Celem zabawy jest właśnie
ona sama. Im
młodsze dziecko, tym ważniejsza
jest dla niego spontaniczna zabawa.
Zabawa jest
poza sferą materialnychkorzyści.
Bawią się nawet
zwierzęta. Im
wyżej jakiś gatunek znajduje się na tzw. drabinie ewolucji, tym
bardziej widoczna i celowa staje się zabawa.
W zabawie dzieci ludzkich
ogromną rolę odgrywają przedmioty, symbolizując rzeczy inne niż
one same.
TEORIE
ZABAWY
Teoria
nadmiaru energii. Fryderyk Schiller /1759 – 1805/
Kontynuował
tę ideę Herbert
Spencer (1820-1903).
Uważał, że potrzeba
wyładowania nadmiaru energii towarzyszy zwłaszcza ludziom młodym,
którzy nie muszą walczyć o byt.
Teoria
wytchnienia. Moritz Lazarus (1824 – 1903)
Jej twórca to niemiecki
psycholog i filozof.
Zabawa jest formą aktywnego
wypoczynku, regeneracji sił, odprężenia po pracy.
Teoria
atawizmu. G. Stanley Hall
/1846 – 1924/
Stanley Hall dokonał próby
genetycznej interpretacji zabawy.
Uważał, że w zabawie
dziecka pojawiają
się kolejno czynności analogiczne do tych, które ludzkość
podejmowała w toku swego hipotetycznego rozwoju
/ tzw. prawo rekapitulacji kulturowej/.
Dziecko wyładowuje ponadto w
zabawie swoje atawistyczne skłonności, które nie mają racji bytu
we współczesnej cywilizacji.
Teoria
ćwiczenia przygotowawczego. Karol Gross.
Karol Gross
za punkt wyjścia przyjął prawo
celowości rządzące w naturze.
Celem zabawy jest
ćwiczenie czynności przydatnych osobnikowi w życiu.
Jest zatem dzieciństwo „
SZKOŁĄ ŻYCIA”.
Na świat przychodzimy z
funkcjami niedoskonałymi, które ulegają dzięki ćwiczeniu
rozwojowi, doskonaleniu.
Teoria
katarktyczna
Jej autor to Harvey A. Carr
(psycholog amerykański, 1873 - 1954).
Zabawa jest swoistą
podnietą wzrastania niezbędną do rozwoju układu nerwowego oraz
narządów wewnętrznych.
Ma też zabawa funkcję
oczyszczającą.
Teoria
funkcji zastępczej. Edward Claparede
/1873 – 1940/
Twórca
to szwajcarski
lekarz, psycholog i pedagog.
W
zabawie osobnik realizuje
swoje zainteresowania (osobowość), zwłaszcza wtedy gdy nie może
tego zrobić w działalności poważnej.
Zabawa
jest więc namiastką,
zastępstwem działalności poważnej.
Dopełnieniem
roli zastępczej, kompensacyjnej zabawyjest
jej rola funkcjonalna.
Dziecko ćwiczy w niej swoje funkcje umysłowe i czynności
specjalne.
Teoria
przyjemności funkcjonalnej. Karol Buhler 1879-1963.
Jej twórca -
psycholog austriacki, zakłada, że zasadniczym motywem
zabawy jest przyjemność
jaką dziecko znajduje w samym działaniu, rezultat tej czynności
jest już sprawą drugorzędną.
To uczucie przyjemności jest
motorem powtarzania.
Najważniejsze znaczenie
dla przebiegu i sensu rozwojowego zabawy ma nie treść tego, co
robi dziecko, ale sam w sobie akt ćwiczenia,
akt kształtowania czynności towarzyszącej zabawie.
ZNACZENIE
ZABAWY DLA ROZWOJU DZIECI
Rozwój fizyczny
Uczenie się życia w
społeczności. Uwewnętrznianie norm społecznych i moralnych.Zachęta do
komunikowania się
Rozładowanie tłumionych
napięć emocjonalnych
Ujście dla potrzeb i
pragnień
Stymulowanie twórczości
Rozwijanie wglądu w
siebie
Uczenie się ról, w tym
ról płciowych.
Rozwój pożądanych cech
osobowości.
RODZAJE
ZABAW
Zabawy paluszkowe
Zabawy manipulacyjne.
Zabawy konstrukcyjne.
Zabawy ruchowe.
Zabawy tematyczne.
/.
Zabawy dydaktyczne
Inne:
muzyka, śpiew, taniec, kolekcjonerstwo, gry, sport, rozrywki / jako
forma zabawy biernej/ , komiksy, czytanie, chodzenie do kina i
teatru, telewizja, komputer.
Fazy
rozwoju zabawy:
Faza eksploracji.
Faza
zabawek.
Faza zabawy.
Faza marzeń.
Zmienia
się udział innych w zabawie:
Obserwowanie zabawy
innych bez brania w niej udział.
Zabawa samotna,
czyli bawienie się w pojedynkę, połączone z obserwowaniem
innych, bez prób zbliżania się do nich i bez naśladowania.
Zabawa równoległa,
bawienie się obok innych dzieci, takimi samymi zabawkami, ale bez
prób prawdziwej interakcji lub współpracy.
Zabawa asocjacyjna,
czyli wspólna, ale bez podziału pracy i bez podporządkowania się
jakiemuś jednemu celowi nadrzędnemu.
Zabawa kooperacyjna,
czyli w grupie zorganizowanej dla wykonania jakiegoś działania, z
koordynacją zachowania poszczególnych członków grupy.
CZYNNIKI
WPŁYWAJĄCE NA ZABAWĘ DZIECI
Zdrowie .
Rozwój ruchowy.
Inteligencja.
Płeć .
Środowisko.
Ilość wolnego czasu.
Ekwipunek do zabawy.
ZABAWA
TEMATYCZNA
Wiek poniemowlęcy –
naśladowanie czynności, które pokazano na tych samych zabawkach;
Wiek przedszkolny –
świadome podjęcie i podtrzymywanie w toku zabawy określonej roli.
ANALIZA
ZABAW TEMATYCZNYCH UKAZUJE, ŻE:
O ile czynności
poważne człowieka opierają się na jego osobowości
stałej, to
zabawowe bazują na osobowości
wtórnej /chwilowej,
fikcyjnej/.
Osobowość zabawowa to
przeinaczenie psychiczne siebie, kreowanie siebie psychicznie
innego, potrzebnego do odegrania zabawowej roli.