WALKA Z KOŚCIOŁEM RZYMSKOKATOLICKIM

Stronnictwo Pracy na czele z Karolem Popielem, ks. Zygmuntem Kaczyńskim i gen. Izydorem Modelskim. Po powrocie do kraju aktywu partyjnego SP, PPR starała się nie dopuścić odbudowy Stronnictwa w tradycyjnym kształcie i chciała zorganizować je w jako organizację konspiracyjną- Stronnictwo Zrywu Narodowego, kierowaną przez lojalnych komunistów tzw. wojewodów czyli Zygmunta Felczaka i Feliksa Widy- Wirskiego.

SP działało w konspiracji i na emigracji. Program określony był poprzez katolicką naukę społeczną, uspołecznienie gałęzi przemysłu i banków, upowszechnienie własności prywatnej oraz średnich gospodarstw rolnych 8 – 15 ha. Uważano, że powinno ograniczyć się rolę władzy na rzecz samorządów terytorialnych. Cały czas trwały naciski kierowane w stronę SD. W pewnym czasie działały równolegle dwa SD. Jedno kierowane przez komunistę Felczaka, a drugie przez Popiela. Jednak doszło do połączenia tych dwóch antagonistycznych organizmów. Jednak MBP chciało aby większość stanowili zrywowcy. Nie udało się tego uczynić ponieważ Popiel zrezygnował z tworzenia SD i pozostało ono już tylko pod egidą PPR.

W pierwszych latach Polski Ludowej starano się nadmiernie nie rozdrażniać Kościoła, ponieważ istotna część społeczeństwa była katolikami. W końcu września wprowadzono śluby i rozwody cywilne, religię wprowadzono w szkołach jako przedmiot nadobowiązkowy i zerwano konkordat z Watykanem. Jednak bez przeszkód działały seminaria duchowe i katolickie szkoły wyższe. Do 1948 radio nadawało Msze oraz państwo zajmowało sie dofinansowaniem zniszczonych w czasie wojny świątyń. Z ustawy rolnej wyłączono ziemię kościelną, działał Caritas, oraz katolickie wydawnictwa. Do kraju powrócił prymas August Hlond, a ważną rolę odgrywał abp Adam Sapieha.

Paradoksalnie zerwanie konkordatu okazało się korzystne dla Kościoła ponieważ Watykan (45-53) mógł mianować nowych biskupów czy prymasa bez konsultacji z władzami Polski. Zaczęto wydawać pisma świeckich katolików: Tygodnik Powszechny, Znak. W Warszawie zajmowano się abp Zygmunt Kaczyński wydawał Tygodnik Warszawski. W listopadzie roku 1945 zaczął ukazywać się tygodnik Dziś i jutro reprezentował on stanowisko katolików i narodowców, którzy byli gotowi do współpracy z władzami komunistycznymi. Na jego czele stał Bolesław Piasecki, znany przedwojenny działacz Ruchu Narodo- Radykalnego, a później szef konspiracyjnej Konfederacji Narodu. W swoich poglądach łączył antysemityzm, antysowietyzm i skrajny nacjonalizm. Z tego drugiego zrezygnował gdy był uwięziony i zagrożony karą śmierci- zadeklarował wtedy zmianę poglądów.

Episkopat wzywał katolików do tworzenia własnych ugrupować i popierał SD Popiela. 8IJ

W okresie stalinizmu dążono do ateizacji społeczeństwa. Zwalczano wpływy Kościoła Katolickiego, wykorzystując środki masowego przekazu. Państwo przejęło prowadzone przez Kościół szpitale oraz kościelne i zakonne dobra. Próbowały doprowadzić do konfliktów wśród duchowieństwa. Władze komunistyczne popierały działalność:

• Komisji Księży (przy Związku Bojowników o Wolność i Demokrację)

• ruch księży patriotów (do 1954 należało 10% duchowieństwa)

Próbowano wymusić podporządkowanie szantażem lub skorumpować księży.

Rok 1950- podpisanie porozumienia między przedstawicielami rządu RP i episkopatu polskiego w którym władze zobowiązywały sie pozostawić naukę religii w szkołach , zachować szkoły katolickie w tym Katolicki Uniwersytet Lubelski oraz uszanować prawa katolików do zrzeszania się, wydawania własnej prasy, swobody kultu i pielgrzymek. Episkopat zobowiązał się do nauczania w duchu poszanowania prawa i władzy państwowej, rezygnacji ze sprzeciwu wobec kolektywizacji wsi oraz zobowiązał się współpracować przy zwalczaniu zbrojnych oddziałów opozycji i przeciwdziałaniu wszelkim dążeniom do wywołania wojny. Jednak władze komunistyczne nie zamierzały przestrzegać tych postanowień. Narzucały swoje stanowisko przy obsadzaniu diecezji, zlikwidowały niższe seminaria duchowne oraz nowicjaty zakonne. Cenzurowano wydawnictwa kościelne i uniemożliwiano odbywanie pielgrzymek. Szykanowano duchownych.

• proces pokazowy biskupa ordynariusza kieleckiego Czesława Kaczmarka

  • oskarżano go o kolaborację z Niemcami, szpiegostwo, propagandę na rzecz waszyngtońsko- watykańskich mocodawców

  • skazano go na 12 lat więzienia

• 25 września 1953 aresztowanie prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego

• więziony trzy lata bez procesu

• oskarżano duchownych o niemoralne prowadzenie się, pogoń za pieniędzmi, zdradę i szpiegostwo

• premier Cyrankiewicz: wszelkie próby wykorzystania ambony czy szat kapłańskich do podniecenia namiętności przeciwko państwu ludowemu lub popierania podziemia będą przecinane z całą stanowczością i surowością prawa

Grudzień 1953, władze zmusiły episkopat, a następnie resztę duchowieństwa do ślubowania na wierność PRL. Księża, którzy odmówili przysięgi nie mogli pełnić swoich obowiązków duszpasterskich. Pius XII zagroził, że katolicy wstępujący do partii komunistycznych będą obłożeni ekskomuniką.

W 1958 Gomułka wznowił walkę z Kościołem Katolickim. Zniesiono lekcję w szkołach, utrudniano budowlę i remont kościołów, a kleryków powoływano do służby wojskowej. Oficerom wojska i milicji oraz urzędnikom partyjnym zabraniano uczestnictwa w nabożeństwach. Nie mogli oni zawierać ślubów kościelnych, ani chrzcić dzieci.

Gomułka ostro zaatakował duchowieństwo, gdy w listopadzie 1965 r. biskupi polscy skierowali list do biskupów niemieckich wzywający do pojednania obu narodów, zawierający słowa: udzielamy przebaczenia i prosimy o przebaczenie. Polscy duchowni zostali oskarżeni o zdradę interesów narodowych. Propaganda państwowa głosiła hasło nie przebaczamy. Gdy w 1966 Kościół obchodził milenium chrztu Polski, władze państwowe zorganizowały konkurencyjne obchody tysiąclecia państwa polskiego. Wyrazem fatalnych stosunków na linii państwo- Kościół była odmowa wpuszczenia do Polski papieża Pawła VI .Władze próbowały przerwać też peregrynację, czyli wędrówkę kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej po wszystkich parafiach. Milicja skonfiskowała obraz i odesłała go na Jasną Górę. Przez te akcje wzrósł autorytet prymasa, a obniżył się Gomułki.

W okresie rządów Gierka i jego ekipy polepszyły się stosunki z Kościołem Katolickim. Władze zaniechały propagandy antykościelnej i wydawały zgodę na wznoszenie nowych świątyń. Kościół Katolicki cieszył się stosunkowo dużą swobodą. Reperkusji nie wywołała także krytyka nowelizacji konstytucji przez prymasa Wyszyńskiego ani potępienie przez niego represji wobec uczestników wydarzeń z Radomia i Ursusa. Jednym z przełomowych momentów było wybranie 16 października 1978 r. arcybiskupa Krakowa, kardynała Karola Wojtyły, na papieża. Wywołało to entuzjazm wśród polskich katolików. W czerwcu 1979 roku władze polskie wyraziły zgodę na pielgrzymkę Jana Pawła II do Polski. Papież odwiedził: Warszawę, Gniezno, Częstochowę, Kraków, Oświęcim, Nowy Targ i Wadowice.