ANTOCYJANY -barwniki roślinne o kolorze czerwonym, niebieskim lub fioletowym. Należą one do szerszej grupy związków zwanej flawonoidami. Barwa antocyjanów zależy od pH środowiska, w jakim się one znajdują; w przypadku pH poniżej 7 (kwaśne) są one czerwone, a w pH obojętnym lub zasadowym (pH > 7) mają barwę niebieską lub fioletową. Antocyjany występują szeroko w całym świecie roślinnym. Antocyjany najczęściej występują w owocach, kwiatach i liściach. Antocyjany są związkami o niezwykle niskiej toksyczności, antocyjany wykazują szereg pozytywnych własności farmakologicznych. CHLOROFIL – jest to porfiryna magnezowa zbud z 4 pierscieni pirolowych polaczonych centralnie atomem magnezu, ta czesc czast nosi nazwe chlorofiliny do ktorej dolaczone sa estrowo dwa alkohole [metanol i fitol]. WŁAŚCIWOŚCI CHLOROFILU: 1. rozpuszcalnosc – ch jest zwiazany z bialkiem i tworzy tzw chorofiloglobinę, 2. nie jest rozp w wodzie. CHLOROFILE – to podstawowe barwniki fotosyntetyczne, u roslin wyzszych wyst ch a i ch b, pozostale u roslin niższych: c, d, bakterio chlorofil a i b, fikocyjanina, fikoerytryna. CHLOROFIL A – C55H72O5N4Mg zielony barwnik, absorbuje światło czerwone i fioletowe (430 nm, 662 nm). CHLOROFIL B – C55H70O6N4Mg, żółtozielony barwnik, absorbuje światło niebieskie i pomarańczowe (453 nm, 642 nm). FLAWONOLE –(+ -ol ‘końcówka charakterystyczna dla związków zawierających grupę -OH’) biochem. grupa hydroksylowych pochodnych flawonu, będących częstymi żółtymi barwnikami roślinnymi, np. kwercetyna w łusce cebuli, hesperydyna w skórce cytrusów. FUNKCJE BARWNIKÓW: adsorpcja energii świetlnej, pozbywanie się elektronu… FOTORECEPTOR – związek barwny zdolny do absorpcji energii promienistej i przemiany jej w energie chemiczna, bierze udzial w rekacji fotochemicznej; FOTOTROPIZM - w biologii ruch (tropizm) organizmu roślinnego w odpowiedzi na światło (heliotropizm w odpowiedzi na światło słoneczne). Liście i inne części rośliny potrzebujące światła do fotosyntezy kierują się w stronę światła. Części potrzebujące ochrony kierują się w przeciwną stronę. Fototropizm jest regulowany przez hormony roślinne – auksyny i receptory światłoczułe. W różnych częściach rośliny może występować zróżnicowanie reakcji w zależności od długości fal (barwy) światła. Nie wszystkie efekty fototropiczne są widoczne, na przykład to, że chloroplasty zmieniają położenie wewnątrz komórki w zależności od intensywności światła czerwonego. FIKOBILINY - roślinne barwniki zbudowane z 4 ułożonych łańcuchowo pierścieni pirolowych (pirol), spokrewnione chemicznie z barwnikami żółciowymi, występujące u sinic i krasnorostów. Do fikobilin należą: fikocyjanina, fikoerytryna i fitochrom. FOTOUKŁAD I, PSI, kompleks barwnikowo-lipidowo-białkowy występujący w błonach tylakoidów i uczestniczący w transporcie elektronów; w centrum reakcji f. I występuje → chlorofil P700 oraz → filochinon, białko żelazowo-siarkowe Fe4S4 i β-karoten (→ karoteny); z rdzeniem f. I ściśle związane są kompleksy chlorofilowo-białkowe LHCI (ang. light harvesting complex) (→ fotosystemy). FOTOUKŁAD II, PSII, kompleks barwnikowo-lipidowo-białkowy występujący w błonach tylakoidów i uczestniczący w transporcie elektronów; w centrum reakcji f. II znajduje się → chlorofil P680 oraz → feofityna, β-karoten (→ karoteny) i → cytochrom b; głównym składnikiem anten peryferyjnych f. II jest polipeptyd LHCII (ang. light harvesting complex), kompleks chlorofilowo-białkowy (→ fotosystemy). KAROTENOIDY - węglowodory nienasycone spokrewnione z terpenami, a także ich pochodne. Pomarańczowoczerwone i żółte barwniki roślinne, nierozpuszczalne w wodzie, a rozpuszczalne w tłuszczach. Występują w chloroplastach (razem z chlorofilem) i chromoplastach, nadają barwę pędom, liściom, niekiedy kwiatom (pełnik), owocom (pomidor) i korzeniom (marchew). Zalicza się tu czerwone i pomarańczowe karoteny oraz żółtawe lub brunatne ksantofile. Karotenoidy odpowiedzialne są np. za jesienne żółte zabarwienie liści (barwy czerwone powodują antocyjany zawarte w soku komórkowym). FLUORESCENCJA – jeden z rodzajów luminescencji – zjawiska emitowania światła przez wzbudzony atom lub cząsteczkę. Zjawisko uznaje się za fluorescencję, gdy po zaniku czynnika pobudzającego następuje szybki zanik emisji w czasie około 10−8 s. Gdy czas zaniku jest znacznie dłuższy, to zjawisko jest uznawane za fosforescencję. Wyróżnia się także fluorescencję długożyciową, gdy czas zaniku promieniowania jest znacznie dłuższy od zwykłej fluorescencji, zwanej w tej sytuacji dla odróżnienia krótkożyciową. FOSFORESCENCJA - jeden z rodzajów fotoluminescencji; zjawisko świecenia niektórych substancji światłem własnym, wywołane uprzednim naświetleniem (lub napromieniowaniem pokrewnego rodzaju) z zewnątrz. Czas trwania fosforescencji jest relatywnie długi – od stosunkowo dużych części sekundy do wielu godzin, a mierzalny może być nawet po wielu miesiącach. Za fosforescencję uznaje się zjawisko, które trwa po ustaniu czynnika ją wywołującego, co nie jest do końca jednoznaczne, gdyż każdemu rodzajowi luminescencji towarzyszy pewna zwłoka. Podczas fosforescencji zachodzi przejście promieniste między stanami o różnej multipletowości. Przejście to jest stosunkowo powolne, ponieważ jest dipolowo zabronione. Fosforescencja, podobnie jak fluorescencja, emituje światło o większej długości fali niż długość fali promieniowania pochłoniętego (czyli promieniowania wzbudzającego).