Biologia komórki

Techniki histologiczne

-utrwalenie (utrwalacz, formalina lub etanol)

- Zatopienie w parafinie lub żywicy epoksydowej (wcześniej odwodnienie)

-Krojenie mikrotomem

-barwienie (hemotoksyna- niebieski barwnik, o charakterze zasadowym; zasadochłonne, bazofile eozyna- czerwona, charakter kwasowy; kwasochłonne, ezynofile; tkanka nerwowa najczęściej wysrebrzana Ew wyzłacana)

Artefakty- puste miejsca w preparatach histologicznych, po wypłukaniu, również mechaniczne uszkodzenia skrawków. Coś czego nie ma, a widzę.

TKANKI:

Różnicowanie się komórek- z jednej zapłodnionej komórki jajowej powstają różne rodzaje komórek w tym procesie.

Istota międzykomórkowa- istota pozakomórkowa, drugi skład tkanek. Może być płynna (krew) lub żel (z makrocząsteczek istoty podstawnej, i lub włókien). Składa się głównie z wody

Płyn tkankowy- woda istoty międzykomórkowej jony, pierwiastki i drobnocząsteczkowe związki. Stanowi mikrośrodowisko dla komórek. Przemiszcza się w sposób ciągły od naczyń krwionośnych do wnętrza tkanek (i przeciwnie), transportuje sub. Odżywcze.

białka	Produkowane jako peptydy o określonej sekwencji aminokwasów. Mogą tworzyć alfa-helisę i beta-kartkę. Większość enzymów.
węglowodany	Mono i disacharydy, polisacharydy, glikoproteiny, kompleksy polisacharydów i białek, glikoproteidy.
Lipidy	Występują w osoczu i tkankach jako tri glicerydy, cholesterol, fosfolipidy.
glikolipidy	Polisacharydy i tłuszcze. Błona komórkowa, wytwarzają warstwy izolacyjne, w niektórych nabłonkach.

Komórka- strukturalna i czynnościowa jednostka organizmów żwywych, zdolna do wykonywania podstawowych czynności życiowych jak np. odżywianie, pobudliwość, praca mechaniczna, fizyczna czy chemiczna. Składa się z jądra (zasadochłonne) i cytoplazmy (kwasochłonna, czasem może być zasadochłonna).

Cytoplazma- oddzielona od otoczenia błoną komórkową. Jej składnikiem jest cytosol (macierz), gdzie znajdują się struktury (błoniaste: siateczka śródplazmatyczna, endosomy, lizosomy, aparat Golgiego, mitochondria, peroksomy. Nie błoniaste: centriole, proteasomy i cytoszkielet) i wtręty.

Cytosol- macierz cytoplazmy, bezpostaciowa, dokonuje się tam większość rekacji chemicznych pośredniego metabolizmu komórki, zawiera setki enzymów katalizujących, ma charakter żelu/ zolu (ze względu na 20% białka weń). Zachodiz tam biosynteza białek.

Błony komórki:

Błona komórkowa- otacza komórke od zewnątrz. Konsystencja oleju.

Błona śródkomórkowa- tworzą struktury o charakterze pęcherzyków, zbiorników

Obie błony składają się z dwuwarstwy lipidowej (warstwa zewnętrzna- E i warstwa wewnętrzna oraz białka)

Skład dwuwarstwy lipidowej
Fosfolipidy
Cholesterol
białko

Powstanie błon: powstają przez dobudowanie nowych fragmentów błony już istniejącej . Siateczka śródplazmatyczna szorstka -> pęcherzyk -> Golgie -> endosomy -> lizosomy -> błona

Reperacja: Przez uszkodzone miejsca wnikają jony Ca ²⁺, powodujące gromadzenie pęcherzyków w cytoplazmie, pod uszkodzoną błądą. Pęcherzyki fuzują jedne z drugim, a następnie ich błona fuzjuje z miejscem uszkodzonym.

Funkcje: odzielają środowiska, zapewniają selektywną wymianę, tworzą gradienty stężeń, biorą udział w odbierze sygnałów (glikoproteiny i glikolipidy), przewodzą pobudzenia (białka kanałowe), bogate w rezerwuar substratów (potrzebnych do syntezy)

Recyrkulacja błon- nazywa się też przepływem błon. Polega na krążeniu fragmentu błon między organellami komórkowymi (siateczka śródplazmatyczna, endosomy, lizosomy, aparat Golgiego, błoną komórkową) oraz odwrotnie. Między tymi strukturami udział biorą pęcherzyki transportujące. Wraz do błony komórki mogą też wnikać receptory błonowe w procesie endocytozy.

Przekazywanie sygnałów:

Małe cząsteczki- hydrofobowe, przenikają przez błonę.

Białka błonowe- białka receptorowe, białka przekaźnikowe, białka efektorowe (kanałowe lub enzymatyczne)

Cząsteczki sygnałowe, informatory I rzędu, informatory pierwotne- produkty komórek (hormony, cytokiny, neurotransmitery)

Transport
jaki
Dyfuzja bierna
Transport czynny
endocytoza
Egzocytoza

Rybosom- wolne ziarna w cytosolu, jądrze i strukturach cytoplazmy. Wieloenzymatyczny kompleks.

Co	Budowa i gdzie	powstanie	funkcja	błona	rysunek
endosomy	Błoniaste struktury cytoplazmy (postać zbiorników)	Z pęcherzyków endocytarnych błony kom. Konwencjonalnej. Fuzja z innymi pęcherzykami i wytworzenie endosomów wczesnych lub kaweosomów	Udział w endocytozie, segregacji i kierowaniu do lizosomów i proteasomów ubikwitynowanych cząsteczek białka	Otoczka Klarynowa
lizosomy	Pęcherzyki otoczone błoną. Różnorodność wielkości i wyglądu. Światło ma charakter kwaśny i zawiera ponad 20 rodzajów kwaśnych hydrolaz	Pączkowanie z szorskiej siateczki śródplazmatycznej lub z endosomów późnych	-trawienie makrocząsteczek, zużytych organelli, cząstek wchłanianych przez komórkę na drodze endocytozy	- zawiera białka transbłonowe (pompa protonowa) -przepuszczalna dla produktów z aktywności hydrolazy
Siateczka śródplazmatyczna gładka	Rozgałęziające się i połączone wzjamenie rurki.		-metabolizuje lipidy -detoksykuje szkodliwe metabolity i kseonobiotyki (w tym też leki) -gromadzi i przechowuje Ca2+ w wysokim stężeniu -metabolizm tłuszczów- w wątrobie enzymy syntetyzujące lipidy lipoprotein i kwas tłuszczowy -metabolzm fosfolipidów, steroidów	Zawiera białka receptorowe, enzymatyczne i kanałowe
Siateczka śródplazmatyczna szorstka	Leżące obok siebie płaskie woreczki (zbiorniczki) Występuje we wszystkich komórkach mających jądro (oprócz plemników)		Synteza białek na eksport i białek transbłonowych	Zawiera rybosomy. Enzymy katalizujące rekacjie chemiczne w jej świetle
Aparat Golgiego	Błonista struktura komórki, zwykle koło jądra. Spłaszczone woreczki zbiorników i połączone z nimi rurki i pęcherzyki Powierzchnie: Cis- synteza (powierzchnia z zbiornikami zbudowanymi częściowo z rybosomów) Trans- dojrzewanie (gładka)	Z siateczki śródplazmatycznej i z zewnętrznej otoczki błony jądrowej.	Transport makrocząsteczek (cis -> trans) w pęcherzykach pączkujących z jednego zbiornika i fuzujących z innym. Transport makrocząsteczek (trans-> endosomy-> błona) w pęcherzykach. -kieruje przepływaem makrocząsteczek -modyfikuje strukturę makrocząsteczek -segreguje makrocząsteczki	Białka funkcjonalne (na pęcherzykach)
proteasomy	Kompleksy białkowe w cytosolu, na powierzchni błon siateczki i w jądrze komórkowym. Są ułożone na kształt pustego w środku cylindra		-trawienie białek (o nieprawidłowej konformacji, regulatorowych, antygenowych, białek w czasie głodzenia)
Peroksomy Nie recyrkulacja błon	Pęcherzyki zawierające enzymy	Białka do nich z peroksyn Pączkowanie z siateczki śródplazmatycznej gładkiej, ich enzymy są syntetyzowane w siateczce szorstkiej	-wytwarzanie z kwasów tłuszczowych dwuwęglowych fragmentów, które są przekształcane w acetylokoenzym A i transportowane do cytosolu. -wytwarzanie plazmalogenów -enzymy katalizujące reakcje syntezy i utleniania cząsteczek -neutralizacja substancji toksycznych
Mitochondriami Nie recyrkulacja błon	Wydłużone struktury cytoplazmy o kształcie laseczek, nitek lub ziaren. Błona, wnętrze: matrix i przestrzeń między błonowa	Przekazywane w czasie zapłodnienia przez cytoplazmę oocytu (dziedziczone ze storny matki)	-wyważają energię i magazynują ją w ATP -wywarzając energię przekształcaną na ciepło ogrzewające tkanki -regulują przeżywanie komórek i ich śmierć (apoptoza) -wywarzają wolne rodniki	Dwie błony: zewnętrzna (kanały tworzone przez białka poryny) i wewnętrzna (fofsolipid kardiolipina, ulega sfałdowaniu tworząc grzebienie). Obie mają dwuwarstwowe lipidów z białkami transbłonowymi

Cytoszkielet- wewnątrzkomórkowy system białkowych filmaentów i mikrotubuli, które zapewniają kształt, wewnętrzną organizację oraz ruch komórek i ruch w komórkach.

Białka dodatkowe- wpływają na proces polimeryzacji filmanetów i mikrotubul i takie które łączą fi lamenty między sobą lub filmanety z różnymi strukturami komórkowymi.

Funkcjie: podtrzymuje i wzmacnia komórki, urzymuje ich kształt, zapewnia przyleganie komórka-komórka, bierze udział w wywołaniu ruchu komórki i ruchu weń, cytokineza.

Włókno białkowe	Gdzie i co to + budowa	Decyduje o	rysunek
Fi lamenty cienkie, fi lamenty aktynowe, mikrofilamenty	-W większości komórek, tworząc weń sieć (wyjątek mięśniowe poprzecznie prążkowane- regularne) -Dwa łańcuchy polipeptydowe, tworzące spirale i alfa-helisę.	Aktywnośći ruchowej komórek związanej z błoną (Endo i egzocytoza) i o ruchu pęcherzyków w cytoplazmie. Lokalne ruchy zewnętrznych fragmentów cytoplazmy (pełzakowaty ruch)
Filmaenty pośrednie	-najbardziej sztywne -wszędzie, dużo w miejscach narażonych na urazy -składają się z monomerów, zwijających się w Okół siebie tworząc dimery, łaczą się one z końcami dając tetramery, łącząc się w szeregi- protofilamenty, łącząc się bokami tworzą pro fibryle, 4x pro fibryla daje fi lament polipeptydów fibrylarnych, łączące się ze sobą boczną powierzchnią/	-mechaniczne wzmacnianie komórek (zapobieganie też pękaniu komórek i ich błon)
mikrotubule	Rurki puste w środku. Składają się z tu buliny alfa i tu buliny beta (2 rodzaje cząsteczek białka globularnego) -postać niezorganizowanej sieci lub struktury wysoce zorganizowane (rzęskim witki, wrzeciono podziałowe) -niezginają się	-decydują o kształcie komórki -utrzymywanie asymetrii budowy komórki -ruchy struktur wewnątrzkomórkowych (wiązanie się z białkam)

Chromatyny i te inne rysunki

Mitoza:

Interfaza- kariokineza
G1
S
G2
Podział- kariokineza
Profaza (późna i wczesna)
metafaza
anafaza
telofaza
cytokineza
Telofaza/ anafaza

Apoptoza- aktywacja genów samobójczych- śmierć komórki

Nekroza- przypadkowa śmierć komórki

TKANKA NABŁONKOWA:

Cechy:

-zespoł ściśle upakowanych komórek, tworzących błony

-struktury pokrywające

-spoczywają na błonie podstawej

-nie unaczynione (wyjątek łożysko i ucho wewnętrzne)

-różne pochodzenie

Powstanie:

-mezoderma-> komórki wyścielające naczynia krwionośne i limfatyczne (śródbłonek) i wyścielające jamy ciała (nabłonek mezodermalny)

-ektoderma-> wyściela jamy ośrodkowego układu nerwowego (ependyma)

-endoderma->

Funkcje:

-mechaniczna ochrona tkanek leżacych pod nabłonkiem

-izolowanie środowisk (zachowanie różnic chemicznych i fizycznych)

-wchłanianie (absorpcja) związków chemicznych i gazów

-wydzielanie związków chemicznych

Błona podstawna- łączy komórki nabłonka z komórkami pod błona (zwykle tkanką łączną właściwą)

Budowa:

-blaszka jasna

-blaszka gęsta

-warstwa włókien i makrocząsteczek kolagenowych

Funkcja:

-łączy z podłożem mechaniczne

-transport substancji odżywczych i metabolitów z i do naczyń krwionośnych

-zachowanie kształtu swoich komórek

Struktury nabłonka:

1. Mikrokosmki- wypustki cytoplazmy na wolnej przestrzeni powierzchni komórkowej (nabłonki pełniące funkcję wchłaniania). Zwiększają powierzchnie chłonna.

2. Rzęski- wypustki niektórych komórek nabłonkowych. Są ruchome (mechanicznie przesuwają treść) i nieruchome (receptory smaku i węchu.

Połączenia między nabłonkami

1. Połączenia zamykające- szczelne połączenie między komórkami nabłonka, biegnie wzdłuż obwodu komórek i na ogół jest nieprzepuszczalny dla jonów i cząsteczek (nieprzepuszczalna błona nabłonkowa) Występuje tam, gdzie funkcją nabłonka jest wchłanianie. Np. pęcherz moczowy (zapobiega ucieczce wody)

2. Zwierające- połączenia oporne na rozrywanie (naskórek, nabłonek pochwy, szyjka macicy, mięsień sercowy)

1. Obwódki zwierające- połączenie biegnące wzdłuż bocznej powierzchni nabłonka (część wierzchołkowa komórki). W błonach i przestrzeniach między nimi występuje nektyna i kadheryna. Cytoplazma jest zagęszczona tworząc płytki- desmoplakiny.

2. Desmosomy- plamki zwierające, połączenia które powstają tylko na ograniczonych plamkowych powierzchniach- łączą je jak nity.

3. Półdesmosomy- podstawne powierzchnie komórek nabłonkowych, łączą je z blaszką podstawną. Składają się z krążka zagęszczonej cytoplazmy.

1. Połączenia komunikujące, synapsy. Mogą przeń przenikać jony nieorganiczne i związki drobnocząsteczkowe. Bardzo szybkie przekazywanie. Neksus; białka łączące (koneksyny) tworzą kompleksy (koneksony) zawierające kanały.

Klasyfikacja według warstwowości

Jednowarstwowe
płaski	Wydłużone komórki, leżace równolegle do powierzchni. Grubsze jądra, cienka cytoplazma
sześcienny	Wysokość na przekroju równa szerokośći
walcowaty	Wysoki i spolaryzowany
Wielorzędowy
wielorzędowy	Jedna warstwa komórek o różnych wysokościach
Wielowarstwowy
płaski
Sześcienny (przejściowy)	Może zmieniać grubość, Komorki baldaszkowate (powierzchniowe komórki nabłonka przejściowego)
walcowaty	Kilka warst

Nabłonek Gruczołowy:

Gruczoły- struktury wydzielnicze, składające się z nabłonkowych komórek receptorowo-wydzielniczych. Występuja w dwóch postaciach jako:

-zgrupowania komórek (zajmują wspolne terytorium- gruzoły zwarte), ślinianki, tarczyca, gruczoły łojowe

-pojedyńcze komórki receptorow-wydzielnicze rozproszone (gruczoły rozproszone)komórki endokrynowe przewodu pokarmowego

Gruczoły zewnątrzwydzielnicze, egzokrynowe- mają przewody wyprowadzające. Cewki- gruczoły cewkowe, pęcherzyki- gruczoły pęcherzykowe. Reguluje wydzielenie synapsa. Komórki mioepidalne- leżą na powierzchni gruczołów, są to komórki kurczliwe, w cytoplazmie mjaa fi lamenty aktynowe i miozynowe (mogą kurczyć się i wyciskać wydzielinę)

Gruczoły wewnątrzwydzielnicze- mogą występować w postaci: pęcherzyków (spolaryzowana budowa, tarczyca), sznury, grupy (biegunowa budowa, gruczoł przytarczycny), grupy (nie biegunowe, przysadka)

Wydzielanie- ze względu na sposoby

Ekranowe/ merokrynowe	Gruczoły Endo. I niektóre egzo	Fuzja pęcherzyków wydzielniczych z zewnętrzną błoną komórkową i uwalnianie wydzieliny. Nie zmienia to budowy komórki
apokrynowe	Egzokrynowe, mlekowy, potowy	Fuzja dużego pęcherzyka wydzielniczego z zewnętrzną błoną komórkową i uwolnienie zawartości, co powoduje ubytek komórki
holokrynowe	Gruczoł łojowy	Przemiana całej komórki w wydzielinę i jej wydalenie

Wydzielanie ze względu na drogi rozchodzenia się

Zewnętrzne- egzokrynowe	Wydzielina idzie do przewodów i przeń przedostaje się na zewnątrz ciała lub do światla różnych narżadów
wewnętrzne	-hemokrynowe- dokrewne (wydzielina do płynu tkanownego -> krew -> cały organizm) -parakrynowe (wydzielina do płynu tkanowego -> pobliskie komórki -autokrynowe (wydzielina opuszcza komórke i oddziałuje na nią samą lub na taką samą komórkę

Cytokiny- czynniki wzrostu i różnicowania.

Tkanka łączna

Fukcje:

-stanowi zrąb i ochronę mechaniczną dla tkanek i narządów

-transportuje substancje odżywcze i produkty metabolizmu

-broni organizm przed obcymi związkami chemicznymu

Wszystkie łączy:

-obfita istota międzykomórkowa (istota podstawna i włókna)

-liczne naczynia krwionośne

-nadaje kształt

-funkcje (zrąb i ochorna)

-pochodzenie z mezenchymy (ona z mezodermy)

Mezenchyma- zarodkowa postać tkanki łącznej, w której skład wchodzą komórki gwiaździste łączące się ze soba.

1. Istota między komórkowa- krąży weń płyn tkankowy z substancjami odżywczymi i metabolitami (system transportowy), działa jako filtr ((zatrzymuje szkodliwe cząstki), bezpostaciowy żel (dlatego też czasem nazywa się tkankę „tkanką łączną galaretowatą”)

1. Istota podstawna:

-charakter bezpostaciowy (rodzaj żelu wiążącego znaczne ilości wody i podtrzymujący komórki i włókna)

-glikozaminoglikany GAG (disacharyd) + białka -> proteoglikany (uzupełniają przestrzeń wiążąc duże ilości wody- tworzą żel (stwarza podłoże do ruchu))

-glikoproteiny (oligosacharyd)

-stałe krążenie płynu tkankowego

1. Włókna kolagenowe:

- zbudowane z kolegenu (najczęściej występujące białko u człowieka)-> 3 spiralnie zwinięte dookoła siebie łańcuchy polipeptydowe charakterystyczne prążki. Kolagen typu I – włókna kolagenowe. Rozkładane przez kolagenozę (występuje w soku trzustkowym, lizosomach, fibroblastach, histiocytach, osteoblastach)

-zwykle kwasochłonny (eozynofil)

1. Włókna siateczkowe. Włókna retikulinowe. Agrentofilne

-zbudowane z kolagenu typu III (cieńcze niż włókna kolagenowe)

-wybarwia się solami srebra

-wchodzą w skład zrębu, występują obficie w większości narządów i skład błony podstawnej

1. Włókna i blaszki sprężyste

-włókna sprężyste występują w postaci sieci (w narzadach których funkcje wymagaja sprężystości (ściana tętnic, płuca, małżowina uszna)), są podstane na rozciąganie i mogą zwiększać swoją długość. Wybrawiają isę rezorcyną lub orseiną. Zbudowane są z elastyny

1. Komórki

fibroblast	Najliczniejszy, kształt wrzecionowaty z wypustkami. 1 jądro + wyraźne jąderko Obfita siteczka śródplazmatyczna szorstka	Wytwarza: -proteoglikany -glikoproteidy -kolagen -proces naprawczy
miofibroblast	W cytoplazmie liczne komplesy aktyny-miozyny	-kurczenie się i rozkurczanie	kosmki jelita- między ścianą naczyń włosowatych a wiązki włókien kolagenowych)
melanofory	Odmiana fibroblastów, Zawierają ziarenka barwnika- melaniny	Melanina	Tęczówka, ciało rzęskowe, naczyniówka oka, skóra częśći płciowych zewnętrznych, brodawki sutka
histiocyty	Makrofagi. Powstają z monocytów -> tkanka łączna -> histiocyty Owalne Cytoplazma z lizosomami i fagosomami	-fagocytoza i trawienie sfagocytowanego materiału -wydzielanie cytokiny – interleukiny -prezentują antygen -receptor TLR
Komórki tuczne/ matocyty	-komórki osiadłe -cytoplazma wypełniona zasadochłonnymi ziarnami -zwykle powstają z komórek prekursorowatych wywodzących się ze szpiku kostnego -kom. Tuczne tkankowe -kom. Tuczne błony śluzowej	-receptory TLR	-tkanks łączna różnych narządów krwionośnych i w płynie jam ciała (k.t.tkankowe) tkanka łączna błony śluzowej przewodu pokarmowego (k.t.błony śluzowej i płuc)
Komórki plazmatyczne/ plazmocyty	Powstają z limfocytów B (wynik różnicowania się) Zasadochłonna cytoplazma (zawiera obfitą siateczkę śródplazmatyczną)	-synteza glikoprotein immunoglobuliny	-tkanka łączna właściwa
Komórki napływowe	Leukocyty (komórki obronne organizmu, powstające w szpiku kostnym)

Rodzaje tkanki łącznej właściwej:

Tkanka łączna właściwa embrionalna	Luźne utkanie i obfita istota międzykomórkowa Komórki mają wyraźną cytoplazmę, duże jądra i kilka jąderek, przypominają fibroblasty
Tkanka łączna właściwa luźna	Istota podstwna Komórki i włókna tkanki łącznej (ułożone w odległości)	Wypełnia wolne przestrzenie między komórkami miąższowymi Otacza i ustala położenie wielu narządów rurkowatych (np. naczynia krwionośne, przełyk)	Warstwa brodawkowata skóry właściwej, tkanka podskórna, blaszki właściwe błon śluzowych i składki błon surowiczych.
Tkanka łączna zbita o utkaniu redularnym	Równolegle do siebie pączki włokien kolagenowych (typu I) zatopione w istocie podstawowej. Między nimi- szeregi Ranviera (nieliczne fibrocyty w szeregach)		Ścięgno, więzadło, rozcięgno, powięź
Tkanka łączna właściwa zbita o utkaniu nieregularnym			Warstwa siateczkowa skóry właściwej, torebka narządów wewnętrznych, otoczki nerwów

Gojenie: skrzeplina krwii (agregaty płytek krwii i fibryna) -> napływ leukocytów(pod wpływem chemokin) -> angiogeneza i proliferacja komórek -? Rekonstrukcja tkanek

Tkanka tłuszczowa- odmiana tkanki łącznej. Duża komórka i mało istoty międzykomórkowej. Zawiera znaczne ilości tłuszczu -> rezerwuar energii. Komórki występują w dużych zgrupowaniach i mają budowę pławikową. Grupy są od siebie oddzielone tkanką właściwą (są weń liczne naczynia krwionośne i nerwy).

Funkcje:

-Wypełnia przestrzeń między tkankami i narządami

Tkanka tłuszczowa żółta	Komórki tłuszczowe (adipocyty), zawierające pojedyncze krople tłuszczu Powstaja z lipoblastów Skąpa istota międzykomorkowa -> układ ściśle upakowany W błonie Transportery glukozy	Magazynowanie tłuszczu jako rezerwy Wewnętrzne wydzielanie cytokin (adipokiny) Izolacja termiczna Funkcja estetyczna	Powierzchnia pokryta warstwą glikoprotein (przypomina błonę podstawną)
Tkanka tłuszczowa brunatna	Niewielkie grupy komórek i rozproszone tworzące płaciki Powstają z mioblastów W cytoplazmie liczne kropelki tłuszczu o różnej wielkości Jadro na środku Wiele mitochondriów unaczyniona	Produkcja ciepła (termo geneza)	Tkanka podskórna okollic międzyłopatkowych, śródpiersi i okolice dużych tętnic brzusznych i nerek.

Transport lipidów:

-chylomikrony (weń w wodnym środowisku; kulisty pęcherzyk z dwuwarstwą fosfolipidów)

-lipoproteiny (weń; pęcherzyk z jednowarstwową warstwą fosfolipidów)

Adipokina- wydziela cytokiny, uwalnia żeński hormon płciowy, reguluje czułość komórek na insulinę i metabolizm tłuszczów. Wydzielane przez adipocyty tkanki tłuszczowej żółtej

TKANKA CHRZĘSTNA

-rodzaj tkanki łącznej

-sztywna i sprężysta (tkanka podporowa; sztywności nadaje istota podstawna)

-utrzymuje układy narządów

-składa się z komórek istoty międzykomórkowej (włókna tkanki łącznej i istota podstawowa)

Chrzęstna Szklista	Życie płodowe i do czasu pokwitania; przekształca się w kość. Całe życie: powierzchnie stawowe kośći, połączenia chrząstkowe, przegroda nosowa ściany tchawicy, dośrodkowa część żeber	Pokryta jest tkanką łączna właściwą włóknistą (ochrzęstna) Włókienka kolagenowe zatopione w istocie podstawnej	Komórki- chondrocyty (leżą w jamkach istoty międzykomórkowej pojedynczo lub po kilka- tworząć grupy izogeniczne) Jedno lub dwa pęcherzykowate jądra Dobrze rozwinięta siat.śród.szorstka, aparat, liczne mitochondria Chondronektyna- mocuje komórki do podłoża	Syntetyzuje tropokolagen typu II, glikozaminoglikany i białka
Chrząstka sprężysta	Małżowina uszna, ściana zew. Przewodu słuchowego i trąbka słuchowa, nagłośnia	Włókna sprężyste (wybarwienie rezorcyną lub orseiną), niewielka ilość włókien z kolagenu II	Chondrocyty w jamkach chrzęstnych i istota międzykomórkowa Istota podstawowa ma budowę podobną do istoty podstawowej chrząstki szklistej	Sprężysta (podatność na zginanie)
Chrząstka włóknista	Miejsce połączeń niektórych Ściegien i więzadeł z kośmi, krążki międzykręgowym	Liczne włokna kolagenowe z kolagenu I (układaja się równolegle)	Jamki chondrocytów układają się w szeregach Istota podstawna jak u szklistej	Tworzy dysk międzykręgowy

-powstanie: w zyciu zarodkowym i płodowym mezenchymy. Zmieniając komórki w chondroblasty (młode komórki chrząstki)

Wzrost i odnowa: wzrost śródchrzęstny (wewnątrz chrząstki, biorą w nim udział chondroblasty, które dzielą się i wytwarzają nowy kolagen i nowe proteoglikany powiększając jej mase) i odkładanie chrząstki (odbywa się przy współudziale komórek wewnętrznej warstwy ochrzęstnej, dzielą się, rozpoczynają synteze kolagenu II i proteoglikanów i powiekszają mase przez odkładanie nowych jej fragmentów od zewnątrz)

Odżywianie: głownie przez dyfuzję z anczyń krwionośnych kanałów i ochrzęstnej

Reperacja: u dzieci i ludzi młodych- goją się przez rozmnażanie chondrocytów i proteoglikany naprawiające uszkodzenia, u ludzi dorosłych- prawie wyłącznie przez jej odkładanie

komórka	Funkcja	Gdzie	Powstanie	Budowa	Pobudzane przez
osteoblasty	-wywarzają składniki organizcze -pobudzają mineralizację kośći -synteza kolagenu I, Proteoglikanów, osteoklacyny i osteonektyny, hydrolazy i glikoproteiny RANKL	-powierzchnia nowopowstałych kości (tworzy jednolitą błonę komórkową)	-z komórek macierzystych mezenchymatycznych (z okostnej i śródkostnej). Ich różnicowanie zachodzi po uczynnieniu genów, pod wpływem cytokin	Okrągłe pęcherzykowate jądra, zasadochłonna cytoplazma, bogata siat.śr.szorstka Liczne wypustki cytop. (łączą się z innymi wypustkami jak neksus) Budowa biegunowa	-hormon gruczołów przytarczycznych (PTH) -IGFI-> somatomedyna C -witamina D
Osteocyty	połączenie i wymina substancjii odżywczych i metabolitów w kości.		Osteoblasty nie wytwarzające istoty międzykomórkowej, płaskie i długie jądra	Leżą w jankach kostnych, wypustki w kanalikach kostnych Nieprzepuszczalna istota międzykomórkowa (wymiana przez wypustki cyto.) Szorstka słabo rozwinięta niespolaryzowane
osteoklasty	-niszczenie kości przez: pompowanie na zewnątrz H+, wydzielanie prokatepsyny K	Powierzchnia kości ( w zatokach)	Wywodzą się ze szpiku kostnego (z krwii do kości jako monocyty- fuzja 5-10 komórek)	Rodzaj makrofagów; 5-20 jąder, kwasochłonna cytoplazma, obfite lizosomy, mitochondria, polirybosomy, mała szorstka. spolaryzowane

Dysk międzykręgowy: rodzaj spojenie (łączy trzony sąsiednich kręgów), zbudowany z zrośniętej z kością kręgu chrząstki szklistej, a jego główna częśc jest z chrząstki włóknistej (w obwodowych częściach przechodzi w pierścień włóknisty) Zbudowane są z włókien kolagenowych i układają się w pierścieniowe blaszki. W środkowej częśći mołożone jest jądo Miażdżyste (galaretowata istota międzykomórkowa tkanki łącznej). Mocowany jest przez specjalne wiązadła.

Tkanka Kostna:

-rodzaj tkanki łącznej

- w istocie międzykomórkowej są sole mineralne (nadaje twardość, sztywność i wytrzymałość)

-kość: rola ochronna dla narządów wewnętrznych i rola dźwigni do której przyczepiają się mięśnie. Włókna kolagenowe typu I

Skład:

1. Istota międzykomórkowa

1. Część organiczna- osteoid; białka niekolagenowe; białka regulujące mineralizację kośći (osteonektyna i osteoklacyna i peptydy)

2. Część nieorganiczna- sole mineralne (minerał kośći)- krystaliczny minerał hydroksyapatyt

1. Komórki

1. Osteoblasty

2. Osteocyty

3. Osteoklasty

Rodzaje tkanki kostnej:

Rodzaj	Gdzie	budowa	cecha
Grubo włóknista/ splotowa	Pierwszy rodzaj w rozwoju kości. U dorosłego: miejsce przyczepu ścięgien do kości, wyrostki zębodołowe, błędnik kostny	Wiele osteocytów i osteoidu	Włókna kolagenowe w grubych pęczkach
Drobnowłóknista/blaszkowata	Dojrzała forma tkanki kostnej. Skład kości długich i płaskich	Blaszki kostne	Pojedyncze włókna kolagenowe z kolagenu I
Drobnowł. Kość gąbczasta	Dorosli: nasady i przynasady kości długich wypełnienei wnętrz kości płaskich.	Blaszki kostne (przypadkowy lub odzwierciedlający przebieg działania sił przebieg) Przestrzenie między nimi- naczynia krwionośne i szpik kostny	Wewnątrz beleczek leżą osteocyty, łączące się z innymi komórkami (wypustki cyto) w kanalikach kostnych
Drobnowł. Kość zbita	Zewnętrzna warstwa kości płaskich i trzony kości długich	Blaszki kostne (wypełnia ją tkanka)	Duża wytrzymałość (tkanka wypełniająca)

Osteon / system Haversa-> układ blaszek kostnych (podobnych do rurek; blaszki systemowe). Włókna blaszek układają się || do siebie i spiralnie do osi drugiej blaszki. Najbardziej zew. Częśc nei zawiera kanalików kostnych, uboga w cytoplazme (linia cementowa). W środku: kanał Haversa (włosowate naczynia krwionośne i nerw), na granicy blaszek do siebie przylegających są wpuklenia (tworzą jamki kostne)Między osteonami są blaszki kostne międzystystemowe.

Okostna- zewnętrzna powierzchnia kości jest nią pokryta.

-zbudowana z tkanki łącznej właściwej

-warstwa zewnętrzna-> włókna kolagenowe i mało komórek

-warstwa wewnętrzna-> dużo komórek (macierzyste i osteoprogenitrowe- dzielą się i różnicują w osteoblasty)

-funkcja odżywcza

Śródkostna- pokrywa wewnętrzną powierzchnię kośći; komórki podobne do komórek nabłonka, tworzą jednowarstwową błonę, pokrywającą beleczki kosten od strony szpiku. Komórki macierzyste

Kościotworzenie:

-zachodzi na podłożu embrionalnym tkanki łącznej właściwej (kości czaszki, kości twarzy, częściowo łopatka i obojczyk) lub chrząstki (kości długie).

-występuje w czasie całego życia

1. kości otworzenie na podłożu mezenchymatycznym/ embrionalnym/ błoniastym

-w błonie mezenchymatycznej, której komórki zagęszczają się i łączą między sobą wypustkami

-wytworzenie przez komórki matrycy przyszłej kośći (określenie wielkości, kształtu, położenia)

-włączenie genów

-powstanie osteoblastów

-powstanie osteoid (ograniczony składnik istoty między komórkowej kośći)

-mineralizacja osteoidu

-otaczanie osteoblastów istotą międzykomórkową kości

-osteocyty

-beleczki kostne

-grubowłóknista kość splotowa

-okostna i śródkostna

-blaszki kości drobnowłóknistych (przebudowa kośći)

2.kości otworzenie na podłożu chrzęstnym

-powstaje w zawiązku chrzęstnym kośći (model chrzęstny kośći) z chrząstki szklistej

-matryca

-gen kolagen II i inne

-chondrocyty

-kości długie z wyjątkiem obojczyka

44. Kostnienie na podłożu chrzęstnym.

Podlegają mu kości kończyn, podstawy czaszki, kręgi oraz kości miednicy. W okresie embrionalnym model kości zbudowany

jest z chrząstki szklistej. Na początku komorki chrzęstne w centralnej części trzonu kości długiej zaczynają degenerować,

wskutek czego powstaje pierwotne centrum kostnienia. Zwiększa się unaczynienie ochrzęstnej trzonu i przekształca się ona w

okostną. Jej komorki podejmują czynność osteogenną, co prowadzi do utworzenia mankietu kostnego. Do przestrzeni z okostnej

wnikają naczynia krwionośne z tkanką mezenchymatyczną, ktorych komorki rożnicują się w osteoblasty. Osteoblasty

rozpoczynają produkcję istoty międzykomorkowej, następuje proces wapnienia kości. Proces ten przesuwa się w kierunku

nasad kości, w ktorych powstają wtorne centra kostnienia, a chrząstka utrzymuje się tylko w płytkach wzrostowych (na granicy

trzonu i nasady). Intensywne podziały komorek płytki wzrostowej wydłużają kości długie. Zanik płytek wzrostowych ustala

długość kości.

45. Przebudowa kości, naprawa złamań, wzrost kości długich.

Tkanka kostna ulega w ciągu całego życia zwierzęcia ciągłej przebudowie, w trakcie ktorej niszczenie kości jest ściśle

sprzęgnięte z jej tworzeniem. W okresie dojrzewania przeważa proces tworzenia kości, natomiast w wieku starszym przeważa

proces osteolizy, co może prowadzić do znacznego osłabienia mechanicznego kości (osteoporoza). W miejscu złamania powstaje

skrzep, ktory ulega resorpcji przy udziale makrofagow. Jednocześnie ulegają rozpuszczeniu odcinki kości zawierające martwe.

osteocyty. Dochodzi do proliferacji prekursorow osteoblastow występujących w okostnej, środkostnej i szpiku kostnym.

Powstaje pierwotna tkanka kostna – kostnina. Na tym podłożu dochodzi do procesow kostnienia. Wzrost kości długich

następuje na skutek intensywnych podziałow komorek w chrzęstnych płytkach wzrostowych występujących na granicy nasady i

trzonu.

Połączenia:

-włókniste/ włóknozrost- tkanka łączna właściwa zbita z włóknami kolagenowymi

-chrzastkowe-> chrząstka szklista, spojenie łonowe, żebra, mostek

-maziowe-> kości długie, ruchomość, łączone za pomocą torebki stawowej

Obojętnochłonne neutrofile	Jądro komórkowe 1. Pałeczkowe i 2. Segmentowe Cytoplazma zawiera ziarna 1. Swoiste (otoczone błoną, z substancją bakteriobójczą) i 2. Nieswoiste (lizosomy zawierające enzymi i coś) Macierz z kw proteoglikanów, wiążą peptydazy i utrzymują je w stanie nieaktywnym. W obecności sfagocytowanych drobnoustrojów podnosi się pH co aktywuje peptydazy, które rozkładają białka drobnoustrojów Hemokiny (wiążą się z receptorami, wzbudzając ich ruchliwość i przemieszczając się w kierunku zapalenia) Żywy metabolizm	Przylegają do śródbłonka naczyń, nie krążą z krwią	-f.obronna -f.przeciwbakteryjna
Kwasochłonne eozynofile	Jedno jądro i dwa płaty Ziarna- rodzaj lizosomów z enzymami hydrolitycznymi	Tkanka łaćzana właściwa (przewody oddechowe i pokarmowe)	-ruch pełzakowaty -fagocytoza kompleksów antygen-przeciwciało -zwiększa przepuszczalność nabłonków -pierwsz linia obrony
Zasadochłonna bazofile	Jednosegmentowe jądro Zasadochłonne ziarenka		Receptorydla immunoglobuliny -fagocytoza -wydzielenie sub. Przeciwbakteryjnych -aktywowanie lipazy i oczyszczenie krwii z tłuszczów -przeciwdziałanie krzepnięciu -zwiększenie przepuszczalnośći
limfocytyt	Jendo owalne jądro lub okrągłe. Mała cytoplazma	Aktywacja po zetknięciu się z antygenami Narzady limfatyczne i krążące
monocyty	Największe, powstają w szpiku kostnym, Owalne nerkowate jądo		Różnicują się do makrofagów fagocytoza

KREW

Komórki krwii:

1. Erytrocyty

funkcja: równowaga osmotyczna z osoczem, przenoszą tlen z płuc do tkanek i Co2 z tkanek do płuc

-dwuwklęsły kształt

-brak jądek komórkowych

-głównym składnikiem jest hemoglobina (3 rodzaje)

-wnętrze jest hemogenne

-na powierzchni są grupy krwii

-retikulocyty-> niedojrzałe erytrocyty, wyglądają jak erytrocyty, zawierają zasadochłonna siateczkę lub ziarenka (pozostałośc s.ś.szorstkiej)

-niesczenie-> hemoglobina utlenia się do metahemoglobiny

-po 120 dniach wyłączenie z krwiobiegu

2. Leukocyty

-jedno jądro

-kulisty kształt

-przebywaja w krwii obwodowej -> diapedeza (proces przechodzenia leukocytów przez ścianę naczyń krwionośnych) -> tkanka łączna

-ruch pełzakowaty

-w błonach komórkowych są glikoproteiny

• Limfocyty T – komorki prekursorowe pochodzą ze szpiku kostnego, dojrzewają w grasicy. Są odpowiedzialne za

odporność typu komorkowego, a także pełnią rolę w odpowiedzi typu humoralnego. Dzielimy je na:

• Limfocyty Th (pomocnicze)

• Limfocyty Ts (supresorowe)

• Limfocyty Tsc (cytotoksyczne)

• Limfocyty pamięci

• Limfocyty zerowe – są dwa typy komorek: komorki NK (natural killers) oraz komorki macierzyste

• Limfocyty B – powstają w szpiku i są odpowiedzialne za odporność typu humoralnego, tzn. produkcje przeciwciał.

Rożnicują się na plazmocyty produkujące i uwalniające przeciwciała.

Osocze krwii: 90% woda 6-8% białko, reszta sole mineralne

Białka osocza:

-albumina-> utrzymuje ciśnienie onkotyczne krwii równoważy ciśnienie krwii w naczyniach krwionośnych, dzieki czemu nie dochodzi do utraty wody z naczyń) i bierze udział w resorpcji płynu tkankowego w żylnych naczyniach włosowatych

-globulina- wiąże się z antygenami i je rozpoznaje i reakcja

-białko krzepnięcia krwii- nie rozpuszczalna fibryna powoduje odzielenie się od osocza krwii żółtego płynu- surowicy

-lipoproteiny

-białka dopełniacza- uszkadzają patogeny

Płytki krwii

-Bezjądrowe fragmenty cytoplazmy

-powstają w szpiku

-ziarenka gęste

-ziarenka alfa (krzepnięcie krwii)

-hamowanie krwawienia przez skrzepliny zamykające ubytki w ścianie naczyń

-w normalnych warunkach nie aktywne

Szpik kostny:

-znajduje się w jamach szpikowych kości długich (żeber i mostka) oraz kości płaskich (czaszki i miednicy)

-zrąb szpiku kostnego (tkanka łączna właściwa luźna), zawiera komórki macierzyste i wytwarza kolonie fibroblastów CFU-F (wpływają na różnicowanie się komórek progenitorowych erytrocytów i leukocytów)

-naczynia krwionośne szpiku kostnego: krew tętnicza-> tętnice odżywcze -> tętnice nasadowe -> naczynia włosowate okostnej (szerokie i postać zatoki) -> gęsta sieć (przy śródkostnej) -> zatoka centralna

-miąższ szpiku kostnego- liczne komórki pośrednie i końcowe procesu wytwarzania erytrocytów, leukocytów i płytek krwii, makrofagi i komórki tuczne

Szpik kostny czerwony:

-miejsce aktywnego wytwarzania komórek krwi

Szpik kostny żółty

-- głównie tkanka tłuszczowa żółta

-nie wytwarza komórek krwii

Funkcje:

-wytwarzanie wszystkich rodzajów komórek krw3i oraz komórek tucznych i komórek dendrytycznych (prezentujących antygen)

-odnowa komórek macierzystych

-niszczenie zużytych, wadliwych i uszkodzonych erytrocytów

-przechowywanie żelaza

-reakcje immunologiczne

Hemocytopeza- proces wytwrzania komórek krwii szpiku kostego

Tkanka mięśniowa:

-wydłużone komórki stanowiące miąższ mięśnia

-komórki są otoczone blaszką podstawną

-zrąb= blaszka + tkanka łączna luźna

-wyspecjalizowane z zmianie swojej długośći

-sarkoplazma- cytoplazma; sarkolema- błona komórkowa, siateczka sarkoplazmatyczna- siateczka śródplazmatyczna, zarkomery- fragmenty miofibryli

tkanka	budowa	zależne	Komórki z	czynności
Tk.m. poprzecznie prążkowana szkieletowa	Długie, cylindryczne komórki o kształcie pałeczek- włókna Komórka wielojądrowa, toczona sarkolemą, na której znajduje się blaszka podstawna	Zależne od woli
Tk. M. poprzecznie prążkowana sercowa	Wydłużone komórki- kardiomiocyty (1 lub 2 jądrowe)+ istota międzykomórkowa (tkanka łączna właściwa + blaszki podstawne) Siateczka zawiera białko fosfolamban(u?) Kanalik T koło Z	Nie zależne	Powstaja z mioblastów zawiązka serca (1:1)	Powtarzające się automatyczne skurcze i rozkurcze (impulsy są wywołane przez komórki rozrusznika na zasadzie oscylatora wapnia)
Tk.M. Gładka	Wydłużone komórki o kształcie wrzecionowatym Istotą międzykomórkową jest tkanka łączna właściwa luźna i blaszki podstawne otaczające komórkę. Jedno jądro. Komórki- miocyty Sarkolema: wgłobienia- jamki (odpowiednik kanalików T). Ciałka gęste.	niezależne

Sarkolema- ze względu na uszkodzenia ma białka podbłonowe, odpowiadające za reperację- kostamery (mięsień szkieletowy i sercowy; łączy wnętrze komórki i inne komórki mięśniowe, przenosi siły mechaniczne wytworzone przez miofibryle, koordynuje fałdowania się i prostowania sarkolemy)

Cytoplazma komórek: zawiera miofibryle, o właściwości kurczenia się. Tworzą pęczki

Komórki: rozbudowana siateczka sarkoplazmatyczna gładka (wytwarza zbiorniki i kanaliki), sarkolema ich ma wgłobienia i wiele małych o charakterze kanalików

Poprzeczne prążkowanie- naprzemienne występowanie poprzecznych ciemnych i jasnych prążków, składaja się z sarkomerów.

Prązki:

Siateczka sarkoplazmatyczna gładka: obfita, otoczona miofibrylą

Kanalik T- wpuklenie błony komórkowej, między prążkiem A a prążkiem I.

Triada- kanalik T + 2 zbiorniki siateczki śródplazmatycznej gładkiej. Zbiorniki zawierają duże stężenie Ca2+. Dzięki temu zachodzi szybkie przekazywanie sygnałów

Stopka łącząca- kompleksy białek transbłonowych błony kanalika T i przylegającej do niego błony zbiorników siateczki sarkoplazmatycznej.

Zmiana kanalika T (receptory dihydropirydynowe) powoduje zmianę receptora riandynowego, co powoduje otwarcie się kanału dla jonów Ca2+.

Energia potrzebna do skurczu jest zawarta w: ATP, fosforanie kreatyny, kwasie pirogronowym, glukozie.

Powstanie komórek:

Miotomy (mezodermalne fragmenty somitów) -> mioblasty (prekursory komórek mięśniowych) -> miotuby (wytwarzają film enty aktynowe i miozynowe) -> wielojądrowa komórka mięśni szkieletowych.

Regulacja powstawania przez MRF (miogenne czynniki regulacyjne)

Wzrostem jest zwiększenie liczby miotu buli i ich masy

Komórki satelitarne- nie sfugowane mioblasty przylegające do ścian komórek mięśniowych. Macierzyste komórki mięśni szkieletowych. Są na ogół nie aktywne, lecz mogą regenerować komórki mięśniowe (przez namnażanie się)

Mięsień szkieletowy – komórki mięśniowe (równoległy przebieg i układające się w pęczki), między nimi tkanka łączna właściwa luźna (śródmięsna; liczne włókna siateczkowe i kolagenowei komórki tk.ł.właściwej, znajduje się też sieć naczyń krwionośnych; zajmuje się odżywianiem mięsa i łączy komórki mięśniowe)

Synapsy nerwow-mięśniowe

Rdzeń kręgowy-> impuls – aksony neuronów -> mięsień szkieletowy – aksony rozgałęzienia -> pojedyncze komórki -> synapsy/połączenia/płytki motoryczne

Jednostka motoryczna mięśnia- zespół komórek mięśniowych unerwionych przez jeden neuron ruchowy

Proprioreceptory- receptory komórkowe czucia głębokiego orientującymi co do położenia całego ciała i jego części w przestrzeni. Przedsnionek ucha wewnętrznego, mięśnie, ścięgna.

Wrzecionko nerwow-mięśniowe-> receptor komórek czucia głębokiego mięśni szkieletowych. Liczne w mięśniach wykonujących ruchy precyzyjne. Pojdyńcze wrzecionko otoczone jest torebką łącznotkankową, (tj. otacza 2-6 włókien mięśniowych śrówrzecionkowych) . Czynności

Włókna mięśniowe śródwrzecionkowe
Włókna śródwrzecionkowe woreczków jąder
W środkowej części mają rozszerzenia – woreczki wypełnione jądrami

Wstawki- połączenia na powierzchni styku komórek (obwódka zwierajaca, desmosomy i połączenia typu neksus)

Komórki rozrusznikowe- komórki śródmiąższowe (Cajala)- występują warstwami mięśni gładkich. Kształt owalny lub gwiaździsty i pełnią funkcje rozruszników, automatycznie wytwarzają impulsy do skurczów mięśni gładkich.

Unerwienie mięśni gładkich- nerwy współczulne lub przywspółczulne

Czynności gładkiej przejawia się skracaniem długości komórek co jest skutkiem skurczu izotonicznego lub zwiększeniem napięcia komórkowego (często skutek skurczu izometrycznego)

Wywoływane przez:

-spontaniczne wytwarzanie potęcjałów czynnościowych

-impulsy nerwowe

-hormony

-kininę

-NO

Tkanka Nerwowa:

-neurony-> neurocyty -> komórki neurowe

-Komórki glejowe -> neuroglejowi + wypustki = zrąb

ektoderma cewy nerwowej-> neuroblasty -> spongioblasty (początek komórek glejowych)/ neurony

-ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy

Funkcja neurony + glejowe:

-organizuja i koordynują wiele czynności organizmu

-wywarzają, odbierają poddają analizie i przewodzą sygnały o stanie otoczenia i wewnętrznym stanie organizmu

Neuron
Ciałko komórki nerwowej- perykarion
Perykarion otacza jądro Ciała komórek mogą być różne Okrągłe lub owalne jądra (jedno lub kilka jąderek) W pobliżu otoczki jądrowej chromatyna tworzy grudkę heterochromatyny płciowej W cytoplazmie: Obfia siateczka śródplazmatyczna- tigroid/ ziarenka Nissla-> rybosom związane z błoną tworzą rozetki, syntetyzuje białka które są transportowane wzdłuż wypustek nerwowych i wydzielane zazwyczaj w ich zakończeniach Aparat Golgiego (Modyfikowanie syntetyzowanych cząsteczek białka i ich segregacja) Mitochondria Neurofilamenty- fi lamenty pośrednie Mikrotubule Wtręty komórkowe Funkcja: -powstanie, przyspieszenie, hamowanie impulsów nerwowych Synteza makrocząsteczek i większości cząsteczek

Neurony:

-ciało komórki – jądro + wypustki

-komórki pobudliwe (reagują zmianą ładunku elektrycznego na sygnały zewnętrzne)

Funkcja:

-wytwarzanie, przetwarzanie i przekazywanie impulsów nerwowych do innych neuronów i do komórek efektorowych

Ciała komórek neuronów:

Neurogeneza- proces powstania i różnicowania się komórek progenitorowych

Synapsa

-czynnościowe połąćzenie neuronów z innymi neuronami(komórek receptorowych lub efektorowych)

Funkcja: przekazywanie sygnałów

1. Chemiczna –sygnały przekazywane za pośrednictwem cząsteczek sygnałowych (neurotransmiterów); działają na odległość (błona postsynaptyczna w pewnej odległości), odwórcona (ta sama synapsa przekazuje sygnały w odwrotnym kierunku) i mieszana (za pomocą neurotransmitera- pobudza i hamuje przekazywanie sygnału; klasyczne i peptydowe)

2. Elektryczna- połączenie typu neksus, prąd jonów nieorganicznych przez synapsy (płynie szybko)

Neuroglej:

-komórki glejowe i ich wypustki

-z spongiocytów (ektoderma cewy nerwowej)

-ośrodkowy układ nerwowy (komórki wyściółki, ependyma)-> wyściela Komor i kanały mózgu i rdzenia kręgowego. Wraz z innymi wypustkami tworzą zrąb. Splątane i przylegające wypustki- pilśń nerwowa

Komórki:

1. Ependymocyty- komórki wyściółki, ependymocyty (tworzą jednolitą błone nabłonka jednowarstwowego sześciennego wyślejącego mózg), na powierzchni ma mikrokosmki i kepy rzęsek. Pokrywaja sploty naczyniówkowe komórek mózgu

2. Astrocyty- a) protoplazmatyczne (duże pojedyncze komórki, liczne grube wypustki , fi lamenty glejowe, trans cytoza, czynny transport jonów) b) włókniste (małe jąda, długie cienkie wypustki i fi lamenty glejowe) funkcja: utrzymują pozycje neuronów, transport składników odżywczych, usuwanie pozostałości komórek, produkują, przechowują ii uwalniają neurotransmitery.

3. Oligodendrycyty-podobne od astrocytów, mniejsze, małe jądra, mało wypustek, wytwarzają osłonki mielinowe włókien nerwowych (ośrodkowy układ nerwowy)

4. Mezoglej- z grzebienia nerwowego, jako: komórki satelitarne (spłaszczone, owalne jądra przelegają do ciał komórek nerwowych) oraz lemocyty (komórki Schwanna, osłaniaja włókna nerwowe nerwów obwodowych)

Osłonki:

Nerwy- pęczki włókien newrowych w mózgu i rdzeniu?

Neurolema- cytoplazma hemocytów otaczająca włókna

Jeżeli sama neurolema- osłonka bezrdzeniowa, jeżeli są jeszcze włókna mielinowe to osłonka rdzenna

Mezakson- błona komórkowa pokrywająca rowek cytoplazmy