Podstawy prawa gospodarczego
Transport – dział gospodarki narodowej zajmujący się przemieszczaniem osób lub rzeczy (przesyłek, ładunków, towarów) z jednego miejsca na drugie przy użyciu odpowiednich środków transportowych.
Prawo transportowe nie stanowi samodzielnej gałęzi w ramach ogólnej systematyki prawa, lecz ma charakter do pewnego stopnia złożony. Obejmuje elementy różnych gałęzi prawa, przede wszystkim prawa cywilnego, ponadto także prawa administracyjnego.
Prawo cywilne – stanowi trzon przepisów prawa transportowego. Są to przepisy regulujące stosunki między przedsiębiorstwami transportowymi, a ich klientami.
Umowa przewozu (zwana także umową o przewóz)
Umowa spedycji
Umowa przeładunku
Umowa przechowywania lub umowa składu
Umowa najmu
Umowa leasingu albo czarteru na czas środków transportowych
Prawo administracyjne – przepisy regulujące organizacje poszczególnych gałęzi transportu, w tym również uprawnień do zawodowego wykonywania działalności transportowej.
Przepisy administracyjne stwarzają ramy prawne dla działalności transportowej.
Prawo transportowe – środki transportowe
Prawo kolejowe
Prawo transportu drogowego (samochodowego)
Prawo morskie
Prawo żeglugi śródlądowej
Prawo lotnicze
Transport pocztowy – przewóz przesyłek oraz zbiorczych ładunków pocztowy (odbywa się przy użyciu środków transportu samochodowego, kolejowego, morskiego i lotniczego)
Transport kombinowany
Transport komunalny (miejski) – obejmuje różne rodzaje przewozów, przede wszystkim pasażerskich (przewóz odbywa się tramwajami, autobusami)
Do przedsiębiorstw transportowych zastosowanie mają zasady ogólne, ustalone w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r o swobodzie działalności gospodarczej.
Konwencja genewska z 1980 (odnosi się do multimodalnego przewozu towarów) – nie weszła w życie (brak wymaganego quorum)
Konwencja barcelońska z 1921 (Dz. U. 1925, nr 34 poz. 236) – ma zastosowania dla przewozów tranzytowych przez terytorium dwu lub więcej państwa (w praktyce dotyczy jedynie żeglugi śródlądowej).
Prawo przewozowe (Dz. U. 2000, nr 50, poz. 601) – ustawa ma zastosowanie do podstawowych gałęzi (transport kolejowy, samochodowy, żegluga śródlądowa, przewozy kombinowane).
Ustawa – Prawo przewozowe – odnosi się do przewozów krajowych. Art. 1, ust. 3 – Przepisy ustawy stosuje się także do przewozów międzynarodowych, jeśli umowa międzynarodowa nie stanowi inaczej.
Krajowe prawo przewozowe
Ustawa – prawo przewozowe
Kodeks morski (z 2001 r.)
Ustawa – prawo lotnicze
Ustawa o łączności obejmuje przepisy odnoszące się do przewozu przesyłek oraz do zbiorczych ładunków pocztowych.
Kodeks cywilny – umowa przewozu tytuł XXV.
Art. 774 k.c.
Przez umowę przewozu przewoźnik zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzenie osób lub rzeczy.
Umowa przewozu art. 774 k.c. – Uwagi
Kodeks cywilny (ani też inne przepisy) nie podaje definicji przewoźnika (często używane w sposób potoczny)
Status prawny przewoźnika wynika z odpowiednich postanowień prawa administracyjnego, obowiązujących w stosunku do poszczególnych gałęzi transportu.
Przepisy przewozu nie mają zastosowania do przewozów dokonywanych nieodpłatnie, z grzeczności (np. autostop)
Tego rodzaju przewozy musza być oceniane według ogólnych zasad odnoszących się do zobowiązań umownych zawartych w kodeksie cywilnym.
Wyjątek: art. 1 ust. 2 ustawy – Prawo przewozowe – Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do przewozu nieodpłatnego wykonywanego przez przewoźnika.
Według postanowień art. 775 k.c. przepisy tytułu XXV stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych gałęzi transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany przepisami szczególnymi (zasadniczo charakter posiłkowy).
Transport kolejowy
Umowa o transporcie kolejowym z dnia 28 marca 2003 r. (Dz. U. nr 86, poz. 789) reguluje kwestie administracyjne.
Ustawia o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „polskie koleje państwowe” z dnia 8 września 2000, (Dz. U. nr 84, poz. 948)
Komunikacja międzynarodowa
COTIF (Dz. U. z 1985 r., nr 34, poz. 158) konwencja berneńska z dnia 9 maja 1980 r. o międzynarodowym przewozie kolejami
Umowy warszawskie z 1950 r. w odniesieniu do Rosji oraz socjalistycznych krajów Azji
Transport drogowy (samochodowy)
Ustawa o transporcie drogowym z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. nr 125, poz. 1391)
Komunikacja międzynarodowa
CMR (Dz. U. z 1962, nr 49, poz. 238) konwencja genewska z dnia 19 maja 1956 r. o umowie międzynarodowej przewozu drogowego towarów.
Transport lotniczy
Ustawa – prawo lotnicze z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. nr 130, poz. 1112) reguluje zagadnienia administracyjne transportu powietrznego
Konwencja międzynarodowa
Konwencja chicagowska z dnia 7 grudnia 1944 (Dz. U. 1959, nr 35, poz. 212 z późniejszymi zmianami) reguluje zagadnienia administracyjne. Nad realizacją tej konwencji czuwa ICAO (International Civil Aviation Organization - Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego).
Konwencja warszawska z 1929 – reguluje kwestie cywilno-prawne
Żegluga śródlądowa
Ustawa o żegludze śródlądowej – reguluje zagadnienia administracyjne
Komunikacja międzynarodowa
Ograniczone uregulowanie
Konwencja genewska o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących odpowiedzialności cywilnej wynikających ze zderzenia statków żeglugi śródlądowej.
Transport morski
Kodeks morski – zawiera większość przepisów administracyjnych
Ustawa o portach i przystaniach morskich z dnia 20 grudnia 1996 r. (Dz. U. 1997 nr 9 poz. 44)
Przewozy międzynarodowe
Konwencja brukselska – o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących konosamentów (fr. connaissement - znak rozpoznawczy) – Reguły Haskie
Konwencja brukselska – o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących ograniczania odpowiedzialności właścicieli statków morskich
Konwencja ateńska – w sprawie przewozu morzem pasażerów i ich bagażu.
Ustawa z dnia 15. listopada 1984 r. | Prawo przewozowe.
Prawo przewozowe - Art.15,umowa przewozu | umowę przewozu zawieramy przez nabycie biletu, bilet ma znaczenie dowodowe lub przez inne określone przez przewoźnika zasady kupna biletu.
- wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażana przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektroniczny (oświadczenie woli).
- wola może być wyrażona przez każde zachowanie się ujawniające ją w sposób dostateczny jednak tylko wtedy, gdy ustawa nie stawia dalej idących wymagań dla oświadczenia woli dotyczącej danej czynności prawnej.
- oświadczenie woli musi być niewątpliwe.
Umowa przewozu - umowa konsensualna - dochodzi do skutki przez samo założenie odpowiednich oświadczeń woli.
Umowa przewozu – komentarz
- bardzo ważna jest forma zawarcia umowy, gdy na przewoźniku spoczywa powszechny obowiązek przewozu.
- do zawarcia umowy przewozu dochodzi w drodze złożenia przez jedną ze stron oferty, albo w drodze zaproszenia do rozpoczęcia rokowań lub składania ofert
- niezbędne jest zastosowanie uproszczonych form zawierania umowy.
- zachowanie formy określonej w art.16.Pr.przew. ma znaczenie dowodowe, nie stanowi przesłanki ważności umowy przewozu
- podstawowa forma zawarcia umowy przewozu - nabycie biletu przez podróżnego (nie ma znaczenia czy bilet zostaje nabyty przed przejazdem czy już w jego trakcie)
- wydanie biletu nie oznacza, że umowa jest zawarta w formie pisemnej
- w przypadku przewoźnika mamy do czynienia z oświadczeniem woli skierowanym do większej ilości osób - nie należy wymagać "własnoręcznego podpisu".
- wystarczające jest, jeżeli na bilecie wydrukowana jest nazwa przewoźnika (podróżny nie składa w ogóle podpisu).
- bardzo często posiadanie biletu stanowi przesłankę wstępu do środka transportowego przewoźnika - w żegludze śródlądowej, transporcie morskim, transporcie lotniczym, autobusowych przewozach dalekobieżnych, przewozach komunikacji miejskim metrem.
- nabycie biletu w masowej komunikacji miejskiej autobusami, trolejbusami, tramwajami powinno nastąpić w punktach specjalnie do tego przeznaczonych, ale może nastąpić już w środku transportowym (jeżeli taka możliwość została przez przewoźnika przewidziana). "Skasowanie biletu" jest niezbędne.
- "Przejazd na gapę" - korzystanie z usług przewoźnika bez zamiaru zawarcia umowy przewozu i uiszczenia wynagrodzenia (opłaty za przejazd) - występuje najczęściej przy przejazdach masowych, gdzie nabycie biletu nie stanowi warunku wstępu do środka transportowego.
- bilet ma znaczenie dowodowe
- nie zawsze bilet zawiera wszystkie dane do zawarcia konkretnej umowy o przejazd. Żaden z tych biletów nie stanowi dowodu zawarcia umowy przewozu - nie zawierają podmiotowo istotnych elementów. O terminie przejazdu i rodzaju środka transportowego decyduje sam podróżny.
- w przypadku komunikacji miejskiej podróżny przyjmuje ofertę przewoźnika (w innych rodzajach przewozu z inicjatywą zawarcia umowy występuje klient).
- art.16.ust.2. W bilecie na przejazd określa się wysokości należności za przejazd oraz dane potrzebne do ustalenia zakresu uprawnień podróżnego.
Zakres uprawnień podróżnego
- prawo podróżnego do korzystania z określonych usług przewoźnika.
- obowiązek przewoźnika do świadczenia tych usług
W przypadku zróżnicowania tzw. klas przejazdu - podróżny ma obowiązek posiadać i legitymować się biletem
Przewóz osób - problematyka prawna:
- kodeks cywilny obejmuje jedynie 3 artykuły (z czego art.778 dotyczy bagażu)
- prawo przewozowe - podstawowy akt normujący przewóz osób i bagażu
- celem umowy o przewóz osób jest przemieszczanie osoby lub grupy osób z jednego miejsca na inne
- stronami umowy są przewoźnik oraz jego kontrahent - podróżny (w transporcie lotniczym i morskim zwany też pasażerem) lub też w przewozach grupowych - organizator przewozu
Umowa o przewóz osób - istotne elementy:
- określenie przedmiotu przewozu - osoby fizycznej lub grupy osób
- określenie trasy przewozu
- określenie opłaty za przejazd
Umowa o przewóz osób:
- zawarcie umowy przewozu następuje zazwyczaj w drodze oferty oraz przyjęcia tej oferty
Umowa o przewóz osób - bilet:
- bilet na przejazd nie jest papierem wartościowym, ma charakter znaku legitymacyjnego, stwierdzającego uprawnienia posiadacza
- przeniesienie biletu na inną osobę, jest dopuszczalne przed rozpoczęciem podróży.
Rozkład jazdy ma dostarczyć ewentualnym podróżnym informacji o zakresie usług świadczonych przez przewoźnika, terminach odjazdu oraz przyjazdu środków komunikacji, niekiedy także o wysokości opłat za konkretny przejazd.
Warunkiem koniecznym jest podanie rozkładu jazdy do publicznej wiadomości.
Podstawowym obowiązkiem przewoźnika jest przemieszczenie podróżnego do określonego miejsca przeznaczenia lub też określoną trasą.
Podstawowym obowiązkiem podróżnego jest uiszczenie opłaty za przejazd, jeżeli nie przysługuje mu prawo do bezpłatnego przejazdu.
Podróżnemu przysługuje uprawnienie do zmiany umowy przewozu przez jednostronne oświadczenie.
Zmiana może dotyczyć:
- terminu rozpoczęcia podróży,
- odstąpienia od umowy przewozu,
- miejsca przeznaczenia
- klasy środka komunikacji
W razie okoliczności uniemożliwiających dokonanie przewozu zgodnie z treścią umowy, przewoźnik obowiązany jest zapewnić podróżnym dojazd przy użyciu własnych lub obcych środków transportu, bez dodatkowej opłaty.
Przewóz bagażu:
Podróżny ma prawo do zabrania ze sobą bagażu podręcznego, jak też do nadanie do przewozu (z wyjątkiem komunikacji komunalnej) jako przesyłki bagażowej.
Bagaż podręczny przewożony jest nieodpłatnie, chyba że przewyższa normy ciężaru lub objętości ustalane w taryfie.
Przesyłka bagażowa umowę uważa się za zawartą chwilą przekazania bagażu przewoźnikowi i przyjęcia przez podróżnego kwitu bagażowego.
Termin przewozu przesyłki bagażowej określa się według rozkładu jazdy środka transportowego, którym ma być przewieziona.
14 dni po upływie terminu przewozu, przesyłkę uważa się za utraconą.
Przewoźnik może wydać bagaż tylko…
Kodeks cywilny ani ustawa prawo przewozowe nie regulują kwestii odpowiedzialności przewoźnika z tytułu szkód na osobie, czyli za życie i zdrowie podróżnego.
Zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego odnoszące się do odpowiedzialności z tytułu wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym, a oparte na zasadzie ryzyka, jeżeli szkoda wynika wskutek ruchu mechanicznego środka komunikacji.
Przewoźnik (posiadacz mechanicznego środka komunikacji), aby uwolnić się od odpowiedzialności musiałby udowodnić, że szkoda powstała z jednej z następujących przyczyn:
Wyłączenie (?) podróżnego
-||- osoby trzeciej
Wskutek siły wyższej
Przewozy towarowe – pojęcie przesyłki
Przesyłkę towarową stanowią rzeczy przyjęte do przewozu na podstawie lisru przewozowego lub innego dokumentu przewozowego (art. 35 ust. 1 – Prawo przewozowe)
Rodzaje przesyłek – w zależności od ciężaru lub objętosci oraz ze względu na termin przewozu, określa taryfa lub cennik.
Ze względu na termin przewozu rozróżniamy przesyłki zwyczajne i pospieszne (w transporcie kolejowym i samochodowym)
Pojęcie przesyłki
Przesyłka może się składać z jednej sztuki albo wielu odrębnych sztuk.
Z przewozu wyłączone są rzeczy:
Których przewóz jest zabroniony na podstawie odrębnych przepisów
Które z powodu swoich gabarytów, masy lub innych właściwości nie nadają się do przewozu środkami transportowymi danego przewoźnika.
Niebezpieczne w rozumieniu odrębnych przepisów
List przewozowy
Funkcja dowodowa listu przewozowego polega na tym, że stanowi on dowód zawarcia umowy, dowód na jej treść, a także dowód wykonania przewozu (odbiorca kwituje odbiór przesyłki)
Oryginał listu przewozowego towarzyszy przesyłce w drodze i jest wydawany odbiorcy – kopia (wtórnik) pozostaje u wysyłającego, nie jest dowodem wykonania umowy.
Pokwitowanie odbioru przesyłki przez adresata dokonywane jest z reguły na oryginale listu przewozowego oraz na egzemplarzu, który pozostaje u przewoźnika (ceduła)
Deklaracja wartości pociąga za sobą domniemanie, że przesyłka ma taką wartość, jaka została zadeklarowana przez nadawcę
Domniemanie faktyczne może zostać obalone przez przewoźnika, jeżeli ten udowodni iż przesyłka w miejscu i czasie jej nadania do przewozu miała inną wartość.
Odmowa przyjęcia do przewozu rzeczy
Przewoźnik może odmówić przyjęcia do przewozu rzeczy, których stan jet wadliwy lub opakowanie jest niedostateczne.
Czynności ładunkowe
Art. 43 ustawy – prawo przewozowe
„Czynności ładunkowe należą odpowiednio do obowiązku nadawcy lub odbiorcy.”
Przejęcie przesyłki przez przewoźnika
Z chwilą przejęcia przesyłki przez przewoźnika, przejmuje on pieczę nad przesyłką – odpowiedzialność za jej stan
Chwila przyjęcia przesyłki do przewozu ma znaczenie dla ustalenia początku biegu terminu przewozu
Przyjęcie przesyłki bez zastrzeżeń ze strony przewoźnika stwarza domniemanie prawne zwykłe, że przesyłka znajdowała się w tym momencie w należytym stanie.
Przejęcie przesyłki przez przewoźnika
Nadanie do przewozu jest czynnością dwustronną – następuje przekazanie przewoźnikowi rzeczy we władanie faktyczne (dzierżenie – rodzaj władztwa nad rzeczą). Przewoźnik ma obowiązek rozliczenia się z osobą uprawnioną, czyli adresatem.
Dokument przewozowy
Podstawowym dokumentem przewozowym (poza pocztowym), występującym we wszystkich gałęziach transportu jest list przewozowy
- W morskim transporcie międzynarodowym stosuje się także dokumenty jak:
Czarterpartia – na przewóz ładunków masowych
Nota bukownia – na przewóz ładunków drobnych
Konosament – mający charakter papieru wartościowego
- przy przewozie przesyłek bagażowych stosowany jest zazwyczak dokument zwany kuitem(?) bagażowym, a przy przewozie paczek pocztowych – adres pomocniczy.
List przewozowy powinien obejmować następujące dane:
Adres wysyłającego
Adres odbiorcy
Miejsce przeznaczenia
Oznaczenie przesyłki wg rodzaju, ilości oraz sposobu opakowania
Wartość rzeczy szczególnie cennych
Wszelkie inne postanowienia umowy przewozu, jak oznaczenie przewoźnika, wysokość przewożonego towaru, termin przewozu, a także podpisy wydawców i dokumentu, deklaracja wartości przesyłki.
List przewozowy ma charakter obligatoryjny – nie stanowi przesłanki ważności umowy przewozu
Prawa i obowiązki wysyłającego:
Na wysyłającym ciąży obowiązek:
- przygotowania przesyłki
- oznakowania przesyłki
Przewoźnik może podjąć się wykonania czynności ładunkowych w następstwie usługobiorców na podstawie odrębnego porozumienia oraz za dodatkową opłatą.
Prawa i obowiązki wysyłającego:
- zgodnie z przepisami wykonawczymi o ustawy Prawo przewozowe, należności powstałe w miejscu nadania do przewozu opłaca nadawca.
- nadawca może (za pisemną zgodą przewoźnika) przekazać opłacenie przewożonego towaru na odbiorcę lub inną osobę ponosząc przy tym odpowiedzialność gwarancyjną.
-nadawca może odstąpić od umowy przewozu lub też wprowadzić do umowy zmiany żądając aby przewoźnik zwrócił przesyłkę.
Transport morski – organizacje międzynarodowe:
Międzynarodowa Organizacja Morska – IMO- International Maritime Organisation (powstała w 1948r.)
Cele:
- Podejmowanie wysiłków i prac na rzecz podnoszenia bezpieczeństwa i warunków pracy na morzu
- Praca nad ograniczaniem i całkowitą likwidacją praktyk dyskryminacyjnych
- Ujawnienie nieuczciwych praktyk stosowanych przez koncerny żeglugowe
- Ochrona środowiska naturalnego mórz i oceanów
Realizacja celów:
- podnoszenie i jednocześnie ujednolicanie wymogów technicznych i organizacyjnych, stawianych eksploatowanym statkom i przedsiębiorstwom armatorskim
Komitet Żeglugowy UNCTAD – organ pomocniczy rady handlu i rozwoju działającej przy konferencji narodów zjednoczonych ( działa od 1965r.)
Cele:
- Poszukiwanie i wypracowywanie rozwiązań w zakresie:
- polityki frachtowej
- działalności konferencji żeglugowych
-próby stworzenia rad załadowców
- ekonomicznej, organizacyjnej i instytucjonalnej problematyki żeglugi morskiej krajów gospodarczo słabiej rozwiniętych
- stanowienia norm prawa międzynarodowego, regulującego zasady współpracy w transporcie morskim
Międzynarodowa Federacja Żeglugowa – International Shipping Federation LTD – ISF (powstała w 1908r. z siedzibą w Londynie). Organizacja pozarządowa, której członkami są krajowe zrzeszenia armatorów z krajów gospodarczo wysoko rozwiniętych.
Cele:
- reprezentowanie swoich członków i ich interesów w sprawach stosunków pracy w żegludze
- będąc zrzeszeniem armatorów, reprezentuje punkt widzenia pracodawców
Posiada status organizacji współpracującej z IMO oraz Radą Społeczno-Ekonomiczną Narodów Zjednoczonych – ECOSOC.
Międzynarodowa Izba Żeglugi (1921r.) – International Chamber of Shipping – ICS – zrzesza armatorów z głównych krajów morskich o gospodarkach wysoko rozwiniętych oraz Indii.
Cele:
- ochrona interesów jej członków na forum międzynarodowym w sprawach dotyczących technicznej, prawnej i ekonomicznej strony uprawiania zarobkowej żeglugi na morzu.
ICS jest organizacją pozarządową, posiadającą status konsultanta IMO i EC.
Międzynarodowy Związek Kolejowy – Union Internationale des chemins de ferr – UIC (1922r., z siedzibą w Paryżu). Obecnie członkami są związki kolejowe z 64 krajów całego świata.
Cele i zadania:
- rozwijanie i ułatwianie międzynarodowych przewozów kolejowych
- inicjowanie i popieranie współpracy międzynarodowej w obrębie transportu kolejowego
- promowanie i prowadzenie wspólnych prac badawczych nad szeroko pojętym rozwojem tej gałęzi transportu
- ujednolicenie taboru, urządzeń oraz metod eksploatacji technicznej i handlowej kolei.
Międzynarodowa Organizacja ds. przewozów kolejowych – Organisation Intergouvermentale pour des Transports Intermatiomaux Ferroviaires – OTiF (1980r.)
Cel:
- Nadzorowanie wykonywania postanowień konwencji COTIF
Zasięg oddziaływania ograniczony do krajów, które do niej przystąpiły.
Międzynarodowa Federacja Drogowa (1948) International Road Federation : organizacja pozarządowa, działająca z pobudek międzynarodowych.
Cel: promowanie, zgodnego z potrzebami przewozowymi ,rozwoju dróg kołowych na świecie, odpowiadających wysokim wymaganiom i standardom technicznym, szczególnie w zakresie bezpieczeństwa ruchu
Realizacja: rozpowszechnianie możliwie najlepszych rozwiązań technicznych, organizacyjnych i ekonomicznych, budowlanych i następnie eksploatowanych dróg
Międzynarodowy Związek Przewoźników Drogowych (1948 z siedzibą w Genewie) International Road Transport Union – IRU. Zrzesza głównie przewoźników drogowych, dba o ich interesy i prawa. Działa na podstawie prawa szwajcarskiego, skupia 113 organizacji z 46 krajów świata.
Podstawowy cel: popieranie rozwoju krajowego i międzynarodowego transportu drogowego, w tym ochrona tego transportu wykonywanego zarobkowo.
Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego; International Civil Aviation Organisation – ICAO (1947, siedziba w Montrealu) powstała z konsekwencji wejścia w życie konwencji chicagowskiej.
Główne cele:
- podejmowanie działań zrzeszających w kierunku systematycznego rozwoju bezpiecznego, międzynarodowego lotnictwa cywilnego;
- inspirowanie i promowanie prac nad nowymi konstrukcjami samolotów i metodami ich eksploatacji w celach niemilitarnych
- podejmowanie działań zmierzających do powstawania nowych szlaków, dróg i portów lotniczych oraz urządzeń naziemnych zapewniających bezpieczeństwo lotu
- podejmowanie działań ograniczających przejawy dyskryminacji między państwami członkowskimi
- podejmowanie problemów z zakresu transportu lotniczego krajów gospodarczo słabo rozwiniętych.
UMOWY POMOCNICZE TRANSPORTU
Umowa spedycji – uregulowana w kodeksie cywilnym w artykułach od 794 do 804. Występuje w tej regulacji jako odrębna umowa nazwana.
Zgodnie z art. 794 k.c, przepisy kodeksu cywilnego o spedycji stosuje się do spedycji tylko o tyle, o ile nie jest ona uregulowana odrębnymi przepisami.
Zgodnie z art. 794 k.c. – przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem.
Umowa (najmu) czarteru środka transportowego nie powinna być utożsamiana z umową przewozu, bowiem z postanowień obu wynikają odmienne prawa i obowiązki stron.
Najem pojazdu samochodowego może nadto wywoływać konsekwencje prawne, wynikające z zasad wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego i przepisów prawa o ruchu drogowym.
Stronami umowy (najmu) czarteru środka transportu są :
-przewoźnik (oddający czarter)
- czarterujący
Umowa ta ma charakter odpłatny i polega na oddaniu przez przewoźnika do rozporządzania przez czarterującego powierzchnię użytkową środka transportowego w celu wykonywania przewozu osób lub rzeczy.
Przedmiotem umowy czarteru jest:
- określona powierzchnia użytkowa środka transportowego, uzależniona od liczby przewożonych pasażerów, lub rodzaju i ciężaru ładunków
- zdolność przemieszczania się wyczarterowanego środka transportu
Czarterujący powinien zapewnić taki pojazd, który posiada wymagany stan techniczny, zaopatrzyć go w paliwo, a także zapewnić profesjonalny, odpowiednia przygotowany do wykonania przewozu personel.
Wynagrodzenie w umowie czarteru jest ustalone w transporcie drogowym przede wszystkim na podstawie ustalonych taryf.
-Umowy czarteru środka transportowego nie należy utożsamiać z typową umową najmu pojazdu samochodowego, określoną w przepisach kodeksu cywilnego.
-Umowa najmu polega na odpłatnym oddaniu rzeczy w używanie (art. 659 1.k.c). Wynika z niej zobowiązanie zwrotu rzeczy w stanie nie pogorszonym (art. 675 1 k.c.)
- Przy umowie czarteru środka transportowego czarterujący nie przekazuje rzeczy w użytkowanie, ponieważ sam znajduje się w posiadaniu też rzeczy, zapewnia kontrolę nad nią.
W prawie morskim, wg. Kodeksu morskiego, z dnia 18 września 2001r, art. 104 umowa przewozu ładunku może:
- Stanowić, że przewoźnik odda całą albo określoną część przestrzeni ładunkowej statku pod ładunek, na jedną lub więcej podróży (umowa czarterowa)
- Dotyczyć przewozu poszczególnych rzeczy albo ładunku określonego wg. rodzaju, ilości, miary lub wagi (umowa bukingowa)
Art. 105 1 – umowa przewozu określa stosunek pomiędzy przewoźnikiem a pasażerem.