Argumentum a simile- wnioskowanie z podobieństwa lub analogii:

analogia legis-jej podstawą jest zawsze jakiś konkretny przepis prawny, który musi zostać wskazany we wnioskowaniu organu stosującego prawo, etapy:ustalenie,iż określony fakt nie został unormowany przez przepisy prawne;ustalenie,że istanieje przepis prawny, który reguluje sytuacje pod istotnymi względami podobnie do faktu nieunormowanego;powiązanie z faktem prawnym nieunormowanym podobnych lub takich samych konsekwencji prawnych co z faktem bezpośrednio uregulowanym przez przepisy prawne. Ubi eadem legis ratio, ibi eadem legis dispositio-gdzie taki sam cel,tam taka sama dyspozycja ustawy.

Analogia iuris-jej podstawą są nieraz bardzo ogólne określone zasady czy idee, na których opiera się prawo; daje większe swobody wnioskującemu, dlatego zaleca się dużą ostrożność w jej stosowaniu.

Argumentum a contrario-wnioskowanie z przeciwieństwa; zabrania stosowania podobnych lub takich samych konsekwencji prawnych do sytuacji, które są do siebie pod istotnymi względami podobne. Jeżeli norma wiąże konsekwencje prawne k z faktem f i dany fakt nie jest identyczny z faktem f, nie wolno zastosować konsekwencji k.

Argumentum a fortiori-przebiega wg schematu ‘Jeżeli A, to tym bardziej B’. Odmiany:

argumentum a maiori ad minus- wnioskowanie z większego na mniejsze, np.: Komu wolno więcej, temu wolno mniej, podstawą jest przepis uprawniający.

Argumentum a minori ad maius- wnioskowanie z mniejszego na większe, np.: Jeżeli zakazane jest mniej, to tym bardziej zakazane jest więcej, podstawą jest przepis zakazujący.

Reguły instrumentalnego zakazu i nakazu- odwołują się do wiedzy o związkach przyczynowych, od których zależy (nie)spełnienie danej normy.

Argumentum a coherentia- elementarny warunek racjonalności każdej argumentacji, każdą argumentację możemy zakwestionować wskazując, iż prowadzi ona do sprzeczności.

Res iudicatia pro veritate habetur- rzecz osądzona powinna być uważana za prawdziwą. Rzecz osądzona ma pierwszeństwo przed prawdą. W PL można wznawiać postępowanie.

Ne ultra petita partiom- sądy i inne org stos prawo są związane żądaniami stron, nie mogą zasadniczo orzekać ponad te żądania, por. art. 321 $1 k.p.c., wyjątki por. $2 tg samego art. Reguła ta stanowi konsekwencję zasady dyspozycyjności, wg której to strony, a nie sąd, są dysponentami post cywilnego.

De mini mis non curat pretor- argument usprawiedliwiający odmowę wszczęcia jakiegoś postępowania powołaniem się na błahość sprawy. Zgodnie z art. 17$1k.p.k. nie wszczyna się postępowania, a wszyte umarza, gdy społeczna szkodliwość czynu jest znikoma.

Nemo plus iuris transfere potest quam ipse habet- nikt nie może przenieść więcej praw, niż sam posiada.

Impossibilium nulla obligatio est- świadczenia i obowiązki, które nakłada na nas prawo muszą być możliwe do spełnienia.

Fawor legitimatis- prawo sprzyja temu, co legalne.

Ex iniuria ius non oritur- z działań bezprawnych nie może powstać prawo.

Zasada proporcjonalności- środki działań musza być dostosowane do celów, które przy ich pomocy staramy się zrealizować.

Zakaz nadużywania prawa- art. 5 k.c.: Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społ-gosp przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Ignorantia iuris nocet non excusat- nieznajomość prawa szkodzi i nie stanowi usprawiedliwienia.

Iura scripta vigilantibus- ustawy napisano dla ludzi wykazujących się należytą starannością.

Nullum crimen, nulla poena sine lege- nie ma przestępstwa, nie ma kary bez ustawy.

Zasada prawa do sądu- każdy, kto ponosi jakiś uszczerbek, może dochodzić swoich roszczeń przed niezawisłym sądem> zasada uczciwego i rzetelnego procesu (fair trial).

Zasada niezawisłości sądów- sędziowie podlegają tylko konstytucji i ustawom, sędzia nie może zostać związany żadnymi dyrektywami admin lub politycznymi, jest nieusuwalny, ma immunitet.

Nemo iudex in causa sua- nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.

Audiatur et altera pars- wysłuchaj również drugą stronę. Zwłaszcza gdy interesy stron są konfliktowe.

Praesumptio boni viri- w prawie zawsze domniemywa się dobrą, nie złą wiarę. Dobrej wiary nie trzeb dowodzić. Dowodu wymaga przyjęcie, że ktoś był w złej wierze.

In dubio pro ero- wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść strony nie obciążonej ciężarem dowodu.

In dubio pro libertate- w razie wątpliwości na korzyść wolności. Przyjmuje się taką interpretację przepisu, która poszerza zakres naszej wolności.

Lex retro non agit- prawo nie działa wstecz, zakaz nadawania przepisom prawnym mocy retroaktywnej. Nie wolno stosować przepisów prawnych do kwalifikacji zdarzeń, które miały miejsce zanim te przepisy weszły w życie.

Lex iniusta non est lex- prawo niesłuszne nie jest prawem