ROZWÓJ MORALNY DZIECKA

Modele poznawczo - rozwojowe

Swoje badania Piaget prowadził w latach 20-, 30-, XX wieku w Genewie metodami:

• obserwacji naturalnej dzieci uczestniczących w spontanicznych grach i zabawach z rówieśnikami (jak dzieci tworzą reguły i przestrzegają je) oraz zadawaniu im pytań odnośnie tego w jakich warunkach reguły te mogą być modyfikowane a nawet ignorowane

• eksperymentu - rozwiązywanie przez dzieci dylematów moralnych w formie historyjek opisujących pary różnych zachowań, ocenę, które zachowanie jest gorsze, bardziej naganne…

Stadia rozwoju moralnego wg. Piageta
nazwa		wiek dziecka	charakterystyka stadium
stadium I Stadium Amoralność	Zazwyczaj w tym wieku rodzice narzucają reguły i egzekwują ich przestrzegania	2-4 lat	Dziecko nie posiada zasad i reguł moralnych, choć często podporządkowuje się osobom bliskim i ważnym to jednak nie ma wyobrażenia postępowania konsekwentnie zgodnego z regułami, zasadami moralnymi.
II Stadium Realizm moralny			5-7 lat	- reguły są heteronomiczne, narzucone z zewnątrz, jako wydane przez ludzi z autorytetem nie mogą być zmienione - dziecko nie zastanawia się nad celami i zasadnością reguł, zasad - silnie wierzą w ich słuszność - większość dzieci przejawia odpowiedzialność obiektywną, czyli oceniają sytuację ze względu na ich fizyczne i obiektywne konsekwencje (przypadkowo zrobiona większa szkoda jest bardziej naganna niż mniejsza, ale złośliwie powstała) - większość dzieci wierzy we władzę reguł - immanentna sprawiedliwość - myślenie magiczne - kara musi nastąpić po przewinieniu
III Stadium Relatywizm moralny			8-11 lat	- dzieci uświadamiają sobie umowny charakter reguł i celowość tworzenia systemu reguł a także możliwość zmiany reguł - przestrzeganie reguł traktowane jest jako rodzaj współpracy społecznej
IV Stadium		12 lat i …	W wyniku intensywnych relacji z rówieśnikami dziecko uczy się, że może być kilka poglądów na dana sprawę, punktów widzenia a reguły społeczne są często efektem negocjacji, kompromisu i respektowania punktu widzenia i potrzeb innych ludzi

Piaget uważa, że to doświadczenie społeczne sprzyja rozwojowi moralnemu jednostki, przechodzeniu z jednego stadium do drugiego - od wąskiego koncentrowania się na wąskich sztywnych regułach prezentowanych przez rodziców do szerszego i elastycznego spojrzenia.

Lawrence Kohlberg weryfikując teorię Piageta przedstawił w 1958 r. na Harwardzie swoją teorię. Metoda Kolberga polegała na prezentowaniu badanym tzw. dylematów moralnych - jednak zamiast oceny moralnej postępowania musieli dokonać w imieniu bohatera historyjki wyboru oraz objaśnić zasady jakimi się kierował (co ujawnia poziom myślenia os. badanej).

Stadia rozwoju moralnego wg. Kohlberga
poziom	wiek dziecka	stadium	Charakterystyka
Moralność przedkonwencjonalna Motywacją jest unikanie kar lub uzyskiwanie nagród	7-10 lat	I Moralność heteronomiczna	Nie należy łamać reguł z obawy przed karą. Dziecko nie potrafi brać pod uwagę więcej niż jednego punktu widzenia Autorytety stanowią reguły i zasady - tj. osoby ważne dla dziecka.
				II Indywidualizm instrumentalny	Należy przestrzegać reguł, bo/gdy to przynosi wymierne korzyści. Zachowanie moralne jest spostrzegane jako wartościowe, jeśli służy własnym interesom jednostki. Dzieci przestrzegając reguł mają na myśli własny interes.
		Moralność konwencjonalna Motywacją jest konformizm, przy zinternalizowanych regułach społecznych	10-16 lat	III Konformizm interpersonalny	Postępują zgodnie z oczekiwaniami ważnych dla siebie osób - zachowanie właściwe to takie, które ważne osoby lub większość uważają za właściwe identyfikacja społeczna
				IV Prawo i porządek.	Moralność opiera się na ścisłym przestrzeganiu prawa i wywiązywaniu się z obowiązków. Zasady obowiązują każdego w takim samym stopniu i są widziane jako najlepszy środek rozwiązywania konfliktów społecz.
		Moralność postkonwencjonalna Reguły społeczne są podstawą większości zachowań lecz w sytuacji konfliktu własne zasady górują	16 lat i więcej	V Społeczny kontrakt	Ma świadomość, że większość reguł i zasad ma charakter umowny, względny, lecz respektuje je, ponieważ uznaje nadrzędność umowy społecznej. Moralność opiera się na obronie indywidualnych praw człowieka. Zachowanie, które szkodzi społeczności jest naganne nawet jeśli nie jest sprzeczne z prawem.
				VI Uniwersalne zasady etyczne	Postępowanie zgodnie z własnym sumieniem, zgodność z zasadami wybranymi na drodze głębokiej refleksji - os. przyjmuje istnienie uniwersalnych zasad moralnych np. sprawiedliwości i poszanowania godności człowieka. Najwyższą zasadą staje się życie ludzkie.

---