Regionalna stacja hydrologiczno-meteorologiczna w Gorzowie Wielkopolskim leży 72 m n.p.m. Gorzów Wielkopolski jest gminą miejską położoną w północnej części województwa lubuskiego, nad rzeką Wartą. Jako jedna z dwóch stolic województwa jest administracyjnym i gospodarczym centrum regionu. Położony jest w obrębie dwóch zróżnicowanych krain geograficznych. Północna część miasta należy do mezoregionu Równina Gorzowska (z licznymi wzgórzami morenowymi wysokości 50-80 m n.p.m.), a południowa do mezoregionu Kotlina Gorzowska (15-20 m n.p.m.). Gorzów Wielkopolski należy do Śląsko-Wielkopolskiego regionu klimatycznego. Klimat o przewadze wpływów oceanicznych. Stacja znajduje się., jej współrzędne geograficzne to 52°45’N 15°17’E.

Klimat Polski jest umiarkowany i przejściowy, charakteryzuje się najbardziej nieprzewidywalną i zmienną pogodą. Do Polski dociera na przemian lodowate arktyczne oraz gorące znad zwrotnika powietrze. Przeważają wiatry wiejące z kierunków zachodnich. Zimą decydujący wpływ na pogodę w Polsce wywiera niż Islandzki, latem zaś przeważa oddziaływanie Wyżu Azorskiego, przynoszące piękną, słoneczną i ciepłą pogodę. Deszczowy lipiec to efekt wpływu wilgotnego powietrza polarnomorskiego znad północnego Atlantyku. Zimą te same masy powietrza sprawdzają odwilże i temperaturę sięgającą w ekstremalnych przypadkach nawet od 17 do 19°C (25 lutego 1990 roku w Krakowie było +21,1°C). Słoneczna pogoda bez opadów to najczęściej zasługa powietrza polarnokontynentalnego ze wschodu.

Analiza przestrzennego rozkładu średnich rocznych temperatur w Polsce wskazuje, że maleje z południowego-zachodu w kierunku północno-wschodnim (wyjątek góry).

Amplitudy skrajnych temperatur powietrza notowane na obszarze Polski wahają się od poniżej 60°C na terenach nadmorskich i górskich do ponad 70°C w kotlinach, dolinach śródgórskich oraz na terenach wklęsłych i zarazem podmokłych. W środkowej części kraju waha się od 60°C do 70°C.

W Polsce mówimy o czterech lub sześciu porach roku, w zależności od przyjętego kryterium. Wybitny polski geograf, Eugeniusz Romer powiązał pory roku ze średnią dobową temperatury powietrza.

Pora roku	Termin wkroczenia do Polski	Data rozpoczęcia pory roku w Gorzowie Wielkopolskim
przedwiośnie	ok. 25 lutego w Polsce zachodniej i południowo-zachodniej trzecia dekada marca na Pojezierzu Suwalskim	15 lutego
wiosna	koniec pierwszej dekady kwietnia	26 marca
lato	koniec maja (nad morzem), połowa czerwca (południe)	2 czerwca
jesień	przełom sierpnia i września (w górach i na pojezierzach – ok. 25 sierpnia)	6 września
przedzimie	ok. 25 października na obszarach górskich i na Pojezierzu Suwalskim druga dekada listopada na nizinach nadmorskich	7 listopada
zima	w połowie października w górach pod koniec grudnia w pasie nizin nadmorskich	1 stycznia

Tab.1: Terminy wystąpienia termicznych pór roku w Polsce (na podstawie „Klimat Polski” A. Woś 1999)

Średni czas trwania przedwiośnia na obszarze Polski waha się od 20 do 25 dni w rejonie Lublina do ponad 40 dni w północno-zachodniej części Pojezierza Pomorskiego. W Gorzowie Wielkopolskim jest to 39 dni.

Wiosna na przeważającej części obszaru Polski trwa od 50 do 60 dni, w górach 80, nad morzem 65, a w Gorzowie 68.

Lato termiczne nie występuje na obszarach górskich (np. Tatry, Karkonosze, niektóre pasy Bieszczad i Beskidów). Na pozostających terenach jego średnia długość wynosi od 60 dni w rejonach podgórskich do ok. 95 w okolicach Włocławka i Warszawy. W Gorzowie Wielkopolskim lato trwa 96 dni.

Średnia długość termicznej jesieni w Polsce wynosi od 60 (w centralnej Polsce) do 95 dni (na terenach wysokogórskich). W Gorzowie Wielkopolskim jesień trwa 62 dni.

Przedzimie trwa od 30 (Suwałki, Jelenia Góra, Zakopane) do 65 dni w rejonach Koszalina, Słubic, Świnoujścia. W Gorzowie przedzimie trwa 55 dni.

Czas trwania zimy w Polsce jest bardzo zróżnicowany. Najdłużej, bo ok. 120 dni trwa w najwyższych pasmach Karpat i Sudetów, ponad 90 dni na Pojezierzu Mazurskim, Nizinie Podlaskiej oraz wyżynach Lubelskiej i Małopolskiej. Mniej niż 60 dni trwa na zachodnim skraju Polski, a w rejonie Świnoujścia nawet mniej niż 50 dni. W Gorzowie ta średnia wynosi 45 dni.

Rys: Procentowy udział termicznych pór roku w Gorzowie Wielkopolskim

Najcieplejszymi rejonami w Polsce są Nizina Śląska oraz zachodnia część Kotliny Sandomierskiej. Średnie roczne temperatury powietrza wynoszą odpowiednio 8,5 i 8°C. w Gorzowie średnia temperatura roczna również wynosi 8,5°C.

Poza obszarami górskimi najzimniejszym regionem kraju (tzw. „polskim biegunem zimna”) jest Pojezierze Suwalskie. Średnia roczna temperatura wynosi tutaj 6,5°C

	POLSKA	GORZÓW WIELKOPOLSKI
najcieplejszy miesiąc	lipiec	lipiec
najzimniejszy miesiąc	styczeń	styczeń
maximum absolutne	40,2°C Prószków koło Opola 29.07.1921 r.	37,4°C 21.07.1988 r.
minimum absolutne	-41°C Siedlce 11.01.1940 r.	-24,6°C 14.01.1987 r.

Tab. 2: Porównanie wartości w Polsce i w Gorzowie Wielkopolskim.

Nie istnieją sytuacje, aby cały obszar Polski w danym roku cechowały sumy opadów wyjątkowo małych lub wyjątkowo dużych. (K. Kożuchowski, 1985)

Najmniej opadów spada na nizinach Wielkopolskiej i Mazowieckiej. Tutaj roczne sumy opadów z okresu wieloletniego nie przekraczają 550 mm, a lokalnie nawet 500 mm.

Największe sumy opadów notuje się w Tatrach. Na Kasprowym Wierchu średni opad roczny wynosi ok. 1800 mm.

Średnia roczna liczba dni z opadem atmosferycznym powyżej 0,1 mm waha się od 143 na Nizinie Wielkopolskiej do 240 dni na Śnieżce.

W Gorzowie Wielkopolskim średnia roczna suma opadów wynosi 546,3 mm, a średnia roczna liczba dni z opadem atmosferycznym powyżej 0,1 mm to 154.

Rys: Przebieg roczny sum opadów w Polsce (1951 – 1995)

Rekordy klimatyczne Polski

PODSUMOWANIE

Rys: Liczba dni z opadem atmosferycznym w Gorzowie Wielkopolskim na tle krajowego minimum i maximum.

Stacja Gorzów Wielkopolski na tle naszego kraju wypada bardzo dobrze. Roczna suma opadów należy do najniższych w Polsce (546,3 mm). Maksimum przypada na miesiące letnie, minimum na okres zimowy. Podobnie wygląda to w liczbie dni z opadem atmosferycznym powyżej 0,1 mm – 11 dni więcej od krajowego minimum. W Gorzowie liczba dni z temperaturą powietrza powyżej 15°C jest najwyższa w całym kraju. Odwrotna sytuacja jest z liczbą dni o temperaturze poniżej 0°C. Gorzów Wielkopolski jest jednym z najcieplejszych miejsc w Polsce. Klimat kształtowany jest tam przez wpływ oceaniczny. Cechą świadczącą o klimacie atlantyckim są łagodne zimy, chłodne lata i mała amplituda wahań termicznych.

LITERATURA

1. Woś Alojzy, Klimat Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

2. Sołtyk Katarzyna, Ilustrowany Atlas Polski, Reader’s Digest, Warszawa 2006

3. Kirschenstein Małgorzata, Baranowski Dariusz, Badania fizjograficzne nad Polską zachodnią, tom 56, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 2007