Wodociąg- to zespół urządzeń inżynierskich służących do poboru, uzdatniania, transportu i dostarczenia wody do wszystkich odbiorców.

Ujęcie->pompownia 1->stacja uzdatniania wody->zbiorniki wody czystej->pompownia2->sieć wodociągowa-> instalacje wodociągowe

Ujęcie:-wody powierzchniowe(rzeki, jeziora)-wody podziemne(podskórne, deszczowe, studnie kopane, odnawialna)- zaskórne(studnie głębinowe, wiercone, nieodnawialna)

H_p=H_s+H_t[mH₂O]

H_t- wysokość tłocznia,

H_p wysokość podnoszenia, H_s- wysokość ssania

1bar=10mH₂O

Teoretycznie wysokość ssania nie może być większa niż 10m, a praktycznie 7m- wynika to z tego że są pewne nieszczelności. Fe- dopuszczalna norma to 0,2 mg/dm3

Twardość wody powodują związki wapnia i magnezu.

Usuwanie:- gotowanie wody (metoda termiczna)

- metoda chemiczna(dostarczane są związki chemiczne, które wytrącają kamień)

Zanieczyszczenia fizyczne- zanieczyszczenia pływające, można je zobaczyć gołym okiem lub przez lupę

Zanieczyszczenia chemiczne- niewidoczne ale szkodliwe

Zanieczyszczenia biologiczne- zwierzęta które żyją w wodzie.

Zapobieganie: cedzenie- siatki, sitka, kratki sedymentacja- osadzanie (OSAOMKI) prędkość osiadania jest większa niż prędkość przepływu- w ten sposób wybiera się zanieczyszczenia. Klarowniki

Koagulanty- związki powodujące, że zanieczyszczenia z rozpuszczalnych stają się ciałami stałymi.

Filtracja- przepuszczanie wody przez warstwy najczęściej piasku

Unieszkodliwienie zanieczyszczeń biologicznych- chlor- ostatnio wycofany ze stacji uzdatniania pod chlorem sodu- wprowadzany przez hydranty.

Naświetlanie promieniowaniem ultrafioletowy

Ozonowanie wody- tlenem trójwartościowym- zabija bakterie(Płock)

Pompownia drugiego stopnia- powinno być wytworzone takie ciśnienie wody, aby dotarła ona do wszystkich mieszkańców nawet tych na ostatnich kondygnacjach.

Wodociąg magistralny- duża przepustowość , duża średnica.

Wodomierz- powinien być umieszczony w pomieszczeniu w którym temp. Nie spada poniżej 0C i 40 cm nad podłogą.

Rodzaje przewodów

- poziome przewody rozprowadzające- na najniższej albo najwyższej kondygnacji- dostarczenie wody do pionów

- piony wodociągowe- rozprowadzić wodę na poszczególne kondygnacje budynku

- podejście wodociągowe- łączące piony z punktami czerpalnymi

- punkty czerpalne- zawory, baterie- pobór wody z instalacji

1”-fi 25, 3/8”- fi 10, ½”=fi15, ¾”-fi20, 5/4”fi32

1 ½”-fi40 2”-fi50

Wodomierze:

- skrzydełkowe- stosunkowo nie duże przepływy

- śrubowe- duże przepływy wody

Materiały do instalacji:

- polietylen- wszystko co w ziemi PE odporne na korozję

- rury stalowe ocynkowane- też w ziemi trzeba je izolować taśmą DENSO, mniejsze średnice

Straty liniowe ciśnienia H_L- tarcie wody o przewody

H_M- inne utrudnienia- straty miejscowe- załamania, wodomierz, zawory

H_str=H_L+H_M

H_L=suma(RiLi)

Działka w instalacji wodociągowej- to odcinek przewodu wodociągowego o tej samej średnicy na całej długości i tym samym przepływie wody

Ri- jednostkowe liniowe straty ciśnienia [Pa/m]

Li- długość kolejnej działki [m]

H_M=Zi Zi[Pa]

Hd- ciśnienie dyspozycyjne powinno być co najwyżej równe sumie strat liniowych i miejscowych w tej instalacji

Hd>=suma(RiLi+Zi)

Instalacje przeciwpożarowe

- budynki niskie- brak instalacji ppoż- hydranty zewnętrzne

- budynki średnie (do 25m)- instalacja ppoż sucha- hydranty suche bez wody napełniane w razie konieczności

- budynki wysokie- instalacja mokra- hydranty wypełnione wodą

- budynki wysokościowe (pow 55m), czujniki ciepła i dymu z natryskami.

Obciążenia ogniowe- od niego zależy jaki hydrant wybrać, ile i jakiej długości

- mniejsze hydranty fi25-1dm3/s

- duże hydranty fi52-2,5dm3/s

Woda ciepła tmax<=55C

Instalacja powinna być tak zaprojektowana aby temp nie spadła o więcej niż 5C

Podgrzewanie wody do 70C- instalacja wody ciepłej w celach biodegradacji zanieczyszczeń w instalacji

Podgrzewacze bezpośrednie- następuje spalanie paliwa:- piec węglowy –gazowy –olejowy -elektryczny

Podgrzewacze pośrednie- np. z sieci ciepłowniczej

Podgrzewacz przepływowy- produkuje ciepłą wodę tylko wtedy gdy jest potrzebna.

Instalacja cyrkulacyjna- gdy woda ciepła nie jest używana ściąga chłodną wodę w pobliże podgrzewacza.

Kanalizacja- to zespół urządzeń inżynierskich służących do zbierania, transportu i oczyszczania ścieków.

Instalacja kanalizacji sanitarnej-> sieć kanalizacyjna->przepompowania->oczyszczalnie ścieków-> zrzut

Instalacja kanalizacyjna- urządzenia służące do zbierania ścieków w budynkach i odprowadzania na zewnątrz budynku

Przybory sanitarne: umywalka, muszla ustępowa, wanna, kratka wpustowa, zlewozmywak

Przewody kanalizacyjne:

- rura wywiewna- przewietrzanie pionów z gazów

- syfon- zamknięcie wodne- zapobiega wydzielaniu przykrych zapachów

- pion- służy do zbierania ścieków na różnych kondygnacjach

Średnica pionu- co najmniej średnica największego podejścia

Poziome przewody- jedna średnica większa niż pion(największa)

Zanieczyszczenia w ściekach:

-fizyczne- widoczne gołym okiem, pływające

- chemiczne- niewidoczne (zakłady chemiczne)

- biologiczne (szpital)

Podział kanalizacji ze względu na miejsce powstawania:

- bytowo-gospodarcze (sanitarne)- mycie wydalanie itp.

- przemysłowa- powstają w różnych technologiach wytwarzania

- deszczowa (opadowa)

Kanalizacja ogólnospławna- wszystkie rodzaje ścieków

Kanalizacja rozdzielacz- każdy rodzaj ścieków oddzielnie

Prędkość samooczyszczania Vs>=0,8 m/s dla kanalizacji sanitarnej

Ze względu na ciśnienie kanalizację dzielimy na:

- grawitacyjna

- nadciśnieniowa (tłoczna)

- podciśnieniowa

Usuwanie zanieczyszczeń fizycznych

- kraty

Piaskownik- coś co jest wleczone (piasek, beton itp)

Spowolnienie przepływu

Kraty->piaskownik(sedymentacja)->osadnik wstępny->piasek wywożony na wysypisko.

Osadnik wstępny- usuwanie elementów pływających o gęstości tylko trochę cięższej od q wody np. papier.

Oczyszczanie chemiczne komory osadu czynnego-> osadnik wodny->dezynfekcja->zrzut ścieków do odbiornika.

Osadnik wtórny- usunięcie zawiesiny „żywej”, często obumarłej części mikroorganizmów.

Ostateczne usunięcie mikroorganizmów- dezynfekcja np. chlorem-> ostateczne wprowadzenie wody do środowiska.

W czasie zimy np. -20C ścieki mają temp 8C, powietrze ogrzewane przepływa w kierunku przeciwnym do ścieków.

Brak kanalizacjo miejskiej:

- zbiorniki na ścieki- szambo, można budować 15m od okien sąsiada i 15m od drogi

- budowa własnej oczyszczalni ścieków

Gaz ziemny- wydobywany jako kopaliny, dystrybucja met. sieciową

Gazy sztuczne­- powstają w wyniku przetwarzania innych paliw, np. ropy naftowej. Propan(C3H8), Butan(C4H10), dystrybucja met. zbiornikową

Gaz koksowniczy- w koksowni, obróbka techniczna drewna.

Podział gazów ziemnych:

- wysokometanowe: węglowodór CH4 powyżej 90% metanu, rozprowadzany rurami po terenie całego kraju

- zaazotowane 55-60% metany- reszta to azot, występuje: Ostrów Wielkopolski, Milicz, Kalisz

nm³- normalny m3 gazu- ilość gazu zawarta w obj. 1m3 przy ciśnieniu 101325Pa i temp 0C 15mld m3 gazu zużywa się w Polsce. Używany na miejscu wydobycia

Największe ilości gazu wydobywa się na Podgórzu Karpackim np. Lubaszów, Przemyśl i punków w całej Polsce.

Gaz łupkowy- wydobywany ze skał na głębokości 3,5-4 km.

Gazociąg magistralny- gazociąg wysokociśnieniowy

Gazociąg o pn<5 bar- średniociśnieniowy

Gazociąg o pn=1,8-2,7 kPa- niskociśnieniowy

Własności gazów:

-gęstość gazu (d)- masa gazu zawarta w objętości jednego normalnego m3 [kg/m3]

-gęstość względna (d-)- stosunek gęstości gazu do gęstości powietrza w tych samych warunkach ciśnienia i temp, dp=1,293 kg/m3

Gazy naturalne są lżejsze od powietrza, zaś sztuczne są cięższe.

d-<1 dla gazów ziemnych- wentylacja powyżej instalacji elektrycznych, pod stropem

d-<1 dla gazów sztucznych, kratka wentylacyjna w dolnej części, poniżej instalacji elektrycznej.

Tam gdzie podłoga jest poniżej poziomu terenu nie wolno stosować gazu cięższego od powietrza.

Wartość opałowa gazu H-ilość ciepła, którą uzyskuje się przy całkowitym i zupełnym spaleniu jednostki masy lub jednostki objętości paliwa, przy czym woda zawarta w produktach spalania jest w postaci pary.

Temperatura punktu rosy- powinna występować ponad kominem, można np. ocieplić komin, albo włożyć rurę kamionkową.

Ciepło spalania H₀- ilość ciepła, którą uzyskuje się przy całkowitym i zupełnym spalaniu jednostki masy lun jednostki objętości paliwa, przy czym woda zawarta w produktach spalania jest w postaci cieczy.

Dolna granica wybuchowości- min % zawartość gazów w mieszaninie z powietrzem, przy której ta mieszanina jest już wybuchowa

Górna granica wybuchowości­- max % zawartość gazu w mieszaninie z powietrzem przy której ta mieszanina jeszcze wybuch.

Gazy w czystej postaci są niewybuchowe, dopiero w mieszaninie z powietrzem stają się wybuchowe.

Wymagania, które muszą spełniać pomieszczenia dla przyborów gazowych:

- wysokość pomieszczenia- powinna wynosić co najmniej 2,2m, w budynkach zabudowy przed ’94 wysokość kotłowni w piwnicy wynosi 1,9m

-kubatura pomieszczenia- co najmniej 8m3, dla tych urządzeń, które pobierają powietrze konieczne do spalania z tego samego pomieszczenia w którym są umieszczone, co najmniej 6,5m3 dla urządzeń, które pobierają powietrze z zewnątrz budynku,

Na 1m3 może przypadać 4,65 kW

-sprawna wentylacja nawiewno-wywiewna

Przybory gazowe- możemy podzielić na 2 grupy. Od części tych przyborów odprowadzane są spaliny w sposób bezpośredni np. kocił lub spaliny nie są odprowadzane. Tam gdzie jest kuchnia musi być wentylacja wywiewna.

Kocioł spalinowy ustawiamy w odległości 2m od komina.

Rodzaje kotłów: kotły z otwartą komorą spalania, kotły z zamkniętą komorą spalania, kotły atmosferyczne(powinien być zainstalowany przerywacz spalinowy -ciągu), kotły wentylatorowe.

Aby spalić 1m3-> 9m3 powietrza.

Gdy dom stoi nad terenem, to nie buduje się kanałów zetowych tylko robi się kratkę(14x14cm) nawiewną 30 cm ponad podłogą.

Podgrzewacz ciepłej wody- należy zamontować, tam gdzie potrzeba najwięcej ciepłej wody np. w łazience. Nawiew powietrza do łazienki odbywa się przez kratkę o pow. 220cm2 (w drzwiach)

Materiały do wykonania wew. Instalacji gazowe:

-rury stalowe łączone przez spawanie gazowe

- rury miedziane twarde produkowane w sztangach (4,6,8m), połączenia rur miedzią

- rury lutowane lutem twardym z dodatkiem srebra

Dopuszcza się prowadzenie rur w ścianach (bruzdach)- rury stalowe, rury miedziane można prowadzić tylko na wierzchu.

Bruzdy mogą być pokryte materiałem niepowodującym korozji rur i mogą być bruzdy zamknięte np. gipsem lub zakryte płytą kartonową.

Nie wolno wykonywać instalacji na gaz płynny w pomieszczeniach z podłogą poniżej poziomu terenu.

Tam gdzie są przybory na gaz cięższy od powietrza musi być ściana zewnętrzna z kratką.

Mikroklimat- to stan powietrza w pomieszczeniu określany zespołem parametrów fizycznych, chemicznych i biologicznych mających istotne znaczenie dla samopoczucia człowieka.

Parametry mikroklimatu:

- temperatura powietrza w pomieszczeniu tp

- temperatura powierzchni przegród tpp (najlepiej 20C)

- Wilgotność powietrza względna Qp

- prędkość powietrza w pomieszczeniu Vp

- skład chemiczny powietrza (czystość powietrza)

C.O. wpływa na: temperaturę powietrza, temp powierzchni przegród i wilgotność względną powietrza.

Temperatura powierzchni przegród decyduje o wymianie powietrza przez pomieszczenie.

Przewodzenie (w ciałach stałych)- pomiędzy stale tymi samymi cząsteczkami materiału

Lamda [W/m*K]- współczynnik przewodności cieplnej.

Materiały termoizolacyjne- <=0,1 W/m*K, żeby oszczędzać ciepło używamy styropian lub wełnę mineralną =0,04 W/m*K

Materiały średniej przewodności cieplnej- materiały konstrukcyjne takie jak żelbet, beton(1,7-2 W/m*K) 1-10 W/m*K

Dobre przewodniki- stal(76), grzejniki >10 W/m*K miedź 170

Konwekcja- wymiana ciepła między stale różnymi cząsteczkami, na granicy dwóch środowisk np. ciał stałych i cieczy (unoszenie)

Promieniowanie- wymiana ciepła między dwoma ciałami stałymi rozdzielonymi płynami , zachodzi poprzez fale elektromagnetyczne

Przenikanie ciepła- wszystkie 3 wyżej- wymiana ciepła między dwoma płynami rozdzielonymi ścianą z ciała stałego.

U –współczynnik wymiany ciepła W/m2*K- ilość ciepłą wymieniona przez powierzchnię ściany o m2 i różnicy temp.

Ciepło przechodzi od temp wyższej do niższej

Straty ciepła z pomieszczenia:

- straty przez przenikanie

- straty ciepła na podgrzanie powietrza wentylacyjnego

Instalacje centralnego ogrzewania:

- źródło ciepła- kotły, wymiana ciepła

- grzejnik

- sieć przewodów wraz z uzbrojeniem łączących źródło ciepła z grzejniekim.