I.
CELE MAKROEKONOMICZNE A POLITYKA MONETARNA
Tematem naszej prezentacji są: …
II.
Narzędzia makroekonomiczne
Podstawowymi narzędziami polityki makroekonomicznej są (slajd)I my zajmiemy się polityką pieniężną.
III.
polityka monetarna
Polityka pieniężna (inaczej polityka monetarna) – systematyczne działania mające na celu zapewnienie stabilności cen. Politykę pieniężną państwa prowadzi bank centralny lub inna instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji. Oddziałuje ona na poziom podaży pieniądza oraz na kursy walutowe.
Cele polityki monetarnej banku centralnego[edytuj]
Cel finalny (główny i nadrzędny) – jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki ekonomicznej danego kraju. Przykładowo w Polsce celem finalnym NBP jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.).
Cel pośredni – wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym. Przykładowo w Polsce NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość owego celu inflacyjnego na 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.[1].
Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:
Kontrola stóp procentowych
Kontrola przyrostu podaży pieniądza
Stabilizowanie poziomu kursu walutowego
Kształtowanie masy pieniądza rezerwowego
Kształtowanie poziomu stóp procentowych
IV.
pieniądz
powszechnie zaakceptowanym środkiem regulującym zobowiązania jest pieniądz, który może mieć postać gotówkową (pieniądz papierowy, bilon) i bezgotówkową (depozyty na rachunkach na podstawie, których wystawia się czeki).
V.
Spełnia 4 podstawowe funkcje:
jest środkiem wymiany, czyli pośredniczy w aktach kupna sprzedaży przy tranzakcjach gotówkowych
środkiem płatnioczym (miernikiem odroczonych płatności) - reguluje zobowiązania przy tranzakcjach kredtytowych ( czek, odcisk karty kredytowej)
jest miernikiem wartości – jako jednostka pomiaru wartości umozliwia porównywanie wartości różnych dóbr
jest środkiem tezauryzacji, czyli tzw. gromadzenia skarbu – przechowuje wartość ale tylko wtedy, gry ma stosunkowo stałą siłę nabywczą
VI.
Pośrednicy finansowi
Pośrednik finansowy – szczególny rodzaj podmiotu działającego na rynku finansowym. Jest to przedsiębiorstwo świadczące usługi na rzecz podmiotów dysponujących oszczędnościami (podmioty nadwyżkowe) oraz podmiotów poszukujących funduszy pieniężnych (podmioty deficytowe) niezbędnych do sfinansowanie ich zamierzeń konsumpcyjnych, inwestycyjnych i produkcyjnych. Ich głównym zadaniem jest ułatwianie przepływu funduszy od podmiotów nadwyżkowych do podmiotów deficytowych.
Ogół instytucji finansowych można podzielić na dwie podstawowe grupy:
instytucje depozytowe (banki),
instytucje niedepozytowe.
Cel działalności pośredników finansowych[edytuj]
Firmy pełniące rolę pośredników finansowych tworzą instrumenty, które z jednej strony umożliwiają podmiotom nadwyżkowym lokowanie posiadanych nadwyżek pieniądza, a z drugiej – umożliwiają podmiotom deficytowym zaciąganie pożyczek pieniężnych.
Dla obu stron transakcji (podmiotów nadwyżkowych i deficytowych) korzystanie z usług pośredników finansowych jest bardziej korzystne, niż gdyby zawierali z sobą bezpośrednio transakcje. Istotne znaczenie ma to, że wolne fundusze mają w większości charakter krótkoterminowy, podczas gdy potrzeby podmiotów deficytowych mają charakter długoterminowy. Można zatem stwierdzić, że instytucje finansowe zaciągają kredyty krótkoterminowe i udzielają kredytów długoterminowych. Proces ten określany jest mianem transformacji terminów zapadalności.
Instytucje finansowe charakteryzują się specyficzną strukturą zarówno aktywów, jak i pasywów.
Aktywa instytucji finansowych mają w zdecydowanej części formę finansową; są roszczeniami w stosunku do różnych grup dłużników: skarbu państwa, władz municypalnych, gospodarstw domowych, przedsiębiorstw niefinansowych oraz innych instytucji finansowych. Udział aktywów rzeczowych, takich jak: zapasy, maszyny i urządzenia, budynki i budowle, grunty, jest niewielki w porównaniu z przedsiębiorstwami produkcyjnymi.
W strukturze pasywów (źródeł finansowania) instytucji finansowych przeważają z kolei zobowiązania. Udział kapitałów własnych w strukturze źródeł finansowania jest niewielki w porównaniu z przedsiębiorstwami niefinansowymi.
VII.
System bankowy
wszystkie rodzaje banków, ich relacje z otoczeniem oraz reguły określające działanie tworzą usankcjonowany prawem SYSTEM BANKOWY. System ten najczęściej jest dwuszczeblowy, składa się z banku centralnego i banków komercyjnych.
Bank – instytucje finansowe pośredniczące w obiegu pieniądza w gospodarce. Gromadzi depozyty, czyli wolne środki finansowe swoich klientów, które następnie w formie kredytów przekazuje innym klientom na pomoc w sfinansowaniu ich działalności. Z tytułu udzielenia kredytu banki pobierają prowizje i odsetki od kredytu, które w części zwracają właścicielom depozytów (odsetki od depozytów). Pozostała część stanowi zysk banku.
VIII.
Bank centralny
Bank centralny – instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego. Zazwyczaj działa jako jednostka państwowa, bądź podporządkowana państwu. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.
IX.
Funkcje banku centralnego
bank emisyjny – jedyni on emituje pieniądze w kraju. Organizuje również obieg pieniadza w gospodarce, a także reguluje jego ilość w systemie bankowym.
bank państwa – prowadzie rachunki skarbiu państwa i gromadzi dochody budżetu. Za jego pośrednictwem są realizowane wydatki budżetowe. bank centralny administruje długiem publicznym państwa, jego zadaniem jest obsługa zarówno wew. jak i zew. długu państwa. organizuje , a także obsługuje płatności zagraniczne oraz administruje rezerwami dewizowymi. Dba o siłę nabywczą pieniądza.
bank banków – kontroluje przestrzeganie prawa w bankach komercyjnych, udziela kredytów bankom komercyjnym oraz prowadzi ich rachunki. oddziałuje na nie za pomocą różnych narzędzi.
X.
Banki komercyjne
Banki komercyjne (ang. commercial banks) - są wyspecjalizowanymi instytucjami finansowymi trudniącymi się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to gromadzenie środków pieniężnych, udzielenie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczą usługi klientowi masowemu. Usługi świadczone przez banki komercyjne są na gruncie prawa bankowego określane mianem czynności bankowych.
Większość banków komercyjnych działających w Polsce są według prawa bankami polskimi zarejestrowanymi w tym kraju, podlegającymi polskiemu nadzorowi bankowemu.
Bank komercyjny jako przedsiębiorstwo jest organizacją nastawioną na zysk, prowadzącą równolegle różnego typu działalności, wykonującą operacje z którymi wiąże określone z góry ryzyko finansowe (w sposób najprostszy można określić iż bank przyjmuje depozyty od klientów i pożycza te pieniądze drożej innym zweryfikowanym klientom). Działa w sposób precyzyjny i posiada szczegółową dokumentację organizacyjną (regulaminy, schematy organizacyjne itp.)
XI.
banki komercyjne wykonują najważniejsze funkcje:
są pośrednikami miedzy uczestnikami rynków finansowych(bankami, przedsiębiorstwami gospodarstwami domowymi, instytucjami reprezentującymi państwo)
świadczą różnego rodzaju usługi
przyjmują wkłady
prowadzą rachunki
dokonują przelewów bezgotówkowych
udzielają kredytów
kreują pieniądz, czyli tworzą nowy pieniadz w gospodarce, zwiększając w ten sposób jego podaż.
XII.
Baza monetarna
Baza monetarna, czyli zasób pieniądza wielkiej mocy (Bm, M0, H) - jest to łączna ilość pieniądza fizycznie, bezpośrednio wyemitowanego przez bank centralny.
Baza monetarna stanowi podstawę powiększania obiegu pieniężnego, czyli zwiększania podaży pieniądza, gdyż przyjmuje się, że jej część stanowią oszczędności. Jest ona jednym z agregatów pieniężnych. Związek między bazą monetarną a całkowitą podażą pieniądza jest wyrażony za pomocą mnożnika kreacji pieniądza.
Ludzie doceniają wagę pieniądza, jako dobra płynnego i są skłonni ponosić koszty alternatywne związane z utrzymywaniem jego zasobów w swojej dyspozycji (utracone odsetki, zyski z zainwestowania kapitału w działalność gospodarczą). Posiadanie gotówki oraz środków na rachunku a vista pozwala bowiem szybko i łatwo zawierać transakcje, a dla wielu stanowi poczucie bezpieczeństwa. Społeczeństwo gromadzi więc pieniądze z trzech powodów:
a) aby brać udział w transakcjach - popyt transakcyjny; zależy on od poziomu realnego
PKB, poziomu cen w gospodarce, systemu wypłat w gospodarce (tygodniowo, miesięcznie), wydolności systemu rozrachunkowego banków czyli łatwości zamiany depozytów na gotówkę,
b) na wszelki wypadek - popyt przezornościowy; zależy on od dochodów realnych,
c) w celu powiększenia majątku - popyt spekulacyjny; zależy on od przeciętnej stopy
procentowej w gospodarce. Współcześnie popyt ten przejawia się głównie w uczestnictwie inwestorów w grze na giełdzie papierów wartościowych. Zamieniają oni pieniądz na walory, gdy przewidują hossę, lub papiery wartościowe na gotówkę gdy spodziewają się bessy.
Zapotrzebowanie społeczeństwa na określone ilości pieniędzy na wydatki transakcyjne przezornościowe i spekulacyjne zależy od:
a) stopy procentowej oferowanej przez banki,
b) ilości dóbr, które można kupić (realnego PKB).
Jeżeli założymy ceteris paribus wszystkich zmiennych poza stopą procentową, to popyt na pieniądz (MD) jest to zależność między ilością pieniędzy, którą ludzie pragną posiadać (wielkością popytu na pieniądz), a stopą procentową.
Jeżeli zmienia się stopa procentowa, zmienia się też wielkość popytu na pieniądz. Wraz ze wzrostem stopy procentowej maleje zapotrzebowanie społeczeństwa na pieniądz. Wiąże się to z tym, że gotówka nie przynosi dochodu w postaci procentu, tak jak np. depozyty bankowe. Kiedy więc stopa procentowa rośnie, ludzie wolą trzymać pieniądze w banku niż przy sobie. Jeżeli stopa procentowa maleje, lepiej gotówkę przeznaczyć na inwestycje np. na rynku kapitałowym niż trzymać w banku.
XIII.
równiowaga na rynku pieniężnym
Równowaga na rynku pieniężnym istnieje wówczas, gdy zapotrzebowanie na pieniądz jest równe wielkości podaży pieniądza.
polityka monetarna polega na kształtowaniu podaży pieniądza w celu utrzymania produkcji, zatrudnienia i cen na pożądanym poziomie. Podaż pieniądza to suma gotówki i depozytów wypłacanych na rządanie obecnych w obiegu w danym momencie, niezbędna do realizacji transakcji kupna-sprzedaży oraz realizacji zobowiązan płatniczych przedsiębiorstwa i gospodarstw domowych. Podaż pieniądza nie zależy od stopy procentowej, ponieważ ustala ją bank centralny, dlatego można przyjąć takie same wartości dla każdej wielkości stopy procentowej.
XIV.
równiowaga na rynku pieniężnym
równowaga na rynku pieniężnym wyznacza punkt przecięcia się krzywej popytu na pieniądz z krzywą podaży pieniądza. punkt przecięcia krzywej podaży pieniądza z krzywą popytu na pieniądz wyznacza stopę procentową równwagi ®. w tym pounkcie zgłaszane zapotrzebowanie na pieniądz równoważy się z ilością pieniądza narynku.
XV.
Polityka monatarna stara się osiągnąć
jak wspomniałyśmy we wcześniejszym slajedzie, polityka pieniężna BC polega na kształtowaniu podaży pieniądza w celu utrzymania produkcji, zatrudnienia i cen na pożądanym poziomie. niedostatek pieniądza hamuje tempo transakcji gospodarczych i prowadzi do spadku PKB. jego nadmiar wywołuje inflajcję, która po przekroczeniu pewnych granic hamuje tempo wzrostu. właściwa polityka monetarna jest zatem narzędziem stabilizacji koniunktury i warunkiem wzrostu gospodarczego.
XVI.
Instrumenty polityki monetarnej
NBP ma do dyzpozycji 3 narzedzia za pomocą , których kształtuje podaż pieniądza na rynku: (znaleźć obecne wartości)
stopa redyskontowa
stopa rezerw obowiązkowych
operacje otwartego rynku
XVII.
stopa redyskontowa
to określona w procentach cena, jakiej rzada BC za kredyty udzielane bankom komercyjnym. Jeżeli stopa redyskontowa jest wysoka, to bank komercyjny rekompensuje, to rekompensuje to sobie, żądając wysokiej ceny za kredyty, których udziela przedsiębiorstwom i ludności. w ten sposób wysoka stopa redyskontowa oznacza wysoką cenę kredytów udzielanych przez banki komercyjne a to skutecznie ogranicza popyt na pieniądz. BC może także udzielić babkom komercyjnym kredytu lombardowego, jednak stopa lombardowa jest wyzsza niż redyskontowa.
Zmiany stopy redyskontowej, wspomagane wyznaczaniem stopy rezerw obowiązkowych i operacjami otwartego rynku przez BC, są skutecznymi narzędziami regulowania zasobu pieniądza w gospodarce. możliwe są 2 drogi:
BC najpierw ustala wysokość stopy procentowej i do niej dososowuje ilość pieniadza w gospodarce.
BC najpierw ustala podaż pieniądza i stosownie do tego ustala wielkość stopy procentowej.
Obecna Stopa redyskontowa (4,75%)
XVIII.
Stopa rezerw obowiązkowych
Określa poziom rezerw obowiązkowych. Jest to ta część pieniędzy, np. lokat ludności czy przedsiębiorstw, zgromadzonych przez banki komercyjne, którą muszą odprowadzić do BC. Podwyższając lub obniżając stopę rezerwy obowiązkowej, BC wpływa na wysokość kwoty, którą banki komercyjne mogą przeznaczyć na nowe kredyty.Im większa jest stopa rezezw obowiązkowych, tym większą sumę pieniędzy muszą odprowadzić banki komercyjne do banku centralnego i tym samym posiadają mniej wolnych pieniędzy, które mogłyby przeznaczyć na kredyty dla innych podmiotów.
obecna 4,275%
XIX.
operacje otwartego rynku
polegają na zakupie bądź sprzedaży przez BC papierów wartościowych na otwartym rynku. zakup papierów wartościowych przez BC powoduje zwiększenie podaży pieniądza, ponieważ banki, sprzedając papiery, zwiększają ilość pieniędzy, którą mają do dyspozycji, a więc wzrasta ich zdolność kredytowania. Natomiast sprzedaż papierów wartościowych przez BC bankom komercyjnym zmniejsza ich środki finansowe, czyi zmniejsza możliwość udzielania kredytów.
XX.
Wpływ polityki monetarnej na aktywność gospodarczą
BC może prowadzić politykę pieniężnoą ekspansywną lub restrykcyjną w zależności od stanu gospodarki.
XXI.
Wpływ polityki monetarnej na aktywność gospodarczą
Ekspansywna polityka pieniężna polega na zwiększaniu podaży pioeniądza przez obnbiżanie stup redyskontowych, zminiejszaniu stup rezerw obowiązkowych banków komercyjnych oraz skupie papierów wwartośiowych. prowadzi to do obni żenia gospodarki przez zwiększenie inwestycji a tym samym do wzrostu liczby miejsc pracy na rynku i zwiększenia popytu globalnego.
XXII.
Wpływ polityki monetarnej na aktywność gospodarczą
restrykcyjna polityka pieniężna polega na zmiejszeniu podazy pieniądza, poprzez podwyższenie stopy redyskonotowej i stóp rezewr obowiązkowych banków komercyjnych oraz sprzedaż paierów wartościowych. przez takie ddziałania BC doprowadza do sytuacji, w której banki komercyjne dysponują mniejsza ilością pieniądza, a to przekłada się na podniesienie stóp procentowych kredytów udzielanych przez banki komercyjne. Zmniejsza się wtedy popyt podmiotów gospodarczych na kredyty. prowadzi to do ograniczania inwestycji i zminiejszenia globalnego popyt, a tym samym spowolnienia wzrostu gospodarczego.
XXIII.
Wpływ polityki monetarnej na aktywność gospodarczą
Rodzaj polityki pieniężnej powinno się dobierać do fazy cyklu koniunkturalnego. w fazie ekspansji gospodarczej jest potrzebna restrykcyjna polityka pieniężna, a w fazie spadku koniunktury – polityka ekspansywna. zastosowanie różnych rodzajów polityki pieniężnaej i isch skutki dla aktywności gospodarczej przedstawiono w tabeli.
XXIV.
Kreacja pieniadza
Banki komercyjne dokonują również kreacji pieniądza, czyli tworzą nowy pieniądz w gospodarce, zwiększając jego podaż. dzieje się tak wtedy, kiedy udzielają pożyczek lub kredytów( w wysokości przekraczającej ich rezerwy gotówkowe). Kreowanie pieniądza odbywa się przy każdorazowym udzielaniu kredytów. proces udzielania pożyczek i kreowanie pieniądza bankowego będzie trwał tak długo, aż nadwyżka depozytów pozostających w gestii banków komercyjnych spadnie do zera. w efekcie wszystkie banki będą dysponowały jedynie rezerwami obowiązkowymi.
XXV.
Poziom mnożnika kreacji pieniądza
Przyjęty wskaźnik rezerw obowiązkowych wyznacza tzw. poziom mnożnika kreacji pieniądza. Jest on odwrotnością stopy rezerwy obowiązkowej, co przedstawia wzór.
Mnożnik kreacji pieniądza określa wysokość możliwej kreacji nowego pieniądza przez banki komercyjne na cele kredytowe. zależy on od stopy rezerw obowiązkowych:
obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej zwiększa mnożnik kreacji pieniądza ( jeżeli r maleje, m rośnie
zwiększenie stopy rezerwy obowiązkowej obiża mnożnik kreacji pieniądza ( jeżeli r rośnie, m maleje)
Rozmiary kreacji pieniądza poprzez udzielanie pozyczek i kredytów zależą od pierwotnych wkładów gotówkowych i obowiązkowych rezerw gotówkowych. Natomiast wysokość rezerwy obowiązkowej jest ustalana przez BC, który w ten sposób wpływa na rozmiary kreacji pieniądza.
XXVI – XXXIX.
slajdy na zmianę