ROZWÓJ MORALNY

ROZWÓJ MORALNY

DZIECKA

DZIECKA

ROZUMOWANIE

MORALNE -

KONCPECJA J. PIAGETA

Dwa nurty badań nad rozwojem moralnym:
1. Postępowanie moralne - zachowania dzieci w

sytuacjach moralnych (jak dzieci postępują -
dlaczego kradną, dlaczego współdziałają)

2. Rozumowanie moralne - znajomość,

rozumienie problemów i zasad moralnych
(analiza tego, co dzieci myślą o tym, co same
robią i co czynią inni):

Czyli:
BADANIE ZDOLNOŚCI DZIECKA DO

MORALNEJ OCENY SYTUACJI I DO
ROZSTRZYGNIĘCIA:



Czy dane zachowanie jest właściwe czy nie



Czy dana osoba powinna być ukarana



ZAŁOŻENIA LEŻĄCE U PODSTAW BADAŃ

NAD ROZWOJEM ZDOLNOŚCI DZIECKA

DO ROZUMOWANIA MORALNEGO

1. Etapy rozwoju poznawczego stanowią

podstawy rozwoju moralnego.

2. Aby wyjaśnić postępowanie moralne, należy

poznać zdolność rozumowania dziecka oraz
jego wiedzę o problemach moralnych.

3. Postępowanie moralne cechuje się znaczną

stałością w różnych sytuacjach, co wskazuje
na jedność rozumowania moralnego i
postępowania moralnego.

4. Rozwój moralny przebiega stadialnie, tak jak

poznawczy.



METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD

METODY BADAŃ J.PIAGETA NAD

ROZWOJEM MORALNYM

ROZWOJEM MORALNYM

1.

1.

Obserwacja zabaw w kulki w celu

Obserwacja zabaw w kulki w celu

znalezienia odpowiedzi na pytania:

znalezienia odpowiedzi na pytania:

- jak dzieci tworzą reguły

- jak dzieci tworzą reguły

- jak dzieci przestrzegają reguł

- jak dzieci przestrzegają reguł

2. Badanie zdolności dziecka do moralnej

2. Badanie zdolności dziecka do moralnej

oceny sytuacji i rozstrzygnięcia:

oceny sytuacji i rozstrzygnięcia:

- czy dane zachowanie jest właściwe czy nie

- czy dane zachowanie jest właściwe czy nie

- czy dana osoba powinna być ukarana.

- czy dana osoba powinna być ukarana.



FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI

FAZY STOSOWANIA I ŚWIADOMOŚCI

REGUŁ GRY

REGUŁ GRY

1.

1.

Ruchowa i indywidualna

Ruchowa i indywidualna

- do 2 r.ż.

- do 2 r.ż.

- manipulacja kulami według własnych chęci;

- manipulacja kulami według własnych chęci;

- reguła nie jest przymusowa.

- reguła nie jest przymusowa.

2.

2.

Egocentryczna

Egocentryczna

- od 2 do 5 r.ż.

- od 2 do 5 r.ż.

- naśladowanie w zachowaniu zasad wcześniej

- naśladowanie w zachowaniu zasad wcześniej

zaobserwowanych; brak dążenia do

zaobserwowanych; brak dążenia do

znalezienia partnera; w czasie gry z innymi

znalezienia partnera; w czasie gry z innymi

brak dążenia do wygrania;

brak dążenia do wygrania;

- przekonanie o istnieniu stałych reguł, które

- przekonanie o istnieniu stałych reguł, które

są święte i nietykalne, pochodzą od dorosłych.

są święte i nietykalne, pochodzą od dorosłych.

3.

3.

Współdziałanie

Współdziałanie

- od 7, 8 do 9 r.ż.

- od 7, 8 do 9 r.ż.

- każde dziecko dąży do uzyskania przewagi

- każde dziecko dąży do uzyskania przewagi

nad innymi, co stwarza potrzebę wzajemnej

nad innymi, co stwarza potrzebę wzajemnej

kontroli i ujednolicenia reguł (zasady

kontroli i ujednolicenia reguł (zasady

obowiązują na czas danej gry);

obowiązują na czas danej gry);

- reguła traktowana jest jako efekt wzajemnej

- reguła traktowana jest jako efekt wzajemnej

umowy.

umowy.

4.

4.

Kodyfikacja reguł

Kodyfikacja reguł

- od 11, 12 r.ż.

- od 11, 12 r.ż.

- przekonanie o tym, że grupa nie tylko ustala

- przekonanie o tym, że grupa nie tylko ustala

reguły, ale może je zmieniać; reguły są

reguły, ale może je zmieniać; reguły są

niezbędne do tego, by gra była uczciwa.

niezbędne do tego, by gra była uczciwa.

- reguły można przekształcić pod warunkiem

- reguły można przekształcić pod warunkiem

uwzględnienia opinii ogółu.

uwzględnienia opinii ogółu.



DYLEMATY MORALNE W BADANIACH

DYLEMATY MORALNE W BADANIACH

J.PIAGETA

J.PIAGETA

Przypadek i niezręczność

Przypadek i niezręczność

1. Przypadkowa lub wynikająca z działania w

1. Przypadkowa lub wynikająca z działania w

dobrych intencjach, powodująca dużą

dobrych intencjach, powodująca dużą

szkodę materialną

szkodę materialną

2. Bez większego znaczenia materialnego, ale

2. Bez większego znaczenia materialnego, ale

wynikająca z działania podjętego w złych

wynikająca z działania podjętego w złych

intencjach.

intencjach.

Kradzież

Kradzież

1. Dokonana z pobudek egoistycznych

1. Dokonana z pobudek egoistycznych

2. Dokonana w dobrych intencjach

2. Dokonana w dobrych intencjach

Kłamstwo

Kłamstwo

1. Kłamstwo lub zwykła niedokładność

1. Kłamstwo lub zwykła niedokładność

pozbawiona jakiejkolwiek złej intencji,

pozbawiona jakiejkolwiek złej intencji,

ale nacechowana znacznym

ale nacechowana znacznym

zniekształceniem rzeczywistości

zniekształceniem rzeczywistości

2. Kłamstwo o treści odznaczającej się

2. Kłamstwo o treści odznaczającej się

dużym prawdopodobieństwem, ale

dużym prawdopodobieństwem, ale

wynikające z wyraźnej intencji

wynikające z wyraźnej intencji

oszukania.

oszukania.

MODEL ROZWOJU MORALNEGO J.PIAGETA

MODEL ROZWOJU MORALNEGO J.PIAGETA

Anomia moralna

Anomia moralna

- brak wrodzonego poczucia dobra i zła

- brak wrodzonego poczucia dobra i zła

Stadium 1

Stadium 1

- od 2. do 4. r.ż.

- od 2. do 4. r.ż.

Egocentryzm - w zabawach i grach dzieci nie stosują

Egocentryzm - w zabawach i grach dzieci nie stosują

reguł, kierują się własnym interesem

reguł, kierują się własnym interesem

Stadium 2

Stadium 2

- od 5 do 7 r.ż.

- od 5 do 7 r.ż.

- REALIZM MORALNY - rozumowanie bazuje na

- REALIZM MORALNY - rozumowanie bazuje na

obiektywnych i fizycznych aspektach sytuacji

obiektywnych i fizycznych aspektach sytuacji

- HETERONOMIA MORALNA - przekonanie, że reguły

- HETERONOMIA MORALNA - przekonanie, że reguły

społeczne są narzucone z zewnątrz przez autorytety, nie

społeczne są narzucone z zewnątrz przez autorytety, nie

mogą się zmieniać.

mogą się zmieniać.

- ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA - ocena sytuacji

- ODPOWIEDZIALNOŚĆ OBIEKTYWNA - ocena sytuacji

moralnej dokonywana jest ze względu na fizyczne i

moralnej dokonywana jest ze względu na fizyczne i

obiektywne konsekwencje.

obiektywne konsekwencje.

- IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ - przekonanie o tym,

- IMMANENTNA SPRAWIEDLIWOŚĆ - przekonanie o tym,

że ilekroć zostanie naruszona reguła, musi wówczas

że ilekroć zostanie naruszona reguła, musi wówczas

nastąpić kara, nawet gdy to naruszenie nie zostanie

nastąpić kara, nawet gdy to naruszenie nie zostanie

wykryte.

wykryte.

Stadium 3

Stadium 3

-

-

od 8. do 11 r.ż.

od 8. do 11 r.ż.

- RELATYWIZM MORALNY - w rozumowaniu brane są pod

- RELATYWIZM MORALNY - w rozumowaniu brane są pod

uwagę intencje osoby

uwagę intencje osoby

- AUTONOMIA MORALNA - reguły pochodzą z wewnątrz;

- AUTONOMIA MORALNA - reguły pochodzą z wewnątrz;

są umowami, które stworzyli ludzie, żeby sobie

są umowami, które stworzyli ludzie, żeby sobie

wzajemnie pomagać.

wzajemnie pomagać.

REALIZM MORALNY - TRZY CECHY

REALIZM MORALNY - TRZY CECHY

1. Obowiązek jest z natury

1. Obowiązek jest z natury

heteronomiczny.

heteronomiczny.

Dobry

Dobry

jest każdy czyn, który świadczy o

jest każdy czyn, który świadczy o

posłuszeństwie

posłuszeństwie

wobec reguły bądź dorosłych

wobec reguły bądź dorosłych

, bez względu na

, bez względu na

charakter ich nakazów. Reguła pochodzi więc z

charakter ich nakazów. Reguła pochodzi więc z

zewnątrz, uchodzi za rzecz narzuconą przez

zewnątrz, uchodzi za rzecz narzuconą przez

dorosłego.

dorosłego.

DOBRO

DOBRO

OKREŚLA SIĘ WIĘC

OKREŚLA SIĘ WIĘC

POPRZEZ POSŁUSZEŃSTWO.

POPRZEZ POSŁUSZEŃSTWO.

2. Istotne jest przestrzeganie

2. Istotne jest przestrzeganie

litery

litery

, nie zaś ducha

, nie zaś ducha

reguły.

reguły.

3. Realizm moralny pociąga za sobą

3. Realizm moralny pociąga za sobą

obiektywistyczną

obiektywistyczną

koncepcję odpowiedzialności.

koncepcję odpowiedzialności.

Ocena dokonywana jest nie w zależności od

Ocena dokonywana jest nie w zależności od

leżących u ich podłoża intencji, ale według ich

leżących u ich podłoża intencji, ale według ich

materialnej zgodności z ustanowionymi regułami

materialnej zgodności z ustanowionymi regułami

.

.

A teraz ....

Koncepcja strefy najbliższego

Koncepcja strefy najbliższego

rozwoju

rozwoju

Lwa Wygotskiego

Lwa Wygotskiego

STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU -

STREFA NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU -

TO ODLEGŁOŚĆ POMIĘDZY

TO ODLEGŁOŚĆ POMIĘDZY

AKTUALNYM

AKTUALNYM

POZIOMEM ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ

POZIOMEM ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ

INDYWIDUALNE ROZWIĄZYWANIE

INDYWIDUALNE ROZWIĄZYWANIE

PROBLEMÓW, A POZIOMEM

PROBLEMÓW, A POZIOMEM

POTENCJALNEGO

POTENCJALNEGO

ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ

ROZWOJU, OKREŚLONYM PRZEZ

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZY POMOCY

ROZWIĄZYWANIE PROBLEMÓW PRZY POMOCY

DOROSŁYCH LUB BARDZIEJ DOŚWIADCZONYCH

DOROSŁYCH LUB BARDZIEJ DOŚWIADCZONYCH

RÓWIEŚNIKÓW.

RÓWIEŚNIKÓW.

WIELKOŚĆ POMOCY WYMAGANEJ PRZEZ

WIELKOŚĆ POMOCY WYMAGANEJ PRZEZ

DZIECKO PRZED ROZWIĄZANIEM ZADANIA TO

DZIECKO PRZED ROZWIĄZANIEM ZADANIA TO

ODWROTNOŚĆ WSKAŹNIKA JEGO STREFY

ODWROTNOŚĆ WSKAŹNIKA JEGO STREFY

NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU.

NAJBLIŻSZEGO ROZWOJU.



CZYNNOŚĆ UMYSŁOWA POJAWIA SIĘ
DWUKROTNIE: NAJPIERW NA
ZEWNĄTRZ,



A POTEM UWEWNĘTRZNIA SIĘ.

STADIALNY MODEL ROZUMIENIA

PRZYJAŹNI

WILIAMA DAMONA

1.

1.

5 -7 r.ż.

5 -7 r.ż.

- przyjaciel to osoba, która jest

- przyjaciel to osoba, która jest

dla mnie

dla mnie

miła i z którą

miła i z którą

dobrze jest się bawić.

dobrze jest się bawić.

PRZYJAŹŃ JEST NIETRWAŁĄ RELACJĄ ŁATWO

PRZYJAŹŃ JEST NIETRWAŁĄ RELACJĄ ŁATWO

NAWIĄZYWANĄ I ŁATWO KOŃCZONĄ;

NAWIĄZYWANĄ I ŁATWO KOŃCZONĄ;

Dziecko nie potrafi jeszcze lubić albo nie lubić kogoś; nie

Dziecko nie potrafi jeszcze lubić albo nie lubić kogoś; nie

rozumie przeżyć innych, ponieważ jest egocentryczne.

rozumie przeżyć innych, ponieważ jest egocentryczne.

2.

2.

8 - 10 r.ż

8 - 10 r.ż

. - przyjaciele to osoby, które pomagają sobie

. - przyjaciele to osoby, które pomagają sobie

nawzajem i mają do siebie zaufanie.

nawzajem i mają do siebie zaufanie.

PRZYJACIEL JEST LUBIANY ZE WZGLĘDU NA SWOJE CECHY,

PRZYJACIEL JEST LUBIANY ZE WZGLĘDU NA SWOJE CECHY,

A NIE TYLKO Z POWODU CZĘSTEJ ZABAWY Z NIM.

A NIE TYLKO Z POWODU CZĘSTEJ ZABAWY Z NIM.

Doceniane psychologiczne aspekty przyjaźni - wspólne

Doceniane psychologiczne aspekty przyjaźni - wspólne

zainteresowania, zaufanie, wrażliwość na partnera

zainteresowania, zaufanie, wrażliwość na partnera

Najważniejsze cechy u przyjaciela: ŻYCZLIWOŚĆ, TROSKA.

Najważniejsze cechy u przyjaciela: ŻYCZLIWOŚĆ, TROSKA.

3.

3.

Ok. 13 r.ż.

Ok. 13 r.ż.

- przyjaciele to osoby, które rozumieją siebie

- przyjaciele to osoby, które rozumieją siebie

nawzajem i dzielą się swoimi najintymniejszymi myślami oraz

nawzajem i dzielą się swoimi najintymniejszymi myślami oraz

odczuciami.

odczuciami.

PRZYJAŹŃ JEST TRWAŁĄ RELACJĄ OPARTĄ NA WSPÓLNOCIE

PRZYJAŹŃ JEST TRWAŁĄ RELACJĄ OPARTĄ NA WSPÓLNOCIE

ZAINTERESOWAŃ. Zależy od wzajemnego zrozumienia.

ZAINTERESOWAŃ. Zależy od wzajemnego zrozumienia.

Przyjaciel wspiera i pociesza w trudnych chwilach.

Przyjaciel wspiera i pociesza w trudnych chwilach.



REAKTYWNOŚĆ A STYL PRACY UCZNIA

REAKTYWNOŚĆ A STYL PRACY UCZNIA

REAKTYWNOŚĆ - intensywność reakcji

REAKTYWNOŚĆ - intensywność reakcji

charakterystyczna dla danej osoby połączona z

charakterystyczna dla danej osoby połączona z

jej wrażliwością na bodźce.

jej wrażliwością na bodźce.

Reaktywność jest tym większa, im słabszy

Reaktywność jest tym większa, im słabszy

bodziec wywołuje ledwie dostrzegalną reakcję.

bodziec wywołuje ledwie dostrzegalną reakcję.

Wzmożona reaktywność wyraża się:

Wzmożona reaktywność wyraża się:

- dużą wrażliwością na bodźce

- dużą wrażliwością na bodźce

- silnie wyrażaną reakcją orientacyjną

- silnie wyrażaną reakcją orientacyjną

- małą odpornością na działanie silnych

- małą odpornością na działanie silnych

bodźców

bodźców

1. STOSUNEK CZYNNOŚCI ZASADNICZYCH

(prowadzących do realizacji celu) DO POMOCNICZYCH

(ułatwiających):
SILNIE REAKTYWNI - CZ.Z. < CZ.P.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.Z _> CZ.P.

2. STRUKTURA CZASOWA CZYNNOŚCI (czynności ciągłe

a przerywane)
SILNIE REAKTYWNI - CZ.C. < CZ.PR.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.C _> CZ.PR.

3. JAKOŚCIOWE ZRÓŻŃICOWANIE CZYNNOŚCI

(czynności jednorodne a różnorodne)
SILNIE REAKTYWNI - CZ.J. < CZ.R.
SŁABO REAKTYWNI - CZ.J _> CZ.R.

4. WYBÓR WARUNKÓW, W KTÓRYCH PRZEBIEGA

CZYNNOŚĆ (sytuacje ubogie w bodźce a sytuacje

bogate w bodźce)
SILNIE REAKTYWNI - S.u.B > S.b.B..
SŁABO REAKTYWNI - S.u.B. _< S.b.B.



ROZWÓJ STOSUNKÓW SPOŁECZNYCH

(rówieśnicy a płeć)

1. 0 - 3 r.ż. okres niemowlęcy i poniemowlęcy - dziecko

zainteresowane sobą.

2. 3 - 7, 8 r.ż. wczesne dzieciństwo - chłopcy i

dziewczynki poszukują towarzystwa innych dzieci

niezależnie od płci.

3. 8 - 10 r.ż. - chłopcy wolą bawić się z chłopcami,

dziewczynki z dziewczynkami.

4. 10 - 12 r.ż. - OSTRY ANTAGONIZM pomiędzy płciami.

Chłopcy i dziewczynki unikają się wzajemnie.

5. 12 - 14 r.ż. - dziewczęta zaczynają interesować się

chłopcami, starają się zwrócić na siebie uwagę.

Chłopcy wolą towarzystwo chłopców.

6. 14 - 16 r.ż. - chłopcy zaczynają interesować się

dziewczętami. Tworzą się pary.

7. 16 - 17 r.ż. - wzajemne, żywe zainteresowanie.

Powszechne chodzenie parami.

A teraz wkraczamy do okresu dorastania