ROZWÓJ MORALNY

w ujęciu J. Piageta

CZYM JEST MORALNOŚĆ?

• moralność to zbiór norm i wartości, wzorów zachowania i ideałów osobowych, regulujących postępowanie jednostki i służących do odróżniania przez konkretną jednostkę, grupę lub społeczeństwo tego co dobre i właściwe, od tego co złe.

W moralności współczesnego człowieka widać ślady koncepcji:

• epikurejczyków, zgodnie z którą ideałem jest człowiek w pełni niezależny od świata materialnego,

• idei samodoskonalenia, samorealizacji,

• idei identyfikacji z określonym nieomylnym autorytetem i jego wolą,

• społecznego nurtu moralności, opartego na idei kierowania się dobrem możliwie największej liczby osób.

Zdaniem B. Wojciszke ludzie dysponują wieloma kodami etycznymi leżącymi u podstaw sądów moralnych. B. Wojciszke wyróżnia 5 kodów etycznych:

• etykę autonomii, w której najważniejsze jest dobro drugiego człowieka,

• etykę kolektywistyczną, w której liczy się dobro własnej grupy, jej interesy i prawa.

• etykę dobra powszechnego, dla której wartością centralną jest dobro społeczności jako całości,

• etykę godności, zgodnie z którą najważniejsze jest godne życie,

• etykę produktywności, w której wartość naczelną stanowi produkcja dóbr,

Wraz z wiekiem stopniowo uczymy się rozróżniać trzy typy zdarzeń społecznych (trzy ich domeny):

• następstwa dotyczą jedynie samego sprawcy (domena osobista),

• zawsze wyrządzają krzywdę innym ludziom (domena moralna),

• dotykają co prawda drugiego człowieka, ale nie zawsze są związane z jego krzywdą (domena konwencjonalna).

Są 3 sposoby pojmowania rozwoju moralnego
(3 szkoły myślenia odwołujące się do 3 różnych metafor):

METAFORY

• Metafora organicznego wzrostu

• Metafora maszyny

• Metafora postępu w dyskursie i konwersacji

KONCEPCJA PIAGETA

Jego model wyrósł z badań prowadzonych w latach 20 – 30 – tych. Metodą była obserwacja plus eksperyment z rozwiązywaniem zagadek poznawczych.

Rozwój moralny polega

• nie tyle na biernym przyjmowaniu gotowych i danych przez społeczeństwo norm moralnych,

• ile raczej na aktywnym organizowaniu i reorganizowaniu wiedzy moralnej, jaka dziecko gromadzi w interakcjach z innymi ludźmi.

Realizm moralny to

• tendencja dziecka, by traktować obowiązki i związane z nimi wartości jako istniejące same w sobie,

• niezależne od świadomości,

• narzucające się przymusowo,

• bez względu na to, w jakie okoliczności jest uwikłana jednostka.

Autonomia moralna

• istnieje wtedy, gdy ideał /norma/ są traktowane przez świadomość jako coś koniecznego, niezależnego od jakiejkolwiek presji zewnętrznej.

I STADIUM

ANOMII
(pierwsze 2- 4 lata życia)

• amoralizm poznawczy, czyli brak jakichkolwiek motywacji moralnego zachowania.

• dziecko zdobywa elementarną wiedzę o tym, co jest dobre, czyli aprobowane przez dorosłych, a co jest złe, czyli nieaprobowane, ale nie potrafi się tą wiedzą posługiwać.

II STADIUM

HETERONOMII MORALNEJ
(od 5 do 7/9/10 lat )

• charakteryzuje się traktowaniem norm moralnych jako narzuconych przez starszych i obowiązujących w zasadzie tylko wtedy, gdy jest się pod tych starszych kontrolą.

W stadium tym można wyróżnić:

• fazę egocentryzmu

• fazę konformizmu

UWAGA!!!!!Dla heteronomii moralnej charakterystyczne są:

• Dobro określa się przez posłuszeństwo.

• Istotne jest przestrzeganie litery, a nie ducha prawa.

• Obiektywistyczna koncepcja świadomości.

• Poczucie immanentnej sprawiedliwości.

III STADIUM

SOCJONOMII
(od 9 do 13 lub 14 roku życia)

• konwencjonalizm moralny, czyli dążeniem do zgodności własnego postępowania z tym, co ogólnie przyjęte i oczekiwane,

• jest to moralność partykularystyczna, grupowa.

IV STADIUM

AUTONOMII MORALNEJ
(od 14 (15) do 21 (22) roku życia)

• interioryzacja (uwewnętrznieniem) norm moralnych, które stopniowo nabierają charakteru powinności moralnej i stają się podstawą samooceny jednostki.

• początkowo faza pryncypializmu , czyli normy uznawane za własne są traktowane jako jedynie słuszne i niepodważalne.

• z czasem pojawia się relatywizmem moralny albo racjonalizmem.

• kulminacją rozwoju moralnego człowieka jest faza idealizmu.

Analiza przebiegu rozwoju moralnego człowieka pokazuje, jak zmienia się motywacyjne podłoże zachowań konformistycznych.

PODSUMOWANIE!!
KIERUNKI ROZWOJU

• Dla małego dziecka cudze żądania i oczekiwania nie mają tak naprawdę żadnego znaczenia. Ulega od czasu do czasu i jedynie wtedy, gdy groźby i obietnice płynące ze świata dorosłych są bardzo wyraźne.

• W wieku przedszkolnym coś się zmienia i dziecko zaczyna kierować się aprobatą dorosłych. Przypisuje im najwyższy autorytet, naśladuje, identyfikuje się z nimi.

• W wieku szkolnym najbardziej istotna staje się aprobata rówieśników.

• Jeszcze później tzw. opinia społeczna, czyli opinia ogółu.

• Ostatni etap to wsłuchiwanie się w głos aprobaty wewnętrznej.