Rozwój moralny
.Postępowanie moralne –zachowanie
.Rozumowanie moralne –znajomość oraz rozumienie zasad i problemów moralnych.
Rozwój moralny w świetle teorii psychodynamicznych
.Rozwój moralny widoczny w 4-6 r.ż–tworzy się superego.
.Ważny dla rozwoju moralnego etap edypalny–rozwiązanie konfliktu Edypa poprzez stłumienie wrogości wobec ojca i identyfikacja z nim –przyjmowanie postaw, standardów, norm obowiązujących w danej kulturze od rodziców. Stopniowo dołączają się do superego reguły pochodzące od innych autorytetów.
Rozwój moralny w świetle teorii uczenia się
Uwypuklanie znaczenia mechanizmów karania, wzmacniania, uczenia przez obserwację
.Kwestionowanie rozwoju stadialnego
.Zainteresowanie raczej zachowaniem moralnym aniżeli rozumowaniem
.Co sprzyja zachowaniom moralnie właściwym dzieci?
Rozwój moralny w świetle teorii poznawczo-rozwojowych
.Akcent kładziony na rozumowanie moralne.
.Podstawą rozwoju moralnego etapy rozwoju poznawczego.
.Rozwój stadialny, ograniczone zdolności poznawcze nie pozwalają dziecku na pełną ocenę trudnych kwestii moralnych, wraz z rozwojem dziecko kształtuje zdolność do coraz bardziej złożonego myślenia moralnego a przez to bardziej dojrzałych moralnie zachowań.
Model rozwoju moralnego Jeana Piageta
Fazy:
.Stadium heteronomii moralnej
.Stadium autonomii moralnej
Model rozwoju moralnego Jeana Piageta
Stadium heteronomii moralnej albo moralnego realizmu
Moralność wymuszona związana z fazą egocentryzmu i podporządkowania się autorytetom;
.Dziecko trzyma się zasad moralnych w sztywny sposób, interpretuje je jako niezmienne i święte;
.Wierzy we wszechmoc i absolutną wartość zaleceo rodziców;
.Uznawanie obowiązków ze względu na posłuszeństwo dorosłym;
.Przestrzeganie litery a nie ducha norm;
.Obiektywna koncepcja odpowiedzialności;
.Dobro i zło ujmuje w kategoriach biało-czarnych;
.Naruszenie reguły powoduje nieodwołalną karę;
.Czyn oceniany jest przez moralne konsekwencje a nie intencje osoby, która się go dopuściła;
.Dziecko, które potłukło filiżanki
Ok. 7 rz. etap przejściowy
Dziecko zaczyna uświadamiać sobie istnienie reguł i oceniania zachowań według ich zgodności z wymaganiami otoczenia.
Zaczyna uwzględniać intencje sprawców, ale nie zawsze potrafi uzasadnić swoje sądy.
Dominuje przekonanie o nienaruszalności reguł.
Stadium autonomii moralnej
.W okresie dorastania dziecko zaczyna traktować reguły jako ustanowione i podtrzymywane dzięki umowie członków danej społeczności.
W rozpatrywaniu interakcji społecznych kieruje się własnymi wartościami i zasadami moralnymi, poczuciem obowiązku moralnego i chęcią spełniania własnych standardów moralnych.
.W efekcie współdziałania z rówieśnikami przestaje traktować reguły jako niezmienne.
.Zaczyna rozumieć, że ludzie mogą różnić się poglądami.
Uwzględnia intencje sprawców, a nie tylko konsekwencje zachowań, potrafi uzasadnić swoje sądy.
.Następuje tu internalizacja norm i przejście od odpowiedzialności obiektywnej do subiektywnej.
.Zasady i normy nie są nakazem dorosłych, ale samodzielnym wyborem dobra.
.Proces socjalizacji przebiegający na zasadzie wzajemności i współpracy, prowadzi do osiągnięcia autonomii moralnej.
Model uniwersalnych stadiów rozumowania moralnego Lawrence’aKohlberga.
.Koncepcja oparta o wyniki badań podłużnych, prowadzonych przez 10 lat.
W badaniach wykorzystana została Skala Moralnych Osądów zawierającą 9 dylematów i uwzględniającą 25 podstawowych wartości moralnych.
Badani dokonywali moralnej oceny czynu zrealizowanego przez bohatera historyjki, a także uzasadniali wydawane przez siebie sądy.
Kohlberg wyróżnia trzy poziomy moralne:
I. przedkonwencjonalny,
II. moralności konwencjonalnej
III. moralności postkonwencjonalnej
W każdym z tych poziomów wyodrębnia po dwa stadia rozwoju
Poziom 1
Moralność przedkonwencjonalna/wiek przedszkolny i młodszy szkolny/
Stadium I –egocentryczny punkt widzenia -orientacja moralna oparta na karze i posłuszeństwie.
Podporządkowanie się wymaganiom innych wypływa z lęku przed karą.
Ten posiada rację, kto dysponuje siłą.
Nie ma zobowiązania czy respektu dla autorytetu.
Perspektywę społeczną cechuje branie pod uwagę tylko własnego punktu widzenia
stadium II –konkretny, indywidualny punkt widzenia
.Słuszne jest zaspokojenie własnych potrzeb i interesów.
.Pojawia się świadomość posiadania przez innych ludzi różnych interesów, które mogą byd ze sobą w konflikcie.
.Potrzeby innych są brane pod uwagę pod warunkiem, że rezultat działania jest korzystny z punktu widzenia własnego dobra.
Poziom 2
moralność konwencjonalna /13-16 r.ż/
Stadium III –perspektywa jednostki pozostaje w związku z innymi jednostkami.
Istnieje tendencja do upodabniania swoich ocen i poglądów do innych.
Zachowanie ocenione jako dobre lub złe ze względu na intencje jednostki.
Słuszne jest działanie zgodne z nakazem określonej roli –brata, ojca, matki.
Cenione jest bycie dobrym.
Właściwe jest postępowanie wedle reguły –postępuj wobec ludzi tak, jakbyś chciał, aby postępowali wobec Ciebie.
Stadium IV Orientacja na ład i porządek społeczny, społeczny punkt widzenia
.Zwraca się uwagę na dobro grupy, instytucji, społeczeństwa;
.Pojawia się szacunek dla autorytetów;
.Pojawia się poczucie zobowiązania moralnego wypływające z przekonania, że władza ma prawo utrzymywać ład i porządek;
.W postępowaniu jednostka kieruje się szacunkiem wobec autorytetów, gdyż to zapewnia zgodne relacje i dobro społeczne;
.Prawa należy przestrzegać z wyjątkiem krańcowych sytuacji;
.Motorem zachowań moralnych staje się nakaz sumienia, przypominający o konieczności wywiązania się z własnych zobowiązań.
Poziom 3
moralność pokonwencjonalna/16 -20 r.ż/
Stadium V –perspektywa umowy społecznej
.Pojawia się świadomość, że to co słuszne zależy od większości
.W danej grupie społecznej istnieją wartości i prawa ogólne, które powinny byd przestrzegane w każdej grupie.
.Rozumienie, że moralny i prawny punkt widzenia mogą pozostawać w sprzeczności.
.Uznanie, że wszyscy ludzie mają takie same prawa, niezależnie od pełnienia ról, statusu i prestiżu.
.Zachowanie moralne postrzegane jest jako swoiste zobowiązanie wynikające z poszanowania każdego człowieka i jego praw.
.Moralnymi są takie zachowania, które przyjmują wolę i dobro większości.
.Niemoralne zaś są te zachowania, które naruszają prawa innych.
Stadium VI -perspektywa uniwersalnych zasad etycznych
Zachowanie moralne wyznaczają uogólnione przez jednostkę zasady etyczne.
.Pojawia się przekonanie o wadze powszechnych zasad etycznych i osobiste w nie zaangażowanie.
.Gdy obowiązujące prawo jest w sprzeczności do zasad powszechnych człowiek postępuje zgodnie z tymi drugimi.
Krytyka
Nawet w okresie dorosłości trwa wzrost moralności konwencjonalnej w stronę pokonwencjonalnej.
Dwa ostanie stadia osiągają nieliczni bez względu na wiek, doświadczenia osobnicze i krąg kulturowy.
Nie uwzględniono czynników sytuacyjnych i emocjonalnych.
Koncentracja na rozumowaniu moralnym i pomiecie faktycznego zachowania.