ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
Zdolność prawna- możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków; człowiek posiada ją od momentu urodzenia do śmierci
Zdolność do czynności prawnych- zdolność do nabywania we własnym imieniu praw i zaciągania obowiązków
0- 13- brak zdolności do czynności prawnych
13- 18- częściowa zdolność do czynności prawnych
18 do końca życia- pełna zdolność do czynności prawnych
Kobieta może zyskać pełną zdolność do czynności prawnych w wieku 16 lat jeżeli wyjdzie za mąż za zgodą sądu.
Osoba, która nie ma zdolności do czynności prawnych może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego pod warunkiem, że umowy takie zostały wykonane i nie prowadzi to do szkody tej osoby. Inne umowy zawierane przez ta osobę są nie ważne.
Osoba, która ma częściową zdolność do czynności prawnych może zawierać umowy pod warunkiem, że na ich zawarcie wyrazi zgodę przedstawiciel ustawowy oraz może zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego.
Za osobę ubezwłasnowolnioną działa opiekun. Ubezwłasnowolnienie może być całkowite lub częściowe.
OSOBY FIZYCZNE I OSOBY PRAWNE
Osoba fizyczna:
- PESEL
- imię i nazwisko
- miejsce zamieszkania
- płeć
- wiek
- stan rodzinny- pochodzenie, związanie małżeństwem
- stan cywilny- akt urodzenia, akt małżeństwa
Osoba prawna:
- może mieć wpis do rejestru
- nazwa (firma)
- siedziba
- organy (uprawnione do działania)
Osoby prawne są to: skarb państwa i inne jednostki organizacyjne, którym osobna ustawa przyznaje osobowość prawną. Wszystkie osoby prawne mają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Są to np. : Akademia Morska, spółki akcyjne, spółki z o.o.
Osoby fizyczne reprezentujące osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności prawnej za zobowiązania osoby prawnej. Odpowiedzialność ta ponosi osoba prawna. Organy podejmują decyzje, a reprezentant reprezentuje osobę prawną.
Podział osób prawnych:
- państwowe osoby prawne:
*skarb państwa
*przedsiębiorstwa państwowe
*spółki akcyjne, których wszystkie akcje należą do skarbu państwa
*NBP- własność skarbu państwa
*banki państwowe (np. Bank Gospodarstwa Krajowego)
- jednostki samorządu terytorialnego
* gmina
*powiat
* województwo
*związki międzygminne
- korporacyjne i fundacyjne osoby prawne (stowarzyszenia rejestrowe, partie polityczne, spółki handlowe- spółka akcyjna i spółka z o.o., spółdzielnie, fundacje)
Jednostki organizacyjne nie posiadają osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Członkowie tych jednostek odpowiadają za ich zobowiązania. Np. : spółki osobowe (spółka jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo- akcyjna), stowarzyszenia nierejestrowane. Jednostki organizacyjne mają zdolność do czynności prawnych.
PRZEDSIĘBIORCY
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna, nie posiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, która we własnym imieniu prowadzi działalność gospodarczą lub zawodową. Nazwą przedsiębiorcy jest firma. Firma nie może być zbyta.
Przedsiębiorcy- osoby fizyczne-> Ewidencja działalności gospodarczej (gmina)
Przedsiębiorcy- osoby prawne i jednostki organizacyjne-> Krajowy Rejestr Sądowy (Sad rejonowy)
RZECZY
Cechy rzeczy: ma charakter materialny, jest wyodrębniona z przyrody.
Rzeczy dzielimy na: ruchome ( mogą zmienić miejsce) oraz nieruchomości (trwale związane z danym miejscem). Wśród nieruchomości wyodrębniamy: grunty (rolne i nie rolne), budynki oraz części budynków.
Rzeczami nie są tkanki, narządy, organy, zwłoki oraz zwierzęta.
Użytkowanie wieczyste to nie jest własność. Jest się właścicielem budynku ale nie gruntu. Użytkownikiem wieczystym można być minimalnie 40 a maksymalnie 99 lat.
Rzeczy składają się z elementów. Częścią składową jest wszystko to co nie może być odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączanego.
Przynależnościami są rzeczy ruchome potrzebne do korzystania z innej rzeczy (rzeczy głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi.
Czynność prawna mająca za przedmiot rzecz główną odnosi skutek zawsze względem części składowych a względem przynależności tylko wtedy jeżeli nic innego nie wynika z treści czynności prawnej lub przepisów prawnych.
PRZEDSIĘBIORSTWO
Przedsiębiorstwo to zespół składników majątkowych i niemajątkowych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Czynność prawna mająca za przedmiot przedsiębiorstwo dotyczy wszystkich jego składników chyba, że co innego wynika z jej treści albo przepisów prawa.
W skład przedsiębiorstwa wchodzą:
Nazwa przedsiębiorstwa
Własność nieruchomości i ruchomości oraz inne prawa do nich przysługujące
Prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy oraz inne prawa do korzystania z rzeczy
Wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne
Koncesje, licencje, zezwolenia
Patenty i inne prawa własności przemysłowej (znaki towarowe, wzory użytkowe i przemysłowe)
Majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne
Tajemnice przedsiębiorstwa
Księgi, dokumenty związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa
PRZEDSTAWICIELSTWO
Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach jego umocowania wywołuje skutki bezpośrednio dla reprezentowanego.
Do 18 roku życia naszymi przedstawicielami są rodzice (przedstawiciel ustawowy).
Przedstawicielstwo dzielimy na: ustawowe (rodzice, opiekun, kurator, organ osoby prawnej jednostki organizacyjnej, syndyk masy upadłości) oraz pełnomocnictwo (ogólne, rodzajowe, do dokonania poszczególnej czynności).
Przedstawicielstwo ustawowe jest określone w ustawach, pełnomocnictwo musi być wyrażone na piśmie.
Pełnomocnictwo ogólne upoważnia do dokonywania czynności zwykłego zarządu, pełnomocnictwo rodzajowe do dokonywania czynności określonego rodzaju.
Prokura jest pełnomocnictwem udzielanym przez przedsiębiorcę do dokonywania czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Prokura jest wpisywana do Krajowego Rejestru Sadowego. Prokurent nie może: zbyć przedsiębiorstwa, oddać go do czasowego korzystania, zbyć lub obciążyć nieruchomości.
CZYNNOŚCI PRAWNE
1 podział (ze względu na ilość stron):
- czynności jednostronne (testament, uznanie dziecka, udzielenie pełnomocnictwa)
- umowy
- uchwały
2 podział:
- czynności konsensualne (konsensusy)- dochodzą do skutku przez samo złożenie oświadczenia woli, zawarcie umowy
- czynności realne- nie wystarczy sama umowa, ale też inne czynności (np. wpis do księgi wieczystej)
3 podział (ze względu na status stron):
- czynności między żyjącymi
- czynności na wypadek śmierci ( testament)
4 podział:
- czynności zobowiązujące
- czynności rozporządzające
5 podział:
- czynności nieodpłatne (darowizna, użyczenie)
- czynności odpłatne
6 podział:
- mają charakter przysparzający (korzyści)
- nie mają charakteru przysparzającego
UMOWY
Formy zawierania umów:
- forma pisemna (podstawowa forma zawierania umów)
- data pewna (poświadczenie przez dany organ daty przedłożenia)
- podpis notarialnie poświadczony
- akt notarialny
3 skutki niezachowania formy:
- nieważność
- utrudnienia dowodowe
- niewywołanie określonych skutków
Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy, wydać tę rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić za nią.
SPÓŁKI KAPITAŁOWE -występują na rynku dłużej od spółek osobowych
Dzielimy je na:
1.spółka Z O.O (z ograniczoną odpowiedzialnością) w Polsce spółka tego typu jest spółką handlową, czyli taką której funkcjonowanie regulowane jest przez Kodeks spółek handlowych; Spółkę z o.o. może założyć jedna lub więcej osób fizycznych lub prawnych bądź jednostek organizacyjnych bez osobowości prawnej (np. spółka jawna)
- organy: Zgromadzenie wspólników - najwyższa władza spółki, podejmuje uchwały większością zwykłą lub (w ważnych dla spółki sprawach - kwalifikowaną) w głosowaniu jawnym, lub niekiedy - tajnym; Zarząd - powoływany przez zgromadzenie wspólników lub radę nadzorczą; minimalny skład to 1 osoba; umowa spółki może zawierać odmienne uregulowania dotyczące sposobu powoływania członków zarządu; nieobowiązkowo rada nadzorcza bądź komisja rewizyjna. Ustanowienie rady nadzorczej jest obligatoryjne w dwóch przypadkach: jeśli kapitał zakładowy osiągnął 500 000 PLN, a jednocześnie liczba wspólników wynosi 25 (chyba że istnieje już komisja rewizyjna), oraz zawsze wtedy, gdy spółka z o.o. powstała ze spółki Skarbu Państwa. Organy te sprawują nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach;
-zalety: ograniczona odpowiedzialność, wysoka wiarygodność spółki, osobowość prawna, możliwość przyjęcia lub odejścia pracownika bez rozwiązywania spółki ; wady: wysoki kapitał zakładowy (przynajmniej 50 000zł); koszty uruchomienia działalności spółki, duża odpowiedzialność zarządu
- spółka z o.o. jest jednorodna i jej zarząd może być jednorodny
2.spółka akcyjna (S.A) : najwyżej rozwinięta forma spółki; kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki - akcjonariuszami; nabywa osobowość prawną z chwilą wpisania przez założycieli do KRS-u (Krajowego Rejestru Sądowego)
- kapitał: udziały wniesione to min. 500 000 z przy rozpoczęciu, jest podzielony na akcje które muszę mieć wartość min. 1zł; giełda - różne zlecenia skondensowania akcji; przedsiębiorca jest oddzielony od właściciela; akcjonariat zwolniony
-organy: zarząd - powoływany maksymalnie na 5 lat, reprezentujący spółkę na zewnątrz i prowadzący jej sprawy, Na członkach zarządu ciąży tzw. zakaz konkurencji, natomiast nie ma ograniczenia liczby kadencji.; rada nadzorcza - wykonująca stały nadzór nad zarządem, składa się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych - minimum 5 osób, powoływanych i odwoływanych przez zgromadzenie akcjonariuszy; walne zgromadzenie
- właściciele - 17% przewagi akcjonariatu od zarządu, zarobek: różnica giełdowa
- zalety: proste gromadzenie kapitału, brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki, łatwe sprawdzenie wiarygodności spółki; może być jednoosobowa; wady: drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji, konieczność prowadzenia pełnej księgowości, skomplikowany proces likwidacji
- kapitały początkowe: zależą od prawa i możliwości
- sprzedaż akcji może nastąpić w każdej chwili - właściciel nie musi pytać zarządu
SPÓŁDZIELNIA - min. 10 osób fizycznych lub 3 prawne - spółdzielcy
- wspólne cele zarobkowe lub gospodarcze : fundusz udziałowy powstaje z wpłat udziałów członkowskich. W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on zwrotowi byłemu członkowi, chyba że został przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni,
- ma osobowość prawną
- musi mieć swoje organy :
1) walne zgromadzenie;
2) rada nadzorcza,
3) zarząd - podobnie jak w spółce akcyjnej
4) w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli - zebrania grup członkowskich.