ŻOŁĄDEK

To workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego . Stanowi zbiornik pokarmu, trawi pokarm oraz go wyjaławia.

Położenie: leży ukośnie  w nadbrzuszu prawym i podżebrzu lewym .

Budowa: posiada ścianę przednia i tylna, krzywiznę większą i mniejszą, trzon , dni , wpust oraz odźwiernik.  Ściana żołądka zbudowana jest od zewnątrz  z  błony surowiczej, z błony mięśniowej która 3 warstwy i z błony śluzowej która jest bardzo silnie pofałdowana.  Błona śluzowa zawiera dwa rodzaje gruczołów.

a)      Gruczoły żołądkowe  właściwe które znajdują się w dnie i na trzonie, produkują pepsynogen i kwas solny.

b)      Gruczoły odźwiernikowe – są w okolicy odźwiernika – produkują śluz, który chroni błonę śluzową przed strawieniem przez enzymy oraz zmniejsza tarcie przy przechodzeniu pokarmu.

Żołądek produkuje sok żołądkowy. 

SOK ŻOŁĄDKOWY:

Produkcja na dobę 2-3 litry

PH – 0,8-1,5 bardzo kwaśny

Skład:

- pepsynogen – trawi białko

- Kwas solny – rozpoczyna trawienie białek , wyjaławia pokarm

- śluz żołądkowy – pełni funkcję ochronną

- lipaza żołądkowa- trawi lekkie zemulgowane tłuszcze

- u noworodków podpuszczka trawi kazeinę – białko mleka

- czynnik wewnętrzny – niezbędny do wchłaniania witaminy B12.

B12 działa krwiotwórczo.

W żołądku zachodzi głównie trawienie białka

Budowa i funkcje Wątroby

Wątroba jest największym gruczołem organizmu. Waży ok. 1,5 kg. Jest bardzo dobrze ukrwiona ale też krucha i łatwo ulega uszkodzeniom.

Położenie: Leży w prawym podżebrzu

Budowa: Posiada dwa płaty, prawy i lewy. Kilka więzadeł oraz wrota wątroby gdzie przechodzą przewody żółciowe, żyła wrotna i tętnica wątrobowa.  Wątroba posiada budowę zrazikową, Zrazik to duża liczba komórek wątrobowych ułożonych w beleczki plus naczynia włosowate i tworzące się kanaliki żółciowe.

FUNKCJE:

1.      Wytwarza żółć.

2.      Magazynuje glikogen, tłuszcze, białka i witaminy

3.      Bierze udział w  niszczeniu erytrocytów

4.      Pełni rolę odtruwającą

5.      Wytwarza białka osocza tj. fibrynogen i protrombinę ( krzepnięcie krwi )

6.      Jest centralnym narządem przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów.

7.      Reguluje gospodarkę żelaza i miedzi.

8.      Wytwarza heparynę ( zapobiega powstawaniu zakrzepów w naczyniach)

ŻÓŁĆ – jest produkowana nieustannie w komórkach wątrobowych i magazynowana w pęcherzyku żółciowym. Produkcja od 500-1000ml.

ROLA ŻÓŁCI:

- aktywowanie enzymów trzustkowych ( głównie lipaza)

- emulgowanie tłuszczów ( rozbijanie na drobne cząsteczki)

- rozpuszczanie kwasów tłuszczowych

PRZEŁYK

To długi, wąski cylinder mięśniowy. Ma długość 25-30 cm, średnicę 13mm- pusty, pełny może mieć szerokość do 25mm . Rozciąga się od C6 do Th11. Posiada trzy odcinki:

a)      Szyjny leżący za tchawicą

b)      Piersiowy biegnie w śródpiersiu tylnym

c)      Brzuszny – ma 2-5 cm, zaczyna się od otworu przełykowego przepony i kończy wpustem żołądka. Posiada trzy przewężenia, na granicy z gardłem, w miejscu skrzyżowania z lewym oskrzelem i w obrębie przepony. Przełyk pełni funkcję transportująca z gardła do żołądka

Zęby

Zęby służą do pobierania kęsów pokarmowych i żucia pokarmów, są również organem chwytnym oraz biorą czynny udział w budowie twarzy i procesie mówienia.

Korona zęba pokryta jest szkliwem, a korzeń cementem. Wewnątrz zęba mieści się jama zęba, która wypełniona jest miazgą, zbudowaną z naczyń krwionośnych i nerwów. Część jamy znajdująca się w koronie nosi nazwę komory zęba, a w korzeniu - kanału zęba.

U człowieka występują dwa rodzaje uzębienia:

Zęby mleczne - jest ich 20;

·         Zęby stałe - jest ich 32.

W uzębieniu stałym wyróżnia się cztery rodzaje zębów:

·         Siekacze - jest ich 8 (4 w szczęce i 4 w żuchwie), posiadają specjalny brzeg sieczny, który służy do nacinania i odcinania pokarmów;

·         Kły - są 4 (2 w szczęce i 2 w żuchwie), u człowieka są funkcjonalnie szczątkowe, służą do chwytania i rozrywania pokarmów;

·         Przedtrzonowce - jest ich 8 (4 w szczęce i 4 w żuchwie);

·         Trzonowce - jest ich 12 (6 w szczęce i 6 w żuchwie).

Zęby sieczne (siekacze i kły) oraz zęby przedtrzonowe dolne i zęby przedtrzonowe drugie górne są zębami jednokorzeniowymi. Zęby przedtrzonowe pierwsze górne i zęby trzonowe dolne mają dwa korzenie, zęby trzonowe górne mają trzy korzenie. Natomiast budowa trzecich zębów trzonowych, tzw. zębów mądrości jest nieregularna - liczba korzeni jest często zmienna.

Wyrostek zębodołowy jest to wyrostek kości szczęki lub żuchwy o kształcie podkowy, w którym umieszczone są poszczególne zęby.

Staw skroniowo-żuchwowy jest to staw łączący żuchwę z czaszką. Bierze czynny udział w procesie mówienia, przyjmowania i żucia pokarmów itp.

Przyzębie jest to aparat utrzymujący ząb. Utworzony jest z tkanek stykających się w obrębie jego szyjki: dziąsła, ozębnej, okostnej, kości wyrostka zębodołowego i cementu korzeniowego (mimo że jest on właściwie tkanką zęba). Przyzębie w wieku starczym charakteryzuje się poziomym i regularnym zanikiem wyrostków zębodołowych i rozchwianiem obnażonych zębów.

Choroby przyzębia należą do najbardziej rozpowszechnionych chorób u ludzi i powodują znaczną utratę zębów. Najczęstsza choroba przyzębia to zapalenie przyzębia. Czynnikami wywołującymi zapalenie przyzębia są:

·         Płytka bakteryjna na zębach, dziąsłach i protezach zębowych;

·         Nieprawidłowe, nawisające wypełnienie;

·         Kamień nazębny;

·         Nieprawidłowe uzupełnienia protetyczne.

Kieszonka dziąsłowa jest to szczelina dziąsłowa między szkliwem i cementem a wewnętrznym nabłonkiem dziąsła. Dno fizjologicznej kieszonki dziąsłowej stanowi tzw. przyczep nabłonkowy - jest to połączenie między zębem a dziąsłem w okolicy szyjki zęba.

Język

Język, twór mięśniowy wyrastający z dna jamy ustnej, powleczony błoną śluzową, składający się z korzenia (nasady) i trzonu. Części te oddziela rowek graniczny, widoczny na powierzchni grzbietowej.

Zmysł smaku, smak, zdolność rozróżniania substancji za pomocą zakończeń nerwowych znajdujących się w kubkach smakowych brodawek języka. Człowiek rozróżnia 4 zasadnicze rodzaje smaków: gorzki, słony, kwaśny i słodki. Smak współdziała ze zmysłem węchu.

W tym rowku znajdują się brodawki okolone. Na grzbiecie trzonu widać ponadto brodawki nitkowate, grzybowate i na brzegach brodawki liściaste. Wokół brodawek okolonych i grzybowatych rozmieszczone są zakończenia smakowe w postaci kubków smakowych widocznych pod mikroskopem.

UNACZYNIENIE I UNERWIENIE

1. Jama ustna

   1. Gruczoły

      • Ślinianka przyuszna

        • unerwienie: n. językowo gardłowy

        • unaczynienie:

          • tętnice: od tętnicy szyjnej zewnętrznej lub skroniowej powierzchownej

          • żyły: do żyły szyjnej wewnętrznej

      • Ślinianka podżuchwowa

        • unerwienie: n. twarzowy

        • unaczynienie:

          • tętnice: od tętnicy twarzowej i tętnicy językowej

          • żyły: do żyły szyjnej wewnętrznej lub żyły twarzowej

      • Ślinianka podjęzykowa

   2. Język

      • unerwienie:

        • ruchowe: n. podjęzykowy (XII)

        • czuciowe: n. trójdzielny (V) { gałąź }, n. błędny (X){ gałąź }

        • zmysł smaku: 2/3 przednie n. twarzowy (VII);

1/3 tylna n. językowo- gardłowy

• unaczynienie:

  • tętnice: od tętnicy szyjnej zewnętrznej

  • żyły: uchodzą do żyły szyjnej wewnętrznej

1. Podniebienie

1. twarde

2. miękkie

   • unerwienie: n. językowo-gardłowy (XI)

   • unaczynienie:

     • tętnice: od tętnicy szczękowej, tętnicy twarzowej, tętnicy szyjnej zewnętrznej

     • żyły do żyły szyjnej wewnętrznej

1. Gardło

   • Unerwienie: n. językowo-gardłowy (IX); n. błędny (X)

   • Unaczynienie:

     • Tętnice: od tętnicy szyjnej zewnętrznej

     • Żyły: do żyły szyjnej wewnętrznej

2. Przełyk

   • Unerwienie:

   • Ruchowe:

   • Gałęzie n. błędnego (X)- włókna m. poprzecznie prążkowane

   • N. błędny i pień współczulny: włókna m. Gładkich

WŁÓKNA WSPÓLCZULE	WŁÓKNA PRZYWSPÓŁCZULNE
działanie hamujące	działanie pobudzające

• Nerwy czuciowe:

  • Włókna dochodzące IV-V odcinka piersiowego rdzenia

    • Unaczynienie:

      • Tętnice:

        • Część szyjna: od tętnicy podobojczykowej

        • Część piersiowa: od aorty piersiowej

        • Część brzuszna: od pnia trzewnego

      • Żyły:

        • Część do żyły głównej górnej, część do żyły wrotnej

1. Żołądek

   • Unaczynienie:

     • Tętnice: pochodzą od wszystkich trzech gałęzi pnia trzewnego

     • Żyły: mniejsze żyły zlewają się w

   • Unerwienie żołądka:

     • Włókna współczulne: ze splotu trzewnego

     • Włókna przywspółczulne: z n. błędnego (X)

UKŁAD WSPÓŁCZULNY	UKŁAD PRZYWSPÓLCZULNY
Hamuje perystaltykę żołądka	Pobudza perystaltykę żołądka
Hamuje wydzielanie	Pobudza wydzielanie

1. Jelito cienkie

   • Unaczynienie:

     • Tętnice:

   • Dwunastnica:

     • Tętnice pochodzą od tętnicy żołądkowej wspólnej

( część górna unaczyniona przez pień trzewny)

• Tętnice części dolnej pochodzą od tętnicy krezkowej górnej

• Jelito czcze i kręte

  • Żyły:

  • Łącza się i uchodzą do żyły krezkowej górnej, która trafia do żyły wrotnej

    • Unerwienie:

    • Włókna przywspółczulne: n. błędny (X)

    • Włókna współczulne: ze splotu trzewnego

UKŁAD WSPÓLCZULNY	UKŁAD PRZYWSPÓLCZULNY
Zahamowanie ruchów jelit	Przyśpieszenie ruchów jelit

1. Jelito grube

   • Jelito ślepe (kątnica) i wyrostek robaczkowy

   • Unaczynienie:

     • Tętnice: z tętnicy krezkowej górnej

     • Żyły: uchodzą do żyły krezkowej górnej→ do żyły wrotnej

   • Unerwienie:

     • Włókna współczulne: pień współczulny

     • Włókna przywspółczulne: n. błędny (X)

   • Okrężnica

     • Unaczynienie:

       • Tętnice:

Okrężnica wstępująca i 2/3 prawe okrężnicy poprzecznej→tętnica krezkowa górna

1/3 lewa okrężnicy poprzecznej do górnej części odbytnicy→ tętnica krezkowa dolna

• Unerwienie:

  • Włókna współczulne: pień współczulny

  • Włókna przywspółczulne:

Do 2/3 prawych okrężnicy poprzecznej→ n. błędny(X)

Od 1/3 lewej okrężnicy poprzecznej do końca odbytnicy→ włókna części krzyżowej układu przywspółczulnego

• Odbytnica

• Unaczynienie:

• Tętnice:

  • Część górna: od tętnicy krezkowej dolnej

  • Część środkowa: od tętnicy biodrowej wewnętrznej

  • Cześć dolna: od tętnicy sromowej wewnętrznej

• Żyły: łącza się i uchodzą: część do żyły głównej dolnej; cześć do żyły wrotnej

  • Unerwienie:

włókna części krzyżowej układu przywspółczulnego

1. Trzustka

   • Unaczynienie:

     • Tętnice:

       • Z pnia trzewnego: od gałęzi wątrobowej wspólnej i tętnicy śledzionowej

       • Z tętnicy krezkowej górnej

     • Żyły:

       • Uchodzą do żyły krezkowej górnej→ żyły wrotnej lub bezpośrednio do żyły wrotnej

   • Unerwienie:

     • Włókna współczulne: splot trzewny

     • Włókna przywspółczulne: n. błędny (X)

UKŁAD PRZYWSPÓLCZULNY	UKŁAD WSPÓŁCZULNY
Pobudzenie wydzielania	Hamowanie wydzielania
Rozszerzenie naczyń i przewodów wyprowadzających	Zwężenie naczyń i przewodów wyprowadzających

1. Wątroba

• Unerwienie:

  • Włókna przywspółczulne: n. błędny (X)

  • Nerwy współczulne: ze splotu trzewnego

UKŁAD WSPÓŁCZULNY	UKŁAD PRZYWSPÓLCZULNY
Hamuje wydzielanie żółci	Pobudza wydzielanie żółci

• Unaczynienie:

  • 2 obiegi:

    1. obieg czynnościowy:

       • z żyły wrotnej

    2. obieg odżywczy:

       • z tętnicy wątrobowej

Żyły wątrobowe odprowadzają krew z wątroby do żyły głównej dolnej

• tętnica wątrobowa wspólna:

pień trzewny→ tętnica wątrobowa wspólna→ tętnica wątrobowa właściwa

• żyła wrotna:

ze zlania się żył śledzionowej, krezkowej górnej i krezkowej dolnej

Budowa oka ludzkiego:

                            W strukturze gałki ocznej wyróżnia się złożony z wielu części optyczny układ oka, przez który przechodzą wiązki światła. Dzięki właściwościom poszczególnych części oka promienie świetlne zostają skupione, a na siatkówce odbija się pomniejszony, odwrócony             i rzeczywisty obraz obserwowanego obiektu. W skład układu optycznego wchodzą: rogówka, soczewka, siatkówka..

                            W skład ściany gałek ocznych wchodzą trzy błony, które dokładnie do siebie przylegają w tylnej części gałki.

1. warstwa zewnętrzna - włóknista, łącznotkankowa błona, która dzieli się na

przeźroczystą rogówkę z przodu gałki ocznej oraz na białawą, nieprzeźroczystą twardówkę, która otacza większą część gałki ocznej.

ü      rogówka- przeźroczysta błona, otaczająca od zewnątrz gałkę oczną w jej

przedniej części, w około 1/3 jej powierzchni. Rogówka jest fragmentem większego układu- układu optycznego. Rogówka pełni też funkcję ochronną względem tęczówki.

ü      twardówka- błona nieprzeźroczysta, która otacza od zewnątrz gałkę oczną            w tylnej jej części, nadając jej tym samym kształt.

 

2. warstwa pośrednia - błona naczyniowa, w skład której wchodzą naczyniówka,

              tęczówka i ciało rzęskowe.

ü      naczyniówka - część warstwy pośredniej zbudowana z licznych naczyń

włosowatych oraz włókien sprężystych. Naczyniówka dzięki włóknom sprężystym utrzymuje odpowiedni poziom napięcia naczyniówki. Naczyniówka odżywia gałkę oczną i dostarcza jej wystarczającą ilość tlenu.

ü      ciało rzęskowe - struktura biegnąca okrężnie aż do miejsca, w którym stykają

się rogówka i twardówka. Ciało rzęskowe jest przejściem pomiędzy naczyniówką  i tęczówką a siatkówką. Zbudowane jest z wyrostków rzęskowych i mięśnia rzęskowego. Stanowi też łącze z soczewką, wytwarza ciecz wodnistą. Ciecz wodnista pozwala na utrzymanie odpowiednie ciśnienie w gałce ocznej i odżywia rogówkę, soczewkę i ciało szkliste.

ü      tęczówka - jest niejako przedłużeniem siatkówki, rogówki i naczyniówki

wyrastającym z ciałka rzęskowego. Znajduje się w niej barwnik, który nadaje         jej barwę od jasnoniebieskiej po prawie czarną. Tęczówka jest zaopatrzona                 w okrężny mięsień: zwieracz, który dzięki przywspółczulnemu unerwieniu powoduje skurcze tęczówki zwężając źrenicę oka. Rozwieracz, drugi mięsień tęczówki, rozkurcza ją poszerzając otwór źreniczny a unerwiony jest współczulnie. Barwnik w tęczówce chroni oko przed rozproszonym światłem w otoczeniu.

 

3. warstwa wewnętrzna - światłoczuła siatkówka zbudowana z pręcików i czopków         oraz z elementów właściwej tkanki nerwowej i glejowej.

ü      czopki - w siatkówce człowieka występuje około 6 mln tych światłoczułych komórek. Najwięcej czopków jest w centrum siatkówki tworząc plamkę żółtą. W czopkach zawarty jest barwnik - jodopsyna. Czopki odróżniają barwy przy dobrym oświetleniu.

ü      pręciki - w siatkówce człowieka jest ich około 120 mln. Odpowiadają                   za widzenie przy słabym świetle. Barwnikiem występującym w pręcikach           jest rodopsyna, pochodna witaminy A.

 

                            W skład oka wchodzą elementy nie będące częścią wymienionych wyżej struktur wchodzących w skład trzech błon. Są to:

ü      ciecz wodnista - substancja, która jest gromadzona w ciele rzęskowym oraz w tylnej

części tęczówki, dzięki zjawiskom dializy, ultrafiltracji oraz wydzielania przez naczynia włosowate.

ü      soczewka oka - dwuwypukła, przeźroczysta struktura, którą budują specjalnie

zmodyfikowane komórki nabłonka. Załamują one światło mocniej w części centralnej           niż w częściach obwodowych. Sprężysta część soczewki dąży do jak największego uwypuklenia, ale hamują tą tendencję włókna obwódki rzęskowej, rozciągają soczewkę powodując jej spłaszczenie.

ü      nerw wzrokowy - zbudowany jest z wiązki włókien nerwowych (około 1 mln), które

wychodzą z gałki ocznej przez tarczę nerwu wzrokowego. Tarcza nerwu wzrokowego nosi też nazwę plamki ślepej, ponieważ nie ma w niej ani jednej komórki światłoczułej.

 

ZMYSŁ SŁUCHU I RÓWNOWAGI

Ucho możemy podzielić na trzy części:

• ucho zewnętrzne,

• ucho środkowe,

• ucho wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne tworzą małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny.

Małżowina uszna zbudowana jest z chrząstki, którą pokrywa skóra. Zadaniem tej struktury jest wyłapywanie fal dźwiękowych i kierowanie ich do przewodu słuchowego.

Przewód słuchowy zlokalizowany jest w kości skroniowej. Dochodzi on do błony bębenkowej. Przewód pokrywa skóra, a w jego początkowej części występują krótkie włosy, które chronią ucho przed wnikaniem ciał obcych. Nabłonek znajdujący się w przewodzie słuchowym odpowiada za produkcje woskowiny, spełniającą również funkcję ochronną. Woskowina, która zalega w przewodzie słuchowym może osłabiać słuch, wywołuje bowiem pewne zakłócenia w odbieraniu dźwięku.

Zewnętrzny przewód słuchowy kończy się błoną bębenkową. Oddziela ona ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Błona bębenkowa jest zbudowana z tkanki łącznej i charakteryzuje się elastycznością i silnym unerwieniem. Błona zostaje wprowadzona w drgania pod wpływem dźwięków, które są następnie przekazywana do ucha wewnętrznego.

Ucho środkowe. W jego skład wchodzi jama bębenkowa, kosteczki słuchowe oraz trąbka słuchowa (Eustachiusza).

Jama bębenkowa będąca przestrzenią powietrzną, położona jest w kości skroniowej. Ograniczona jest ona od strony zewnętrznej błoną bębenkową, od strony wewnętrznej natomiast ścianą kostną ucha wewnętrznego. Jama bębenkowa łączy się z gardłem trąbką słuchową. Dzięki temu możliwe jest wyrównywanie ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej. Mechanizmem, który wspomaga ten proces jest połykanie.

Kosteczki słuchowe zlokalizowane są w jamie bębenkowej. Zaliczamy do nich: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Młoteczek łączy się z błona bębenkową, strzemiączko z okienkiem owalnym. Kosteczki te przenoszą i wzmacniają drgania błony bębenkowej na ucho wewnętrzne.

Ucho wewnętrzne (błędnik): składa się z błędnika kostnego i leżącego w nim błędnika błoniastego. Przestrzeń pomiędzy błędnikiem kostnym a błędnikiem błoniastym wypełnia płyn, zwany przychłonką. Błędnik błoniasty wypełnia natomiast śródchłonka.

Do błędnika kostnego zaliczamy przedsionek, ślimak, i trzy kanały półkoliste. Błędnik błoniasty natomiast składa się z woreczka i łagiewki, które położne są w przedsionku kostnym. Wyróżniamy tu także trzy kanały półkoliste, które kończą się bańkami błoniastymi oraz przewód ślimakowy.

Właściwy narząd równowagi stanowią kanały półkoliste, woreczek i łagiewka. Rejestrują one zmiany wywołane ruchami głowy. Każdy z kanałów półkolistych ma ułożenie prostopadłe do płaszczyzn dwóch pozostałych kanałów. Kanały posiadają bańkowate zakończenia, które są pokryte komórkami zmysłowymi. Komórki te reagują na przyspieszenie kątowe.

W przedsionku zlokalizowane są łagiewka i woreczek. Zawierają one nabłonek nerwowy z komórkami zaopatrzonymi we włoski. Komórki zmysłowe pokrywa galaretowata błona, na której znajdują tzw. otolity, czyli kryształy węglanów i fosforanów wapnia. Komórki zmysłowe woreczka i łagiewki są receptorami grawitacji i przyspieszenia liniowego.

W wyniku działania siły ciężkości, przyspieszenia komórki zmysłowe narządu równowagi ulegają podrażnieniu. W bańkach kanałów półkolistych bodziec wywoływany jest pod wpływem przemieszczającej się śródchłonki. Powstające potencjały czynnościowe przekazywane są następnie przez nerw przedsionkowo - ślimakowy do rdzenia przedłużonego. Ośrodkowy układ nerwowy przetwarza pobudzenia na wrażenia o położeniu ciała w przestrzeni. Bodźce z narządu równowagi integrowane są z impulsami, które przekazywane są do mięśni poruszających gałkami ocznymi, a także do mięśni szyi, tułowia czy kończyn.

NADZĄDY PŁCIOWY

NARZĄDY PŁCIOWE – ORGANA GENITALIA

• Dzielą się na:

- narządy płciowe żeńskie

- narządy płciowe męskie

• Każdy z tych układów składa się z:

- gonad (jajniki i jądra), które produkują komórki płciowe i wydzielają hormony

- przewodów wyprowadzających, które przechowują i transportują komórki płciowe

NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE

• Narządy płciowe żeńskie służą do wytwarzania jaj oraz zapewniają warunki do zapłodnienia jaja, rozwoju zarodka i płodu oraz jego wydalenia. Pełnią również funkcje wewnątrzwydzielniczą

• Dzielimy na:

- narządy płciowe wewnętrzne

- narządy płciowe zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

- jajniki

- jajowody

- macica

- pochwa

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczmy :

- srom niewieści

JAJNIK - OVARIUM

• Jest narządem parzystym położonym na ścianie bocznej miednicy mniejszej wewnątrzotrzewnowo do przodu od odbytnicy i ku tyłowi od więzadła szerokiego macicy w dołku jajnikowym. Jest to miejsce podziału tętnicy biodrowej wspólnej na tętnicę biodrową zewnętrzną i wewnętrzną

JAJNIKI - BUDOWA

• Jajnik otoczony jest błoną białawą

• Dzieli się na:

- korę jajnika

- rdzeń jajnika

• Kora składa się ze zrębu jajnika utworzonego przez tkankę łączną, wśród której leżą różnej wielkości pęcherzyki jajnikowe zawierające jedną komórkę jajową i komórki śródmiąższowe produkujące hormony – estrogeny. Pęcherzyk jajnikowy dojrzewa ok. 14 dni i po pęknięciu przekształca się w ciałko żółte produkujące hormon -progesteron

JAJOWÓD – TUBA UTERINA

• Jest narządem parzystym, rozpoczynającym się w jamie otrzewnej w pobliżu jajnika i uchodzącym do jamy macicy

• Położony jest wewnątrzotrzewnowo

• W jajowodzie (bańce) odbywa się zapłodnienie, czyli połączenie komórki jajowej z plemnikiem i powstanie zarodka

JAJOWÓD -BUDOWA

• Części jajowodu:

- ujście brzuszne jajowodu – łączące światło jajowodu z jamą otrzewnej

- lejek jajowodu – utworzony przez strzępki jajowodu, ogranicza on ujście brzuszne i wychwytuje komórkę jajową

- bańka jajowodu – część środkowa stanowiąca 2/3 długości całego jajowodu i w niej odbywa się zapłodnienie

- cieśń jajowodu

- część maciczna (śródścienna) przebiegające w ścianie macicy

- ujście maciczne jajowodu

MACICA - UTERUS

• Jest to narząd nieparzysty, mięśniowy

• Położona jest w miednicy mniejszej wewnątrzotrzewnowo między pęcherzem moczowym a odbytnicą

• Prawidłowe położenie macicy określamy jako pośrodkowe i osiowe, jako mierne przodopochylenie (macica jest pochylona do przodu w stosunku do pochwy) oraz przodozgięcie (trzon macicy jest pochylony do przodu w stosunku do szyjki macicy)

MACICA - BUDOWA

• Części macicy:

- trzon macicy – stanowi ok. 2/3 macicy i górna zaokrąglona część trzonu stanowi dno macicy

- cieśń macicy

- szyjka macicy zakończona wargą przednią i tylną

• Dolna część szyjki jest objęta przez górną część pochwy, która dzieli szyjkę macicy na część nadpochwową i część pochwową

• Wewnątrz trzony znajduje się jama macicy, do której otwierają się jajowody natomiast wewnątrz szyjki macicy znajduje się kanał szyjki macicy kończący się ujściem macicy – jest to otwór, przez który światło macicy łączy się z pochwą

• Macica jest utrzymywana w stałym położeniu dzięki więzadłom i wyróżniamy:

- więzadło szerokie macicy

- więzadło obłe macicy

POCHWA - VAGINA

• Pochwa leży w miednicy mniejszej

• Jest to nieparzysty przewód mięśniowo-błoniasty łączący macicę ze sromem niewieścim

• W pochwie wyróżnia się:

-ścianę przednią i tylną

• W górnej części pochwa obejmuje szyjkę macicy i tworzy dwa sklepienia:

- sklepienie przednie pochwy

- sklepienie tylne pochwy

• Pochwa otwiera się do przedsionka pochwy należącego do sromu niewieściego

DROGA KOMÓRKI JAJOWEJ

• Jajnik jama otrzewnej strzępki jajowodu lejek jajowodu bańka jajowodu (ewentualne zapłodnienie) cieśń jajowodu część maciczna jajowodu ujście maciczne jajowodu jama macicy (zapłodniona komórka zagnieżdża się w błonie śluzowej) niezapłodniona kanał szyjki macicy ujście macicy pochwa

NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE

• Do narządów płciowych żeńskich zewnętrznych czyli sromu niewieściego należą:

- wargi sromowe większe

- wargi sromowe mniejsze

- łechtaczka

- przedsionek pochwy

- wzgórek łonowy

NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE

• Narządy płciowe męskie służą do wytwarzania plemników, które są głównym składnikiem nasienia i do wprowadzenia ich do pochwy. Pełnią również funkcję wewnątrzwydzielniczą

• Dzielimy na:

- narządy płciowe wewnętrzne i zewnętrzne

• Do narządów płciowych wewnętrznych zaliczamy:

- jądra

- najądrza

- nasieniowody

- pęcherzyki nasienne

- gruczoł krokowy

• Do narządów płciowych zewnętrznych zaliczamy:

- prącie

- moszna

JĄDRO - BUDOWA

• Płaciki jądra są zbudowane z cewek nasiennych krętych, w których są wytwarzane plemniki a między tymi cewkami znajdują się komórki śródmiąższowe, które wydzielają testosteron

• W okolicy wierzchołka płacika cewki nasienne kręte łączą się w cewki nasienne proste

• Cewki nasienne proste przechodzą do śródjądrza, gdzie łącząc się tworzą siatkę jądra

• Z siatki jądra wychodzą przewodziki odprowadzające jądra, które biegną do najądrza

NAJĄDRZE

• Jest parzystym narządem przylegającym od góry i tyłu do jądra

• W najądrzu wyróżniamy:

- głowę

- trzon

- ogon

• W najądrzu powstaje przewód najądrza, który opuszczając najądrze przechodzi w nasieniowód

• Najądrze czynnościowo pełni funkcję zbiornika nasienia i gromadzące się plemniki uzyskują pełną dojrzałość

NASIENIOWÓD

• Jest parzystym przewodem będącym przedłużeniem przewodu najądrza

• W jego przebiegu wyróżniamy cztery części:

- część jądrowa – biegnąca w worku mosznowym

- część powrózkowa – biegnąca w powrózku nasiennym

- część pachwinowa - biegnąca przez kanał pachwinowy

- część miedniczna – biegnąca w miednicy mniejszej w kierunku pęcherza moczowego, gdzie końcowa część rozszerza się tworząc bańkę nasieniowodu

PĘCHERZYKI NASIENNE

• Są narządami parzystymi przylegającymi do dna pęcherza moczowego

• Bańki nasieniowodu łączą się z przewodem wydalającym pęcherzyków nasiennych i z tego połączenia powstaje przewód wytryskowy

• Przewody wytryskowe przebijają gruczoł krokowy i uchodzą w części sterczowej cewki moczowej na wzgórku nasiennym

• Ich zadaniem jest utrzymanie żywotności i ruchliwości plemników w nasieniu

GRUCZOŁ KROKOWY - PROSTATA

• Jest narządem nieparzystym położonym w miednicy mniejszej do tyłu od spojenia łonowego i do przodu od odbytnicy

• Podstawa zwrócona jest w kierunku dna pęcherza moczowego a wierzchołek skierowany jest do przepony moczowo-płciowej

• Wydzielina gruczołu krokowego zawiera duże ilości kwaśnej fosfatazy oraz enzymy pobudzające ruch plemników

DRODA NASIENIA

• Cewki nasienne kręte cewki nasienne proste sieć jądra

przewodziki odprowadzające jądra przewód najądrza nasieniowód (część jądrowa, powrózkowa, pachwinowa, miedniczna) bańka nasieniowodu przewód wytryskowy wzgórek nasienny w części sterczowej cewki moczowej