Wypadkowość i jej mierniki.

Wypadkowość – jest to suma wypadków zaistniałych w określonym czasie, zazwyczaj w ciągu roku, przedstawiona za pomocą wskaźników.

Wskaź­niki umożliwiają porównywanie, ocenianie i szeregowanie zakładów, branż i państw pod względem wielkości wypadkowości. Używane są dwa rodzaje wskaźników: ciężkości oraz częstości.

Wskaźnik ciężkości wypadków C_w jest to stosunek liczby dniówek straconych d_s wskutek absencji wypadkowej do liczby wszystkich zaistniałych wypadków l_w. Oblicza­ny jest według następującego wzoru:

C_w = d_s/l_w

Wskaźnik ten pokazuje, ile dni stracono średnio w zakładzie wskutek jedne­go przeciętnego wypadku. Im wartość tego wskaźnika jest większa, tym cięższe są zdarzające się wypadki.

Wskaźnik częstości wypadków jest przedstawiany jako liczba osób poszko­dowanych w wypadkach w odniesieniu do wielkości produkcji, liczby osób za­trudnionych oraz do czasu ekspozycji na zagrożenie (ujmowanego w dniówkach lub w przepracowanych godzinach). Najpowszechniej stosowany wskaźnik czę­stości - na 1000 osób zatrudnionych - oblicza się jako stosunek liczby wypad­ków, l_w do liczby osób zatrudnionych Z według następującego wzoru:

W₁₀₀₀ = l_w/Z

W celu zapewnienia porównywalności wskaźników ujmowana liczbowo wypadkowość jest odnoszona na przykład do 1 mln wyprodukowanych ton, 1000 osób zatrudnionych, 100 tys. przepracowanych dniówek lub 1 mln prze­pracowanych godzin.

Wskaźniki odnoszące liczbę wypadków do wielkości produkcji są miarą biologicznego kosztu produkcji. Służą one głównie do porównań między­branżowych. Pozostałe wskaźniki, odnoszące wypadki do liczby zatrudnio­nych lub do przepracowanego czasu, wskazują na wielkość indywidualnego ryzyka utraty życia lub zdrowia podczas pracy w jakimś zakładzie bądź w określonej branży.

Zazwyczaj wskaźniki są obliczane dla rocznych okresów, choć warto je stoso­wać również do charakteryzowania wypadkowości w okresach trzy- lub pięciolet­nich. Wieloletnie wskaźniki są szczególnie przydatne w porównaniach zakładów pracy, branż lub państw pod względem wypadkowości śmiertelnej.

Ocena wypadkowości.

Wypadkowość jest zjawiskiem niepożądanym oraz negatywnym i dlatego przy jej ocenianiu konieczna jest świadomość, że przedmiotem oceny jest stopień tej negatywności. Każda redukcja wypadkowości jest satysfakcjonująca, ale jeśli w jej wyniku nie został uzyskany poziom pełnego bezpieczeństwa, to redukcja ta­ka oznacza zmianę dużego zła na trochę mniejsze - ale jednak zło.

Ocena wypadkowości spełnia rolę informacyjną i motywacyjną. Powinna się składać z dwóch elementów: 1) z wyniku analizy zmian, 2) rezultatu porównania własnej wypadkowości z wypadkowością innych, np. zakładów lub branż.

Analiza zmian obejmuje porównanie wypadkowości w ostatnim okresie naj­częściej roku z wypadkowością rejestrowaną w okresach wcześniejszych. Moż­liwe są trzy różne wyniki takiego porównania: wzrost, spadek lub brak zmian.

Porównanie z innymi może dotyczyć działu, zakładu, branży, i całych państw. Wartościowe są porównania działów w przedsiębiorstwie, przedsiębior­stwa z całą branżą, a także porównania międzybranżowe oraz międzynarodowe porównania branż.

Informacja o zmianach własnej wypadkowości oraz o rozbieżności między własną wypadkowością a rejestrowaną u innych umożliwia formułowanie oce­niających stwierdzeń dotyczących własnej wypadkowości.

Interpretacja wartości wskaźników wypadkowości.

Obliczona i oceniona wartość wskaźników wypadków stanowi bezpośrednią miarę ciężkości oraz częstości wypadków. Z wartości tych można pośrednio wnioskować o: 1) poziomie i specyfice zagrożeń, 2) skuteczności zastosowanych metod profilaktycznych, 3) kompetencjach kierownictwa i dozoru w zakresie zarządzania bezpieczeństwem, 4) kwalifikacjach i motywacji pracowników do wykonywania polecanych za­dań w sposób bezpieczny, 5) sprawności zakładowego systemu bezpieczeństwa i państwowego systemu ochrony pracy.

W miarę zdobywania informacji o częstości i przyczynach wypadków staje się coraz bardziej oczywiste, że o bezpieczeństwie decydują głównie kierownic­two i dozór, a to, jakie podejmują działania, zależy od systemu ochrony pracy, tj. od systemowych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa w skali państwa: regula­cji prawnej, nadzoru, edukacji, informacji i sposobu generowania motywacji do tworzenia bezpieczeństwa. Duża wypadkowość świadczy o wadliwej organizacji systemu bezpieczeństwa, niekompetencji i niedostatecznej motywacji do tworze­nia bezpiecznych warunków i o ogólnie niskim poziomie kultury bezpieczeń­stwa.