WARSTWY ATMOSFERY •Troposfera-najbliższa warstwa przy Ziemi, zawarta jest cała para wodna (chmury); temp z wysokością maleje. Ciepłe powietrze na równiku wznosi się (prądy konwekcyjne wznoszą się granicę troposfery. Na biegunach zimne powietrze osiada
•Stratosfera-temp rośnie dzięki temu, że ozon pochłania promieniowanie UV •mezosfera-spadek temp wraz ze wzrostem wysokości
•termosfera-temp rośnie; zawarta jest jonosfera, czyli jonizowane cząsteczki gazów, które poza wpływem promieniowania słonecznego nagrzewają się i świecą
•egzosfera-rozrzedzona część atmosfery, spadek temp do -273°
BILANS CIEPLNY ZIEMI sposoby osłabienia promieniowania słonecznego przez atmosferę: rozproszenie, odbicie, pochłanianie przez ozon w egzosferze.
Bilans cieplny ziemi równa się promieniowanie całkowite pochłonięte przez ziemię-promieniowanie efektywne
CZYNNIKI NA ZROŻNICOWANIE TEMP •rozmieszczenie lądów i oceanów (ląd nagrzewa się szybciej, ale też szybciej traci ciepło) •prądy morskie-ciepłe podwyższają temp o opady, zimne obniżają temp i opady •wys n.p.m. (powietrze wilgotne 0,6°C/100m;powietrze suche 1°C/100m) •pokrycie i kolor terenu
POJĘCIA
•Albedo-% promieniowania, które ulega odbiciu od powierzchni •cyrkulacja powietrza-system prądów powietrznych nad powierzchnią kuli ziemskiej
•ciśnienie atmosferyczne-nacisk słupa powietrza atmosferycznego na jednostkę powierzchni
•Niż /wyż atmosferyczny-obszar niskiego/podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, w którym ciśnienie maleje/rośnie ku środkowi obszaru •wiatr-jest poza ruchem powietrza z wyżu do niżu
•front atmosferyczny-warstwa graniczna między 2 masami powietrza o różnych właściwościach
•wilgotność względna pow%- aktualna zawartość pary wodnej w powietrzu do max ilości pary wodnej jaka może zmienić się w danej temp pow (aktualna/max *100%) •wilgotność bezwzględna pow g/m3- w ciepłym powietrzu mieści się więcej pary wodnej •kondensacja-przemiana gazu w ciecz lub bezpośrednio w ciało stałe
•rosa-kropelki wody osadzają się na powierzchni gruntu, roślin i przedmiotów znajdujących się w powietrzu atmosferycznym
•szron-osad kryształków o różnej postaci występujący na powierzchni gruntu i przedmiotach
•gołoledź-przezroczysta warstwa lodu tworząca się podczas opadów atmosferycznych w wyniku zamarzania kropelek mżawki lub deszczu na powierzchni ziemi lub przedmiotów o temp 0 do -6°C
•chmura-widzialne skupisko mikroskopijnych cząstek stałych bądź ciepłych w atmosferze ziemskiej prądami powietrza unoszonymi •klimat-zespół stanów pogody określony na podstawie 20-letnich obserwacji
•pogoda-chwilowy stan atmosfery
KOMÓRKI
•hadleya- opisuje wielkoskalową cyrkulację powietrza w atmosferze tropikalne. Cyrkulacja w komórce Hadleya umożliwia bezpośrednio transport ciepła z atmosfery równikowej do szerokości podzwrotnikowej
•ferrela- w strefie umiarkowanych szerokości transportuje ciepło w kierunku biegunów
•polarna-w strefie okołobiegunowej, cechą charakterystyczną tych obszarów jest silne wychłodzenie podłoża a tym samym niskie temp pow.
CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE CIŚNIENIE •wys n.p.m •klimat •położenie geograficzne •temp
WIATRY
Passat-jest wiatrem stałym, wieje przez cały rok z wyżu na zwrotniku do niżu na równiku
Monsun-jest wiatrem sezonowym(Japonia,Chiny,Indie:
monsun letni-wieje od morza w kierunku ladu, przynosi opady,
monsun zimowy-wieje od lądu w kierunku morza, słoneczna pogoda,
Bryza-lekki wiatr o małym zasięgu(do 30 km w głąb ladu):
dzienna-z nad morza w kierunku lądu
nocna-z nad lądu w kierunku morza
Fen(halny)-ciepły, suchy, porywisty wiatr wiejący ze szczytów górskich w kierunku dolin.
Bora-(wieje w Chorwacji, nad Adriatykiem) suchy, zimny, grawitacyjny z gór w kierunku morza.
Cyklon tropikalny-ogromny wir powietrza tworzący się nad ciepłą woda oceanów, duże opady, silny wiatr, w oku cyklonu ładna pogoda, Zatoka Meksykańska, Azja Poł.-Wsch.
Trąby powietrzne- tworzą się z chmury burzowej podczas zderzenia powietrza zimnego i wilgotnego z ciepłym i suchym, wieje ku ziemi, bardzo silny wiatr, USA.
Wiatr lodowcowy-zimny, porywisty, spadający z zawsze zimnych powierzchni lodowców na niżej położone cieplejsze obszary, pospolite są na Grenlandii i Antarktydzie.
Wiatr dolinny-wieje w dzień z dolin w kierunku gór.
Wiatr górski-wieje w nocy z gór w kierunku dolin
WARUNKI POWSTANIA OPADÓW:
- obecność jąder kondensacji,
- wilgotność 100%
- kondensacja
RODZAJE OPADÓW:
Opad orograficzny – opad związany z ruchem pionowym powietrza wymuszanym przez przepływ nad górami. Napływające masy powietrza wznoszą się, ochładzają i tracą część pary wodnej poprzez skraplanie co powoduje deszcz.
Opad konwekcyjny – opad atmosferyczny powodowany wznoszeniem nagrzanego od podłoża wilgotnego powietrza i tworzeniem się ośrodka niskiego ciśnienia przy powierzchni Ziemi, wilgoć ze wzrostem wysokości zaczyna się skraplać i następuje opad.
Opad frontowy – opad atmosferyczny tworzący się w strefie frontu atmosferycznego, gdzie stykają się ze sobą masy powietrza o różnych temperaturach.
ZMIANA POGODY PODCZAS PRZEJŚCIA FRONTU:
- zimnego: krótki, silny opad, spadek temperatury
- ciepłego: grube warstwy chmur, długi, mało intensywny opad, wzrost temperatury