1.Wyjaśnij pojęcie „Łańcuch marketingowy mleka”

składa się z ogniw:

•produkcja,

•przetwórstwo,

•handel,

•szybka żywność.

W zależności od liczby ogniw wyróżnia się:

•krótki,

•średni,

•długi

2.Podaj wielkość produkcji mleka krowiego w Polsce i na świecie. W ilu krajach świata produkowane jest mleko krowie?

Mleko krowie produkowane jest w 190 krajów świata. Wielkość produkcji mleka krowiego na świecie to 520 mln. ton rocznie, w Polsce 12 mln. ton rocznie.

3. Podaj fakty dla których województwo podlaskie określane jest jako „polskie zagłębie mleczarskie”

Największy % udziału skupu mleka- 93%. Tu znajdują się najprężniejsze i największe zakłady mleczarskie, tu także rolnicy najwięcej inwestują w rozwój gospodarstw i osiągają najwyższe wydajności mleka.

4.W jaki sposób można dokonywać oceny pokroju bydła? Wymień metody stosowane w hodowli bydła w Polsce i na świecie.

Metody oceny pokroju:

- obiektywne ( przeprowadzane z wykorzystaniem przyrządów zoometrycznych)- polegają na wykonaniu pomiarów zoometrycznych w wyniku których otrzymuje się wielkości wymiarów zoometrycznych elementów budowy zewnętrznej zwierząt, wyrażone w jednostkach bezwzględnych (cm). Wykorzystuje się je do konstrukcji wskaźników (indeksów) pokrojowych

- subiektywne ( ocena dokonywana jest na oko). Wzrokowa ocena poprawności zewnętrznej budowy zwierząt, której dokonuje się poprzez porównanie ze wzorcem dla danej rasy lub typu użytkowego. Do metod subiektywnych zaliczymy ocenę liniową

5.Wymień elementy pokroju krów mlecznych, których występujące wady budowy w najsilniejszy sposób ograniczają ich długość użytkowania w stadzie?

- nadmierna głębokość wymion

- słabe przednie i tylne zawieszenie wymion

- niska odległość wymion od stanowiska

- wady budowy nóg i racic

6.Czy budowa zewnętrzna zwierząt wpływa na użytkowość mleczna? Jaki charakter mają te relacje? Które z cech budowy zewnętrznej krów mlecznych w największym stopniu wpływają na ich mleczność?

Tak budowa zewnętrzna zwierząt wpływa na użytkowość mleczną. U krów występuje dodatni związek części elementów budowy zewnętrznej z użytkowością mleczną krów. Krowy poprawniej zbudowane pokrojowo mają tendencję do wyższej wydajności.

W najwyższym stopniu z produkcją mleka u krów powiązane są elementy wyrostowości, kalibru zwierząt i budowy gruczołu mlekowego.

7.Które z cech pokrojowych bydła odznaczają się najwyższą odziedziczalnością?

Odziedziczalność elementów zewnętrznej budowy krów jest znacznie zróżnicowana (0.07- 0.63- wysokość w kłębie).

Najwyższe wartości współczynnika odziedziczalności charakteryzują cechy wyrostowości i kalibru krów, wysokość w kłębie, ocena kalibru, charakter mleczny.

8.Wyjaśnij pojecie „cechy funkcjonalne” u bydła. Wymień kilka z nich.

Cechy funkcjonalne ( cechy nieprodukcyjne) to cechy które mają pośredni wpływ na koszty produkcji mleka. Odgrywają dużą rolę dla użytkowości bydła mlecznego. Zaliczamy do nich m.in. liczbę kom. somatycznych, typ i budowę, szybkość oddawania mleka, temp. zwierzęcia, płodność, długość użytkowania krów w stadzie.

9.Jaki jest udział cech funkcjonalnych w polskim indeksie hodowlanym PF(produkcja funkcjonalności)? Podaj jakie cechy funkcjonalne są uwzględniane w selekcji i jaki jest ich procentowy udział w ogólnej wartości indeksu?

W Polsce udział cech funkcjonalnych w indeksie PF – 50%. W selekcji uwzględniane są: liczba kom. somatycznych, cechy pokrojowe, płodność, cechy produkcyjne. Ich % udział w ogólnej wartości indeksu to 22%- Nowa Zelandia, 70 %- Dania.

10. Jaki jest udział cech funkcjonalnych w indeksach hodowlanych wykorzystywanych w innych krajach świata?

22%- Nowa Zelandia, 70 %- Dania.

11.W jaki sposób podwyższona liczba komórek somatycznych oddziaływuje na użytkowość krów mlecznych? Jaką liczbę kom. som. w 1 ml powinna posiadać mleko o dobrej jakości higienicznej?

Z punktu widzenia produkcyjności krów wysoki poziom elementów komórkowych jest czynnikiem obniżającym wydajność mleka, wydłużającym długość okresu międzyciążowego i pogarszającym skład chemiczny mleka. W mleku o dobrej jakości higienicznej liczba kom. som. nie przekracza poziomu 150- 200 tys. w 1 ml.

12. Jakie znasz metody oznaczania liczby komórek somatycznych w mleku krów?

- ocena wzrokowa wyglądu mleka na przedzdajaczu

- test kalifornijski (CMT)

- badanie przewodnictwa elektrycznego

- elektroniczne pomiary

13. Gdzie i w jaki sposób w Polsce monitoruje się liczbę kom. som. w mleku krów?

Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka. Laboratoria: Białystok, Parzniew, Krotoszyn, Opole, Bydgoszcz, Koszalin, Olsztyn.

Metoda instrumentalna spektrofotometryczna przy użyciu aparatu Combifoss, Białystok, Olsztyn- metoda instrumentalna przy użyciu aparatu Fossomatic 5000, Fossomatic 250, 520,

14. Na czym polega przedłużenie laktacji u bydła mlecznego? Podaj dane ilustrujące to zjawisko w polskiej hodowli(procent krów przedłużających laktację, długość przedłużenia ponad standard)

Laktacja pełna trwa od wycielenia do zasuszenia 305 dni. Przedłużenie laktacji to wydłużenie okresu produkcji mleka ponad laktację pełną średnio o ok. 3 mies.

% krów przedłużających laktację ok. 50 %. Liczba krów przedłużających laktację 305-dniową o co najmniej 1 dzień – 88,4%.

15.Wymień główne przyczyny przedłużenia laktacji u współcześnie użytkowanych krów mlecznych?

- zwiększenie produkcji mleka

- synchronizacja porodów u krów

- zwiększenie wytrwałości krów w laktacji

16. Wymień znane Ci krzywe laktacyjne u bydła? Która z krzywych „gwarantuje” najwyższą produkcję mleka w laktacji?

- normalna, równomierna

- stroma

- dwuwierzchołkowa

Najwyższą produkcję gwarantuje krzywa normalna, krowa jest wytrwała w laktacji, proces nieprzerwanego oddawania mleka przebiega łagodnie. Długa utrzymująca się na wysokim poziomie wydajność.

17.Jakie najczęściej błędy są popełniane w czasie doju u krów?

- brak przedzdajania

- zbyt długi czas oczekiwania na dój od momentu pierwszego kontaktu dojarza z wymieniem

- zakładanie kubków na mokre strzyki

- jedna ściereczka do wymienia kilku krów

- brak dezynfekcji strzyków

18. Jakie znasz rodzaje doju mechanicznego? Który z nich jest najczęściej wykorzystywany w krajowych stadach bydła mlecznego?

- stado 12- 15 krów- dojarka bańkowa

- stado 15- 40 krów- dojarka rurociągowa

- stado>40 krów- hala udojowa

- automaty udojowe

- dojarki bańkowe(dój na stanowiskach do 50 krów)

- rurociągowe (na stanowiskach do 100 krów)

- tandemowe (z wymianą pojedynczych krów, 25-150 krów)

- rybia ość (grupowa zmiana krów, 100-500 krów)

- karuzela (powyżej 400 krów)

- roboty do dojenia (do produkcji więcej niż 300tys. litrów rocznie)

19. Co to są dojarnie? Jakie znasz typy dojarni? Jakie są zalety pozyskiwania mleka w dojarniach?

Dojarnie są to miejsca w których pozyskuje się w sposób mechaniczny mleko od krów. Typy dojarni:

- rurociągowe

- typu „bok w bok”

- tandemowe

- typu „rybia ość”

- karuzelowe

- automaty „roboty”

Dój mechaniczny znacznie zmniejsza pracochłonność oraz zwiększa liczbę krów które może jeden dojarz wydoić w jednostce czasu. Większa higiena doju.

20. Automaty udojowe- najnowocześniejsza technologia w pozyskiwaniu mleka od krów

Dzięki automatom udojowym mamy możliwość lepszego wykorzystania czasu, który dotychczas był przeznaczony na żmudną i ciężką pracę przy obsłudze zwierząt. Dzięki wykorzystaniu robota hodowca może znacznie więcej czasu poświęcić pracy hodowlanej, podejmować lepsze i bardziej przemyślane decyzje, a także mieć więcej czasu dla siebie i rodziny.

Kontrola procesu produkcji mleka:

- zwiększanie wydajności mleka od krów

- większa swobody i więcej czasu na inne zadanie, jak np. zarządzanie stadem

- lepsza kontrola kosztów produkcji

- poprawa dochodowości gospodarstwa

- poprawa dobrostanu stada

21. Na czym polega „kwotowanie” produkcji mleka w UE

Kwotowanie produkcji mleka obowiązuje w UE od 1984 r..Limitowanie produkcji mleka jest częścią wspólnej Polityki Rolnej krajów UE. Kwotowanie produkcji mleka polega na administracyjnym ograniczeniu wielkości produkcji. Celem jest zapobieganie nadprodukcji przy utrzymaniu stabilnych, opłacalnych cen. Ograniczenie możliwości swobodnego rozwijania produkcji przez limity administracyjne oraz konieczność ponoszenia sporych wydatków związanych z zakupem dodatkowych kwot, utrudniają swobodny wzrost gospodarstw mlecznych i zwiększenie produkcji. Główną cechą systemu kwot mlecznych jest wprowadzenie podatku specjalnego jako środka mającego zniechęcić producentów mleka do nadprodukcji.

Kwotowanie produkcji mleka polega na określeniu:

- maksymalnej ilości mleka o referencyjnej zawartości tłuszczu, jaka może być wyprodukowana w kraju i wprowadzona do obrotu w roku kwotowym, zwanej dalej krajową kwotą mleczną (KKM).

- maksymalnej ilości mleka o referencyjnej zawartości tłuszczu, jaka może być wyprodukowana i wprowadzona do obrotu przez poszczególnych dostawców hurtowych i bezpośrednich w roku kwotowym, zwanej dalej indywidualną kwotą mleczną (IKM).

22. Wielkość „krajowej kwoty produkcji mleka” na tle limitów przyznanych innym krajom UE.

Polska pod względem wielkości kwot mlecznych zajmuje 6 miejsce w Europie- 8.964.000 ton mleka. W tym dostawcy hurtowi: 9.345.619.300- wielkość kwot indywidualnych przysługujących dostawcom(kg), 47790- wielkość kwoty na jednego dostawcę(kg); dostawcy bezpośredni: 116.668.915(kg)- wielkość kwot indywidualnych przysługujących dostawcom(kg), 6179- wielkość kwoty na jednego dostawcę (kg)

49.000 ton. Malta, 28.282.000 Niemcy. Łączna kwota mleczna dla całej UE wynosi 142.868.000 ton mleka.

23. Jakie są zalety polityki „kwotowania” produkcji mleka na terenie UE?

- poprawa jakości pozyskiwanego mleka

- poprawa wydajności jednostkowej zwierząt

- obniżenie kosztów produkcji

- utrzymanie produkcji na stałym poziomie

- zapobieganie nadprodukcji przy utrzymaniu stabilnych, opłacalnych cen

24. Jaka była przeciętna wielkość kwoty mlecznej w Polsce na 1 dostawcę na początku 2009 roku? Ilu jest hurtowych dostawców mleka w Polsce na początku 2009 roku?

- dostawcy hurtowi: 47.790 kg

- dostawcy bezpośredni: 6179 kg

- liczba dostawców hurtowych: 195.554

25. Poziom mocznika- jako wskaźnik racjonalności żywienia krów. Jaki poziom mocznika w mleku wskazuje na niedobór energii w dawce pokarmowej?

Poziom mocznika w mleku bada się minimum raz w miesiącu. Dzięki tym badaniom ocenia się pokrycie zapotrzebowania na białko i energię oraz właściwe zbilansowanie dawki pokarmowej. Odpowiednia zawartość mocznika w mleku to 150- 300 mg/l.

Czynniki pozażywieniowe wpływające na zawartość mocznika w mleku to:

- wydajność mleka- większej wydajności towarzyszy wyższy poziom mocznika

- stadium laktacji- na początku i końcu laktacji występuje mniejsza zawartość mocznika w mleku niż w środkowym okresie laktacji

- wiek krowy- zaw. u krów wieloródek jest większa niż u krów pierwiastek

- rasa- poziom mocznika u rasy Jersey jest o 15 % większy niż u HF

- małe pobranie wody

- czas pobrania próby

Wysoki poziom mocznika powoduje:

- nadmiar białka w dawce; niedobór łatwo fermentujących węglowodanów w żwaczu; nadmiar białka ulegającego zbyt szybkiemu rozkładowi w żwaczu; małe pobieranie wody; straty ekonomiczne, niewykorzystywanie potencjalnych możliwości dawki pokarmowej;

- zaburzenia w rozrodzie: w przypadku krów, które w mleku mają mocznik na poziomie > 460 mg/l skuteczność pierwszej inseminacji kształtuje się na poziomie 47%

- zmiany chorobowe w żwaczu

- uszkodzenie wątroby

- wzrost LKS co skutkuje m.in. pogorszeniem jakości pozyskiwanego mleka

- zmniejszenie wydajności i pogorszenie składu mleka

Niski poziom mocznika powoduje:

- niedobór białka w pokarmie; nadmiar łatwo fermentujących węglowodanów w żwaczu; nieprawidłowe zbilansowanie dawki pokarmowej

Pasze sprzyjające podwyższeniu poziomu mocnika:

- wytłoki rzepakowe, śruta rzepakowa, groch, poekstrakcyjna śruta rzepakowa- w zależności od kompozycji całej dawki

Pasze sprzyjające obniżeniu poziomu mocznika:

- poekstr. śruta sojowa, gluten kukurydziany, ekstruder rzepakowy, młóto browarniane suszone, peokstr. Śruta rzepakowa- w zależności od kompozycji całej dawki

>150 mg/l mocznika w mleku wskazuje na niedobór energii w dawce pokarmowej.

26. Poziom mocznika- jako wskaźnik racjonalności żywienia krów. Jaki poziom mocznika w mleku wskazuje na nadmiar białka w dawce pokarmowej?

Na nadmiar białka w dawce pokarmowej wskazuje poziom mocznika >300 mg/l

27. Poziom mocznika w mleku- jako wskaźnik racjonalności żywienia krów. Jaki poziom mocznika i przy jakiej zawartości białka w mleku traktowany jest jako optymalny z punktu widzenia bilansu białka i energii w dawce pokarmowej?

150- 300 mg/ l mocznik, 3,2- 3, 6 % zawartości białka to optymalne wartości z punktu widzenia bilansu białka i energii w dawce pokarmowej.

28. Jakie negatywne konsekwencje może pociągać w organizmach krów wysoki poziom mocznika?

Wysoki poziom mocznika powoduje:

- zaburzenia w rozrodzie: w przypadku krów, które w mleku mają mocznik na poziomie > 460 mg/l skuteczność pierwszej inseminacji kształtuje się na poziomie 47%; wczesne obumieranie zarodków płodu

- zmiany chorobowe w żwaczu

- uszkodzenie wątroby

- wzrost LKS co skutkuje m.in. pogorszeniem jakości pozyskiwanego mleka

- zmniejszenie wydajności i pogorszenie składu mleka

29 Wymień znane Ci czynniki oddziaływujące na zawartość tłuszczu w mleku krów?

- sezon roku- w mies. zimowych i jesiennych zawartość tłuszczu jest wyższa w porównaniu do miesięcy wiosenno- letnich

- temperatura- wysoka temp. prowadzi do zwiększenia zawartości chlorków i zmniejszenia zawartości laktozy i białka w mleku, pow. 32 stopni następuje duży wzrost zawartości tłuszczu przy spadku zawartości laktozy i białka

- zdrowie, mastitis, okres cyklu płciowego- np. przy występowaniu mastitis zmniejsza się zaw. tłuszczu, laktozy i kazeiny w mleku, zwiększa się zaw. białek serwatkowych

- długość i kompletność doju (7- 8 min.) – ostatnie porcje mleka w doju zawierają najwięcej tłuszczu( 7-9%), dlatego nie dodajanie krów może powodować niższą zaw. tł

- czas pomiędzy dojami- zaw. tł. w mleku pozyskiwanym częściej w ciągu doby jest wyższa

- stado

- kondycja krowy- w momencie wycielenia- dobra kondycja krów w tym okresie oznacza wysoką zaw. tł

- żywienie- kiedy dawki pokarmowe są niezbilansowane a szczególnie kiedy występuje niska zaw. lub brak pasz obj. – obniża się zaw. tł

30. Jaki stosunek kwasu octowego do kwasu propionowego ( produkowanych w przedżołądkach u krów) gwarantuje wysoki poziom tłuszczu w mleku?

C2: C3= 3:1

Produkcja dzienna kwasu octowego 2,5- 3,5 l, kwasu propionowego 0,8- 1,5 l