ELEKTROSTYMULACJA UKŁADU NERWOWO – MIĘŚNIOWEGO(NMES) PRZECIWWSKAZANIA :nowotwory,ciąża,ostre stany zapalne,miesiączka,skłonność do krwawień,ostre stany pourazowe,epilepsja,zaburzenia czucia powierzchownego,ropne stany zapalne,rozrusznik serca , aparat słuchowy,obecność implantów metalowych,wiek dziecięcy,żylakowatość podudzi,nie wolno przegrzewać mózgu WSKAZANIAUszkodzenie obwodowych neuronów ruchowych,Porażenia wiotkie po chorobie Heine- Medina,Zaniki mięśn,Osłabienie siły mięśni bez objawów uszkodzenia nerwów ruchowych,Leczenie zespołów bólowych,Trening sportowy,Wady postawy,Zaparcia, nietrzymanie moczu mięśni porażonych wiotko-n.dolny -kształt trójkątny,czas zabiegu 5-10min -Czas impulsu i przerwy(KRZYWA I/T)- T imp = optymalny czas trwania impulsu ( punkt Gi , punkt przegięcia ),T przerwy = 2-5 razy dłuższy od t imp(Tabela GILLERTA): Najcięższe uszkodzenie:Timp(ms)400-1000,Tprzer(ms)2000-5000 Ciężkie uszkodzenie: T imp( ms )150-400, Tprzer(ms) 1000-3000 Średnie uszkodzenie:T imp(ms)50-150,Tprzer(ms) 500-1000 Nieznaczne uszkodzenie Timp(ms)10-50,Tprzer(ms)50-150 Elektrostymulacja mięśni porażonych spastycznie-n.górny -METODA TONOLIZY , Stosujemy dwa obwody prądu : 1obwód dla mięśnia spastycznego 2 obwód dla prostownika.max 20 min -ParametryOPÓŹNIENIE – DELEY dla kkd 50-60ms ,dla kkg 20-30 msPRZERWA – BREAK 0,5-1,5 sekundy -Natężenie prądu najpierw spastyczny ok. ok. 50-70 mA Elektrostymulacja mięśni prawidłowo unerwionych – zdrowych metodę dwubiegunową- Stosunek ON : OFF1:3 , 1:5→ siła , wytrzymałość1:1 , 1:2→ krążenie , metabolizm Prądy złożone z jednobiegunowych impulsów prostokątnych o czasie trwania 1 ms i częstotliwości 50 Hz , z modulowaną amplitudą,Prądy diadynamiczne RS i MM, Prąd neofaradyczny – o częstotliwości 50 Hz, czasie trwania impulsów 1 ms, czasie trwania przerwy 19 ms, o kształcie eksponencjalnym – trójkątnym,Prąd Kotz a, sinusoidalny, dwubiegunowy,średniej częstotliwości- 2500 Hz , zmodulowany do 50 Hz.,Stymulacja wysokonapięciowa HVS, TENS falujący – modulowany.,Prądy impulsowe dwufazowe symetryczne ( dla dużych grup mięśniowych ) i asymetr(dla małych grup mięśniowych ), o krótkim czasie impulsu 40-500 μsec, częstotliwości niskiej 20-30 Hz – przyrost wolnych włókien mięśniowych lub wysokiej do 100 Hz – przyrost szybkich włókien mięśniowych.,Prąd średniej częstotliwości falujący 1000- 4000 Hz. ROSYJSKA STYMULACJA – PRĄD KOTZ A Parametry: - zwiększenie siły mięśniowej I etap- krótki skurcz i odpoczynek, skurcze submax. i wywołanie pompy mięśniowej modulacja częstotliwości 50-8 Hz,czas stym. 2 sec. , czas przerwy 2-4 sec. II etap- dłuższy skurcz i odpoczynekAMF 50 Hz ,czas stym. 10 sec., czas przerwy 50 sec.10 skurczów w czasie 1 zabiegu - dla poprawy krążenia,czas stym.2 sec., czas przerwy 2 sec. czas zabiegu 7-10 minut,natężenie do uzyskania słabych skurczów - działanie przeciwbólowe,czas stym.12 sec., czas przerwy 8 sec.,czas zabiegu 15-20 minut,natężenie do uzyskania słabych skurczów - skoliozy ( do 15 ^o bez rotacji ) – I etap – rozluźnienie mięśni , czas skurczu 12 sec, czas przerwy 8 sec. przez 2 tyg.,5 razy w tygodniu II etap – wzmacnianie mięśni , czas skurczu 10 sec., czas przerwy 50 sec, przez 3 tyg.przerwa między seriami 8-12 tygodni. Rodzaje prądów DD: -DF- Powstaje w wyniku prostowania dwupołówkowego czyli nałożenia na jednopołówkowo wyprostowany prąd sinusoidalnie zmienny o częstotliwości 50 Hz drugiego takiego samego prądu, przesuniętego w fazie o 180°. W rezultacie tego uzyskuje się prąd impulsowy o częstotliwości 100Hz, w którym czas trwania impulsu wynosi ok. 10 ms. W skrócie: difaza stała-prąd o częstotliwości f=100Hz i t imp=10ms Działanie: przeciwbólowe,wywołuje efekt inhibicji. Dzięki niemu zmniejsza się oporowość skóry i wzrasta przewodnictwo. Stosuję się go jako pierwszą formę przed pozostałymi. Znajduje zastosowanie w stanach bólowych i przeczulicy. Po dłuższym stosowaniu efekt dynamogeniczny -CP-prąd krótkich okresów- jego modulacja polega na zmianie częstotliwości 100Hz-50Hz. Składa się z prądu DF i MF następujących bezpośrednio po sobie, naprzemiennie, bez okresu przerwy. Czas przepływu poszczególnych prądów to najczęściej 1 sekunda, czyli okres wynosi 2 sekundy Działanie: działanie pobudzające,dynamogeniczne,przeciwbólowe pojawia się po pewnym czasie. Powoduje silne rozszerzenie naczyń krwionośnych. Wskazania do jego stosowania to zaniki mm,zesztywnienia stawowe,stany pourazowe,zaburzenia troficzne,obrzęki,odmrożenia -MM- monofaza modulowana-Jest prądem MF zmieniającym wychylenia amplitudy i przerwy. Czas modulacji to najczęściej 10 sekund i czas przerwy również 10 sekund. Okres trwa 20 sekund.. Obwiednia modulacji ma kształt połówki sinusoidy Działanie:inhibicja osłabiona,działanie pobudzające głownie na mm szkieletowe. Stosuję się w zanikach z bezczynności TERMOTERAPIA , CIEPŁOLECZNICTWO PRAWO DASTRE MORATA Bodźce termiczne (ciepło – zimno ) działają na duże powierzchnie skóry , powodując przeciwne do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń klatki piersiowej i jamy brzusznej . Naczynia nerek , śledziony i mózgu wykazują taki sam odczyn jak naczynia skóry . DZIAŁANIE TERAPEUTYCZNE CIEPŁA : Przy przegrzewaniu miejscowym : -poprawia ukrwienie , wywołuje przekrwienie tkanek , wykazuje działanie przeciwzapalne (w ostrych stanach zapalnych i w zapaleniach wysiękowych lepiej stosować zimno ) -przejawia działanie przeciwbólowe , przede wszystkim w dolegliwościach wynikających ze wzmożonego napięcia mięśni -poprawia rozciągliwość kolagenowej tkanki łącznej ( zwłaszcza przy równoczesnym stosowaniu rozciągających ćwiczeń ruchowych – przykurcze stawowe na tle pozakostnym ) -poprawia lepkość mazi stawowej i wskutek tego zwiększa ruchomość stawów -sprzyja resorbcji wysięków ( w naciekach zapalnych lub pourazowych , obrzękach , krwiakach – nie stosuje się ciepła w pierwszym okresie po urazie ) -poprawia trofikę – odżywienie tkanek -zwiększa fagocytozę Przy przegrzewaniu całego ciała : -wywołuje działanie przeciwwirusowe , przeciwbakteryjne , cytostatyczne -stymuluje fagocyty ,powoduje immunosupresję lub immunostymulację , nasila działanie niektórych leków -nasila procesy przemiany materii (wzrost temperatury o 1^oC przyspiesza przemianę materii o 3,6 % ) i pobudza krążenie , stymuluje układ przysadkowo- nadnerczowy DZIAŁANIE BIOLOGICZNE CIEPŁA NA UKŁADY I NARZĄDY : a. przyspieszenie oddechu – zwiększenie wietrzenia płuc b. przy stopniowym przegrzaniu - nieznaczny spadek ciśnienia tętniczego krwi przy gwałtownym - wzrost ciśnienia i przyspieszenie akcji serca - wzrost temperatury o 1^o powoduje przyspieszenie tętna o ok. 20 uderzeń na minutę (uwaga u pacjentów z arytmią i nadciśnieniem tętniczym ) c. obniżenie poziomu tlenu we krwi tętniczej i zwiększenie we krwi naczyń żylnych ( uwaga na niedotlenienie mózgu i serca ) d. przy stopniowym przegrzaniu zwiększa się funkcja wydzielnicza nerek , przy silnym przegrzaniu zmniejsza się wydzielanie moczu e. obniżenie napięcia lub zwolnienie stanu skurczu mięśni szkieletowych i gładkich f. zmiany w gospodarce wodnej ustroju , prowadzące do odwodnienia ZABIEGI CIEPŁOLECZNICZE : 1Zabiegi przy użyciu ciepła suchego Miejscowe -nagrzewanie przy użyciu grzałek elektrycznych ( poduszki , koce , buty elektryczne, suszarka do włosów ) lub wodnych ( termofor ) -okłady ciepłe przy użyciu fabrycznych woreczków z żelem silikonowym lub składnikami chemicznymi , które po zmieszaniu ulegają reakcji endotermicznej -Aerodyn (przyrząd do termoterapii i masażu ) AERODYN – aparat do termoterapii i masażu. Nośnikiem ciepła jest gorące powietrze i śrut kukurydziany tzw. aerowilat W czasie zabiegu , któremu poddajemy kg lub kd , wykorzystujemy: - działanie ciepła - efekt masażu ( zawirowanie aerowilatu strumieniem powietrza ) - efekt ruchu ( wykonywanie ćwiczeń podczas zabiegu – dzięki otworowi w górze terapeuta może wspomagać wykonanie ćwiczeń ) - efekt bezwładności ( ułatwia ćwiczenia i zwiększa relaks mięśni) Efekty fizjologiczne: - przyspieszenie metabolizmu - przyspieszenie regeneracji tkanek - poprawa zakresów ruchu w stawach Zalety : - brak ryzyka przegrzania elementów metalowych - możliwość dostosowania temp. do potrzeb zabiegu . Wskazania: - skręcenia , zwichnięcia , złamania - obrzęki , zakłócenia ukrwienia kończyn - przykurcze okołostawowe tkanek miękkich, choroby reumatyczne . Ogólne - komory termiczne całościowe ( pomieszczenie z grzałkami elektrycznymi w ścianach - temp. 40-60^o C ) - łaźnia rzymska ( pomieszczenie podobne do sauny , ogrzewane gorącym powietrzem- temp. 45-60^o C, wyposażone w ławy na stopniowanych poziomach) A Zabiegi przy użyciu ciepła wilgotnego Miejscowe - parafinoterapia - wilgotne zawijania , okłady z wełny parowej ( okłady za pomocą kocy ogrzanych parą wodną ) PARAFINOTERAPIA Zabiegi wykonywane przy użyciu parafiny stałej, uzyskiwanej drogą syntetyczną z ropy naftowej. Parafina cechuje się dużą pojemnością cieplną i małym przewodnictwem tzn. że bardzo wolno oddaje swe ciepło. Dodatkowo stygnąc parafina zmniejsza objętość i uciska na tkanki wywołując działanie mechaniczne. Do zabiegów stosuje się parafinę białą o punkcie topnienia ok. 45-50^oC i punkcie wrzenia 250^o C. Podgrzewa się ją do temperatury ok. 60^o na łaźni wodnej lub w specjalnej kuchni parafinowej. Zabiegi parafinowe: -częściowe kąpiele parafinowe (miejscowe)temp. parafiny 40-50^o (53^oC) wykonywane w specjalnych wannach dostosowanych kształtem do kg lub kd , zaleca się wykonywanie powolnych ruchów kończyną w czasie całego zabiegu -okłady parafinowe – wykonujemy zazwyczaj na większe powierzchnie np. duży staw. Stosujemy technikę pędzlowania ciekłą parafiną lub tzw. placki parafinowe. Temp. parafiny ok.60 stopni -rękawiczki lub skarpetki parafinowe – temp. parafiny ok. 54^o , metodą stopniowego zanurzania kończyny tak aby stopniowo utworzyć około warstwę , -zawijania parafinowe – za pomocą gazy zanurzonej w ciekłej parafinie -maseczka parafinowa – temp. poniżej 54^o -okłady z parafango – okłady wykonywane z mieszaniny parafiny i jakiegoś paleoidu np. borowiny lub środków roślinnych np. sproszkowanej kory specjalnego gatunku wierzby. Parafango posiada większą zdolność utrzymywania ciepła niż parafina . Ogólne - wilgotne zawijania i okłady - łaźnia parowa (łaźnia rzymska ale ogrzewana gorącą parą wodną ) A SAUNA – łaźnia fińska Jest zabiegiem profilaktyczno –higienicznym łączącym ciepło suche i wilgotne. Kąpiel w saunie stanowi połączenie przegrzewania ciała przy zastosowaniu gorącego , suchego powietrza z okresowym , krótkim działaniem dużej wilgotności i dużego natężenia pola elektrycznego z następującym po nim zabiegiem ochładzania ciała za pomocą kąpieli powietrznej oraz zimnych zabiegów wodoleczniczych .Zabieg sauny polega na „ dowozie „ ciepła do ustroju i utrudnieniu jego oddawania , a więc prowadzącym stosunkowo szybko do ogólnego przegrzania ustroju , podniesienia ciepłoty ciała i tzw. hipertermii.Przegrzanie w saunie powoduje silne pocenie się ( objaw ten zaczyna występować przeważnie po 8-12 min.) , a następnie podczas tego zabiegu stosuje się przeważnie dwukrotnie silne , nagłe i krótkotrwałe ochłodzenie ciała.Zastosowanie bodźca zimna w okresie przegrzania ustroju ma na celu wytworzenie reakcji zmuszającej ustrój do szybkiej regulacji cieplnej i odczynów ze strony układu naczynio - ruchowego .Kabina sauny to pomieszczenie wyłożone drewnem bez żywiczym ,wyposażone w trzy rzędy ławek na wysokości 45, 90 i oraz piec elektryczny obudowany kamieniami odpornymi na wysokie temperatury. Temperatura powietrza w saunie jest najniższa przy posadzce – ok. 40^oC , przy wilgotności względnej powietrza 20-60 % . - Na poziomie pierwszej ławki temp. wynosi 40-50^o, a wilgotność względna 13-37 % . - Na wysokości drugiej ławki powietrze ma temp. ok. 60^oC, a wilgotność względną 8-23 % . - - Temp. na poziomie trzeciej ławki, od sufitu , wynosi 70-80^o – wilgotność względna 5-15 % . Bezwzględna wilgotność powietrza w kabinie wynosi 40- / m^3 Jeżeli w czasie pobytu w saunie zamierza się zwiększyć przegrzanie organizmu ,to należy wytworzyć tzw. ognisko Loyty, czyli polewać wodą kamienie stanowiące obudowę pieca wzrasta wtedy wilgotność powietrza (do ok. 70% ) oraz temperatura. Kąpiel w saunie trwa około 2 godz. Stosuje się 2-3 cykli czyli tzw. wejść do kabiny sauny ,o czasie trwania 8-12 minut .Po każdym cyklu schładza się ciało i wyciera do sucha.W czasie wejść kolejno można zajmować wyższe ławki, zalecana jest pozycja leżąca, jedynie krótko (1-2 min.) przed zakończeniem cyklu należy usiąść aby przystosować krążenie krwi do pionowej postawy ciała. Działanie sauny na organizm : - działanie ciepła w czasie pobytu w kabinie - nagłe zmiany wilgotności powietrza w kabinie po polaniu kamieni wodą - działanie zimna w fazie ochładzania po wyjściu z kabin - kilkakrotna zmiana powyższych bodźców w czasie całej kąpieli - krótkotrwała zmiana natężenia pola elektrycznego podczas polewania kamieni. WSKAZANIA DO SAUNY: Podatność na infekcje, skłonność do przeziębień Przewlekły nieżyt oskrzeli Niskie ciśnienie krwi Nadciśnienie samoistne w pierwszych okresach choroby Zaburzenia krążenia włośniczkowego ( zimne ręce, stopy) Choroba zwyrodnieniowa stawów Niezapalne choroby kręgosłupa Miogelozy Zaburzenia przemiany materii ( cukrzyca, otyłość ) Przewlekłe choroby reumatyczne bez objawów czynnego procesu Stany pourazowe narządu ruchu Zaburzenia regulacji autonomicznej Dolegliwości okresu klimakterycznego Choroby kobiece. PRZECIWWSKAZANIA DO SAUNY: Choroba wieńcowa , stan po zawale serca , niewydolność krążenia Zapalenia i wady serca, ostre choroby serca i krążenia Miażdżyca naczyń krwionośnych, choroby żył (zapalenia zakrzepowe , zator ) Okres zaostrzenia chorób reumatycznych Choroba wrzodowa Choroby mózgu ze skłonnością do drgawek , padaczka, psychozy Nadciśnienie samoistne i złośliwe Ostre infekcje , choroby gorączkowe Przewlekłe choroby wyniszczające Ostre choroby skóry i narządów płciowych Małe dzieci – niesprawna termoregulacja Przewlekły alkoholizm, narkomania Choroby oczuWSKAZANIA DO CIEPŁOLECZNICTWA :1.Choroby narządu ruchu: - stłuczenia , krwiaki , urazy tkanek miękkich ( po ustąpieniu odczynu zapalnego po 4 , 5 dniach ) ,urazy więzadeł , torebek stawowych (2-3 tyg. po urazie )- przewlekłe stany zapalne kości :2..Choroby reumatyczne- RZS , GPP ( w 1 okresie choroby i w okresie remisji w 2 i 3 okresie )- ZZSK - PHS - choroby zwyrodnieniowe stawów - artrozy- Lumbago ( w ostrym stanie po 7-10 dniach )- zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa3. Wady postawy 4. Choroby układu nerwowego :- nerwica wegetatywna - nerwobóle - mięśniobóle- przewlekłe stany zapalne nerwów obwodowych - porażenie nerwu twarzowego- przykurcze mięśniowo - stawowe - zespół rwy kulszowej- ischialgia- zespół rwy ramiennej - brachialgia - choroba Heinego - Medina- wiąd rdzenia - udar mózgu ( bez zaburzeń czucia i bez spastyki )5. Choroby układu krążenia :- choroba Raynouda –nerwica naczyniowa6. Choroby układu pokarmowego :- nieżyty żołądka - przewlekłe zapalenie jelit- stany kurczowe jelita grubego- po wirusowym zapaleniu wątroby- choroby przemiany materii (otyłość , dna moczanowa , artretyzm ) 7. Choroby układu oddechowego :- przewlekłe zapalenie zatok - nieżyt nosa - przewlekły nieżyt oskrzeli8.Choroby narządów rodnych :- niedorozwój narządu rodnego- przewlekłe stany chorobowe9. Choroby skóry :- czyraczność , trądzik , odleżyny . PRZECIWWSKAZANIA DO CIEPŁOLECZNICTWA : Ostre okresy choroby ,Nadciśnienie tętnicze. Niewydolność krążenia,Choroba niedokrwienna serca ,Skłonność do krwawień,Cukrzyca ,Gruźlica,Żylakowate owrzodzenie podudzi,Ostra postać dny moczanowej,Osteoporoza,Osteomalacja,Odmrożenia, Choroby psychiczne,Choroby nowotworowe,Zawał serca, Miażdżycowe stwardnienie tętnic,Zakrzepowo-zatorowe zapalenie naczyń.Czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy,Zaburzenia czucia powierzchowneg,. Wyniszczenie organizmu, Wiek starczy,Zmiany zwyrodnieniowo – wytwórcze stawów w wypadku odwapnień. KRIOTERAPIA – ZIMNOLECZNICTWO Lokalne zastosowanie temp. powyżej – 100 , w wyniku oziębienia tkane, powoduje zahamowanie objawów ostrego stanu zapalnego- działanie hamujące czyli tzw. KRIOTERAPIA. Natomiast schładzanie wybranych okolic ciała przy użyciu ekstremalnego zimna, poniżej – 100 , , jest czynnikiem stymulującym, wywołującym w organizmie żywym wiele odwracalnych reakcji i odczynów o charakterze lokalnym i ogólnym. Powstaje czynne i długotrwałe przekrwienie tkanek objętych procesem chorobowym tzw. KRIOSTYMULACJA. DZIAŁANIE LECZNICZE ZIMNA :Przeciwbólowe,Hamujące procesy zapalne,Hamowanie powstawania obrzęków, zmniejszenie wytwarzania limfy oraz skłonności do krwawienia,Korzystne zmiany hormonalne i biochemiczne, takie jak wzrost w surowicy krwi betaendorfiny, noradrenaliny, testosteronu szczególnie u mężczyzn. Podział zabiegów krioterapeutycznych: Miejscowe (spadek temp. tkanek powierzchownych i głębokich) oraz ogólne (spadek temp. całego ustroju) Krótkotrwałe ( 30s – kilka min), przerywane (np. 20 zimny okład 20 min przerwy), Długotrwałe Wskazania do miejscowej krioterapii: Następstwa wypadków i innych urazów: Skręcenia, zwichnięcia, naciągnięcia lub stłuczenia mięśni, obrzęki, oparzenia W stanach po urazach zimno stosujemy tylko do 72h Ostre i przewlekłe choroby stawów i chrząstek stawowych RZS, dna, infekcyjne zapalenie stawów, liszaj rumieniowaty, choroba zwyrodnieniowa stawów Zespoły bólowe kręgosłupa Reumatyzm tkanek miękkich (np. zapalenie ścięgien) Choroby chirurgiczne np. przykurcze w stawach, obrzęki po operacjach, miejscowe infekcje Choroby neurologiczne ( niedowłady spastyczne, miastenie, choroba Parkinsona, ostre zapalenia nerwów) Przeciwwskazania do miejscowej krioterapii :Uczulenie lub nadwrażliwość na zimno,Zaburzenia troficzne, otwarte rany,Zaburzenia czucia,Niedokrwistość,Nowotwory Odmrożenia,Zaburzenia mikrokrążenia tkanek (miażdżyca zarostowa tętnic obwodowych, cukrzyca, przewlekła niewydolność żylna),Choroby nerek i pęcherza moczowego,Ciężkie choroby serca i układu krążenia Krioglobulinemia , hemoglobinuria, zimna aglutynacja i hemoliza. Rodzaje miejscowych zabiegów: Polewanie zimną wodą Woda o temp 15 – 20 ,, 3 - 5 min, w oparzeniach dłużej. Stosuje się w oparzeniach, ostrych stanach zapalnych, po użądleniu przez owady Częściowa kąpiel w wodzie z lodem Wielokrotne zanurzanie chorej części ciała w wodzie z lodem. Stosuje się w leczeniu bólu i obrzękach, około 10 minut. Okład z pokruszonego lodu lub z kostek lodu (lód owinięty w ręcznik lub w woreczku) Czas: 5 minut. Okład ze zmoczonego, wyciśniętego i umieszczonego w zamrażalniku bawełnianego ręcznika Czas: 3 – 5 minut. Masaż lodem – okrężne ruchy przy użyciu kostek lodu wokół leczonego obszaru, od obwodu do środka Czas: 3 – 10 min, połączone działanie zimna i masażu. Stosuje się szczególnie w medycynie sportowej, w łokciu tenisisty, bólach stawów kolanowych, biodrowych, rąk, w dolegliwościach kręgosłupa, przy bolesnych podrażnieniach mięśni na skutek nadmiernego wysiłku, zapobiegawczo przed obciążeniem wysiłkiem fizycznym Zabieg ten poprawia miejscowe krążenie krwi i limfy a także zmniejsza napięcie tkanek. Okłady fabrycznymi woreczkami do wielokrotnego użycia zawierającymi żel silikonowy (Coldpaks) lub okłady woreczkiem z zawartością dwóch składników chemicznych, które po zmieszaniu wywołują reakcję endotermiczną temp. -10 do -20 . Czas: 10– 30 min , w celu zabezpieczenia skóry należy zastosować pod okład suchy ręcznik lub dla zwiększenia przewodnictwa- mokry. Zraszanie substancjami lotnymi – spraye oziębiające Są to związki organiczne na bazie chloro- i fluorowodorów (fluorometan), w normalnych warunkach atmosferycznych silnie parują pobierając ciepło ze skóry i tkanek głębiej leżących. Czas jednorazowej aplikacji – 5 s, łącznej < 30 s, odległość 15 – . Przeciwwskazania: mechaniczne uszkodzenie tkanek z krwawieniem, błony śluzowe, otwarte rany. Powikłania: oszronienie naskórka, martwica tkanek Zastosowanie par ciekłego azotu, dwutlenku węgla lub zimnego powietrza do zabiegów miejscowych. Ciekły azot jest cieczą kriogenną, bezbarwną, chemicznie obojętną, w postać gazową przechodzi w temp – 195,8^0C, w zabiegach krioterapii -160 do -196 . Temp. przy użyciu CO2 , a zimnego powietrza -30 do -34 Czas zabiegu: 30 s – 3 min, podczas schładzania kilku miejsc łącznie max 12 min, czas zabiegu na stawy – max 12 min. Odległość wylotu dyszy od powierzchni ciała: 10 – . Okrężne ruchy dyszą by gaz padał stale na inną część ciała. Wskazane jest poruszanie kończyną objętą zabiegiem, nie wolno oziębiać wystających części kości i rzepki. Obowiązuje stała obserwacja pola zabiegowego, ze względu na ryzyko odmrożenia skóry. W razie wystąpienia niepokojących objawów jak zblednięcie, sine plamy, zeszronienie skóry lub uczucie pieczenia, bólu w miejscu zabiegu- należy przerwać zabieg i zastosować łagodne ogrzewanie poprzez ciepłą kąpiel lub okład.Nie wolno rozcierać ani masować odmrożonych miejsc, przemywać alkoholem ani smarować tłuszczem.  Zabiegi ogólnoustrojowe :Kocowania, zawijania,Zimne kąpiele,kriokomoryWSKAZANIA DO KRIOTERAPII OGÓLNOUSTROJOWEJ Reumatoidalne Zapalenie Stawów, Stwardnienie Rozsiane (SM), Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, Łuszczycowe zapalenie stawów, Gorączka reumatyczna,Zespół bolesnego łokcia, zespół bolesnego barku,Choroby stawów na tle zaburzeń metabolicznych, Wędrująca osteoporoza,Dyskopatie, Bakteryjne zapalenie stawów,Zapalenie okołostawowe ścięgien, torebki stawowej, kaletek maziowych, mięśni,Dolegliwości związane z mikrourazami,Stłuczenia i ich następstwa - obrzęki i wysięki,Naderwania przyczepów ścięgien i więzadeł, Stany pooperacyjne / utrzymujące się dolegliwości po usunięciu łękotki czy operacyjnym leczeniu niestabilności stawów,Skręcenia kończyn, Niedowłady spastyczne w przebiegu porażenia połowiczego, dziecięcego porażenia mózgowego,Świeże oparzenia i otarcia skóry, Odnowa biologiczna i odchudzanie. PRZECIWWSKAZANIA DO KRIOTERAPII OGÓLNOUSTROJOWEJ Względne to:  - Wiek powyżej 65 lat, Przebyte zakrzepy żylne i zatory tętnic obwodowych, Nadmierna labilność emocjonalna wyrażająca się miedzy innymi potliwością skóry. Bezwzględne to:Nietolerancja zimna, Wyniszczenie i wychłodzenie organizmu, Klaustrofobia,  Brak czucia , Alergie na zimno, Miejscowe zaburzenia ukrwienia,  Znaczna niedokrwistość, Działanie leków zwłaszcza neuroleptyków i alkoholu, Niedoczynność tarczycy, Choroby nowotworowe, Zaawansowane ropno- zgorzelinowe zmiany w kończynach dolnych, Różnego pochodzenia ostre schorzenia dróg oddechowych, Jakakolwiek niesprawność urządzenia,	Elektrolecznictwo prądami wielkiej częstotliwości Obejmuje lecznicze zastosowanie pól elektrycznych , magnetycznych i fal elektromagnetycznych prądów zmiennych o zakresie częstotliwości od 300 kHz do 300 GHz . I PRAWO MAXWELLA: wokół zmiennego pola elektrycznego wytwarza się zmienne wirowe pole magnetyczne II PRAWO MAXWELLA : wokół zmiennego pola magnetycznego wytwarza się zmienne wirowe pole elektryczne. PODZIAŁ PRĄDÓW WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI / parametry wg. Straburzyńskiego / RODZAJ PRĄDU CZĘSTOTLIWOŚĆ DŁUGOŚĆ FALI Prądy D’Arsonwala 300-500 kHz 600 -1000 m - DKF 27,12 MHz 11,06 m Diatermia Mikrofalowa 2450 MHz 12,5 cm Fale Decymetrowe 433,92 MHz 69 cm DFK Ciepło powstające na poziomie molekularnym powoduje: -rozszerzenie naczyń krwionośnych -poprawę trofiki i ukrwienia tkanek -przyspieszenie procesów wchłaniania tkankowego -przyspieszenie komórkowej przemiany materii -wzrost liczby leukocytów w przegrzewanych tkankach -obniżenie pobudliwości nerwowo- mięśniowej -obniżenie przewodnictwa w nerwach ( działanie przeciwbólowe) -wzrost liczby leukocytów -wzrost syntezy immunoglobulin -spadek napięcia mięśniowego -zmniejszenie sztywności stawów. Wyróżniamy dwie metody terapii: - kondensatorową - indukcyjną. METODA KONDENSATOROWA - obiekt przegrzewany poddaje się oddziaływaniu pola elektrycznego wielkiej częstotliwości, zawartego między dwoma okładkami kondensatora. Okładki te stanowią elektrody, które za pomocą przewodów są połączone z aparatem do terapii DKF. Rodzaje elektrod: -elektrody kondensatorowe sztywne- płytka metalowa dawniej w obudowie szklanej , obecnie ze szkła akrylowego, osadzona ruchomo na pręcie łączącym się z przewodem aparatu. Odległość płytki od osłony można regulować w zakresie do 4 cm. Osłona elektrody nie może przylegać bezpośrednio do skóry jeśli płytka nie jest od niej odsunięta na odległość co najmniej 2 cm !!! / zagęszczenie pola elektrycznego na powierzchni skóry i w następstwie oparzenie termiczne / Elektrody te są używane do zabiegów na częściach ciała z nierównościami , w pewnym oddaleniu od powierzchni ciała. -elektrody kondensatorowe miękkie- metalowa płytka lub siatka pokryta z obu stron materiałem izolacyjnym- filcem lub gumą .Zazwyczaj mają kształt prostokąta o różnych rozmiarach. Z metalową płytką elektrody połączony jest przewód z grubą izolacją zakończony końcówką do podłączenia z aparatem. Do utrzymania odpowiedniej odległości elektrody od skóry służą specjalne perforowane podkładki filcowe, rzadziej kilkakrotnie złożony materiał frotte. Warstwa izolacyjna musi być sucha !!! Elektrody miękkie są stosowane głównie do zabiegów na duże powierzchnie , na tułowiu kończynach dolnych / należy rozdzielić kończyny podkładkami filcowymi / -elektrody kondensatorowe sztywne specjalne – obecnie rzadko stosowane . Należy do nich elektroda pachowa w kształcie klina używana do zabiegów w dole pachowym ( ropnie), elektrody dopochwowe i doodbytnicze do zabiegów w okolicy miednicy mniejszej. Rodzaje aplikacji: -poprzeczna - np. na staw kolanowy , pole działania jest prostopadłe do warstw tkanek. Dochodzi do wzrostu ilości ładunków elektrycznych w obszarach granicznych między różnymi strukturami ciała , szczególnie między skórą a podskórną tkanką tłuszczową. PEM penetruje płytko , gdyż warstwy skóry i tłuszczu tworzą rodzaj bariery z naładowanych cząstek w przestrzeniach granicznych tzw. efekt tarczowy -podłużna – pole działa wzdłuż osi długiej ciała . w takim ułożeniu najbardziej podatna na wpływ PEM jest tkanka mięśniowa , charakteryzująca się najlepszym przewodnictwem. Efekt termiczny głęboko położonych tkanek jest niewielki , gdyż wraz z głębokością spada gwałtownie siła PEM .Tłuszcz na skutek mniejszych wartości przewodnictwa i ukrwienia oraz stałej dielektrycznej od tkanki mięśniowej – będzie mocniej ogrzany. Ciepło powstaje głównie w warstwach powierzchownych. METODA INDUKCYJNA - służy do głębokiego przegrzania mięśni i narządów wewnętrznych za pomocą pola magnetycznego wielkiej częstotliwości .Skóra wraz z tkanką podskórną ulega słabemu ogrzaniu. Część ciała poddawana zabiegowi znajduje się w polu magnetycznym wielkiej częstotliwości indukowanym przez prąd płynący przez cewkę. Jest to prąd zmienny dlatego natężenie i kierunek pola ulegają ciągłym zmianom, wraz ze zmianą częstotliwości. Indukowane pole posiada komponent elektryczny i magnetyczny. Rodzaje elektrod: *kablowe – elastyczny metalowy przewodnik długości ok. 2 m ,z grubą izolacją posiadający końcach miejsca podłączenia do aparatu zabiegowego . elektrodą owija się kończynę , powstaje cewka spiralna , wytwarzająca jednorodne pole indukcyjne przegrzewające głęboko umieszczone wewnątrz części ciała . Elektroda kablowa może też tworzyć płaską cewkę lub zwój podłużny. Używając tych elektrod stosuje się pod nie , podobnie jak w metodzie kondensatorowej, podkładki z perforowanego filcu lub materiału frotte o grubości co najmniej 2 cm, aby odsunąć je od powierzchni ciała. *monoda– jest odmianą elektrody kablowej. Stanowi ją płaska cewka kablowa umieszczona w obudowie pomiędzy dwoma krążkami izolatora. *Odmiany elektrody kablowej to również diploda i circuploda. Elektrody stosujemy bezpośrednio na skórę lub w odległości kilku mm. elektrody prądów wirowych – składają się z małej ilości ok.3 zwojów przewodnika, nawiniętych jeden nad drugim , połączonych z kondensatorem i umieszczonych w obudowie z tworzywa sztucznego DAWKOWANIE : Zależy od indywidualnej wrażliwości sugerujemy się: budową ciała pacjenta,-wiekiem , -płcią,-rodzajem i okresem choroby,dotychczasowym leczeniem,sprawnością termoregulacji,czasem trwania zabiegu ( obserwacjachorego ) Moc ustala się na podstawie subiektywnego odczucia przez pacjenta ciepła: Idawka atermiczna ( słaba ) 20-45 W– nie wywołująca wrażeń cieplnych II dawka oligotermiczna 65-125 W – progowe wrażenie ciepła III dawka termiczna 150-210 W – wyraźne, przyjemne wrażenie ciepła IV dawka hipertermiczna ( duża ) 250-350 W – silne ciepło bez nieprzy jemnych odczuć. METODYKA WYKONANIA ZABIEGÓW DKF: 1.Czas zabiegu: - krótki – do 5 min. - średni – 5-9 min. - długi – 10-15 min. W stanach ostrych 2-5 min dawka słaba , w przewlekłych 10-15 min.dawka średnia 2Czas trwania serii : - krótka - 1-2 tygodni - średnia – 3 tygodnie - długa – 4 tygodnie Średnio 12 zabiegów codziennie lub co drugi dzień z 2-tygodniową przerwą między seriam 3Wygodna , bezpieczna pozycja pacjenta , rozluźniona część ciała poddawana zabiegowi 4.Okolica zabiegowa odsłonięta , skóra sucha 5.Należy dobrać odpowiednią metodę , rodzaj i rozmiar elektrod do okolicy zabiegowej i zamierzonego celu terapeutycznego 6.Należy oddzielić stykające się części ciała podkładkami filcowymi, podkładki stosujemy również podelektrody miękkie i w miejscach gdzie przewód leży na powierzchni skóry.7. Elektrody sztywne i monodę oddalamy od skóryw celu możliwości odparowania potu ( zmniejszone ryzyko poparzenia ) 8.Obowiązuje ścisła kontrola stanu pacjenta w czasie zabiegu , szczególna ostrożność zalecana u pacjentów z zaburzeniami czucia i w zabiegach na okolicę głowy i brzuch 9. Należy poinformować pacjenta aby nie poruszał się w czasie zabiegu , nie dotykał elektrod ani przewodów Ultradźwięki – sono terapiaSą to drgania mechaniczne o częstotliwości przekraczającej granice słyszalności ludzkiego ucha, rozchodzące się w postaci fal. W lecznictwie wykorzystuje się częstotliwości w zakresie 0,8 – 3 MHz (800- 3000 kHz).Wytwarzanie fali:Do wytwarzania fal ultradźwiękowych w aparaturze medycznej wykorzystuje się tzw ODWRÓCONE ZJAWISKO PIZOELEKTRYCZNE występujące w niektórych kryształach. Polega ono na odkształcaniu substancji aktywnych elektrochemicznie w polu elektrycznym. Właściwości fali ultradźwiękowej:Fala UD jest podłużna. Ponieważ długości fali UD są bardzo małe, fala jest w łatwy sposób emitowana w postaci wiązki o kształcie cylindrycznym, o średnicy równej powierzchni elektrycznej głowicy zabiegowej.Długość fali UD zależy od: Częstotliwości drgań Prędkości rozchodzenia się w ośrodku- tym większe im większa gęstość ośrodka Fala UD ulega: Odbiciu- od kości nawet ¾ Załamaniu Ugięciu Rozproszeniu Absorpcji InterferencjiInterferencja – to nakładanie się fal padających i odbitych. Powoduje niekorzystne dla terapii zjawisko powstawania fal stojących ( miejscowe przegrzanie tkanek).Absorpcja – zależy od rodzaju tkanki i częstotliwości. Dużą absorpcje wykazuja tkanki nisko uwodnione z wysoką zawartością protein. Małą absorpcje wykazują tkanki wysoko uwodnione z niską zawartością protein.Przy mniejszej częstotliwości absorpcja jest mniejsza, czyli UD przenikają głębiej przy większej częstotliwości UD przenikają płycej, gdyz absorpcja jest większa.Miarą mocy UD jest 1W/ cm2- moc akustyczna to całkowita ilość energii wyemitowana przez źródło dźwięku w jednostce czasu.Moc UD zależy od: Amplitudy ciśnienia wytwarzanego przez drgające cząsteczki Gęstości ośrodka- im większa gęstość ośrodka tym wieksza prędkość fali UD Maksymalna dawka UD to 3 W/cm2 ale rzadko stosuje się dawke powyżej 1,5 W/cm2. Rodzaje fal UD: Fala Ud może być wytwarzana w sposób: Ciągły Impulsowy Fala Ud ciągła- nieprzerwana. Energia UD działa na tkanki w sposób ciągły, nie ma przerw w wewnętrznym mikromasażu. Stosowanie tej fali prowadzi do stałego zaangażowania tkanek, większy jest więc efekt termiczny. Używamy jej do leczenia przewlekłych stanów chorobowych. Pracujemy metodą dynamiczną. Fala UD impulsowa- ukształtowana w impulsy o kształcie trójkąta, prostokata lub trapezu. Stosujemy ją w leczeniu świeżych stanów chorobowych, odwapnieniu kości. Współczynnik wypełnienia- stosunek czasu trwania impulsu do okresu. Im jest on wyższy tym uzyskujemy większy efekt termiczny. W czasie zasilania i imp nastepuje wytworzenie ciepła, a w czasie przeryw- rozproszenie ciepła w tkankach. WSP.WYP = t imp/ T Działanie UD: Fizyko- chemiczne Biologiczne Mechaniczne Termiczne Dawkowanie : Dawka słaba 0,05- 0,4 W/cm2 Dawka średnia 0,5- 0,7 W/cm2 Dawka duża 0,8- 1,2 W/cm2 Czas zabiegu: Krótki 1-3 min Średni 4-9 min Długi 10- 15 min Fonoforeza – metoda wprowadzanie leku za pomocą ultradźwięków, który wzmaga działanie lecznicze ultradźwięków. Efekt ten uzyskuje się przez wprowadzenie leku do substancji sprzęgającej. Najczęściej są to leki rozszerzające naczynia krwionośne, l. przeciwzapalne oraz przeciwbólowe. Stosuje się substancje o różnej konsystencji : kremy, maśc. Do terapii stosujemy fale ciągłe lub impulsowe emitowane w określonym czasie, o odpowiedniej mocy Związki używane w zabiegach fonoforezy :-Hydrokortyzon-Lidokaina-JodynaSalicylany-Cynk Korzyści : -ominięcie przewodu pokarmowego (brak barier;błona śluzowa, enzymy) -wprowadzenie bezpośrednio do krążenia, a nie przez układ żyły wrotnej (ogranicza to proces usuwania substancji leczniczych przez wątrobę) -możliwość przedłużenia działania substancji leczniczy o krótkim biologicznie okresie półtrwania -możliwości przerwania w dowolnej chwili dawkowania leku -miejscowe działanie leku ograniczenie do struktur objętych procesem chorobowym Wady stosowania :-uczulenia, podrażnienia -ograniczony sposób mierzenia intensywności i głębokości przenikania leku do skóry -brak standaryzacji technik wykonywania zabiegu -niepewność co do wielkości efektu miejscowego i systemowego Stosujemy gdy : -istnieją przeciwwskazania lub ograniczenia dla innych dróg podawania leku ( nietolerancja) -wskazane jest podanie leku do tkanki o niskim stopniu unaczynienia , nie uzyskującej efektywnej dawki leku z krążenia systemowego -wskazane jest miejscowe uzupełnianie np. przeciwzapalne -wskazane jest wykorzystanie niezależnego od farmakoterapii, efektorów stosowania prądu elektrycznego Fonoforeze stosujemy zazwyczaj : -przy zmianach głębokich -gdy uzasadnione jest wykorzystanie wytworzonego ciepła -gdy chcemy wykorzystać stymulacje procesów poprawczych WSKAZANIA:-przewlekłe i podostre stany zapalne stawów i okolic okołostawowych-dolegliwości bólowe związane z chorobą zwyrodnieniową odcinka kręgosłupa szyjnego-bóle pleców i krzyża-rwa kulszowa-zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych, kolanowych, stóp i rąk-zespół bolesnego barku-łokieć tenisisty-nerwoból nerwu trójdzielnego-przykurcz Dupuytrena-blizny-coxartroza PRZECIWWSKAZANIA:-nowotwory-zaburzenia rytmu serca i choroba wieńcowa-niewydolność krążenia-czynna gruźlica płuc-padaczka-choroba nowotworowa-ciąża-skazy krwotoczne-wszczepienie rozrusznika serca-choroby naczyń obwodowych-ostre objawy zapalne-obecność ciał metalicznych w tkankach-stany gorączkowe-nie zakończony wzrost kości-przebyta lub zakończona rentgenoterapia-zmiany skórne, szczególnie w przebiegu chorób zakaźnych-schorzenia nefrologiczne i urologiczne Prądy średniej częstotliwości z zewnętrznie modulowaną amplitudąDo ich wytworzenia służą specjalne aparaty wewnątrz których zachodzi modulacja amplitudy i częstotliwości prądu (modulacja endogenna- na zewnątrz tkanek). Na nośną średnią częstotliwość prądu najczęściej 8kHz, nałożona jest obwiednia prądu małej częstotliwości o zmodulowanej amplitudzie. Działanie prądu zachodzi już pod elektrodami. Do zabiegu wystarczy użyć dwóch elektrod lub przy większym obszarze można użyć 4 elektrod. Działając krótkimi impulsami prądu zmiennego o zmodulowanej amplitudzie, pobudzamy układ nerwowo-mięśniowy bez zbędnego pobudzenia nerwów czuciowych skóry.Techniki stosowania prądu średniej częstotliwości: - ISOPLANAR VECTOR – technika czteropolowa, głębokość modulacji 100% w każdym miejscu. Technika najłagodniejsza stosowana na dużą powierzchnie, jako wprowadzenie do dalszej terapii. - DIPOL VECTOR- technika czteropolowa, głębokość modulacji 100% w jednym kierunku. Stosuje się ją do leczenia podłużnych zmian chorobowych (blizny, rany pooperacyjne). Trzeba ustawić tzw. CZAS ZAGARNIĘCIA, czyli autorotacji: *krótki czas zagarnięcia 1-3 sekund – działanie łagodniejsze *długi czas zagarnięcia 8-10 sekund- działanie mocniejsze -DWUPOLOWY PRĄD ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIOWOŚCI- technika dwubiegunowa, najczęściej stosowana, 100% modulacji w osi elektrod. Można ją stosować na małe i trudno dostępne powierzchnie.Parametry prądów średniej częstotliwości: -AMF – amplitudowo modulowana częstotliwość- to różnica w częstotliwości prądu między dwoma obwodami. -SPEKTRUM- jest to różnica między najwyższą a najniższą wartością AMF -CZAS PRZEMIATANIA –(sweep time) jest to czas, w którym zachodzą zmiany częstotliwości. Niska wartość czasu przemiatania powoduj, że stymulacja ma agresywniejszy charakter. Wyższa wartość czasu przemiatania powoduje, że terapia ma łagodny charakter. -CZAS ZBACZANIA- (contour) określa w jakim procencie czasu przemiatania zachodzą zmiany w częstotliwości od AMF do AMF + SPEKTRUM Parametry dobiera się w zależności od stanu pacjenta i ostrości dolegliwości bólowych. W stanach ostrych wskazane jest stosowanie AMF powyżej 100Hz, spektrum 10-50Hz, czas przemiatania długi – powyżej 5sek, czas zbaczania powyżej 50%, 2 razy dziennie, krótszy czas zabiegu. W stanach o umiarkowanym nasileniu dolegliwości- częstotliwość w zakresie 10-50Hz, spektrum 10-50Hz, krótki czas przemiatania 1-2sek, czas zbaczania poniżej 50%, zabiegi 3-4 razy w tygodniu, dłuższy czas trwania zabiegu.Korzyści wynikające ze stosowania zmodulowanych prądów zmiennych średniej częstotliwości: -zabieg przebiega bez nieprzyjemnych wrażeń czuciowych -można stosować wyższe natężenia prądu -drażnienie jest niezależne od bieguna prądu -łatwa lokalizacja zmian chorobowych -głębsze działanie dzięki większej gęstości prądu	UV_ULTRAFIO(LET-Jest to promieniowanie elektromagnetyczne, które w widmie promieniowania słonecznego znajduje się bezpośrednio za obszarem fioletu światła widzialnego. Spośród wszystkich rodzajów promieniowania słonecznego właśnie promieniowanie nadfioletowe ma największy wpływ na organizm ludzki. Te promieniowania są niewidzialne dla człowieka i nie wywierają działania cieplnego na tkanki. Promieniowanie to ulega odbiciu, załamaniu i absorpcji, jest jednak silniej absorbowane przez atmosferę i cechuje się większą energią niż światło widzialne, w związku z czym wywiera działanie fotochemiczne(procesy fotosyntezy, redukcji lub utleniania, fotolizy i fotoizomeryzacji. Dzieli się e na 3 obszary: - UV-A o długości fali 400(380)-315nm; - UV-B o długości fali 315-280 nm.; - UV-C o długości fali 280-200(100) nm. Niekorzystne skutki promieniowania UV Promieniowanie nadfioletowe o długościach fali poniżej 290 nm. nie dociera do powierzchni ziemi. Wywiera jednak bardzo silne działanie biologiczne, ponieważ cechuje się dużą energią kwantów światła, zdolną do jonizacji atomów i cząsteczek To działanie fotochemiczne jest przede wszystkim działaniem destrukcyjnym i modyfikującym kod genetyczny. Promienie UV-C i UV-B rozkładają też aminokwasy i zmieniają strukturę białek, co w konsekwencji prowadzi do inaktywacji niektórych enzymów. Należy to brać pod uwagę zwłaszcza podczas stosowania różnych leków, ponieważ przy równoczesnym naświetlaniu organizmu promieniami nadfioletowymi mogą wystąpić niepożądane reakcje ogólne. Korzystne skutki promieniowania UV Są one bardzo istotne dla zdrowia. Należy do nich zapoczątkowanie syntezy witaminy D. działanie immunomodulujące, wzmacnianie własnych mechanizmów obronnych organizmu, zwiększanie wydolności ogólnej i ekonomizacja czynności krążenia. Promienie nadfioletowe działają aktywująco na wiele układów enzymatycznych. Działają pobudzająco, a zarazem normalizująco na układ autonomiczny. Pod wpływem promieniowania następuje poprawa samopoczucia i reaktywności organizmu, zmniejsza się lepkość krwi, poprawia się zaopatrzenie tkanek w tlen i zwiększają się zdolności fagocytarne krwinek białych. Promienie nadfioletowe wywierają działanie przeciwbólowe. Promieniowanie UV-A Działa na skórę ok. 1000 razy słabiej niż promieniowanie UV-B. Przenika ono przez szkło dzienne. Dociera w skórze najgłębiej, aż do warstwy rozrodczej naskórka, gdzie powstaje melanina. Cechuje się słabszym działaniem fotochemicznym. Nie wywołuje prawie wcale rumieniowego odczynu skóry, jednak przy wysokich dawkach promieniowania skóra ulega pigmentacji – ciemnieniu. Promieniowanie UV-B Nazywane też promieniami Dorno. To promieniowanie nie przenika przez zwykłe szkło kwarcowe. Nawet w niewielkich dawkach wywołuje silny odczyn rumieniowy w skórze po różnych okresach utajenia, zależnych od dawki, uwalnia bowiem z magazynów skóry histaminę, rozszerzającą silnie naczynia krwionośne, przede wszystkim włosowate. Aczkolwiek promieniowanie UV-B nie wnika głębiej poza naskórek, to jednak przez krew w naczyniach krwionośnych oddziałuje wyraźnie na układ krwiotwórczy i przemianę materii. Przedawkowanie powoduje oparzenie słoneczne. Promieniowanie UV-B powoduje melanogenezę, czyli powoduje bezpośrednie tworzenie barwnika w skórze, przez przekształcenie DOPA-oksydazy w tyrozynazę, która z kolei powoduje w melanocytach utlenienie DOPA do melaniny.. Po ok. 2-3 dniach występuje zbrązowienie skóry. Promieniowanie to w znacznie większym stopniu niż UV-A powoduje pogrubienie skóry. Zapoczątkowują także syntezę witaminy D3. Promieniowanie UV-B i UV-C powoduje powstanie w skórze nadwodorotlenków steroidowych zaliczanych do silnie działających związków rakotwórczych. Uważa się, że promieniowanie o długości fali mniejszej niż 320nm wywiera działanie rakotwórcze. Promieniowanie UV-B wywołuje immunosupresję, ponieważ uszkadza komórki Langerhansa I stymuluje rozmnażanie supresyjnych limfocytów T. Promieniowanie UV-C W normalnych warunkach nie dociera ono do powierzchni ziemi. Wywiera silniejsze działanie fotochemiczne i cechuje się najbardziej szkodliwym działaniem biologicznym. Wywierają silne działanie bakteriobójcze. Są wytwarzane przez specjalne lampy stosowane wyłącznie do wyjaławiania pomieszczeń zabiegowych służby zdrowia, różnego sprzętu i wody w basenach kąpielowych. Reakcje skóry na promieniowanie słoneczne Są to reakcje fotochemiczne skóry na promieniowanie nadfioletowe pojawiające się po okresie utajenia w postaci rumienia fotochemicznego. Odczyny cieplne pojawiające się natychmiast po naświetleniu promieniami podczerwonymi. U przeciętnego mieszkańca Europy występują 2 rodzaje rumienia: bezpośredni rumień słoneczny, pojawiający się już po 15-20 minutach nasłoneczniania skóry i drugi rumień, pojawiający się po 3-24- godzinnym okresie utajenia. 1. Rumień bezpośredni spowodowany jest rozszerzeniem naczyń krwionośnych skóry pod wpływem działania komponenty cieplnej promieniowania słonecznego. Zanika on po 15-20 min czasu trwania. W czasie jego trwania następuje pocenie się, będące również następstwem działania cieplnego promieniowania słonecznego. 2. Drugi rumień, jest rumieniem fotochemicznym, wywołanym działaniem promieniowania nadfioletowego. Zanika po 2-3 dniach, pozostawiając szaroczerwone zabarwienie skóry 3. grudki, pęcherze, ogniska martwicy oraz przebarwienie 4. rogowacenie naskórka 5. czasami zapoczątkowanie procesu nowotworowego skóry Odczyn ogólny - bóle głowy - nudności - przyspieszone tętno - obniżenie ciśnienia tętniczego krwi - zwolnienie oddechu  - dreszcze  - podwyższenie temperatury ciała Odczyn ten występuje ok. 15-30 min po kąpieli słonecznej. Wskazania do leczniczego stosowania promieni UV UV-A  Stosuje się w niektórych chorobach skóry. Do ogólnego naświetlania ciała, jako zabieg wspomagający leczenie w chorobach skóry np. w bielactwie, sklerodermii, trądziku, do leczenia łuszczycy oraz w atopowym neurodermicie. UV-B Stosuje się miejscowo na ograniczone powierzchnie skóry, przykręgowo, w obrębie stref Heada, w celu normalizacji funkcji narządów wewnętrznych przy zaburzeniach regulacji wegetatywnej W bolach mięśniowych, zwapnieniach okołostawowych, przewlekłej egzemie, w dermatozach ze swędzeniem skóry. Ogólne wskazania: - profilaktyka i leczenie krzywicy - rekonwalescencja - zwiększona zapadalność na infekcje - zaburzenia regulacji wegetatywnej - choroby skóry - słaba ogólna wydolność - osteoporoza - niedokrwistość hipochromatyczna. Przeciwwskazania - gruźlica płuc - wszystkie ostre choroby - nadczynność tarczycy - czynna choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy - przewlekłe zapalenie wątroby - toczeń - tężyczka - nowotwory  - niewydolność krążenia - padaczka - zaburzenia ukrwienia skóry i tkanki podskórnej wskutek zmian w mikrokrążeniu występujących np. w cukrzycy - znaczne zmiany troficzne - znamiona barwnikowe w chorobach zagrażających krwawieniom - ciężkie choroby serca, nerek i wątroby Prądy TRABERTA (‘ultra-reiz’, ‘dwa-pięć’) Impulsowy prąd o kształcie prostokąta Czas trwania impulsu 2ms przerwa między impulsami 5ms częstotliwość ok. 143 Hz działają: przeciwbólowo, obniżają nap. mm., poprawa krążenia prawo Du Bois-Raymonda - pobudzenie nerwu lub mięśnia nie zależy od absolutnej wartości natężenia, lecz od szybkości zmiany tego czynnika w czasie Czas zabiegu 8 – 15 minut . Seria obejmuje zazwyczaj 6 zabiegów . Efekty zabiegu powinny się pojawić już po 2 zabiegach Przeciwwskazania : Takie same jak w innych zabiegach elektroleczniczych  Wskazania :nerwobóle , mięśniobóle zmiany zwyrodnieniowe stawów kończyn i kręgosłupa -          stany po urazach stawów i mięśni -          zaparcia -          zaburzenia krążenia obwodowego Ułożenie elektrod Katoda w pozycji górnej Katoda w pozycji dolnej EL1 Zaburzenia i ch. Szyjno czaszkowe Zaburzenia kkd EL2 Zaburzenia w obrębie głowy i szyi barków i kkg Zaburzenia w obszarze górnych segmentów piersiowych EL3 Zaburzenia w obrębie tułowia Zaburzenia w obrebie tułowia EL4 Bóle kręgosłupa lędźwiowego Ból kkd IMPULSOWE POLE MAGNETYCZNE MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI – MAGNETOTERAPIA - polega na zastosowaniu wolnozmiennego pola magnetycznego o częstotliwości 0 – 50 lub 0 – 60 Hz i indukcji magnetycznej o wartości 0,5 – 10mT. Zalety magnetoterapii: - magnetoterapia jest metodą nietermiczną i może być stosowana w ostrym stadium choroby, - zabiegi mogą być wykonywane przez gips, bandaż, odzież, oraz przy wszczepionych metalowych implantach (nie elektrycznych), - zabiegi mogą być wykonywane u dzieci, Zasady doboru parametrów do zabiegu: Kształt impulsu pola magnetycznego: - w zależności od aparatu stosuje się impulsy prostokątne, trójkątne i sinusoidalne, - dobór uzależniony jest od wskazań i okolicy zabiegowej, - impulsy prostokątne gdy proces chorobowy dotyczy kości, trójkątne chrząstki stawowej, ścięgien, więzadeł, a impulsy sinusoidalne w obrębie nerwów i mięśni. Częstotliwość: 1-5 Hz w stanie ostrym. 5-20 Hz w stanie podostrym, 20-50 Hz w stanie przewlekłym, Intensywność strumienia, natężenie pola magnetycznego, wartość indukcji magnetycznej 0,5 - 3 mT (5 – 30 Gs) w stanie ostrym, 3 – 5 mT (30 – 50 Gs) w stanie podostrym, 6 – 10 mT (60 – 100 Gs) w stanie przewlekłym, Dawkowanie zaczynamy od mniejszych wartości, zwiększając je w kolejnych zabiegach. Siła pierwszego zabiegu powinna wynosić około 40% przyjętej dawki, drugiego 70% a dopiero trzeciego pełną dawkę. Przerwa, puls Pole magnetyczne może być generowane w sposób ciągły lub przerywany. W przypadku pola impulsowego zabieg zaczynamy od przerwy 3sek, skracając czas w kolejnych zabiegach o 0,5 sek. Czas zabiegu ok. 15 – 30min, seria 15 i więcej zabiegów, przez pierwsze 5 – 10 zabiegi codziennie, później co 2 lub 3 dni. Zasady wykonywania zabiegów: zabiegi nie powinny być wykonywane w późnych godzinach popołudniowych i wieczornych, gdyż mogą spowodować, szczególnie u ludzi starszych bezsenność, pacjent powinien zdjąć zegarek i usunąć przedmioty metalowe z pola zabiegowego, pacjent powinien pozostawić w pewnej odległości (przynajmniej 2 metry od aplikatora) telefon komórkowy, karty magnetyczne, aparaty słuchowe, urządzenia elektroniczne, zabieg można wykonywać przez ubranie, sprawność działania aparatu sprawdza się przez włożenie do wnętrza cewki magnesu. O sprawności świadczą drgania magnesu, podczas obsługi aparatu pracownik powinien przebywać w osi cewki w odległości nie mniejszej niż 1 – 2m, a z boku cewki nie mniejszej niż 0,6 – 1,4m. Przeciwwskazania do zabiegu: -ciąża,-chorobanowotworowa,-okresnaświetlań promieniowaniem jonizującym i okres badań radiologicznych,- elektroniczne implanty np. rozrusznik serca,- czynna gruźlica,- ostre infekcje bakteryjne i wirusowe,- grzybica,- zarostowo-zakrzepowe zapalenie żył,- ciężkie choroby krążenia i układu serca,- skłonność do krwawień,Wskazania do zabiegu:- choroba zwyrodnieniowa stawów kończyn i stawów kręgosłupa,- zapalenie stawów i tkanek okołostawowych,- pourazowe choroby narządu ruchu: złamania, zwichnięcia, uszkodzenie mięśni, torebki stawowej i więzadeł,- utrudnione gojenie się ran,- zaburzenie krążenia obwodowego,- stany zapalne nerwów,- osteoporoza,- zaburzenie przemiany materii,- zapalenie oskrzeli i zatok obocznych nosa,- zapalenie jajników,- owrzodzenia i zmiany troficzne podudzi, JONOFOREZA Zabieg elektroleczniczy polegający na wprowadzeniu do tkanek jonów działających leczniczo siłami pola elektrycznego. Podczas przepływu prądu stałego przez roztwór elektrolitu jony dodatnie dążą do katody jony ujemne do anody. Jony dodatnie wprowadza do tkanek anoda, a jony ujemne katoda.Mechanizm działania jonoforezy : działanie lecznicze jonów, wpływ na tkanki bieguna prądu stałego, oddziaływanie odruchowe na narządy głębiej położoneMetodyka zabiegu 1Leki. Lek musi dysocjować: roztwory wodne, żele, maści 2Musimy znać ładunek jakim jest obdarzony jon leczniczy Prawo Pratzela- jeśli nie znamy ładunku związanego z jonami jakiegoś leku to w połowie zabiegu należy zmienić biegun elektrody czynnej 3Lek musi mieć odpowiednie stężenie: leki o słabym działaniu 1-2%, leki o silnym działaniu 0,01% 4Ilość roztworu na zabieg- ok. 10-20 ml 5Leki ampułkowe przyrządzamy bezpośrednio przed zabiegiem. 6Roztwory podgrzewamy w kąpieli wodnej do temp. 22-25 stopniC z wyjątkiem antybiotyków, histaminy i acetylocholiny. Dawkowanie:Natężenie prądu- dawka subiektywna czuciowo progowa. Nie przekraczamy całkowitej dawki 27mA. Czas zabiegu 15-20 minZabiegi wykonujemy codziennie lub co drugi dzieńGALWANIZACJAJest to zabieg leczniczy, w którym wykorzystuje się właściwości prądu stałego.Rodzaje galwanizacji: 1Ze względu na obszar ciała poddany zabiegowi: miejscowa, ogólna 2Ze względu na ułożenie elektrod w stosunku do długiej osi ciała: podłużna, poprzeczna. 3Ze względu na wybór elektrody czynnej : katodowa, anodowa 4Ze względu na technikę zabiegu : stabilna, labilna Działanie; rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie przepuszczalności ścian naczyń krwionośnych, poprawa trofiki tkanek, przyspieszenie regeneracji, zwiększenie usuwania odpadkowych produktów przemiany materii, zwiekszenie pobudliwości nerwów i mm pod katodą, a zmniejszenie pod anodą. Dawkę natężenia prądu stałego ustala się w zależności od: -powierzchni elektrody czynnej (mniejszej), czasu trwania zabiegu, -rodzaju i umiejscowienia schorzenia, wrażliwości chorego na prąd elektryczny. Wyróżnia się następujące dawki natężenia prądu stałego: -dawka słaba — od 0,01 do 0,1 mA/cm2 powierzchni elektrody, -dawka średnia — do 0,3 mA/cm2 powierzchni elektrody, -dawka mocna — do 0,5 mA/cm2 powierzchni elektrody.	ELEKTROLECZNICTWO PRĄDAMI WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI (HF, high frequency) Diatermia (głębokie przegrzanie) – polega na wytwarzaniu w ustroju ciepła poprzez oddziaływanie na tkanki: Prądu wielkiej częstotliwości ;Pola elektrycznego wielkiej częstotliwości, ;Pola magnetycznego wielkiej częstotliwości ;Pola elektromagnetycznego wielkiej częstotliwości Podział prądów wielkiej częstotliwości: 1.Prądy d’Arsonvala o częstotliwości 300 – 500 kHz i długości fali 1000 – 600 m 2.Diatermia krótkofalowa(13,56 MHz; 22,12 m. ;27,12 MHz; 11,05 m. ;40,68 MHz; 7,38m) 3.Diatermia mikrofalowa( 69 cm; 433,92 Mhz ;32,80 cm; 915 Mhz ;12,62 cm; 2375 Mhz ;12,40 cm; 2425 MHz) Działanie biologiczne - wpływ ciepła na ustrój (ciepło endogenne): Rozszerzenie naczyń krwionośnych, poprawa ukrwienia i trofiki tkanek. Działanie uspokajające na układ nerwowy ośrodkowy. Zmniejszenie przewodnictwa w nn, działanie przeciwbólowe. Przekrwie­nie i rozluźnienie mm, zwłaszcza nadmiernie napiętych. Zmniejszenie reobazy i skrócenie chronaksji. Przyspieszenie przemiany materii. Wzrost liczby leukocytów. Działanie p/bólowe. ARSONWALIZACJA-Wykorzystywanie w celach leczniczych tzw. prądów d’Arsonvala o częstotliwości 300 – 500 kHz. Przebiegają one w postaci gasnącej fali o krótkim czasie trwania i około 500 x dłuższej przerwie. Działanie biologiczne:Wpływ na naczynia krwionośne ;Wpływ na zakończenia nn skóry; Wytwarzanie niewielkiej ilości ciepła 1Zabiegi miejscowe 2Zabiegi ogólne Wskazania:Nerwobóle,Zaburzenia czucia,Świąd,Odmrożenia,Łojotok, trądzik,Łysienie plackowate,Nerwica wegetatywna DIATERMIA KRÓTKOFALOWA Wpływ – przegrzanie tkanek pod wpływem pola elektrycznego lub pola magnetycznego wielkiej częstotliwości. Metody diatermii krótkofalowej:Metoda kondensatorowa; Metoda indukcyjna Metoda kondensatorowa-Przegrzanie tkanek pod wpływem pola elektrycznego wielkiej częstotliwości;Miejsce poddawane zabiegowi umieszczone jest między dwoma elektrodami. Rodzaje elektrod: 1.Elektrody sztywne:Metalowa płyta elektrodowa (okładka kondensatora) + obudowa elektrody; Bardziej jednolite natężenie pola elektrycznego i głębokie przegrzanie tkanek. Elektrody specjalnego kształtu:El klinowe (pachowe ), El cylindryczne, El kuliste. 2.Elektrody miękkie:Metalowa płytka lub siatka pokryta z obu stron materiałem izolacyjnym — filcem lub gumą.;Konieczność stosowania grubych podkładów filcowych. Głównie do zabie­gów na większych powierzchniach ciała. Odległość elektrod kondensatorowych od skóry:Mała: 1-2 cm - procesy chorobowe w podskórnej tkance tłuszczowej (np. czy­rak, ropień gruczołów potowych);Średnia: 3-5 cm. - możliwość głębszego nagrzania tkanek,procesy chorobowe zacho­dzące głębiej w tkankach.;Bardzo duża: 6-10 cm. - do głębokiego prze­grzania tkanek. Metoda indukcyjna-Miejsce poddawane zabiegowi umieszczone wewnątrz zwojnicy bądź poddane działaniu pola magnetycznego zwojnicy. Głębokie przegrzani mm i narządów wew. Słabe skóry i tk tłuszczowej. Rodzaje elektrod:Elektrody kablowe;Elektrody indukcyjne (monoda , diploda ). Dawkowanie diatermii krótkofalowej-Czynniki warunkujące dobór dawki:Odczuwanie ciepła przez pacjenta w trakcie zabiegu;Czas trwania zabiegu;Rodzaj oraz umiejscowienie procesu chorobowego;Obserwacja chorego w trakcie zabiegu Bardzo mała, nie wywołuje wrażeń cieplnych - dawka atermiczna Mała, progowe wrażenia cieplne - dawka oligotermiczna Średnia, wyraźne, przyjemne wrażenia cieplne – dawka termiczna Duża, silne, ale nie nieprzyjemne wrażenia cieplne -dawka hipertermiczna. Czas trwania zabiegu: 5 – 20 min; Seria zabiegów: codziennie lub co drugi dzień, nie więcej niż 15, ewentualnie powtórka po 1 – 2 tyg. przerwie Stany podostre: codziennie małe dawki, (dawka I-II), krótki czas zabiegu -5 min Stany przewlekłe: silniejsze dawki (dawka II-III), dłuższy czas trwania zabiegu – do 20 min, 3 razy w tyg. Wskazania:Choroby laryngologiczne (Zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego;Angina przewlekła;Zapalenie krtani i strun głosowych;Bóle i nacieki po resekcji zęba;Zapalenie okostnej;Parodontoza). Schorzenia narządu ruchu (Przewlekłe postacie reumatoidalnego zapalenia stawów, ;Podostre i przewlekłe zapalenia stawów i tkanek okołostawowych;Choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa;Nerwobóle i przewlekłe zapalenia nn;Przykurcz mm). Schorzenia ginekologiczne (Przewlekłe i podostre zapalenia przydatków;Zrosty;Niewydolność jajników). Choroby naczyniowe (Zaburzenia krążenia na tle miażdżycowym, cukrzycowym;Choroba Burgera;Odmrożenia). Choroby układu pokarmowego (Stany skurczowe przełyku, jelit, wpustu żołądka, pęcherzyka żółciowego;Zrosty w jamie brzusznej). Choroby układu oddechowego (Przewlekły nieżyt oskrzeli;Dychawica oskrzelowa;Po zapaleniu płuc i opłucnej). Choroby dróg moczowych (Podostre i przewlekłe zapalenia pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych;Bezmocz;Zapalenia gruczołu krokowego). Przeciwwskazania: Wszystkie stany ostre,Choroby zakaźne, Choroba Sudecka, Zaburzenia krążenia obwodowe­go, Zarostowe zapalenie tętnic, Nowotwory łagodne i złośliwe, Zapalenie żył, zakrzepy, żylaki odbytu, obrzęki, Miesiączka, ciąża, Zaburzenia czucia, Obecność w tkankach ciał metalowych, wszczepiony rozrusznik serca, aparat słuchowy,Gruźlica stawów, gruźlica płuc, Ostre stany pourazowe, krwiaki, wysięki, Choroba wrzodowa. Okolice jamy brzusznej u chorych na cukrzycę insulinozależną. Okolice nasad kości u dzieci i młodzieży. Małe dzieci. Chorzy krótko po leczeniu promieniami jonizującymi i w okresie po­operacyjnym. FALE DECYMETROWE Długość fali w powietrzu , w tkankach około 2cm. Dawkowanie jak w DKF i mikrofalach , ale uwaga, fale decymetrowe wywołują niewielkie wrażenia cieplne w skórze i tkance podskórnej , co powoduje , że próg wrażliwości cieplnej dla nich znajduje się między dawką II a III , a nie jak w DKF między I a II. Przy użyciu fal decymetrowych bardzo rzadko stosuje się dawkę II i IV. METODYKA: Stosujemy promienniki : - okrągły i podłużny w odległości 8- od powierzchni skóry 2. Czas zabiegu : - krótki 3-4 minuty - średni 5-9 minu - długi 10 minut 3. Seria zabiegów 6-10, 3 razy w tygodniu. TERAPEUTYCZNY WPŁYW RÓŻNYCH FORM PROMIENIOWANIA KRÓTKOFALOWEGO CIĄGŁEGO - skutkiem fizycznym jest wytwarzanie ciepła w tkankach dzięki działaniu pola elektrycznego i elektromagnetycznego . Efekt termiczny wytwarzany jest we wszystkich tkankach znajdujących się w polu. Największy jest w tkankach o niskiej oporności elektrycznej ( krew, tkanka mięśniowa ), a mniejszy w tkankach o wyższej oporności ( tkanka tłuszczowa i kostna ).Stosujemy go : - w łagodzeniu bólu urazowego i reumatycznego - przykurczach- zwłóknieniach Dążymy do odczucia przez pacjenta przyjemnie odczuwanego ciepła. Moc maksymalna 400-500 W B IMPULSOWEGO – działanie termiczne promieniowania , które może być sterowane przez modyfikowanie amplitudy energii oraz emitowanej częstotliwości. Moc maksymalna 800-1000 W. Pozwala na głębsze przenikanie tkanek. Stosujemy go w powikłaniach pourazowych i pooperacyjnych oraz zaburzeniach krążenia obwodowego IMPULSOWE POLE WIELKIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI Nie występuje praktycznie ryzyko oparzeń, nawet przy obecności metali w tkankach Działa przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, przeciwbólowo, zmniejsza napięcie mięśni – podobnie jak tryb impulsowy DKF. Czas trwania impulsu - 60 μsec lub 100 μsec. Ponieważ czas impulsu jest znacznie krótszy niż czas przerwy , średnia moc przekazywana do tkanek jest niewielka . Obliczamy ją ze wzoru na moc średnią. P śr = T imp ×P s × f × 10 ^-6 Pśr - moc średnia Ps - penetracja f - częstotliwość ŚWIATŁOLECZNICTWO –wykorzystuje się promieniowanie: podczerwone, widzialne nadfioletowe. Dzielimy je na : Helioterapię- leczenie światłem naturalnym, czyli słonecznym Aktynoterapię – leczenie światłem sztucznym, wytwarzanym przez generatory PROMIENIOWANIE PODCZERWONE ( INFRA RED W lecznictwie wykorzystuje się promienie IR o długości fali od 780 –15 000 nm. PROMIENIOWANIE WIDZIALNE –długość fali od 400-760 nm, wywołujące u ludzi i zwierząt wrażenia świetlne. PROMIENIOWANIE NADFIOLETOWE ( ULTRA VIOLET ) – o długość fali od 400-100 nm. Promieniowanie rozchodzi się w postaci porcji energii, czyli kwantów, zwanych FOTONAMI . Promienie podczerwone IR - właściwości cieplne. Promienie widzialne - właściwości biologiczne i cieplne. Promienie nadfioletowe UV wywołują w skórze odczyny na skutek swego działania biochemicznego ( mają działanie biologiczne, chemiczne i bakteriobójcze ) . PROMIENIOWANIE PODCZERWONE – IR W zależności od długości fali IR dzielimy na : Promieniowanie krótkofalowe - A tzw. bliskie, o długości fali 770-1500nm Promieniowanie średniofalowe - B, o długości fali od 1500-4000nm Promieniowanie długofalowe - C tzw. dalekie, o długości fali od 4000-15000nm. DZIAŁANIE BIOLOGICZNE IR : Zgodnie z prawem GROTTHUSA- DRAPERA, skutki biologiczne może wywołać w tkankach tylko energia pochłoniętego przez nie promieniowania. ODCZYN MIEJSCOWY – występuje na skórze w trakcie i tuż po jej napromieniowaniu, obejmując jednak swym zasięgiem także okolice sąsiadujące z miejscem zabiegu. Polega on na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry, powodującym jej zaczerwienienie, stąd odczyn ten nazywa się RUMIENIEM CIEPLNYM. Cechy rumienia cieplnego: * zaczerwienienie skóry nierównomierne, plamiste * rumień rozchodzi się w otoczenie * nie daje pigmentacji, czyli zabarwienia skóry ( jeśli zabieg trwa zbyt długo lub zabiegi wykonywane są za często, może dojść do pigmentacji niekosmetycznej – niepożądanej tzw.pigmentacja pstra) * rumień nie powoduje złuszczania naskórka * nie ma okresu utajenia * znika max. do 1 godz. po zabiegu, czas zanikania rumienia zależy od wrażliwości pacjenta, rodzaju i natężenia promieniowania czasu trwania zabiegu. FILTRY UWIOLOWE- szkło koloru czerwonego i niebieskiego. Używa się ich przy naświetlaniu lampami SOLLUX, gdy mamy białą żarówkę. FILTR CZERWONY – przepuszcza promieniowanie podczerwone i czerwone światło widzialne ( 630-760nm ). Ma działanie drażniące, pobudzające. Stosujemy go w : przewlekłych stanach zapalnych tkanek miękkich wysiękach i wylewach niekrwawych czyraczności półpaścu trudno gojących się ranach obrzęku po resekcji zęba, bez wylewu krwawego przewlekłym zapaleniu zatok nieżycie nosa po przedawkowaniu promieniowania UV FILTR NIEBIESKI – przepuszcza niebieskie promieniowanie widzialne( 400-430nm ). Ma działanie łagodzące, uspokajające. Stosujemy go w: nerwobólach mięśniobólach przeczulicy odmrożeniach wysiękach krwawych zakrzepach stanach pourazowych chorobie Burgera chorobie Raynouda METODYKA WYKONANIA ZABIEGÓW PRZY UŻYCIU PROM. IR : - odległość od lampy w zabiegach miejscowych 40- , w ogólnych . Z zastosowaniem filtra czerwonego , niebieskiego 15- - czas zabiegu 20-30 minut codziennie lub co drugi dzień - 10 zabiegów w serii - dawka subiektywna , zależy od odległości , czasu naświetlania , kąta padania PRAWO LAMBERTA – intensywność światła na powierzchni naświetlanej jest odwrotnie proporcjonalna do kwadratu odległości od źródła światła . PROMIENIOWANIE ULTRAFIOLETOWE- NADFIOLETOWE - UV (ULTRA VIOLET) Promieniowanie długofalowe - UVA 400-315 nm Promieniowanie średniofalowe - UVB 315-280 nm Promieniowanie krótkofalowe – UVC 280-200 nm UV rozchodzą się w postaci kwantów energii, a energia kwantów zależy od długości fali. Im mniejsza długość fali tym większą energię promieniowania wykazują kwanty. Dzięki dużej energii kwantów, prom. UV wywołuje działanie biologiczne i chemiczne. Im krótsza fala tym silniejsze właściwości chemiczne. Prom. IR i widzialne nie wywołuje działania chemicznego, jest to cecha charakterystyczna dla UV. WŁAŚCIWOŚCI PROMIENIOWANIA UV : 1 Biologiczne 2. Fotochemiczne występowanie rumienia fotochemicznego tworzenie pigmentu wytwarzanie witaminy D 3. Bakteriobójcze. Występowanie rumienia fotochemicznego - po naświetlaniu skóry promieniami UV występuje w niej odczyn w postaci zaczerwienienia, określany jako RUMIEŃ FOTOCHEMICZNY. Cechy rumienia: okres utajenia tzn. że rumień powstaje po upływie pewnego czasu od naświetlania. Zależy on od długości użytej fali i intensywności użytej dawki (1-6 godz.) okres narastania do maksimum (6-12 godz. lub 18-24 godz. w zależności od użytej dawki) okres spadku odczynu - czas trwania, aż do jego wygaśnięcia ( kilka godzin do kilku dni ) FOTOSENSYBILIZACJA Jest to uczulenie na światło słoneczne i sztuczne promieniowanie UV. Jest reakcją patologiczną, nieprawidłową, chorobową reakcją organizmu na działanie promieniowania UV. Istnieją dwie grupy tych reakcji : Reakcje fotodynamiczne – można spowodować przez podanie leku i zadziałanie prom.UV Reakcje fotoalergiczne – wywołane za pomocą odpowiednich sensybilatorów, tylko u osób uczulonych. FOTOCHEMOTERAPIA Szczególną cechą prom. UV jest wywoływanie fotodermatoz przy przyjmowaniu przez pacjenta określonych leków ( leki z grupy psoralenu ). Pacjentowi podaje się psoralen i po dwóch godzinach naświetla promieniami UVA. Metoda ta nazywana jest PUVA. Największą aktywność uzyskuje się przy długości fali 360-380 nm. LAMPY STOSOWANE DO NAŚWIETLAŃ PROMIENIAMI UV: Obecnie w gabinetach fizykoterapii najczęściej stosuje się lampy typu Emita VT-410 i VT- 800( dwupalnikowa), wyposażone w palnik argonowo-rtęciowy w postaci rurki prostej, z filtrem przeciw prom. UV. Naświetlania dzieci WIEK DAWKA WYJŚCIOWA LICZBA ZABIEGÓW W SERII DAWKA MAX. POD KONIEC SERII Do 6 miesięcy 1/8 BIO Ok. 15 2 BIO 6-12 miesięcy ¼ BIO Ok. 15 2,5 -3 BIO 1-6 lat ½ BIO Ok. 20 3,5 - 6 BIO 7-14 lat ½ BIO Ok. 20 8 BIO PRAWO OSBOURNE – SAYDMANA Określa zależność między kolejnością naświetlań promieniami UV i IR. Naświetlanie UV poprzedzone IR wywołuje wzmożony odczyn rumieniowy. Naświetlanie IR poprzedzone UV powoduje osłabienie odczynu rumieniowego, a nawet jego zlikwidowanie.Równoczesne naświetlanie IR i UV powoduje wzmożenie odczynu rumieniowego.