Postępowanie administracyjne – dr Anna Wiktorowicz

Procedura administracyjna:

- ustawa z dnia 2 sierpnia 1919 roku o organizacji władz administracyjnych w II instancji

- konstytucja marcowa z dnia 17 marca 1921 roku

- rozporzÄ…dzenie Prezydenta RP z dnia 22 marca 1928 roku

- kodeks postępowania administracyjnego z dnia 14 czerwca 1960 roku

- ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z dnia 17 czerwca 1966 roku

Postępowanie administracyjne ma na celu przede wszystkim rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej poprzez wydanie decyzji administracyjnej.

Toczy siÄ™ przed organami administracji w sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej.

Sąd Najwyższy w uchwale z 1988 roku wskazał, iż:

- Decyzja jest przejawem woli organu administracyjnego, co oznacza, że organ ten rozstrzygając sprawę narzuca władczo swoje stanowisko w tej sprawie.

- Decyzja musi wyraźnie wskazać podstawę prawną.

- Decyzja rozstrzyga konkretną sprawę konkretnej osoby – podwójna konkretność.

Kodeks postępowanie administracyjnego reguluje:

- postępowanie administracyjne ogólne

- postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń

- postępowanie w sprawach skarg i wniosków

Postępowanie administracyjne ogólne:

- Jeśli nie ma wskazania, o jaki rodzaj postępowania chodzi wówczas przyjmuje się, że jest to postępowanie administracyjne ogólne

- Kodeks postępowanie administracyjnego reguluje postępowanie przed organami administracji publicznej w należącym do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnej

- Kodeks postępowanie administracyjnego normuje również postępowanie przed innymi organami państwowymi, gdy są one z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do załatwienia w/w spraw

Sprawa indywidualna to sprawa, która dotyczy konkretnej osoby jak również konkretnej sytuacji, czyli osoby imiennie określonej i oznaczonej w sytuacji, nie zaś abstrakcyjnie określonej sytuacji.

Załatwienie określonej sprawy indywidualnej następuje w drodze decyzji administracyjnej – chyba, że przepisy kodeksu stanowią inaczej.

Spór o właściwość

Spór pozytywny – przynajmniej dwa organy administracji publicznej uznają się za właściwe do rozstrzygnięcia danej sprawy indywidualnej

Spór negatywny – żaden z organów administracji publicznej nie uznaje swojej właściwości w danej sprawie

Cel i istota postępowania administracyjnego

Celem postepowania administracyjnego jest rozstrzygnięcie przez organ administracji publicznej sprawy indywidualnej poprzez wydanie decyzji administracyjnej, która w sposób władczy kształtuje sytuację prawną określonego podmiotu

Istotą postępowania administracyjnego jest ustalenie wszelkich okoliczności faktycznych, które mają znaczenie dla wyniku załatwienia sprawy w postępowaniu przed właściwym organem administracyjnym.

Działalność administracji

Sfera zewnętrzna – obejmuje działania w stosunku do podmiotów niepodporządkowanych danemu organowi administracji

Sfera wewnętrzna – to stosunki prawne zachodzące wewnątrz administracji – miedzy jej organami

Działania władcze – to akty administracyjne i akty normatywne (organ jest nadrzędny nad obywatelem)

Działania nie władcze – porozumienia, ugody

Formy działania administracji:

1.Czynności prawe

Akt normatywny – to władcze wyrażenie woli organu państwowego zawierające normy postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji.

Akt normatywny nie wskazuje adresata, określa cechy po wystąpieniu, których każda osoba staje się adresatem.

Akt administracyjny – jest to władcze, jednostronne oświadczenie woli organu administracji publicznej określające sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata w konkretnie oznaczonej sprawie – podwójna konkretność.

Rodzaje aktów administracyjnych:

- wewnętrzne i zewnętrzne

- deklaratoryjne i konstytutywne

- zależne od woli adresata i niezależne od woli adresata

- wywołujące skutki cywilnoprawne i niewywołujące skutków cywilnoprawnych

Aby akt administracyjny był ważny musi:

- Być Wydany zgadnie z prawem materialnym: prawo powinno wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktu administracyjnego

- być wydany zgadnie z prawem ustrojowym: organ wydający powinien być kompetentny zarówno rzeczowo jak i miejscowo

- Być wydany zgodnie z prawem procesowym – w odpowiednim trybie

- Być wydanym z wykorzystaniem samodzielności prawnej przyznanej organowi

Wadliwość aktu administracyjnego

-Istotna - stanowi podstawę do uchylenia lub zmiany aktu albo stwierdzenia jego nieważności.

-Nieistotna – nie pociąga za sobą ani nieważności ani potrzeby uchylania bądź zmiany aktu

-Nieakty – akty podejmowane przez podmioty nieuprawnione, skierowane do podmiotów nieistniejących, niedoręczone i nieogłoszone, posiadające braki techniczne

Ugoda

Porozumienie stron o sprzecznych interesach, w którym wspólnie kształtują swoją sytuację prawną na podstawie prawa materialnego

Zawarcie ugody wyklucza rozstrzygnięcie sprawy w drodze decyzji administracyjnej

Ugoda wywiera takie same skutki jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego

Porozumienie administracyjne

Zwane również umową, jest to czynność dwustronna lub wielostronna

Opiera się na zasadzie równości stron

Porozumienia dotyczą zawsze realizacji zadań ze sfery administracji publicznej

Mają moc wiążącą

Czynności prawa cywilnego

Organy wykonujące administrację publiczną wykorzystują w swej działalności wyłącznie instytucje o charakterze dwustronnym – umowy

Forma umowy dotyczy dysponowania majątkiem Skarbu Państwa w celu uzyskania niezbędnych dóbr dla utrzymania i funkcjonowania aparatu administracji

Czynności i faktyczne

Czynności materialno – techniczne

Sporządzanie aktów stanu cywilnego, doręczanie pism urzędowych itp.

Charakteryzują się tym, że dla ich dokonywania musi istnieć wyrażona podstawa prawna w przepisach prawa materialnego

Mają charakter władczy a więc ich organy muszą je tolerować i uczestniczyć w ich wykonaniu

Działania społeczno – organizatorskie

Aktywizowanie środowisk społecznych do współdziałania w realizacji określonego działania

Prowadzenie poradnictwa w ramach pomocy społecznej

Są to działania nie władcze, zatem niedopuszczalne jest stosowanie wszelkich form przymusu w sytuacji niepodporządkowania się tym przepisom

Proces administracyjny dzieli siÄ™ na dwie fazy:

- Faza orzekania – szereg czynności procesowych, które dokonywane są przez organy administracji i które dążą do załatwienia sprawy indywidualnej w drodze decyzji administracyjnej

- Faza wykonywania orzeczenia – to decyzja administracyjna przyznająca uprawnienia lub nakładająca obowiązki

Zasady ogólne procesu administracyjnego:

Zasada praworządności – organy administracyjne mogą działać tylko wtedy, gdy dają podstawę do tego normy prawne ustanowione przez powszechnie obowiązujące przepisy prawa

Zasada prawdy obiektywnej – na organ zostaje nałożony obowiązek podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, ocena materiału dowodowego w oparciu o zasadę prawdy obiektywnej

Zasada uwzględniania interesu społecznego i interesu obywateli – w przypadku konfliktu, sprzeczności interesu społecznego ze słusznym interesem obywateli załatwienie spraw przez organ administracji publicznej powinno być wyrazem pogodzenia tych interesów. Oba te interesy są równorzędne.

Zasada pogłębiania zaufania do organów państwa – organ powinien uwzględniać interesy stron, pomagać stronom występującym bez pełnomocnika, powinien udzielać strunom niezbędnych wyjaśnień i wskazówek

Zasada obowiązku udzielenia informacji stronom – organ ma obowiązek udzielić stronom informacji o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków, które będą przedmiotem postępowania administracyjnego

Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu administracyjnym – strona posiada prawo do udziału w postępowaniu, natomiast nie jest to jej obowiązek

Zasada przekonywania – na organach administracji publicznej spoczywa obowiązek wyjaśnienia stronom zasadności przesłanek, którymi kieruje się przy załatwianiu sprawy, aby doprowadzić w ten sposób do wykonania przez strony wydanej decyzji bez konieczności stosowania przymusu

Zasad szybkości – organy powinny działać szybko i wnikliwie nie naruszając obowiązku wszechstronnego i dokładnego zbadania sprawy

Zasada ugodowego załatwiania spraw spornych – organ powinien szukać wszelkich sposobów, aby nakłonić strony do zawarcia ugody, jeśli przemawiają za tym okoliczności sprawy

Zasada pisemności – wszystkie czynności procesowe od momentu wszczęcia postępowania do jego zakończenia powinny być utrwalone na piśmie

Zasada dwuinstancyjności postępowania – każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydawanych w pierwszej instancji z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych ustawa

Zasada trwałości decyzji ostatecznych – decyzjami ostatecznymi są te decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji

Zasada sądowej weryfikacji decyzji ostatecznych – zasady i tryb zaskarżenia decyzji do sądu określa ustawa z 30 sierpnia 2002 roku prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Organy wyższego stopnia i organy naczelne:

Organy wyższego stopnia:

W stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego – samorządowe kolegia odwoławcze

W stosunku do wojewodów – właściwi w sprawie ministrowie

W stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 – odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku – organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością

W stosunku do organów organizacji społecznych – odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku – organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością.

Organy naczelne:

W stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych – Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie;

W stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 – odpowiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania

W stosunku do organów organizacji społecznych – naczelne organy tych organizacji, a w razie braku takiego organu – Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością.

Właściwość organów:

Właściwość rzeczowa – powierzenie określonemu organowi załatwienia pewnego typu spraw administracyjnych

Właściwość instancyjna – zdolność do załatwienia spraw w danej instancji

Właściwość miejscowa – właściwość organu do działania w określonym fragmencie terytorium kraju z reguły będącym jednostką podziału administracyjnego

Spory o właściwość:

Zasadą ogólną jest rozpatrywanie sporu przez wspólny dla organów znajdujących się w sporze organ wyższego stopnia

Prezes RM jest właściwy dla sporów między organami administracji, gdy jedną ze stron sporu jest minister albo spór jest między wojewodami lub między wojewodą a ministrem

Spory między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny