8. Religia a zdrowie psychiczne i patologia psychiczna.
8.1 Zagadnienia relacji miedzy religia a zaburzeniami psychicznymi w polskiej literaturze psychologicznej i psychiatrycznej.
* Relacja miedzy religią a zdrowiem psychicznym – początek w okresie międzywojennym.
- Władysław Witwicki – „W chorobach psychicznych znajdujemy w postaci powiększonej, spotęgowanej te same zjawiska, które występują w słabym stopniu w psychice normalnej”
- Stefan Błachowski – analiza serii wizji religijnych u dzieci ze wsi Słupia(1938) => w wytwarzaniu zbiorowych przeżyć religijnych dużą rolę odgrywa sugestia, osoby poddane badaniu cechowała żywa fantazja, obniżony poziom krytycyzmu, histeryczne cechy osobowości.
Problematyka życia religijnego w obrazach klinicznych schizofrenii, psychozy maniakalno-depresyjnej, epilepsji, nerwic (Bilikiewicz, Kępiński):
Schizofrenia:
Lżejsza forma – trzymanie się tematów religijnych i filozoficznych, skłonności do mistycyzmu, okultyzmu, dewocji.
Wg Kępińskiego:
tematyka metafizyczna: ontologiczna, eschatologiczna, charyzmatyczna.
Chorzy: analiza tekstów świętych, próba nawracania, przeżycia obłędne (mogą dotyczyć wierzeń religijnych) – odczuwanie specjalnego posłannictwa, mistyczne uniesienia, ekstaza itp.
Niektóre z grup religijnych skupiają osoby o takich skłonnościach, np. sekta Skopców, Rosja, lata 70 XVIII w. – oczekiwali dnia ostatecznego, głosili skrajny ascetyzm płciowy, kastrowali się.
Nastroje katastroficzne w schizofrenii osiągać mogą rozmiary apokaliptyczne, ale motywy religijne katastroficznego obrazu nie idą w parze z światopoglądem przed chorobą i mogą przybierać zupełnie nie związanie z religią formy (np. światowy spisek).
Czynności umysłowe chorego nie ulegają dużemu rozpadowi, uzdolnienia mogą utrzymać się na pewnym poziomie, np. talent malarski. Badanie związku pomiędzy talentem artystycznym a chorobą są wciąż aktualne. Kępiński bazując na twórczości chorych artystów stwierdza w ich pracach skłonność do mistycyzmu, symboliki, skłonności do odległych skojarzeń,