1. 5 typów genetycznych jezior

meteorytowe np. czystej wody w kanadzie

Tektoniczne: powstałe w obniżeniach tektonicznych na równinach (np. Górne, Wiktorii, Ładoga) lub przedgórzu (np. Bałchasz) oraz w rynnowych rozpadlinach i rowach tektonicznych, np. Bajkał,

Wulkaniczne: powstałe w wyniku działalności wulkanicznej, niewielkie, ale zwykle bardzo głębokie;

- jeziora kraterowe (Jezioro Kurylskie

Polodowcowe (glacjogeniczne): powstałe w wyniku erozyjnej i akumulacyjnej działalności lodowców górskich oraz lodowców kontynentalnych

rynnowe- hancza, gopło, jeziorak

morenowe Śniardwy, Niegocin, morskie oko

kotły kociołki, oczka polodowcowe

sandrowe, po wytopieniu martwego lodu

górskie cyrkowe mały wielki staw

fiordowe

jezioro pod lodowcem wostok

krasowe- w zapadliskach lejach jez Krasne, świteż

sufozyjne, w wyniku wypcnieicia gruntu przez ciśnienie warstwy wodonośnej

rzezczne, starorzecza bug

deltowe, drużno

przybrzeżne łebsko,

zaporowe

bagienne

eoliczne

zastoiskowe

reliktowe- bajkał, kaspijskie

1. 3 typu osadów jeziornyvh

kreda jeziorna, gytia torf, - gytie (organicziczne, węglanowe, mineralne)

-ziemia okzrzekowa

- Dy jeziorne: osad denny zbiorników dystroficznych, powstaje w wyniku rozkładu

substancji organicznej w warunkach beztlenowych, ciemnoszara lub brunatna galaretowata masa

-piaski jeziorne

mułki i iły jeziorne, warwowe

laminowane- gosiądz, szurpiły

1. co to jest bentos

Bentos to organizmy, które w swoim zasadniczym okresie rozwoju,

jako formy dorosłe, żyją osadzone na dnie lub innym podłożu, lub są

z dnem ściśle związane. Wyróżniamy:

- inbentos: zagłębiony w podłoże

- epibentos: bytujący na jego powierzchni

1. w jakim okresie powstałó najwięcej jezior,

Zlodowacenie wisły, stadiał główny

1. powstanie jezior zależy od? procesu rzeźbiącego, klimatu, podłoża

Powstanie jeziora zależy od:

- procesów rzeźbiących powierzchnię Ziemi (utworzenie zagłębienia, czyli misy jeziornej),

- warunków klimatycznych (regulują wypełnianie zagłębienia wodą)

- rodzaju podłoża (warunkującego zatrzymywanie wody lub jej ucieczkę)

1. parametry torficzne

nasycenie wody tlenem, zawartosc jonow wapnia azotu i fosforu, zawartosc zwiazkow humusowych

1. jeziora harmoczniczne

Jeziora harmoniczne: czynniki środowiskowe są „zrównoważone”, żaden nie dominuje w sposób ostry i zdecydowany

oligotroficzne: mało żyzne zbiorniki wodne o niewielkiej produkcji biologicznej, wynikającej z niedoboru związków mineralnych i substancji biogennej; wody są przejrzyste, barwy niebieskawej, dobrze natlenione do dna; w rozwoju ewolucyjnym przekształca się w jezioro mezotroficzne

•mezotroficzne: średnio żyzne zbiorniki o niezbyt dużej ilości substancji biogennych i organicznych; wody mają barwę zielonkawą, w warstwach przydennych ilości tlenu niewielkie; w rozwoju ewolucyjnym przekształca się w jezioro eutroficzne

•eutroficzne: żyzne zbiorniki wodne o wysokiej produkcji biologicznej, wyrażającej się m.in. częstymi zakwitami planktonu; barwa wody zielona lub żółtozielona, w warstwach przydennych może występować deficyt tlenowy; w rozwoju ewolucyjnym przekształca się w trzęsawisko, a następnie w torfowisko niskie

1. co to jest hipolimion

Epilimnion (warstwa nadskokowa): górna warstwa nagrzanej wody (podlega dobowym zmianom temperatury), w której temperatura obniża się stopniowo wraz z głębokością Metalimnion (warstwa przejściowa): charakteryzującej się nagłym spadkiem temperatury, zwanym skokiem termicznym w jej obrębie leży termoklina

Hipolimnion (warstwy podskokowa): dolna warstwa chłodnej wody o niemal jednakowej temperaturze i zwykle dużej miąższości

1. najgłębsze jezioro świata i jego geneza

bajkał, tektonoczne

1. jak wpływa na jezioro charakter wymiany wody

” bezodpływowe, odpływowe, przepływowe

1. jak pwstaje torf , co temu sprzyja’

zawodnieni, duża ilość roślin korzeniowych, wysoce torfotórcze fotocenozy. istnienie w zbiorniku katotelmu(mały przepły stagnacja wód, warunki beztlenowe i organizmy beztlenowe,stała temp, ograniczona wymiana wód) i akrotelmu(akumuluje fitomase, przyjmuje wody opadowe, stała temp, formmuje powierzchnie torfowiska)

1. typy torgfów torfowisk

wyskie, pzrejściowe i niskie

kryterium botaniczne : torfy mszyste

- zielne

- drzewne

- mieszane
typy bagien

W przypadku silnego uwodnienia bagna oraz typowych

procesów glebotwórczych tworzących torfy mówimy o

torfowiskach

• Przy zmiennym uwilgotnienu bagna i dominacji błotnego,

glejowego lub namywanego procesu glebotwórczego mamy do

czynienia z mokradłem

• Gdy bagno występuje w strefie przyjeziornej i ma charakter

pływającego kożucha lub gdy jest to zarośnięty zbiornik wodny,

gdzie pod warstwą kożucha roślinnego znajduje się jeszcze

woda lub półpłynne osady jeziorne, jest ono trzęsawiskiem. Z

czasem trzęsawisko przekształca się w torfowisko.

Mokradło:

- bagno, w którym procesy glebotwórcze prowadzą do powstania

osadów biogenicznych lub biogeniczno-mineralnych

Bagna słone i słonawe:

- do bagien słonych zalicza się również solniska - mokradła stałe

lub okresowe przesycone solą

- zasilane wodą ze źródeł solankowych, występujące na

solonośnych osadach ilastych wysychających zbiorników wodnych

strefy jeziora, to liroral i pelagiał

WAŻNE , MOŻE BYĆ NA KOL

Neuston

• Drobne organizmy zasiedlające warstwę styku wody i atmosfery.

• Zbiorowiska neustonowe tworzą się przy spokojnej, bezwietrznej

pogodzie w postaci błoniastego filmu, niekiedy zabarwionego na

kolor zielony, żółty, brunatny lub fioletowy.

• Zbiorowiska neustonu tworzą:

- bakterie,

- grzyby (workowce, a przede wszystkim glonowce),

- okrzemki,

czwarty czerwiec

ŚRODOWISKA AKUMULACYJE JEZIOR

Limnicum- osad mineralny, gytia – zachodzi sedymentacja alochtonicznych subst mineralnej i organcznej

Telmaticum – narastanie sedentacja autochtonicznej substancji organicznej przez rośliny ziemnowodne przy niskim poziomie wody

Terrestricum Akrotelm torfowisk terretrycznych jest uformowany w postaci

mozaikowo rozmieszczonych mikrosiedlisk

• Obejmują one miejsca o różnym stopniu uwilgotnienia aż do

postaci z okresowo lub stale stagnującą wodą

klasyfikacja osadów limniczncyh uwzględnia

zawartość substancji organicznej . zawiera elementy pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, wytwory ich przemiany materii i rozkładu

- zawartość substancji nieorganicznej terygeniczne (pochodzące z lądu): nierozpuszczalne w kwasach i ługach, z wyjątkiem HF.

- obecność węglanów, kalcyt aragonit

Metoda Troles-Smitha

T-S – oryginalna metoda opisu osadów torfowych i limnicznych

• Ocena jakościowa i ilościowa komponentów tworzących osady i

ocena ich właściwości fizycznych

• W założeniu nie jest klasyfikacją genetyczną, jednak opisywane

utwory można identyfikować z ujęciami genetycznymi

• Zwięzłe opisy wyrażone cyfrowo-literowymi symbolami

• Uwzględniane czynniki posiadają własne nazewnictwo utworzone z

terminów greckich i łacińskich – są proste i komunikatywne

BADA Właściwości fizyczne:

- zaciemnienie

- warstwowanie

- elastyczność

- wysuszenie

- barwa

- struktura

- granica między warstwami

oprócz tego stopień rozkładu, składniki osadu, Składniki mineralne abiotycznego pochodzenia

co to torf, typy torfów

Duża porowatość, bardzo lekki

• Skład:

- humus – amorficzna substancja organiczna

- nierozłożone części tkanek roślinnych

- domieszki mineralne

• Barwa czarna, czarno-brązowa, brązowa – w zależności od

stopnia rozkładu

TYPY

szuwarowy, trzcinowy, turzycowiskowy, mechowiskowy, olesowy, brzezinowy, mszarny, bagnowy, humotorf-bezstrukturalny

doppleryt

• Utwór organiczny o cechach zbliżonych do humotorfu

• Najczęściej opisywany jako minerał torfowiskowy

• Powstaje z wytrącenia związków humusowych

• Świeży ma postać galaretowatą, brunatnoczarny

• Po wysuszeniu kurczy się, miejscami błyszczący o muszlowym

przełamie, niekiedy nieznacznie się łuszczy, czarny

• Występuje przeważnie w dobrze rozłożonych torfach

pozyskiwanie osadów

Prace wgłębne:

- prace podwodne

- wciskanie pojemników do żądanej głębokości w osadach

postglacjalnych:

- pionowe wciskanie w osad

- urządzenia do bocznego napełniania osadem

- sprzęt wiertniczy dla pozyskania biogenicznych osadów

międzylodowcowych

• Odkrywki naturalne i sztuczne

Podwodne pobieranie wielometrowych rdzeni

-Pojemniki z tłokiem – sonda Więckowskiego, liwingstona, usingera

Pobieranie osadów biogenicznych na lądzie

Pojemniki cylindrowe beztłokowe:

- laska holenderska, świder Hillera, sonda Instorf,lekka

urzadzenia wiertnicze- wibromłoty, kobra, geoprobe, wiertnica WH, URB, Wirth B1A