieg choroby jest niezakłócony.
udar niedokrwienny – chory najczęściej przytomny, w stanie ogólnym dobrym lub średnio-ciężkim; obserwowane pogłębianie się defucytu neurologicznego – narastanie niedowładu połowiczego, zaburzeń mowy, równowagi, zaburzeń postawy ciała.
udar krwotoczny – chory w stanie ciężki,; zachorowanie często porzedzone silnym bólem głowy, wymiotami, deficyt neurologiczny o znacznym stopniu nasilenia od momentu zachorowania – niedowład połowiczy na granicy porażenia, często zaburzenia przytomności.
Wczesny okres udaru – zapobieganie powikłaniom pielęgnacyjnym oraz klinicznym.
Późny okres – przygotowanie pacjenta do samoobsługi, samodzielnego funkcjonowania, kształtowanie umiejętności zapobiegania powikłaniom wtórnym, wzmacnianie efektów rehabilitacji.
P1: Ryzyko wystąpienia powikłań wczesnych: niebezpiecznego wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego, zaburzeń sercowo-naczyniowych, oddechowych, gospodarki wodno-elektrolitowej, metabolicznych, zakażeń.
- monitorowanie podst. parametrów życiowych, stanu świadomości, źrenic
- ocena objawów neurologicznych przy użyciu skal klinicznych NIH Stroke Scale, Scandinavian Stroke Scale, GCS
- dokumentowanie
- bilans płynów
- pob. materiału biol. do badań
- podawanie tlenu na zlecenie, 2-4l/min przez cewniki donosowe
- zasady aseptyki i antyseptyki
- ułożenie głowy 30stopni – profilaktyka wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego
P2: ryzyko wystąpienia zapalenia płuc i niedodmy wskutek unieruchomienia
- skuteczne odkrztuszanie
- oklepywanie klatki
- gimnastyka oddechowa
- odsysanie wydzieliny
- częsta zmiana pozycji
P3: Ryzyko powstania odleżyn i odparzeń.
Skala Norton.
P4: Zagrożenie chorobą zakrzepowo-zatorową żył.
P5: Ryzyko wystąpienia infekcji dróg moczowych w związku z obecnością cewnika.
P6: Ryzyko zachłyśnięcia i zachłystowego zapalenia płuc spowodowane zaburzeniami połykania, zaburzeniami świadomości, unieruchomieniem, osłabieniem odruchu kaszlowego.
P7: Możliwość wystąpienia przykurczów z powodu wzmożonej spastyczności oraz zaników mięśniowych.
P8: Ryzyko podwichnięcia w stawie barkowym z powodu „wiotkości kończyny”.
P9: Trudności związane ze zmianą pozycji ciała w łóżku spowodowane niedowładem/porażeniem połowiczym.
P10: Trudności w chodzeniu/przemieszczaniu się spowodowane niedowładem lub porażeniem.
P11: Trudności w samoobsłudze spowodowane niedowładem lub porażeniem, zespołem zaniedbywania połowiczego.
P12: Trudności w przyjmowaniu posiłków oraz utrzymującymi się zaburzeniami połykania.
P13: Zaburzenie komunikacji werbalnej.
P14: Możliwość wystąpienia niepełnosprawności wtórnej w związku z zaniechaniem kontynuowania rehabilitacji.
P15: Utrzymujące się zaburzenia w wydalaniu moczu zwiększające ryzyko zakażeń układu moczowego.
P16: Zaburzenia wydalania stolca spowodowane brakiem ruchu i dysfunkcją neurol.
P17: Ryzyko wystąpienia ponownego udaru mózgu.
P18: Trudności adaptacyjne chorego po wyjściu ze szpitala.
Celem leczenia chirurgicznego w guzach mózgu może być, w zależności od obrazu klinicznego:
-radykalne usunięcie makroskopowe guza z pozostawieniem prawidłowej tkanki nerwowej i glejowej;
-częściowe usunięcie guza oraz uzyskanie efektu cytoredukcyjnego i zmniejszenie ciasnoty wewnątrzczaszkowej. W ocenie doszczętności usunięcia guza czyli resekcji może pomóc śródoperacyjny rezonans magnetyczny lub pooperacyjny – wykonany w ciągu 24 godzin.
Radioterapia – dzienna dawka 1,8-2Gy.
Chemioterapia – ograniczone zastosowanie, niska chemiowrażliwość i szyba chemiooporność, obecność barery krew-mózg.
Krwotok podpajęczynówkowy (ang. subarachnoid hemorrhage, łac. haemorrhagia subarachnoidalis) – krwawienie do przestrzeni podpajęczynówkowej, która znajduje się między pajęczynówką a oponą miękką mózgu. Krwawienie występuje niespodziewanie, zwykle z powodu pękniętego tętniaka mózgu, lub jako skutek urazu głowy.
Objawy krwotoku podpajęczynówkowego to pojawiający się nagle, ostry, piorunujący ból głowy (pulsuje ku tyłowi), wymioty, zdezorientowanie, brak świadomości, czasem również napad padaczkowy. Rozpoznanie krwawienia jest zwykle potwierdzane tomografią komputerową, czasem również punkcją lędźwiową. Leczenie odbywa się poprzez natychmiastową operację głowy, lub radiologię zabiegową. Podaje się również leki, aby zapobiec nawrotowi krwawienia i ewentualnym komplikacjom.
Krwotok śródmózgowy.
Krwiaki śródmózgowe lokalizuje się:
• nadnamiotowo (półkulowo),
• podnamiotowo (tylnojamowo) (ryc. 2).
Niedomoga pnia mózgu bardzo często w udarze krwotocznym.
Najczęściej stosowane skale klinimetryczne w ostrej fazie udaru mózgu:
• Kliniczna Metoda oceny Motoryki Ogólnej Ciała (KM MOC)
• Skala Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH, National Institutes of Health Stroke Scale
• Skala niedomogi pnia mózgu (ITC, łac. insuff. trunci cerebri)
• Skala śpiączki Glasgow (GCS, Glasgow Coma Scale)