dr inż. Beata Drzewieniecka
WYKŁAD I 4.10.2013r.
Towaroznawstwo to rozległa dziedzina wiedzy, której przedmiotem poznania jest towar. Jest to nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach i procesach rzutujących na ich jakość i wartość użytkową.
Jest to nauka o właściwościach, pozyskiwaniu i badaniu oraz znaczeniu gospodarczym towarów.
Towaroznawstwo
Ogólne – obejmuje zagadnienia ogólne dla wiedzy towaroznawczej
Szczegółowe – dotyczy obszarów lub grup towarowych
Towaroznawstwo szczegółowe :
Artykułów nieżywnościowych
Artykułów żywnościowych
Organiczne – towary żywnościowe pochodzenia roślinnego i zwierzęcego: białkowe, cukrowe, tłuszczowe, witaminowe
Nieorganiczne – złoża stałe: węgla, rudy; ciekłe: ropa naftowa, wody mineralne; gazowe: gaz ziemny
Zadania towaroznawstwa
Usystematyzowanie towarów
Identyfikacji i badanie towarów
Ustalenie pochodzenia towarów oraz ważniejszych rynków ich zbytów
Opisywanie metod otrzymania wyrobów
Objaśnianie metod otrzymywania wyrobów
Uzasadnienie znaczenia towarów w życiu gospodarczym
Towaroznawstwo obejmuje swoim zakresem:
Wiedzę o grupach towarowych i poszczególnych towarach, a w tym o ich pochodzeniu, poprawnym nazewnictwie, o zarysie procesu technologicznego, właściwościach, zastosowaniu, asortymencie, wymaganiach normatywnych i prawnych , metodach badania i oceny;
Wiedzę na temat kształtowania, ochrony i kontroli jakości, obejmująca teorię jakości oraz metody sterowania jakością w określonej branży, optymalizowanie jakości oraz kontrolę jakości w procesach wytwarzania i kontrolę jakości wyrobów finalnych
Wiedzę z zakresu logistyki towarów, obejmująca również zabezpieczenia i ochronę ich jakości, w tym opakownictwo, oznaczanie towarów i przesyłek, transport portowy, przeładunkowy, opakowanie towarów i kompletacje dostaw, kody kreskowe
Towaroznawstwo
Technologia
Fizyka i chemia
Mikrobiologia
Nauki rolne i leśne
Ekologia
Logistyka
Technologia
Statystyczna kontrola jakości
Kwalitologia
Towar – obiekt badań naukowych, jest to podstawowa kategoria nauk towaroznawczych (wartość użytkowa ) i nauk ekonomicznych (cena)
Wartość towaru – wartość użytkowa, estetyka, wartości kolekcjonerskie, upodobania
NIRS - Spektroskopia w zakresie bliskiej podczerwieni (NIR) jest szybką i niedestrukcyjną metodą identyfikacji surowców i produktów występujących w postaci ciekłej, emulsji, proszku, ziaren, granulatu, tabletek, past jak również papieru i folii. Zastosowanie NIR jest możliwe praktycznie jedynie w połączeniu z analizą wielozmienną np. analizą głównych komponentów PCA, regresją głównych komponentów PCR, wielokrotną regresją linową MLR, regresją metodą najmniejszych kwadratów PLSR. Klasyfikacja nieznanych próbek z wykorzystaniem opracowanych wcześniej modeli (np. PCA) pozwala przyporządkować próbki do jednego z typów produktów, dla których takie modele obliczono. NIR można również stosować do szybkiego oznaczania zawartości składników, zwłaszcza występujących w skomplikowanych matrycach, które często znacznie utrudniają tradycyjną analizę. W tym zakresie NIR jest już stosowana m. in. w przemyśle spożywczym, farmaceutycznym, tekstylnym, kosmetycznym oraz w medycynie. Oznaczanie z wykorzystaniem NIR wymaga wcześniejszego opracowania modelu kalibracyjnego. W Polsce spektroskopia w bliskiej podczerwieni wciąż jest metodą mało popularną. Pomimo licznych zalet NIR (niedestrukcyjność, krótki czas analizy, możliwość jednoczesnej analizy dużej liczby zmiennych i oznaczania zawartości kilku składników jednocześnie, brak konieczności wstępnej preparacji próbki) najczęściej stosowane są metody bazujące na analizie tradycyjnej. Przeszkodą we wdrożeniu NIR może być wysoki koszt początkowy związany z zakupem aparatury i oprogramowania lub pozyskaniem wykwalifikowanej kadry.
WYKŁAD II 11.10.2013r.
Towaroznawstwo możemy podzielić na 2 grupy:
metody własne, np. analiza sensoryczna
metody zapożyczone (z różnych dziedzin), np. przeliczenia
Głównym podziałem ze względu środków stosowania w metodach:
organoleptyczne ( posługują się pewnymi wyróżnikami, zadanie: wyznaczenie jakości)
laboratoryjne: chemiczne, fizyczne (np. skupianie się na pomiarach), badanie składni w liście zapożyczonych naukach
zadania biologiczne - ustalanie dat, ilości bądź identyfikacja szkodników
zadania mikrobiologiczne - identyfikują, analizują mikroorganizmy drobnoustrojów
metody optyczne - z wykorzystaniem mikroskopu, okularów w odpowiednim powiększeniu
metody elektromechaniczne - np. (podać)
Metody instrumentalne - z wykorzystaniem techniki badawczej, podejście analityczne, statystyczne, do takich badan są odpowiednie programy
TOWAR W KONCEPCJI MARKETINGOWEJ
Istota (rdzeń produktu) - towar, rozwiązania techniczne, cechy funkcjonalne
Produkt rzeczywisty - cena, jakość opakowania, uprzejmość obsługi, kontakt z konsumentem, styl, model, marka, znak handlowy
Produkt poszerzony - gwarancja, części zapasowe, usługi, kredyt, itp.
Dobro - wszystkie środki mające zdolność zaspokajania potrzeb ludzkich
Produkt - efekty wszelkiego rodzaju działalności, wszystko to co można zaoferować nabywcom do konsumpcji, użytkowania, przerobu
Wyrób - końcowy efekt określonego procesu produkcyjnego
Artykuł - to określenie wskazujące na rodzaj towaru, określenie tego używa się w oznaczaniu towarów symbolami lub kodami cyfrowymi, w zestawach asortymentowych, w katalogach towarowych
Towar - produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży
Ładunek – towar w procesie przemieszczania, od momentu nadania przez nadawce do odebrania przez odbiorcę
Dobro:
wolne - takie, które są dane człowiekowi w postaci naturalnej i nie jest w niewłączony żaden rodzaj pracy ludzkiej - woda w rzece, powietrze, zasoby bogactw naturalnych, słońce
zagospodarowane - produkty, które zależą od wkładu pracy ludzkiej - woda w wodociągach
wytwarzane przez człowieka - (ruchome i nieruchome) ołówek, chleb, energie, usługi
wolne zagospodarowane
Dobro:
Materialne
Niematerialne
Dobro komplementarne - produkty, które wzajemnie się uzupełniają w zaspokajaniu określonych potrzeb konsumenta (k. techniczna - jedno dobro, bez drugiego nie może spełniać swojej funkcji, k. psychiczna - określone dobro potęguje oddziaływanie innego)
Dobra substytucyjne - produkty charakteryzujące się zdolnością do zaspokojenia określonej potrzeby w równym lub zbliżonym stopniu (masło - margaryna, płaszcz - kurtka)
Dobro powszechnego użytku - produkty używane często zazwyczaj pod wpływem nawyku lub impulsu (pieczywo, mąka)
Dobro trwałego użytku - produkty, które mogą być używane wielokrotnie o długim okresie trwałości
PRODUKT
rzeczy fizyczne
usługi, czynności
osoby
miejsca
organizację
pomysły –
projekty
Produkty konsumpcyjne - dobra (usługi) przeznaczone dla finalnego konsumenta do użytkowania osobistego bądź w gospodarstwie domowym
Produkty wybieralne - dobra wymagające przed zakupem głębszego zastanowienia i zebrania informacji pozwalających na ich porównanie.
Produkty homogeniczne - podobnie ostrzegane prze z klientów - żywność w poduszkach
Produkty heterogeniczne - odmiennie postrzegane przez klientów - meble, samochody, ubrania
Produkty luksusowe - dobra o wysokiej jakości i cenie, w świadomości konsumenta nie maja substytutów (dzieła sztuki, antyki, wysokiej klasy samochody)
Wyrób gotowy - finalny, całkowicie wykończony, spełniający wymagania jakościowe, umowy, norm - towar, półwyroby, półfabrykaty
Wyrób nowy - wyrób dotychczas nie produkowany zaspokajający nowe lub dotychczasowe potrzeby ale w sposób znacznie lepszy
Wyrób zmodernizowany - wyrób już produkowany, który na skutek wprowadzenia innowacji koncepcyjnych, zmian konstrukcyjnych, fizykochemicznych lub innych zaspokaja potrzeby i wymagania konsumentów.
Obróbka materiału | -----> Materiał podlegający dalszej
Montaż części i elementów | ---------- Wyrób obróbce
Procesy chemiczne, fizyczne, | Element do montażu
biologiczne | ------> Wyrób gotowy- towar
KLASYFIKACJA TOWAROW
Dyferencjacja - różnicowanie jakiejś pierwotnie jednolitej całości; proces, czynność lub rezultat różnicowania
Dywersyfikacja - czynność lub proces prowadzący do wzrostu różnorodności produktów lub zakładów produkcyjnych
System - zestawienie, powiazanie, grupa; oznacza wzajemnie powiązana całość, uporządkowana na podstawie przyjętych jednolitych zasad
Klasyfikacja - wydzielona część
System klasyfikacyjny - całość podzielona na części na podstawie przyjętych jednolitych zasad - kryteriów klasyfikacyjnych:
wyczerpująca - całkowita, obejmująca wszystkie elementy zbioru
rozłączna - klasy pochodne musza się wzajemnie wykluczać
Tendencje systemu klasyfikacyjnego
budowanie systemów elastycznych, nie przestrzegających zasad rozłączności
tworzenie systemów usztywnionych, przestrzegających zasad rozłączności
Nauka interdyscyplinarna - to rodzaj współpracy naukowej, w której naukowcy przy pomocy typowych dla swoich dyscyplin podejść starają się doprecyzować wstępnie sformułowany problem. W wyniku działań interdyscyplinarnych powstaje specyficzna nowa wiedza przedstawiająca podejście odmienne od podejść reprezentowanych przez dziedziny, na których się opiera. Przykładem nauki interdyscyplinarnej jest kognitywistyka.
Nauka multidyscyplinarna
WYKŁAD III 18.10.2013r.
Logistyka – ruch i operowanie produktami z miejsca ich wytwarzania do miejsca konsumpcji, przeznaczenia (ASM American Association Marketing)
Determinanty rozwoju:
Potrzeba kompleksowego zarządzania przepływami produktów towarów-fizycznymi
Przepływ informacji
Wobec
Zmian ilościowych
Zmian jakościowych zachodzących w warunkach konkurencji i oczekiwań klientów w warunkach gospodarki wolnorynkowej
Etapy rozwoju logistyki
Lata 50 – rozwój logistyki w sektorze gospodarczym
Działania sfery zakupów, magazynowania i dystrybucji niezintegrowanej
Lata 60-70 – definiowanie teorii logistyki i wykorzystanie jej w praktyce
Próby dotarcia do większej liczby klientów, czas, miejsce, ilości dotarcia produktu, zarządzania materiałami.
Sfera zakupu, manipulacji i magazynowania towarów.
Lata 80 – początek integracji logistycznej
Firma i zarządzanie łańcuchem logistycznym – maksymalizacja zysku, umocnienie pozycji firmy na rynku, szybkie dostosowanie się do zachodzących zmian
Logistyka – to proces planowania, wdrażania i sterowania skutecznym i efektywnym przepływie i przechowywaniem towarów, usług informacji od miejsca wytworzenia do miejsca konsumpcji w celu spełnienia wymagań klientów.
Lata 90 – dynamiczny rozwój logistyki jako zintegrowanej koncepcji zarządzania przedsiębiorstwem
Tworzenie koncepcji łańcucha logistycznego, dostaw – w skali danego kraju – skali globalnej.
Rozwój procesów transportowych.
Powstanie centrów logistycznych.
Wprowadzenie lean mangament – jako sposób zarządzania firmą. Przenoszenie funkcji z firm do wyspecjalizowanych przedsiębiorstw.
Modernizacja i udoskonalenie infrastruktury logistycznej.
Początek XXI w. – logistyka globalna, e-logistyka w funkcjonowaniu gospodarczym
Sfera zakupu, manipulacji i magazynowaniem towaru skupia się poprzez:
Prognozowanie i planowanie potrzeb materiałowych
Wybór źródeł zakupu
Sterowanie zapasami
Manipulacja i prawidłowe magazynowanie
Transport wewnętrzny i zewnętrzny oraz związany z zaopatrzeniem stanowisk roboczych
Cel funkcjonowania logistyki:
Zapewnienie maksymalnej dostępności produktów – działalność usystematyzowana, skonkretyzowana, skwantyfikowana.
Kierunki logistyki:
Co chcemy osiągnąć – dążenia logistyki
Ile chcemy osiągnąć w wyniku realizacji celu – rozmiar naszego celu
W jakim terminie powinna nastąpić realizacja celu – czas
Cel funkcjonowania logistyki – inne poziomy
Strategiczny – zarządzanie strategiczne ( zaopatrzanie firmy, organizacja procesów produkcyjnych, planowanie dystrybucji)
Operacyjny – zarządzanie operacyjne ( cele – optymalna działalność logistyczna i zadania logistyki – obsługa klienta, realizacja procesów logistycznych w przedsiębiorstwie – plany krótkookresowe
Asortyment – celowo dobrany zestaw wyrobów wykazujący określone cechy wspólne wynikające z podobieństwa użytych surowców, procesu technologicznego lub sposobu wykończenia, z przydatności do zaspokajania określonych potrzeb lub wymagań
Sortyment – poszczególne elementy składające się na asortyment
Asortyment:
Produkcyjny – zestaw towarów wytwarzanych przez zakład produkcyjny
Handlowy – zestaw towarów oferowanych do sprzedaży przez jednostkę handlową
Branżowy – zestaw towarów określonych
Głęboki – zestaw towarów charakteryzujących się znaczną liczbą odmian, rodzajów, gatunków w poszczególnych grupach towarowych
Płytki – zestaw towarów charakteryzujących się małą liczbą odmian, rodzajów, gatunków w poszczególnych grupach towarowych
Specjalistycznych – zestaw towarów dobranych w sposób specjalny
Klasyfikacja towarów według SITC (Standard International Trade Classification)
0 – żywność I zwierzęta żywe
1 – napoje, tytoń I wyroby tytoniowe
2 – surowce z wyjątkiem paliw
3 – paliwa mineralne, smary I podobne
4 – tluszcze roślinne I zwierzęce
5 – chemikalia
6 – produkty przetworzone, dalej klasyfikowane według surowców
7 – maszyny i środki transportu
8 – różne artykuły przetwórstwa
9 – towary i transakcje nieklasyfikowane
0 + 1 – towary rolno-spożywcze
2 + 4 – surowce (nie do produkcji żywności)
3 – paliwa mineralne i artykuły pochodne
5 + 6 + 8 + 9 – produkty przetwórstwa przemysłowego
7 – maszyny, urządzania i sprzęt transportowy
Klasyfikacja towarów
wg. sposobu użytkowania
Spożywcze
Przemysłowe
wg. Zastosowania
materiały budowlane
paliwa
barwniki
tekstylia
inne
wg. Stopnia przetworzenia
surowce
półprodukty
produkty
wg. Pochodzenia
mineralne
roślinne
zwierzęce
geograficzne
Podział towarów wg. pochodzenia geograficznego
Herbata
Afrykańska
Cejlońska
Chińska
Indyjska
Gruzińska
Wina
Francuskie
Hiszpańskie
Bułgarskie
Wełna
Australijska
Nowozelandzka
Chińska
Cukier
Kubański
Australijski
Polski
Kapok
Jawajski ( z roślin drzewiastych zwanych plichowcami)
Indyjski ( włókna z drzew zwanych wełniakami)
Klasyfikacja towarów ONZ
Zharmonizowany System Oznaczania i Kodowania Towarów ( Harmonized Commodity Deseription and Coding System – HS) – zawiera 6 znaków cyfrowych
W krajach Wspólnoty Europejskiej obowiązuje klasyfikacja CN – scalona nomenklatura – Combined Nomenklature
Stanowiące rozwinięcie HS
8 cyfrowe
Stanowiąca podstawę taryfy celnej obowiązującej w krajach Wspólnoty Europejskiej
WYKŁAD V
25.10.2013r.
PKWiU 1999r. - jest klasyfikacją produktów krajowych i importowanych znajdujących się w polskim obiegu gospodarczym
Klasyfikacja obejmuje łącznie 41 228 pozycji, które są pogrupowane w dziesięciu poziomach: sekcje, podsekcje, działy, grupy, klasy, kategorie, podkategorie, pozycje, dziewięciocyfrówki, dziesięciocyfrówki .
NST/R ! standard Goods Classification for Transport Statistics
Klasyfikacja towarów w transporcie intermodalnym
Grupy od 0 do 10
0 produkty pochodzenia roślinnego, leśnego i zwierzęta żywe
1 artykuły żywnościowe i pasze zwierzęce
2 mineralne paliwa stałe
3 ropa naftowa nieprzetworzona
4 rudy, odpady metalowe i złom
5 produkty metalowe
6 surowce i przetworzone minerały, materiały budowlane
7 nawozy
8 produkty chemiczne ( chemikalia, substancje chemiczne)
9 maszyny, wyposażenie transportu, artykuły przetworzone gotowe) i różne produkty
10 Produkty naftowe
Kategorie grup towarowych o malejącej podatności naturalnej towarów na technologie transportu intermodalnego
Kategoria I – wysoka podatność naturalna ( 0,1,8,9)
Kategoria II – średnia podatność naturalna ( 5,7,10 )
Kategoria III – towary niepodatne na transport intermodalny ( 2,3,4,6 )
Usługa jest to odrębnie występująca działalność ( nie mająca charakteru materialnego , dostarczająca określonych korzyści, które nie są konieczie związane ze sprzedazą dóbr lub innych usług
Amerykańskie Stowarzyszenie Marketingowe ( AMA ) !
Właściwości wyrobów i usług ( tabela )
Wyrób materialny
Materialna postać policzalna
Odtwarzalność właściwości
Możliwość produkcji na skład
Brak bezpośredniego kontaktu producent-klient
Możliwość nabycia prawa własności do wyrobu
Usługa
Niematerialny charakter – usługa jest działaniem
Brak możliwości wielokrotnego pomiaru właściwości – ulotność usługi
Nietrwałość i brak możliwości magazynowania
Związek usługi z osobą wykonawcy – usługodawca i usługobiorca wchodzą w bezpośredni kontakt, przy czym wzajemna relacja nie daje się reprodukować seryjnie jak w procesach produkcyjnych
Brak możliwości nabycia prawa własności do usługi
Tabela z instrukcji z laboratoriów
Klasyfikacja usług
Usługi produkcyjne – czynności będące współdziałaniem procesie produkcji, ale nie tworzące bezpośrednio nowych dóbr, wykonywane przez jedną jednostkę gospodarczą na zlecenie innej jednostki gospodarczej
Usługi konsumpcyjne – wszelkie czynności związane bezpośrednio lub pośrednio z zaspokojeniem potrzeb ludności
Usługi ogólnospołeczne – czynności zaspokajające potrzeby porządkowo-organizacyjne gospodarki narodowej i społeczeństwa jako całości
Nowelizacje
Pierwsze nowelizacje PKWiU nastąpiła:
1999
2001
2002
Zmiany w 1999 i 2001 r obejmowały uproszczenie klasyfikacji przez likwidacje nadmiernie rozbudowywanych działów
Od 1 stycznie 2003, PKWiU zaczęło obowiązywać dla celów podatkowych
PKWiU 1997 obowiązuje obecnie tylko do celów podatkowych. Przez kolejne rozporządzenia (2005, 2006, 2007, 2009 ) czas obowiązywania klasyfikacji przedłużono do 31.12.2010r.
6 kwietnia 2004 opublikowana nowa klasyfikacja PKWiU
Budowa nowej klasyfikacji nie różni się od poprzedniej. Nastąpiło jednak dalsze jaj upraw
1 stycznia 2009 obowiązuje klasyfikacja PKWiU 2008
Wprowadzenie nowej klasyfikacji do stosowania w :
Statystyce
Ewidencji
Dokumentacji
Rachunkowości
Urzędowych rejestrach
Systemach informacyjnych administracji publicznej, pozostawiło jednocześnie PKWiU 1997 – do celów podatkowych
Budowa
A - Sekcja
Xx - dział
Xx.x - grupa
Xx.xx - klasa
Xx.xx.x - kategoria
Xx.xx.xx podkategoria
Xx.xx.xx.x - pozycja
22 / 29.11.2013r. koło
Opakowania
Opakowanie - (PN-EN 79000:1997) wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów, przystosowanie do ich transportu i składowania oraz do prezentacji, a także chroniący środowisko przez szkodliwym oddziaływaniem niektórych produktów ( rozpisanie funkcji opakowań )
Opakowanie (PN-EN- ) to wyrób zapewniający utrzymanie określonej jakości pakowanych produktów przed szkodliwym działaniem innych produktów
Opakowanie ( zgodnie z ustawą z dnia 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych) – są wprowadzane do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materiałów, przeznaczone do przechowywania, ochroy, przewou, dostarczanie lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworznych, a także części opakowań i elementy pomocnicze, połączone z opakowaniami
Znaczenie opakowania w kształtowaniu jakości.
Funkcje opakować
Ochronna ( uwzględnia właściwości fizykochemiczne towarów i zabezpieczająca fizyczną postać produktu logistycznego ).
Chroni przed:
Zanieczyszczeniami: fizycznymi, chemicznymi, biologicznymi, skażeniami bakteryjnymi
Owadami i gryzoniami
Światłem
Wyschnięciem lub zwilgoceniem
Utlenianiem
Korozją
Działaniem narażeni mechanicznych ( nacisków, uderzeń, wstrząsów, wibracji)
Chroni także środowisko i użytkowników przed szkodliwym działaniem produktu
Cechy opakowań w aspekcie funkcji ochronnej + ( przykłady napisać )
Barierowość
Przepuszczalność wody przy ciśnieniu hydrostatycznym
Przenikanie substancji gazowych oraz pary wodnej
Przenikanie promieni UV
Odporność na uszkodzenia mechaniczne
Charakterystyki termoizolacyjnej
Właściwości amortyzacyjne
Odporność chemiczna
Odporność na ciśnienie wewnętrzne
szczelność
Identyfikacja
Marketingowa
Kumulacja produktu jednostkowe w grupy produktów o charakterze jednorodnym
Informacyjna
Dystrybucyjno-logistyczna
Użytkowa
Ekonomiczna
Ekologiczna